Ai kishte nisur të ecë, por nuk e dinte për ku. I ngjante një ecjeje alesë së shtruar me hare e trishtim, me dashuri e urrejtje, me besim e zhgënjim, me dërdëllisje e memeci, me shikim e verbëri, me urti e marrëzi, por para së gjithash i dukej se ecte drejt së panjohurës që do të pjellë zhgënjim apokaliptik. Ecja e tij vërtet i dukej tërë labirinte, tërë hamendje e dymendje, pyetje me kah-e e si-he, pse-he e sa-he, por kurrë pas tyre nuk shihte sepse-he, ngase-he, meqë-he. Shpesh e shau veten pse ishte mësimdhënës i dobët i gjuhës e të mos mund të krijojë fillim e mbarim një fjali të përbërë me pjesë të nënrenditura qëllimore, shkakore e kushtore, ngase kur arrinte ta vazhdonte pjesën e dytë, që gramatikisht i thonë e varur ose e nënrenditur e që rendomë është pas presjes, diçka e stepte, e mbërthente për gjymtyrë, sikur e zanonte, e shitonte ndonje hije mali. Mitike e pashmitizuar i dukej gjendja e tij.
Ndjenjat, preokupimet, parafytyrimet, trazimet në unin e tij plogështar ishin të shumta dhe u ngjanin rrebesheve të plumbave e që hidheshin në shtatin e tij. Kërkoi një strategji ushtarake ta tejkalojë shpëtimin nga to.
- Nga do t'ia mbash, o Idil?! - dëgjoi një zë pyetës me petk si të habisë deri sa arriti makina para një udhëkryqi, folësin e të cilit nuk e shihte. – Mbrapa nuk mund të kthehesh. Të kanë ngelur dy rrugë pa rrahur dhe patjetër të ecësh djathtas ose majtas.
- Do të shkoj te Idila ime, - iu pergjigj Idili befasueshëm, i përballur me trishtim çmendurak, kur pa qe nja dhjetë hapa para tij ishte një humnerë.
Zëri që e dëgjoi Idili sikur u zhbë dhe nuk u dëgjua për disa minuta, edhe kur ky i fundit dëgjoi pyetjen e djaloshit “Kush je ti?” Pas rreth një ore dëgjoi zërin e njëjtë, por disi më të shurdhër se i mëparshmi:
- Dëgjo, djalosh, unë jam Zëri i së Vërtetës. Kujdes, gjendesh në një zonë të rrezikshme, në një trekëndësh jetëngrënës për njerëz të dashuruar në atë që e duan Matanëmalin, njerëzit e tij, - u dëgjua Zëri i së Vërtetës, që Idilit iu duk se erdhi shpatit të malit përballë. – Ti ke të drejtë në qëllimin tënd, por do të përballesh në shumë pengesa, ndaj të duhet mençuri, guxim, durim e flijim.
Edhe pse nuk ishte ashtu, sikur Zëri i së Vërtetës thirri ca hije që po lëviznin me shpejtësi të madhe drejt tij. Ishin nja dhjetë njerëz të pajisur me rroba e vegla lufte deri në dhëmbë. Në kokë mbanin helmeta me yll të kuq. Mbanin edhe armë më te përsosura të kohës. Flisnin një gjuhë që e kuptonte, por që nuk ishte e tij. Ia lidhën duart me pranga, ndërsa fytyra e trishtuar e djaloshit po lyhej me frikë e pritje çfarë do të ndodhë pastaj me të. Njëri nga rreth dhjetë veta, që dukej më hijerëndë dhe që dallohej nga veshja prej të tjerëve, e pyeti djaloshin:
-Cili je ti? – Dy ushtarë u larguan pak më anësh në krahët e djaloshit dhe i drejtuan tytat drejt tij, sigurisht për të mbrojtur kapon e tyre ndga ndonjë e papritur. – Çfarë kërkon në këto anë?
- Unë jam idili, - iu përgjigj djaloshi dhe nisi të nxjerrë dokumentin e identifikimit, por e ndali trishtimi i bërtimës së dy ushtarëve që ia drejtuan me të shpejtë tytat e pushkëve.
- Ne mërdaj!. (Mos lëviz!), - e urdhëruan dy ushtarët e harbuar djaloshin.
Udhëheqësi i ushtarëve ua bëri me dorë dy vartësve të ndalonin, kurse vet bëri ecje gjysmërrethi dhe u largua nja dy-tre hapa nga djaloshi.
- Përgjigjmu në atë që të pyeta – e kujtoi udhëheqësi i ushtarëve.
Djaloshi sikur u qetësua nga frika e e përjetuar pak më parë.
- Kam dalur ta kërkoj të dashurën time, - iu përgjigj djaloshi disi më i lehtësuar.
- Të dashurën?! E, kur të ka humbur? Si quhet dhe si duket ajo? Nga ç’vend është?
- Po, e kërkoj të dashurën time që e dua shumë. As vet nuk e di kur më ka humbur, por e ndjej se më ka humbur. E dashura ime quhet Idila dhe duket bardhane, si shpirti i saj, e dashur dhe e urtë si e Bukura e Dheut. Më kanë thënë se e kësaj ane është, saktëtisht nuk e di nga ç’ fshat ose ç’ qytet.
Prijësi i thirri ushtarët e tij dhe nisën të ecnin ngadalë nëpër gjethet e rëna të dushqeve vjeshtake. Biseduan se ky djalosh qenka interesant me këtë që po flet. U morën vesh se njëri që fliste gjuhën e djaloshit, ta merrte në pyetje dhe ta përkthente bisedën, gjoja për të lehtësuar rrëfimin e djaloshit. E udhëzuan ushtarin që fliste gjuhën e djaloshit për pyetjet që do të shtroheshin dhe si do të pyeste. Përsëri kthyen aty ku ishin.
- Djalosh, kur e ke parë për herë të fundit të dashurën tënde? Cilat kanë qenë fjalët e fundit që të ka thënë para se të ikte? Nga ç’anë të tha se po shkonte?
Djaloshi në këto çaste të vetmen ngrohtësi e kishte hënën e plotë që i rrinte mbi kokë. Ndjeu sikur edhe ta vrisnin, hëna do të rrëfejë si ka vdekur dhe se ky rrëfim do të depërtojë edhe te veshët kureshtarë të Idilës së dashur.
- E dua hënën, - foli djaloshi.
Udhehqësi, kur dëgjoi këtë përshtypje të tillë, i erdhi të qeshë qetë me të. “Sikur e pyetëm në e do hënën ose jo”, ndjeu një nervozë në vete.
- Përgjigju në atë që të pyeti udhëheqësi, - i tha ushtari që e fliste gjuhën e tij. – Mos bëj mahi me ne, sepse mund të gjesh më të keqen, sa edhe hënës t’i dhimbsesh.
Djaloshi sikur e mori inat këtë ushtar që fliste gjuhën e tij, më shumë se të tjerët.
- Unë nuk e di kur e kam parë të dashurën time për herë të fundit, mbase një natë, një vit, dhjetë, një mijë vjet, nuk e di sa. Fjalët e fundit, kur ma morën me dhunë Idilën time të dashur, kanë qenë: “Më kërko me mend, durim, dashuri të pashuar dhe puno në këtë drejtim tërë jetën. Bindu, po veprove kështu, do të më gjesh, do të më riduash në shtratin tënd. Më tha: “Po më marrin me dhunë dhe në të gjitha anët që të më kërkosh, mund edhe të më gjesh”.
Kur ushtari që e dinte gjuhën e djaloshit ia përktheu udheheqësit të tij fjalët, tundi kokën si habitshëm. Iu duk djaloshi si torollak, por fjalët ishin me shumë ogure.
- Pyete djaloshin, e di që është zonë kufitare në këtë anë, – e urdhëroi kapoja ushtarin që e dinte gjuhën e dashnorit të Idilës dhe ky i fundit e bëri.
- Nuk di ç’ është kufiri. Nuk po kërkoj kufi, por të dashurën time, Idilën, të cilën ma rrëmbyen me dhunë dhe nuk ma kthyen më dot. As juve nuk ju kërkova, por ja që ju gjeta. Mbase e gjej edhe Idilën time së kërkuari. Më ka marrë malli për të, gati më janë qorruar sytë nga dashuria e madhe që kam për të.
- Kush ta rrëmbeu dhe kur? - e porositi udhëheqësi ushtarin që fliste gjuhën e djaloshit që ta pyesë atë.
- Nuk e di saktësisht kush ma rrëmbeu. Ishim në një hotel luksoz. Disa njerëz në një tavolinë vendosën të ma rrëmbejnë dhe e bënë. Isha i vetem dhe i pafuqishëm ta mbroja Idilën time të dashur. Në atë kohë unë flija dhe, kur u zgjova nga trishtimi, e pashë se e morën me vete të dashurën time. Herën e fundit që e kam parë Idilën time të dashur, ka qenë në ëndërr. Më nuk e kam parë. Ajo është e dashura e ëndrrave të mia, ndaj e kërkoj me shkop e strajcë ta gjej, pikërisht natën, që të mos më zë gjumi.
Udheheqësin e ushtarëve e mbuloi një shqetësim në fytyrën e tij, ndaj urdhëroi ta rrihnin djaloshin dhe ta hidhnin tatëpjetë përroit të grykëmalit. Dy ushtarët e tjerë dolën nga grupi dhe e goditën me grushta, shqelma, kondakë pushkësh dhe, si një ngordhësirë të vrarë, për krahë e këmbë e kapën dhe e hodhën tatëpjetë lisnajës djaloshin e përgjakur. Pas trupit të tij u dëgjuan krisma pushkësh. Djaloshi e humbi vetëdijen nga goditjet e shumta nëpër trup, sidomos në kokë, ndaj nuk dinte cfarë kishin biseduar ushtarët duke e shikuar si rrokullisej tatëpjetë lisnajës.
2. HËNA 24
Nata e kishte mbërthyer gati në të gjitha anët gazetarin F., sa edhe mendimet i dukeshin të atilla, pra të mbërthyera. Qielli ishte i errët, por nuk donte ta krahasonte me natën, sepse, ndryshe nga ajo, qielli ishte më i vrazhdët. Kishte dalur në ballkon dhe shihte të vetmen dritë, hënën. Sikur ia drejtonte rrugëtimin e shpirtit. Gati ishte bërë e rrumbullakët. Për habi të tij, në këtë tis të zi përzier me të kaltër, të rrallë ishin edhe yjet. Nuk pa më tepër se një ose dy yje. U ngjanin dy të dashurve që rrinin krahëkëmbëve të njeriut në agoni dhe që nuk i dihet sa do te zgjasë çasti që të japë frymën e fundit të shpirtit. Nuk donte të vdiste hëna kurrsesi, sepse me të e lidhte një ndjenjë e re dhe e vjetër.
- O yje, kujdesuni të mos vdesë hëna. Atë e dua shumë, sepse është dëshmitare në një dashurie te madhe times, - sa nuk bërtiti nga ballkoni e të trishtonte fqinjtë në gjumin e thellë. – Mos edhe ju fqinjtë e mi gjumashë po shihni ëndërr hënën e yjet? Por, nuk shihni e nuk përjetoni si unë, edhe të perjetësuar hënën në zhgëndërr.
E shikoi edhe pak dhe shpejt u fut brenda katit të parregulluar si duhet, brenda të cilit mori dy tulla dhe vuri para tij, mbi to një dërrasë të gjerë, e cila i kishte mbetur si material i tepruar kur e kishte ndërtuar shtëpinë para tre vjetësh. Zbriti shkallëve tatëpjetë dhe mori një fletore, stilolaps dhe telefonin. U kthye edhe një herë dhe e mori fotoaparatin. Të gjitha këto i la në dërrasën që i shërbenete si tavolinë shkrimi. Ndezi cigaren, si e kishte shprehi kur ia niste të shkruante, ndonëse shpesh i digjej dhe nuk e thithe fare tymin e saj.
Ra në dymendje: ta fotografonte hënën ose të niste të shkruante. Të bënte punën e parë, kishte frikë mos i iknin idetë; t’ ia niste të shkruante, kishte frikë mos i ikte hëna. Së pari e fotografoi hënën dhe dy yjet, me arsyetim vetes - edhe nëse ikin idetë, fotografia do t’ia kujtonte ato që kishte pasur ndërmend të shkruante. Fundja, fotografimi i hënës ishte punë e vogël, mjaftonte vetëm një, dy ose tre “shkrap-e” që të fotografonte hënën dhe mund të shkruante tërë natën e ditën e nesërme. Kurse, po të shkruante, nuk dinte sa do të zgjaste të shkruarit e pjellës së rradakes së tij dhe hëna do t’ia tregonte bërrylin duke i thënë:”Mos mendon, zotrote, se natën do t’ a zgjasë Zoti për hirë tëndin dhe të të rri unë para syve si nuse e paluar. Edhe yjet, edhe një yjësi e tërë nuk mund të më mbajnë më, sepse sovrani i ditës, zotëri Dielli, vie e më shporr si levozgë limoni. Ikaaaaaaaaa”, sikur dëgjoi zërin e hënës, që herë iu duk mahi kërcënuese që të shkruante me shpejtësi, herë zgërdhirje ngacmuese për gazetarin F... që duhet të shfrytëzojë atë që ka përpara sa nuk i është tretur hap e mbyll sytë. Ndaj, mori lapsin dhe nisi të shkruaje në fletore, herë-herë duke ia hedhur një shikim të shkurtër hënës dhe dy yjeve.
“Ishte natë e ngjashme si para 24 vjetësh, e vjeshtës së tretë. Kisha shkuar me shokë të rrinim disa ditë te një mik i studimeve, i cili jetonte në një fshat kufitar me vendin amë. Në televizorin e shtëpisë së shokut më ra në sy një pamje qyteti parafestiv. Një gocë, studente e historisë, para kamerës fliste për madhështinë e së shkuarës së kombit të saj, pra edhe të timit. Goca fiste gjuhë të pastër dhe me sintaksë të rrjedhshme. Ishte andej nga jugu. Edhe unë që e studioja gjuhën e letërsinë, por në një universitet të ndarë me kufi të egër, u dashurova në atë vajzë të bukur dhe me gjuhë të ëmbël. Nga frika mos më hetonin të familjes së shokut mikpritës, bile edhe vet shokët e studimeve, kërkova të dal në çardak të shtëpisë dhe të ndez një cigare në freski. Dolëm me mikun e studimeve, në shtëpinë e të cilit kisha ardhur mysafir. Pashë që hëna ishte rrumbullake, e plotë. Nisa ta shikoja me sy të picëruar atë dhe yjësine rreth saj. E pashë orën që ishte 24, pra mesi i natës, ose si i thonim në familje me gjysmën e saj, 12, kur shoku më përmendi, duke më thënë se isha zhytur duke e soditur hënën, mbase do të shkruaja ndonjë poezi për të. Kisha nisur edhe t’i numëroja yjet. Plot 24 arrita, pra ishin shtuar, e po të mos më kishte shkundur nga përhumbja shoku i studimeve, kushedi sa do të arrinin. Mbase edhe kaq kishin qenë.
“Hëna i ngjan njeriut femër”, iu shpreha shokut im, por nuk rrëshqita të shpjegoj atë çfarë ndjeja.
“Nise të filozofosh poetikisht? E, pse mendon se i ngjan njeriut femër hëna?”, më pyeti goxha kureshtar shoku i studimeve.
“Nuk e sheh se brenda rrethit të saj ka si dy sy, hundë e buzë? Nuk e sheh se yjet u ngjajnë çamarokëve të një nëne, pra të hënës? Nuk e kupton edhe fjalën “hënë”, sikur ka kuptim”hë, nënë” që i kërkon femija nënës dicka, ose që hëna, pra nëna, i jep yjeve me fjalët “hë, na” me domethënien “merre”. Ajo flet me dy dialektet: Hana për “ha(na)në” në veri dhe hëna për “hë(në)në” për jug”.
“Hajt, ore, hymë brenda se u ftohëm duke e shikuar “hë(në)nën” e “ha(na)nën”. Po të rrinim më gjatë, do të dalë dielli e do të më flasësh edhe për të si për hënën”, më luti shoku i studimeve që ishte në shtëpinë e tij.
“Hëna e ka burrë diellin dhe mezi e pret te vijë ai”, i thashë dhe ktheva të hymë brenda në dhomë, pasi ia dhashë edhe një shikim hënës dhe yjeve, sikur përshëndetesha me ta dhe falenderoshesha pas nje bisede te gjatë.
Shoku më shikoi habitshëm, disi si me frikë, si kur pyet njeriu tjetrin “je tamam me mend?”
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen