Dienstag, 30. Dezember 2014

Ecja nëpër mjegull

Fragment nga romani „Muzgu i bardhë“

Sylejman ALIU

         Kishte do çaste qëkur Profesorit i kishte ikur gjumi. Megjithatë, ai përjetonte ende një gjumë të braktisur dhe nuk ia kishte ënda të ndodhte kështu siç kishte nisur të ndodhte. „Ç’ka ky djall gjumi që më ikën dhe më bën të zgjohem?“, pëshpëriti ai dhe sakaq mbylli prapë sytë. Mu atëherë, derisa Profesori, duke dashur t’i vardisej përsëri gjumit, po truste kokën në lagështirën e dheut të shkurres, ia behu prej diku një si hije e dobët fare. Dukej si një avull i tharë që përpiqej të mos tretej.
        - Populli është një gjynahçar i mërzitshëm! Më ka dhe nuk më do! I flas dhe nuk më dëgjon! Do t’i hakmerrem për zonë! Për të i rrëmbeva të gjitha funksionet e ndryshme mbi vete! Kush do ta duronte këtë barrë kaq të rëndë, nëse njetin s’e kishte bërë për popullin? Jo, po, ai kërkon t’i marrë vetë! T’i marrë vetë? I merr nëse do të më vrasë, siç e kam vrarë unë!
         Pastaj, posa tha këtë, hija iku. Treti. Nuk e pashë më. Nuk e panë më as të tjerët. As populli, që më nuk ishte, as të tjerët, që mendonin se ata ishin populli. Prapa la vetëm diçka si avull dhe një erë të keqe, të cilën një zot e di ç’prej kur e kishte mbajtur në zorrët e tij të holla... Poetit iu mor fryma. Poeti ra përdhe. Për herë të parë ai shau nëpër dhëmbë Lindjen që e solli sot këtu, midis vdekësve të popullit dhe kësaj ere muti të pjekur në zorrët e këtij laneti, që sapo treti.
        Profesori kishte hapur sytë. Dukej kështu i menduar. Dukej kështu, por të tjerët e dinin se ai më nuk kishte çfarë të kujtonte. Tashmë ishte shkarkuar nga teprica që po ia ngacmonte aq shumë trazimin e shpërthimit. Dukej i athët fare, i kurmëzuar dhe, po ta shikoje nga larg, kurrë nuk do të mund t’ia qëlloje se ai ishte pikërisht Profesori i letërsisë. Për përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve askujt nuk do t’i binte ndërmend, po të mos e kishin parë hipur majë kreje të Profesorit dhe sikur të mos shihej aq tejdukshëm tallja e tij me Njeriun e Popullit dhe të mos shihej se i zgjaste dorën, derisa profesori flinte mbi lagështirën e shurrës, që e kishte bërë vetë, gjoja për të mbledhur flladin ose avullin e shurrës së prapashkurres, kurse në të vërtetë, po vilte kohën e profesorit, kohën shumë të ngutshme dhe të rrokënyeshme të Njeriut të Popullit, kohën tashmë të vdekur të Poetit, që po mbillte krënde mbi fushën e varreve.
        - Erdhi!- bërtiti Poeti dhe ngarendi me furi nëpër malin e tij të krëndeve, që i kishte mbjellë si lapidarë mbi popullin e vrarë. Iu hodh Njeriut të Popullit dhe e përqafoi shumë dhe gjatë. Njeriu i Popullit nuk po lëvizte. I shtangur qëndronte. Pas veshit të tij zdirgjej loti i Poetit.
         Profesori ishte ngritur në këmbë dhe prej larg dukej i kërleshur fare. E kishte trembur britma e Poetit.
         - Ç’pati ky i çmendur që gërvallet kështu? – pyeti përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve.
         - S’ka më vargje. Sa herë i mungojnë ai bërtet kështu!- u përgjigj me hijerëndësi përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve.
         - I bën ai vargjet, i bën! Me të vdekurit ai bën, jo vetëm vargje, por dhe gjerdan! Më trembi i mallkuari. Kujtova se erdhi populli!
         - Populli nuk është më, profesor! Të vdekur e ruajmë këtu!
         - Më mirë, më mirë! Më mirë, sepse mjafton që ne ndihemi të gjallë në këtë fushë të vdekjes. Jemi më të sigurt!
         Pastaj u bënë vesh më vesh. Shpupurishnin diçka, bënin edhe me dorë, edhe me këmbë. Pastaj ia hodhën krahun njëri-tjetrit. Poetit iu bë se ata u bënë hije që shndërroheshin në një mijë fije që dukeshin sikur mëtonin t‘i qepnin nyjë të gjitha krëndet e mbjella si lapidarë nëpër fushën e vdekjes. Ishte hera e parë që ai i pa të tillë. I kishin thënë të tjerët se ata nuk mund të ishin ndryshe, por ai s’e kishte besuar. E si mund ta besonte një gjë të tillë kur ai i kishte mbrehur, si qetë, në hullinjtë e tij të poezisë dhe atje i drejtonte siç donte në arën e tij shterpare, ku korrte grurin ideologjik dhe me të, pastaj, gatuante bukën patriotike të këtyre personazheve hije?

 
         Kështu ai nuk do të thoshte. Se si ishte?! Krenari, që ai nuk e pranonte? Frikë? Jo, jo! Nga ai dukej se dilte një avull astmatik dhe kërkonte të bëhej bashkë me të. Të shpërndahej si retë dhe të binte i plumbtë mbi të gjithë. Mbi të gjallët dhe mbi të vdekurit. Mund të linte vetëm një të çarë qielli nëpër të cilën mund të kalonte vetëm një tufëz rrezesh dielli, jo që të ngroheshin zemrat e njerëzve, jo që të ngrohej dheu i varreve, që ai i kishte shndërruar në lapidarë krëndesh, por për të treguar se avulli i tij i mjegullt ishte më i madh, ishte më i fuqishëm se dielli i qiellit dhe se ato re të ngjeshura përngjanin aq shumë në vështrimin e tij qortues dhe shumë kritik ndaj çështjeve që kërkonin zgjidhje të përhershme ideologjike. Këtu përfundonte arti i tij dhe shuhej ngadalë buzëqeshja e tij. Drejtonte shtatin dhe përzinte kurmëzimin. Në arenën ideologjike niste luftën e përgjakshme të harresës. Të drejtën e quante të gënjeshtërt. Gënjeshtrën e madhëronte në fjalimin e tij të shkruar në vargje dhe në një rimë të hollë që vetëm sa nuk këputej. Mandej, derisa rrugëve pështynte armiqtë e Lindjes, përpara i shfaqej përsëri Hija Natë.
        - Të tallin, Poet! – i thoshte ajo dhe shikonte nga Profesori, nga Njeriu i Popullit, nga përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve, nga njeriu me shtat të lidhur me fashë, nga tjetri që kishte marrë mbi vete të gjitha funksionet e rrëmbyera...
        - Tall veten ti! – thoshte Poeti dhe ngarendte t’i numëronte të gjitha personazhet heronj të tij.
        - Ke më?
        - S’kam tash! Do të ketë më vonë! Gjithnjë do të ketë!
        - Aq i pashtershëm je?
        - Aq e pashtershme është lufta për liri!
        - Me popull të vdekur?
        - Edhe ai e ka lirinë! E di ai përse nuk është i gjallë më!
        - Atëherë, ti nuk je popull, meqenëse s’ke vdekur për liri!
        - Unë vdes përditë! Shpirti im është poezia. Sa herë e shkruaj, vdes vetë, por e gjallëroj popullin tim hero! Unë ia krijoj parajsën dhe amshimin!
        - Si mua që tash vij të të bezdis?
        - Nuk je hero imi ti! Ty të ka krijuar satana!
        - Me shall a pa shall!
        - Me durimin më të përgaztë!
        - Kjo është veti e njerëzve të sigurt. Vetëm qyqarët nguten! Kujtojnë se duke u ngutur ata e gjejnë veten...
        - E gjejnë, siç e gjetën!
        - Ata e dinë se janë të trilluar! Do t’u shklasë këmba në gjakun e popullit që u vdiq!
        - Nuk u vdiq! Atë e vranë...
        - Ngutja juaj…!
        - Jo! Jo, or lanet, jo!
        Diçka lëvizi. Hija Natë nuk do ta kishte hetuar lëvizjen po të mos ishte trembur Poeti.
        - Ç’është kjo që lëvizi? Mbase me vete keni sjellë hordhi lanetësh! Nuk i druhem frikës dhe kjo kurrë s’ka arritur të më trembë. I druhem pabesisë...
        - Mëkatet tuaja, Poet, lëvizin edhe të vdekurit, siç më kanë lëvizur edhe mua!
        - Mëkatet? Si mendon?
        - Përse erdha dhe përse tash qëndroj para teje? Nga nëndheu erdha dhe, e di, atje do të kthehem. Ç’t’u desh që na krijove dhe atje, para engjëjve, tregohemi si përrallë! Parajsa dhe ferri argëtohen me ne dhe pas kësaj përfundojmë në humnerën e harresës! Duhet të përgjigjesh...!
        - Edhe këtu! Edhe këtu...! E gjeta!
        - Çfarë gjete?
        - Edhe këtu përgjoni dhe flisni nga honi i harresës! Tash ju njoh! Harresa krijon një si zhurmë dhe kjo zhurmë duket një herë sikur vërtitet përreth kreje, pastaj shndërrohet në një avull të qullët e të zi, nga i cili, pastaj, dilni ju! Njeriu, duke u trembur nga errësira e kësaj zhurme dhe nga honi i zi, nga del ajo, pranon që në trurin e tij të palojë harresën me gjithë zukatjen dhe të rrojë bashkë me të zitë e saj... Harresa, në anën tjetër, shfaqet më shpejt dhe më shpesh se kujtesa, prandaj njeriut shumë rrallë i kujtohet të pranojë se nganjëherë harresa qeveris mbi kujtesën më shumë se ç’duhet!
        - Jam unë, në të vërtetë, kujtesa jote! Jam ndërgjegjja e miteve të shfrenuara që kërkon t’i ndërtosh brenda kohës, e cila të duket sikur të mjafton vetëm pse merr frymë dhe atë e nxjerr si avull të përjargshëm. Kështu, si unë, janë këto mite që i trilloni, të zeza fare, të patrajtë fare, me të cilat nuk mund të sajohen as përrallat! Mos i bën të vdekurit të gjallë kur mjeshtërinë e vetme e ke harresën e së njëmendtës! Të gjallët mund të vdisen pasi të të kenë shqetësuar qiellin e zjarrtë të ndjenjave! Për ta edhe përrallat do të kenë hijeshinë, nëse përtej dheut do të kenë nge engjëjt të merren me shkaqet që patët ju t’i vdisni, do të thotë vetëm për hir të kësaj.
        - Poetët nuk janë vrasës, andaj as unë nuk mund të jem i tillë! Në hambarin e ndërgjegjes sonë, do të thotë në hambarin e ndërgjegjes sime, s’ka vend për një mjeshtëri të tillë! Unë dua që në vargjet e mia të sajoj kopshtin qiellor, që do të thotë parajsën e amshueshme të heronjve të mi, domethënë, heronjtë e popullit të rrojnë të pavdekshëm në kujtesën tonë, që ta përzënë përgjithmonë nga koka jonë atë hon të zi, siç thua dhe ti, të harresës, që është bërë si një arnë e pahijshme në strukturën tonë të mendimit të heshtur dhe të fjetur! Domethënë...
         Atypari kaloi një qerre. As Poeti, as Hija Natë nuk arritën të shohin qartë çfarë kishte të ngarkuar grumbull në atë qerre, rrotët e së cilës cijatnin me një dhembje që mbushte gjithë horizontin e bardhë.
        - Ndal! – tha Poeti. – Mos bëzaj!
Hija Natë heshti. Nuk tha më asnjë fjalë.
        - Ç’ke ngarkuar në qerre, e cila ecën aq vajtueshëm? – pyeti qerregrahësin.
        - Lirinë e amshueshme! – tha si me tallje ai që ngiste qerren.
Poetit iu bë se ai njeri ishte i shëmtuar. Iu bë se kishte një trajtë koke të qullët fare, si ta kishte gatuar nga dhjami.
        - Jo, or, jo! – tha prapë qerregrahësi – bart gjakun tim!
        Hija Natë u duk e kurmëzuar fare. E kurmëzuar, pastaj u bë sikur u zhduk. Vetëm Poeti mbeti gojëhapur.
       - Bart gjakun tënd nëpër rrugën e përgjakur, o njeri!
       - Hija e tij jam! Isha si ti, por tash s’ta kam lakmi! – u përgjigj qerregrahësi dhe, pasi nxori një lemzë të mbytur, shtrini duart nga toka, mblodhi pluhurin qull nga rruga e përgjakur dhe e hodhi në qerre.
       - I gjallë apo i vdekur je, se mua më bëhesh i vdekur?! Vetëm të vdekurit kanë rrashtën e tillë! Përse vjedh gjakun e kësaj toke?
       - Të flitka gjuha para mendjes, o njeri i shkretë! – tha qerregrahësi dhe prapë mbushi grushtet me pluhurin e përgjakur të rrugës dhe me një kujdes të dhembshëm e paloi në qerren e tij. – Jam më i gjallë se ti! Tash kam amshimin tim të jetës pas nëntë qiejve!
       - Atëherë, përse mbledh gjakun e kësaj toke?
       - Është yni ky! Përse e keni lënë këtu dhe shkelni mbi të?
       - E shkelim që të frymëzohemi!
       Prapë u shfaq Hija Natë me trajtën e saj të mjegullt.
       - Prandaj, na vdiqët?
       Poeti heshti. Iu bë se prapë i fliste Hija Natë, si përpara. U mendua cazë. Mblodhi buzët që i ishin bërë si të shtrydhura. U përpoq të flakte pas ballit flokun e trazuar që po ia ngacmonte vetullat e mbushura brymë dhe përnjëherë ngarendi nga qerregrahësi.
       - Ndal! – i tha me një zë si të llamarintë. – Gjaku i takon kësaj toke! Shkarko qerren!
       - Kush je ti që më urdhëron?
       Erdhi edhe Njeriu i Popullit. Pas tij u dukën duke ngarendur Profesori dhe përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. Vetëm ai që kishte marrë për barrë të gjitha funksionet vinte ngadalë dhe i larë në djersë. Pas tij duhej të vinte edhe njeriu që kishte lidhur shtatin me fasha pa qenë as edhe i gërrithur.
       Njeriu i Popullit rrinte ngjitas me Hijen natë dhe, po të mos fliste me një të folur të shpejtë dhe të përçartë, nuk mund të dallohej nga ajo.
       - Unë nuk e di... poshtë e përpjetë... kokat na janë mbushur me varre... gjuha po ashtu... Gjeografinë e kemi tash të gjymtuar dhe krahët më nuk bëjnë punë... Të sharat i kemi politikë, me të cilën ne sot ushqehemi dhe nga ajo nuk nxjerrim tjetër pos mut...
Poeti i shënonte me një ngutje të shëmtuar të gjitha këto me ngjyrën e tij të zezë mbi letrën e kuqe.
       - Ca lëshojnë mjekra, ca të lëshojnë mjekra! Ca të tjerë rruajnë mjekra dhe ngarendin... poshtë e përpjetë... pa bërë gjë...
       Befas u shfaq një mjegull. Një mjegull e zezë. Të gjithë tash dukeshin si hije. Nuk shihej vetëm Hija Natë. Ishte bërë një me mjegullën.
       - Nuk shoh më as të flas! – tha Njeriu i Popullit dhe bëri me dorë sikur kërkonte të dëbonte mjegullën që i ishte varur mbi buzët e holla.
       - Unë shoh! – tha Profesori.
       - Mua më pëlqen! – pëshpëriti përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. – Nëpër dritë secili ia qëllon...
       - Edhe unë shoh mirë! – u ngut të thoshte qerregrahësi. – Kam kaluar unë errësirë më të thellë se kjo... Njëqind herë më të zezë derisa kam arritur amshimin e ndritshëm!
       Me të dëgjuar fjalët e qerregrahësit, hija e Profesorit u shkëput dhe treti. Pas tij vajti edhe njeriu që kishte marrë mbi vete të gjitha funksionet e parashtetit.
       - Ndaluni! – bërtiti Njeriu i Popullit. – Përse ikni?
       - Nuk munden! – tha përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. – Duan të rrojnë me jetën!   

       Ata gjithnjë i kanë ikur takimit me vdekjen! Nuk duan të rrinë me të vdekshmit!
       - Si? – ia bëri me habi Njeriu i Popullit. - Kujtojnë se nuk janë edhe ata të vdekshëm?
       - Kanë bërë rrugë të gjatë deri tash për të gjetur strehën e jetës në historinë kombëtare!    

       Duken të pavdekshëm tashmë...
       Nisi të frynte një fllad i mërzitshëm. Dukej sikur vinte me vrap, ndalej për një çast nëpër flokun e rralluar të Njeriut të Popullit, ia davariste disi si me tallje, prekte lëkurën e tij të djersitur të qafës dhe ngutej të hynte nën këmishën e tij të bardhë me vija të kaltra dhe, kur dilte prej andej, dukej sikur hamendej të ngjitej edhe në mjekrën e mbushur me thinja të përgjegjësit të Agjencisë së Falsifikimeve ose të shkundej e tëra, përnjëherë, në fushën e krëndeve lapidarë dhe atje, ndërmjet kufomash, të kërkonte prehjen e përjetshme. Mirëpo, nuk ngjau asnjëra nga këto. Ajo u rrotullua disa herë rreth Njeriut të Popullit dhe, me shpejtësi, mori krahët e lehtë andej nga kishte ardhur. Floku i Njeriut të Popullit u qetësua përfundimisht. Edhe djersët e shtatit e të qafës iu thanë krejtësisht. Mendoja se edhe pështyma sikur i ishte ngjitur për qiellzën e gojës dhe atje ishte shtresuar, ishte bërë shtrat i fjalëve të pathëna të tij, të cilat nuk mund t’i nxirrte më. I la Njeriu i Popullit fjalët aty. Uli kokën dhe gati i tromaksur fare bëri dy hapa. U ndal. Pa dhe një herë përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve, pastaj, shikimin e vet të lodhur e barti me përtesë te qerregrahësi, i cili nuk po prante të mbushte grushtet me pluhurin e përgjakur të rrugës, me të cilin ngarkonte qerren e tij të çuditshme.
         Dikur, kur po hamendej, ta prishte shtratin e heshtjes që i ishte bërë në qiellzën e gojës së tij, ktheu shpinën dhe shkoi. Atë ditë më askush s’e pa.
        „S’ka gjë!“, kish thënë me vete Poeti tek po kthehej përsëri në fushën e kufomave dhe të krëndeve. „Ai mund të mos duket më asnjëherë, të mos e thotë asnjë fjalë! Mungesa e tij është prania e tij! Njerëzit tashmë e përjetojnë njësoj si mungesën, si praninë e tij! S’ka gjë!“. Ecte rrugës. Rrugës së përgjakur. Qielli i bëhej se kishte rënë mbi të. Një qiell i rëndë, një asi qielli që ia zinte frymën. „Liria qenka më e zorshme se lufta“, tha me një pëshpërimë të lehtë dhe sakaq nxori një ofshamë të mbushur me duf. „Desha liri dhe tash s’di si t‘ia bëj! Përpara përuleshin para poezisë sime, që do të thotë para të gjithë heronjve që i krijoja! Njerëzit i donin heronjtë e mi, sepse duke i dashur ata, mendonin se përfitonin të drejtën të krekoseshin me namin e tyre. Kishte të drejtë ajo Hije laneti, që më shfaqet ashtu si nata! Jemi të pabesë, prandaj e shpikëm kodin e besës! Nuk jemi heronj, prandaj i krijojmë heronjtë që të mburremi me ta! Që të dëshmohemi se jemi si ata dhe pas namit të tyre fshihemi si lepujt! Ata që kanë besë s’kanë nevojë të trillojnë kode të tilla, ata që janë heronj, s’kanë nevojë të mburren me heronjtë e trilluar! E di! E di! E di! Por si t’ia bëj që të ndërrohem tash unë?“
       I shfaqet përnjëherë Hija Natë.
       - Ballin e ke plot halle! – tha ajo.
       - E kam! – tha Poeti.
       - Për veten?
       - Për popullin!
       - Për këtë që e keni vdekur?
       - Për këtë që e kanë vrarë dhe për atë që përpiqet tash të shpëtojë!
       - Kush e nget tash?
       - Vetvetja!
       - Ç’i ka ngjarë? Vdes për jetën apo rron për vdekjen?
       - E ka humbur fare! E trishtojnë shpirtrat e zinj të lirisë!
       - Nuk janë të lirisë ata! Janë po ata që e kanë trishtuar gjatë gjithë kohës, por është bërë sikur nuk i ka njohur! Ka dashur të mos i njohë ashtu siç ishin! Ka menduar, mu si ti, se i tëri ishte hero, sepse edhe ti kërkoje që fjala të ketë fuqinë e mbinatyrshme! I besoje shumë frymëzimit, kurse ata, që do të thotë shpirtrat e zinj, fshiheshin pas këtij tisi dhe ngarendnin tërë kohën që të shfaqen tash!
       - Ç’është kjo që i ka ngacmuar dhe vazhdon t’i ngacmojë këto hordhi?
       - Besimi juaj në irrealen!
       - Ma shpjego më mirë!
       - Nuk mundem! Do të më vrasin përsëri!
       - Nuk mund të ta vrasin mendjen!
       - Atëherë ta vrasin besimin! Si do të dukesh atëherë i zhgënjyer?
       Poeti u ul në pluhurin e përgjakur. „Diçka ma zë frymën! Është e vërteta që ma thotë apo zhgënjimi njëmend më është mbledhur në grykë! Përreth meje s’ka më asgjë poetike, por as heroike, që mund të ma marrë mendjen deri në kupën e qiellit dhe atje ta pjekë mirë vjershërimin tim lirik, që ta kthejë, pastaj, këtu midis këtyre njerëzve të dehur me vetveten, ani se unë prapë do të merresha me fushimin e krëndeve, të cilat nesër, pasnesër... do të shëmbëllejnë në lapidarë në gjithë kontinentin tonë kombëtar!“, mendoi Poeti dhe pas një heshtjeje të ftohtë si akulli, ngriti shikimin e tij të avullt dhe tha:
       - Jo! Ky popull nuk mund të vdesë!
       Hija Natë shpupurishi me majën e këmbës pluhurin e përgjakur, u mendua cazë, pastaj u bë sikur zgjati duart lart që në honin e qiellit të tejanshëm dhe të ngrirë kërkonte të mblidhte dritën e trembur dhe atë ta vendoste aty, mu në prehrin e Poetit.
       Poeti s’i shkiste sytë nga Hija Natë.
      - Fole gjë? – pyeti Hijen Natë Poeti.
      - Më mirë të heshtim dhe të presim! Nuk dua të më ngjajë edhe një herë vdekja! Më krijove nga hiçi dhe nuk dua të kthehem edhe një herë atje!
      - Hiçi është i vjetër aq sa jemi dhe ne! – foli si me pëshpërimë Poeti, por menjëherë kafshoi buzën e poshtme. – Gjithmonë përballë hiçit kemi ngadhënjyer, siç kemi ngadhënjyer gjithmonë edhe ndaj gjëmave edhe më të mëdha se kjo që ka ndodhur... Ne jemi thellësia e thellësive... Ne jemi rrënja e botës, degët e së cilës tash kaq pamëshirshëm bëjnë hije mbi ne...
      - Ka dhe të ditur të tjerë nga sëra juaj që lashtësojnë të tjerët përreth, që të dëshmojnë lashtësinë e vet... Ky është gabim... Të jesh vetë i lashtë s’ke pse ta argumentosh këtë me anë të të tjerëve. Të tjerët që vijnë pas teje duhet të bëjnë kështu siç bëjnë të diturit tuaj.
Papritmas u shfaq edhe një herë njeriu që kishte të mbështjellë shtatin me fasha dhe që thoshte se ishte me nëntë plagë në shtat. Hyri me të shpejtë në malin e krëndeve, të cilat Poeti i kishte mbjellë si lapidarë dhe sipër tyre linte nga një leckë të kuqrremtë, të cilat dukeshin sikur talleshin me puhinë e ngatërruar në fushëkrëndet e Poetit.

Montag, 29. Dezember 2014

Është përkujtuar shkrimtari Mehmedali Hoxha

Akademi përkujtimore

SHKRIMTARI MEHMEDALI HOXHA – BORXHI YNË

Nga Fadil CURRI

  • Me rastin e 90-vjetorit të lindjes së shkrimtarit nga Ladorishti i Strugës, Mehmedali Hoxha(1924-1991), në Shkup u mbajt akademi përkujtimore nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptarë në Maqedoni, të cilën e drejton kryetari i saj, Kalosh Çeliku. Referimet për jetën e veprën e të ndjerit Mehmedali Hoxha i shfaqën historiani Dr. Nebi Dervishi dhe shkrimtari Fadil Curri. Për figurën e tij folën edhe kolegët e bashkëvendësit Fejzi Bojku, Ibrahim Zhuta, Halil Zendeli, Agim Poloska, Liri Lena, pastaj fëmijët e të ndjerit Mehmedali, Bujar e Mirushe Hoxha, mbesa Teuta dhe ndonjë pjesëtar tjetër i familjes. Në vazhdim po e publikioj shkrimin tim nga kjo akademi.

Duke lexuar shumë poezi të Mehmedali Hoxhës, më dolën si detyrim mbresat se ai kishte fushë të kënaqësisë dhe objektivit krijues tokën dhe njeriun në të, natyrën dhe kohën. Më doli para poezia “Shtatë ditët e mia”, sikur tregonte identitetin preokupoues të poetit Mehmedali Hoxha. Në ditën e parë ia vranë vëllanë, kur peshqit bënë grevë etjeje duke dalur në breg e liqeni mbeti pa ujë. Në ditën e dytë ia pushkatuan babain, ndaj dallëndyshet e lemerisura i brakisën foletë dhe gjarpërintë bënë rrëmujë. U ngritën nëntoka e mbitoka e gjallë kundër krimit. Edhe ditën e tretë pati shkundje të mëdha, kur qyteti vërdallisej e fshatit iu shuan fëmijët. Megjëthëkëto, askush nuk u gjunëjzua. Ngjashëm ishte edhe ditën e katërt, kur pyjet zbritën në qytet, e ky i fundit i priti duarthatë, Vaji i nënave u bë festival në fshat e qytet ditën e pestë, kur gjaku u bë det. Dielli këndellës ditën e gjashtë me rrezet e tij flakëroi mbi trimat e rraskapitur e të vrarë. Ditën e shtatë poeti e ringjalli natyrën, kur e poqi grurin. I solli zogjtë me cicërimat dhe ia fali liqenit agimin shpresëdhënës se terri po ikte.
Numri shtatë më duket metaforik në poezinë e Mehmedaliut, sepse është përsëritës i muajit, vitit e jetës, I lidhur pashkëputshëm për tokën, nëntokën, mbitokën, pra natyrën dhe njeriun në të. Madhështia metaforike e numrit shtatë poetik lidhet ngusht edhe me foklorin frazeologjik, me shprehjet “e futi shtatë pash nën tokë” e "shtatë pash në qiell"(vertikalisht) dhe pas “shtatë bjeshkëve”(horizontalisht). Me këtë numër javor gëlon përditshmëria njerëzore e kësaj anë, fatkeqësisht gjakësore dhe zhbërëse, objektriv i ëndrrave djallëzore. Së këndejmi, del se shtaëditëshi është realitet social-historik i njeriut të Mehmedali Hoxhës. Përkundër trysnive zhbërëse, njeriu i këtushëm rritet me trimëri që nga foshnjëria, me artin poetik të nënës, të letraizuar nga ky poet në vargjet:


BORA BIE FIJE-FIJE
RRITMU BIR SI TË KA HIJE
:
TË MË BËHESH TRIM DAHI,
TËRË BOTA TË TË KETË ZILI


Natyrën dhe njeriun në të, pamjet e këndshmë, i ka frymëzim të dendur në poezinë. Pra, vertikalen e horizontalen i gërsheton me domsodonë e njeriut. Pas rreshjes së shiut, rritet lumi dhe ky me freskun e ajrit e njomin tokën, që të bëhet e bereqetshme. Kur shkruan për shkollën, përmes krahasimeve të dendura e lidh me qielloren, tokësoren dhe njerëzoren në të, me të dashurat. Shkolla është e bukur si hëna dhe e dashur si nëna, është e pastër si lumi dhe i ngjan zogut gëzim-sjellës, është si dielli i ndritur, i, lartë sa qielli, ka forcën e trimit dhe bardhësinë e agimit. Së këndejmi, nënkuptojmë se shkolla sjell mrekullitë, dhuntitë hyjnisht të krijuara, atë që nuk e bën dot çdokush.
Njeriu i kësaj toke dhe i këtij nënqielli vërdalliset me fatin e antifatin e rtij. Njeriun e do me emër bujar, me shkollë mbi kodrinë, me libra duke duke gëzuar. Si antipod i së keqes, të errëtës, të robërisë, e jep lirinë, për të cilën del në mal t’ia japë këngës së bilbilit, personifikim i lirisë së paanë, Të arrihet deri te ajo, nuk është lehtë, sepse trishtohet kur e sheh vdekjen me sy, tërbohet kur i vriten shumë shokë për lirinë. Të gjitha mesazhet poetike i thotë me nëntekst dhe tejtekst, sepse lë vend edhe për poezitë tjera, nuk i rrezikon nga syri i keq censuror i kohës inkuizicioniste me të parën ato. Por, disi në një rast sikur flet me muzat e tij e shkruan me krenari e gojëplot që të dijë secili njeri e fëmijë se:


SA I DASHUR ËSHTË ATDHEU
SA E RËNDË ËSHTË ROBËRIA
SA E SHTRENJTË ËSHTË LIRIA!


E kjo liri ishte busollë e aspiratës që robëria edhe pas qindra ladorishtarëve të vrarë, të jetë idhtësia më e ëmbël, si pjesë e shtatëditshmërisë ciklike të njeriut në qielltokën e këtushme.
Mehmedali Hoxha e bëri të veten mbinjerëzisht për popullin e vendin përmes poezisë e biografisë së tij vetflijuese. Ishte mësues i shumëfiushtë; nëpër shkolla me nxënës, mësues letrar për shkrimtarët e ardhshëm dhe mësues popullor me vizionin e rrezatimin e tij jo vetëm poetik. Por, mbeti borxh yni, i kësaj shoqërie që me meritë ta nderojë veprën-shembëlltyrë të tij, që së paku ndonjë shkollë, ndonjë rrugë e Shkupit ose e Strugës, ndonjë përmendore, ndonjë godinë kulture, ndonjë çmim letrar, ndonjë rreth kulturor, ndonjë faqe letrare internet, ndonjë festival poetik të mbajë emrin e tij. Është e kundërta e pyetjes retorike që të mos pyesësh se ç’ bëri Amerika për ty, por pyete veten ç’ bëre për Amerikën. Në rastin tonë, duhet të pyetemi se ç’ bëri Shkupi e Struga për Mehmedali Hoxhën, dhe jo vetëm këta?
Ndaj, borxhi për të është shumë i madh dhe duhet larë.
Ju faleminderit për vëmendjen!


Shkup, më 26.12.2014

Ramadan Mehmeti - Poezi nga "Loja e Ruletit"

 
URA E MASKATARIT

Kosovë i thonë Gjilan
Atë ditë që ndodhi krimi
Biografinë time e lexove
Nën Urën e Maskatarit



1. Ç'U BË URA

Ruaju
Nga Ura e Maskatarit
Kohë e gurtë loton
Nën mua dhe urën

Nata mund të sjellë

Vdekje të tjera moderne
Në trotuare gjaku s'u ter
Heshtja në katror më pikon mua
Shëmtinë mistike e ruan
Edhe për një masakër


Loja vazhdon
Dimri më shpalos
Deri në dhemje


Në koncertin e natës
Harfa gëlltiti përsëri në mua

Maskatarin

Ç'u bë ura


2. INFARKTI I DITËS

Më mësove
Për katastrofën që ndodhi
Në kokën time
Rrotë mulliri
Para se të arrish në Gjilan
Te Ura e Maskatarit


Infarkti i ditës
Përtyp në vete një kancer
Gjilani
Sillet në metaforë


Vdekja luan në rulet
Thehen eshtrat në mes


Prapë e njëjta urë
Ura e Maskatarit

Ura



3. QENTË E SALLHANES

Qentë e Sallhanes
Pas kokës sonë lehin
Lehin në hijen time
Derisa të na hajë terri
Mua apo ata


Qentë e Sallhanes

Qentë e Sallhanes gjurmojnë
Katrorin e Zi nëpër lëkurë
Varrosin hijen time të gjallë
Për drurin në të cilin u vara


Para se të lehin qentë në mua
Në Urën e Maskatarit
Në ditë më drekë
Më gjeni duke u matur
Me hijen që ma lehen


Qentë e Sallhanes



4. NË ÇFARË PIKËPYETJE

Në çfarë pikëpyetje
Në galerinë e mërive
Sillet ruleti i zi
Në çfarë pikëçuditëse


Në mesditë më ndërrojnë
Me një lojë ruleti


Vdekja paralajmërohet
Një mijë vjet më parë
Shpallet në Gjilan
Një mijë vjet më vonë


Zogjtë më rrëmbejnë sërish
Para tempullit të dhembjes sime
Në agoni më sjellin në Gjilan
Numërojnë ditët dhe netët
Për t'i ndërruar
Me Urën e Maskatarit
Të më rrëmbejnë sërish zogjtë


Vallë
Në çfarë pikëpyetje
Më solli ruleti i zi
Në çfarë pikëçuditëse
Ura e Maskatarit




5. TEATËR MISTIK

Teatër mistik
Rrëzë Dobrushës së përgjumur
Urë e Maskatarit
I sjellë aktorët e vet të vdekur
Me kufomën time
Ç'teatër mistik


Skenë publike
Ndërrohen aktorët
I njëjti teatër
Luajnë dhembjen time
Ç'u bë me kufomën time


Teatër mistik
Kufomën time e bart era
Ku mbeti Gjilani
Të më varrosë
Apo të më mbulojë me gjethe
Te
Ura e Maskatarit
Ç'teatër mistik




6. Ç'BËRI GJILANI

Qentë lehin
Ende rreth hijes sime
Që mbeti e vrarë
Te Ura e Maskatarit
T'm'i përkujtojë
Pjesët e vdekura të jetës sime
Që rridhte nën Dobrushë
Derisa historia i hante
Fletët e grisura


Gjaku i përtharë
T'i kthejë të vdekurit
Që ta luajnë edhe njëherë
Ruletin e tyre të marrëzisë
Te Ura e Maskatarit


Ç'bëri Gjilani




7. JETËT QË S'I PATËM

Nën Urën e Maskatarit
Ushtojnë flugat
Natën e ditën na ruan qeni i zi
Të na zë në pahir


Ruajna Zot prej tij

Na hyjnë deri në gjumë
Pas natës së njëmijëenjëtë të numërimit
Tempulli i zi i harrimit


Zhamelat rrotullohen nëpër shpinat tona
Gjurmojnë ruletin e vet


Flugat na përkujtojnë
Jetët që s'i patëm

Por që na i ngatërruan thurimen
Të jetës që e patëm
Veç një metaforë mistike
Udhëtojmë Udhëtojmë Udhëtojmë
Nën Urën e Maskatarit


Vallë
A do t'i mbërrijnë atë që na mbërrin
Te
Ura e Maskatarit




8. KONTOT E ZBRAZËTA

Derisa lojërat vazhdojnë
Në Evropë
M'i numërojnë plagët
Kontot e zbrazëta
Në xhirollogaritë e xhepave të shqyer
Gjakun m'i plotëson formulat
E kontove të zbrazëta


Nga seancat e gjata të heshtjes
Zogjtë bëjnë grevë nate
Kukuvajet janë zgjuar nga gjaku
Që s'ishte tharë ende
Te
Ura e Maskatarit


Plakat thonë
E hëngërshi kokën tuaj


Në çdo amfiteatër
Ende loja ime
Dhe e Gjilanit


Në Evropë teatri mistik
Rrëzë Dobrushës zë në thua
Nga ai dola unë
Hamlet i dytë
Ku më mbeti koka




9. EVROPA PLAKË

Evropa plakë më doli nga nënthoi
M'u mbështoll nën lëkurë


A po sheh
Tha, Bota mund të shpiket me një kupë
Edhe pse Dobrushës i vjen erë gjaku
Evropa plakë e hetoi
Kotësinë e së nesërmes
Para se t'i bien dhëmbët
Nga trishtimi


Në Fushën e Korbit
Gjarpërinjtë bëjnë grevë
Derisa të të piqet durimi
Që i dha emër kësaj dite
Derisa gjeli
Me sqepin e tij
Gjurmon prejardhjen e këndimit herak


E në metaforë
Kali i lazdruar shqelmon botën
Që çel heshtjen
Që të shpiket me një kupë
Evropa plakë s'u rrëzua
Mori plagë vetëm thoi




10. DIELLI NË SOFËR

Dielli do të ulet në sofër
Për ta rifilluar botën
Ashtu siç nuk ishte
Për ta hëngër
Në vend të urisë
Apo do të vendnumëron
Duke u ngatërruar në hijen time


Do të ngrehim piramidë
E nga maja e strumbullarit
Do ta njohim sërish Gjilanin
E ta shpallim kryeqytet të Masakrës


Diellin ta ulim në sofër
Vallë do të na lehin
Prapë Qentë e Sallhanes
Maltusi a do ta ngasë Kalin e Zi
Nëpër këtë kryeqytet të harresës
Kush dëshmon pas vdekjes


Pas tërbimit
Kau i Zi do të lodrojë nëpër Gjilan
Harfa
Do ta zëvendësojë me një lodër
Te
Ura e Maskatarit




11. KORI I MËRZISË

Zogjtë e tëhuajsojnë Gjilanin
Nëpër meridiane të botës marroqe
Korin e mërzisë duke orkestruar
Derisa i zuri gjumi
Pas natës së njëmijëenjëtë


Dita shtatzënë
Polli qenë të zinj
Si t'i pagëzojmë
Para Fushës së Korbit


Dobrusha rrjedh

Kori i mërzisë
Minjtë në ahengje i zëvendësojnë
Oratorët e qetësisë së sëmurë
Që e shpallën Gjilanin
Kryeqytet të mërzisë


Tani më kot sillet ruleti
TV në s'e shikojnë
Urithi e mori gjuhën
Që ia ndaluan perënditë
I plasi mërzia
Derisa zogjtë e tëhuajsuan Gjilanin




12. KOSOVË I THONË GJILAN

Kosovë i thonë Gjilan
Atë ditë që ndodhi krimi
Biografinë time e lexove
Nën Urën e Maskatarit


Xhamia e Madhe
E hëngri xhematin e vet
Te
Ura e Maskatarit


Rrugët u bashkuan në një
Pa t'i thyer eshtrat
Atyre që i hëngri ai mëngjes i zi
Në masakrën e paparë
Atë ditë të zisë
Në qytetin e mërive
Në Gjilan


E në Fushë Korb
Kali i shfrenuar nget e s'ndalet
Për ta zënë hapin e vet
Derisa e vrau vetmia
Në mesditë


Në mesditë
Ndodhi krimi në Gjilan
Dobrusha s'fle
S'e lënë klithmat e atyre që i bartte
Nën Urën e Maskatarit


(Nga libri: LOJA E RULETIT)

Samstag, 27. Dezember 2014

Monolog me stinët

Tregim nga Kujtim STOJKU

            Vera e vitit dy mijë e …erdhi si të gjithë herët e tjera. Ajo zakonisht është stina ku gjithçka harlis dhe merr energji. Pikërisht kjo stinë për Gjergjin do të ishte më e veçanta e cila do të linte gjurmë në kujtesën e tij. Në përgjithësi njerzit mundohen që t’i përmbahen një sfere të pamasë për të cilat ata mendojnë.Jeta në çfarëdo lloj kohe që të jetë ajo nuk mund të bëjë pa njerzit, vendet, ngjarjet, ku një ditë prej ditësh ajo mezi e mban një perceptim të krisur në imagjinatën e saj. Dhe ky përceptim fillon e grishë ngadalë kujtesën e cila fillon të riprodhojë me një perceptim të ri nga e para. Nëse është ditë me shi do të përceptohet shiu si një ditë e veshur me pelerinë të murrme. Në këtë rast jemi në stinën e verës ku rrezet e diellit fillojnë e bien në sipërfaqen e planetit të tokës me bollëk dhe, para syve tanë na shfaqet një peizazh që mbahet me kryeneçësi, ku perceptimi në mendjen e Gjergjit i jepte gjeste klasike sepse në këtë stinë disa kthehen të mërzitur jashtëzakonisht nga pushimet, disave nuk u ka dalë që të bëjnë pushim as dhe një ditë të vetme,disa të tjerë shfrytëzonin liqene dhe lumenj për të marrë sadopak rreze dielli. Por më e magjishmja ishte shetitja e mëngjesit nën melodinë zogjëve dhe, dikujt i është komunikuar pushimi nga puna. Në këtë stinë Gjergj Guri nuk shijoji asnjërën nga këto. 

           Pikërisht në këtë stinë zë fill edhe tregimi i tij. Atij i kishin komunikuar urdhërin zyrtar të pushimit nga puna. Kështu ai erdhi dhe u zhyt në mendime të thella. Ai konkludonte se e gjithë jeta e njeriut është një sakrificë që duhet t’i përkushtohesh me durim, ku duhet të përballesh me të papriturat e saj e cila nuk i ka njëlloj për të gjithë. Pikërisht në këto rrethana njeriu edhe farktohet me vështërsitë që i dalin por, njëkohësisht mëson edhe si t’i përballojë ato. Dhe kur këto i ke përballuar dhe ndjehesh sadopak rehat fillojmë e u shmangemi vështrimeve të njëri tjetrit. Por pse ndodh kështu? Kësaj pyetje është vështirë që t’i përgjigjesh. Mirëpo ne jemi të ndërgjegjshëm se kur perëndon dielli dhe vjen mbrëmbja gjithësecili do të tërhiqet me një buzëqeshje të turpshme në atë qoshen e tij duke u përpjekur ta harrojë lodhjen e ditës para ekranit të televizorit, ose duke tymosur cigare para filaxhanit me kafe.Gjergji ishte ulur mbi divan dhe po rrufiste kafenë duke trokitur gishtrinjtë lehtë mbi tryezë.Kjo trokëllimë gishtash i dukej se përmbanin një tingull serioz që përhapej përreth në hapsirën e dhomës. Kjo i dukej atij një lloj eksperimenti që i jepte kënaqësi. Por shpesh atë e pushtonte mosbesimi, se ç’kishte një si lloj ankthi të cilën mundohej ta mposhte duke u munduar të gjente rrugë dhe ide të reja. Megjithëse në një gjendje të tillë shpirtërore ai gjente besim në vetvete dhe i zotronte ato. Dhe kjo besueshmëri vinte e konsilidohej duke u përforcuar gjithnjë edhe më shumë. P.sh një gjë e tillë ndodh nëse ndërmerr një veprim për të cilin je menduar shumë herë dhe beson se do t’ia arrish qëllimit. Informacionet që merr nga lajmet, shtypi, nga bisedat me miq, pra ata që u thanë dy ditë më parë, ditën tjetër do të do t’u duken të vërteta.Edhe skandalet që përthithen menjëherë nga media kanë një fuqi eksplozive. Ata e kanë këtë fuqi sepse merren me shkathtësi nga ata që i japin. Pasi kalon ca kohë çdo gjë vjen e qetësohet sikur të mos kishte ndodhur gjë. Shpesh ndodhin veprime të dhunshme të cilat menjëherë marrin jehonë të cilat zmadhohen duke bërë ndërgjegjen me plagë por, është e vështirë të thuash se ndjehen të penduar. Të gjitha këto zhduken nga vera e nexehtë e cila i merr me mendjelehtësi duke rënë në plogështi. Kjo i shëmbëllen kotësisë së një panairi të vonuar i cili e ka tërhequr zvarrë deri në zbehtësinë e tij monotone.
 

          Pas gjithë kësaj akoma mund të jetë herët për të rënë në pesimizëm. E nesërmia gdhin me ndërprerje dhe nisje negociatash që akoma janë në zhvillim e sipër,rezervat e verës mbeten të pashtershme dhe ata mund të sjellin një kthim të plotë. Por reflektimi dhe ndarjet janë cilësi të panjohura për pushuesit. Bile hotelet janë aq të zënë me punë gjatë verës sa janë gati të ngrenë duart se nuk mund t’i përballojnë dot. Këto lajme transmetohen me zhurmë duke përsëritur deri në bezdi për besnikërinë e mbajtur ku tek dëgjuesit hedh padashur hijen e mosbesimit e cila zhvillohet duke respektuar aleatët e besueshëm e cila nuk tregon ndonjë stil të madh ose rrugë të re. Ata tregtojnë fjalë dhe ide shterpe, populli që nuk sheh më gjatë për momentin, beson. Por nuk mund të themi se populli është frikacak.Të gjitha këto ushtrojnë presion mbi të, ku ata e braktisin sëbashku me paratë. Ata e kanë hedhur me cinizëm maskën e tyre të sjelljes.Atyre dalëngadalë u bien maskat dhe shfaqen duke u treguar sa më realë, ashtu siç janë me të vërtetë.
 

           Por një përshtypje tjetër lenë këto në brezat e rinj.Brezi i 15 –16 vjeçarëve nuk kanë asnjë përgjegjësi për jetën praktike. Ata janë të mbështjellur nga jeta e tyre pa e vrarë mendjen për ato që ndodhin.Ngjarjet marrin rrjedhën e tyre duke humbur në rrjedhën e kohës .Disa të tjerë mendojnë se çfarë mund të bëhet më tej.Jeta zhurmon me gjallërinë e saj dhe,njerzit janë ato që do të vuajnë. Gjergji ishte duke shetitur në muzgun e ditëve të fundit të korrikut dhe për disa momente qëndroi pak para monumentit të Naim Frashërit. Parku pothuaj ishte i zbrazët ku aty këtu shetisnin çifte të dashuruarish duke shijuar puthjet e ëmbla. Nëpër zemrat e tyre dielli akoma nuk kishte perënduar. Ai vazhdonte të shnëdriste në zemrat e tyre po ashtu shnëdriste edhe në zemrën e Gjergjit dhe këto ishin zërat e vërtetë të kësaj vere që përziheshin me flladin e lehtë të mbrëmbjes. Dhe këto zëra kishin rënë edhe mbi ta. Kjo eufori që kishte kapluar Gjergjin,bëri edhe dy-tre hapa drejt monumentit dhe, me një vështrim gjithpërfshirës, ia nguli vështrimin, shtriu krahët e tij, u përkul, dhe ju drejtua po vetes tij me tërë shpresën dhe aty për aty ai tha:
            - Sa e bukur ishte kjo stinë me këto ngjarje të shëmtuara. Pastaj kujtoi disa vargje nga ky poet i madh të kombit duke menduar se me të vërtetë ai ishte elita e mendimit aristokrat shqiptar… dhe buzqeshi. Ai kishte pasur të drejtë. Por netët verore si përherë do të mbeten më të bukura dhe më të pasura. Asnjë verë tjetër nuk mund të krahasohet me të.Ata me njëra tjetrën ndryshojnë.Unë e njoh këtë stinë, megjithëse këtë herë ka shkaktuar trishtim dhe ankth. Megjithatë unë po shetis nëpër këtë park të mbuluar nga bari i gjelbërt dhe nga fëshfëritjet e gjetheve të palmave duke u munduar të harroj ngjarjet aventureske të kësaj stine. Derisa unë nuk mund t’i marr më 45 vjetët e mia në shtëpi me mua, unë do të mbetem këtu me ju tani dhe, përgjithmonë. Në shtëpinë time ku unë banoj kam vizatuar një pikturë, ku do t’iu a bëj ju si dhuratë. Por tani jeni i zhytur thellë në hije dhe, sëbashku me ju qyteti gjithashtu do të zbresë në tërsinë e tij,bulevardet, parqet, toka dhe hijet dhe gjithçka. Ju nuk i largoni pasardhësit. Ajo dhe qyteti marrin dhe japin me njëri-tjetrin.  

 
           Por stinët asnjëherë nuk janë fajtore. Unë do t’iu tregoj ju kur ju gënjejnë fajtorët, Ju nuk jeni gjithmonë të gatshëm të pranoni kufijtë e realitetit. Nuk ka realitet që mund t’iu qetësojë ju sepse i tejkaloni ata në avancë me të gjitha realizimet dhe, nuk gjeni ngopje në realitetin.Ju e ndërtoni superstrukturën nga metaforat dhe figurat poetike. Ju luani me iluzionet e shoqërisë,midis gjërave të paparashikuara.Të gjitha gjërat bëhen duke iu referuar gjërave të tjera dhe, kur ata ndryshojnë aludojnë tek të tjerët deri në infinit. Bëheni të mërzitshëm me llafazanërinë tuaj që të mërzit, e cila tronditet gjatë mbi valët e pafund të frazeologjisë. Ja ku është frazeologjia nëse ju do t’më falni për këtë term. Kjo e gjitha do krahasohet kur, në shumë zemra të mëdha, në vende shumë të mëdha, një dëshirë e madhe e zjarrtë fillon e grumbullohet për substancialitetin. Në këtë moment ju jeni të mundur. Kufijtë tuaj universal bëhen të dukshëm dhe, stili juaj i madh është një stili i bukur, i cili është një realitet që i sheh më mirë ditët tuaja, të cilat shfaqen me një dashuri të madhe. Ëmbëlsia dhe trishtimi i juaj lindin impresionet e ngazëllimit rinor. Netët tuaj ishin të pafundme dhe të tmerrshme si inspirime megallomane nga të dashuruarit. Ose ata mizërojnë me fantazmat si llomotitje nga haluçinacionet. Aroma e juaj ishte e ekzagjeruar përtej shkallës së ekstazës njerzore. Në trajtesën tuaj magjike të gjitha gjërat dematerialozohen edhe rriten në distancë në çdo formë të lartë. Mollët tuaja janë ngrënë në mes të ëndrrave nga frutat e peizazhit qiellor.Tregimet tuaja frymëzojnë mendimet nga frutat eterale tek të cilat mund të kenë ngrënë shumë aroma. Ju nuk e keni shpëtuar regjistrin e lartë të ngjyrave në gamën e ngjyrave tuaja, ju nuk dini asgjë nga ngopja dhe konciziteti i errët, zbehtësia dhe sipërfaqja e lëmuar dhe e ndritshme e bronzit.Jo, dëshira e zjarrtë është në vjeshtë nga shpirti human për materialitetin,për substancialitetin, për kufijtë. Kur metaforat humane kanë projektet dhe ëndrrat për arsyet e padëpërtueshme,atëherë fillojnë e përpiqen për realizimin, atëherë vjeshta është afër. Këto fantazma të cilat tani përhapen akoma në shkallën më të lartë të sferave të kozmosit human, kanë ngjyrën e lartë të kupës qiellore me hijet e tyre të cilat tani fillojnë e shkojnë drejt njeriut duke kërkuar ngrohtësi jashtë frymës së tij, dhe pikërisht tani ai ndjehet rehat në shtëpinë e tij duke qëndruar ngrohtë në krevat. Shtëpia për njeriun është si Ahuret e Avgjisë, është qendra,është hapsira e mbushur përreth me çdo demon,me çdo shpirt nga sferat e larta dhe të ulta.Koha e bukur, gjestet klasike, frazeologjitë latine, shafqjet teatrale, rrethi meridional është në fund, vjeshta kërkohet jasht koncizitetit të ashpërsisë së pushtetit. Këto forma të gërricjes shkojnë përpara dhe e ngopin arsyen. Ajo ngurtësohet në vrazhdësinë e problemeve të lidhura nyje, ajo çeshtjet i kap me nofullat e saj dhe shqetësimet e shtrëngojnë si darë, ajo e kap atë duke shkelur ligjin,të gjitha këto lidhen me frikën dhe me betejën e ashpër e cila ka një shenjë si të prerë me thikë, dhe misterin e frikës e ndjen si të gjallë, ngërdheshjet zbukurojnë fytyrat e tyre të ngurta.
 

           Kjo dhe gjëra të tjera që më bëjnë mua të paralajmëroj zbraztësinë e gjysëm rrethit të lënë i cili na shfaqet duke u zmbrapsur para nesh.Por unë po flas vetëm ca fjalë me zë të lartë në këtë monolog, ndoshta ngaqë unë jam i paaftë të gjej fjalët e papërshtatshme, ose përshkakse unë thjeshtë dua të flas duke i mbushur me gjeste boshllëqet midis fjalëve të mia. Në këto moment Gjergjit iu kujtua një pjesëz nga fëmijria e tij.Ishte koha kur piqeshin arrat dhe ata pikonin nga degët. Ai këtë frut e quante frutin klasik të vjeshtës dhe, me produkte nga frutat e tjera mbushej një dhomë ku ushqeheshin gjatë dimrit kur dëbora mbulonte vendin. Këto fruta shijojnin deri në fund.Unë kujtoj edhe gështenjat që ishin shumë të shijshme. Me kokrrat e arrave ne krijonim lojra me fëmijët ku ai që fitonte i mbushte xhepat plot. Kurse mollët kur bëheshin për të vjelë ishin të skuqura mirë,shumë të kuqe dhe prozaike. Ne në shtëpi ata i vendosnim në pervazin e dritares së dhomës.
 

           Muzgu tashmë kishte filluar të hidhte vellon e errët kur ai u nis të kthehej në shtëpi. Rrugën e bëri në këmbë dhe jo me autobuz të cilët qëndronin në stacion dhe tejmbusheshin me pasagjerë. Autobozët ishin të vjetër dhe pa ajër të kondicionuar. Zagushia brenda tyre nga vapa dhe pasagjerët ishte mbytëse. Fatorinot shtyheshin nëpër qytetarët duke thirrur hajde biletat, abonetë dhe, djersët u kullonin çurg nëpër fytyrë dhe trup. Udhëtimi me këto autobuzë është një ferr i vërtetë. Asnjë investim nuk ishte bërë nga kompania për qarkullimin urban. Ata shumë herë kishin kërkuar që të ngrenin çmimin e biletës por qytetarët kishin reagur se do të ngriheshin në protesta dhe,organet përkatëse nuk e kishin miratuar kërkesën e kompanisë. Ajo kishte heshtur dhe si kundërpërgjigje nuk kishte bërë asnjë investim. Thuhej se pronari i kësaj kompanie jetonte në nje luks të paparë. Fitimet nga transporti urban i kishte të majme. Investimet ishin zero. Ai kishte marrë një vilë m’u në zemër të qytetit. Në oborrin e vilës kishte tre makina të markës së fundit, katër roje që shërbenin njëzetë e katër orë, dy shërbyese. Dhe gjithë këto të ardhura vinin nga ato mjete të vjetra prodhuar pas viteve nënëtëdhjetë. Kur shoferi ndizte motorrin nga skapamentoja e tij dilnin shtëllunga të mëdha tymi i cili helmonte ajrin në zbrastësirë. Kur nisej ai gulçonte sikur ishte në grahmat e fundit të shpirtit të tij dhe udhëtimi me to ishte një ferr i vërtetë. Shpesh pasagjerët bërtisnin që të hapeshin dyert se po plasnin nga ajo vapë mbytëse, por shoferi përgjigjej shkurt se nuk i lejojej dhe kështu udhëtimi kthehej në një torturë. Kur arrinin në shtëpi apartamentet ndriçoheshin nga drita e zbehta sepse voltazhi nuk ishte i plotë. Thuhej se kompania energjitike bëntë një vjedhje të madhe si për nga ana e voltazhit ashtu edhe me anë të faturave. Punonjësit e elektrikut ishin kthyer në hajdutë klasik. Edhe nëse ankoheshe të drejtën nuk e gjeje asnjëherë. Nëse shkoje në gjyq duhet të kishe një shumë të madhe parash për ta hapur atë dhe, nëse e fitoje ti merrje vetëm një kopje të vendimit të gjykatës se kishe fituar por nuk zhdëmtoheshe kurrë.Ndërprerjet e energjisë ishin rralluar por, ishin shtuar djegiet e banesave nga tensioni i pakontrolluar. Fajtor gjithnjë dilte qytetari që nuk ishte treguar i kujdesshëm. 

           Mbrëmbja ra me shpejtësi, këto njerëz nxitonin për në shtëpitë e tyre nga një ditë e lodhshme si të gjithë ditët e tjera të mbuluar nga djersa. Këto fytyra përziheshin me mugëtirën ndriçuar nga drita e zbehtë e neoneve. Sa më shumë udhëtoje për në periferi të qytetit të binin në sy dritat e djegura në shumë shtylla të elektrikut. Nëpër disa rrugica të disa lagjeve ndriçimi mungonte komplet. Rrugicat ndriçoheshin vetëm nga rrezet e hënës. Nën këto rreze të zbehta dredhonin hijet e kalimtarëve të cilat zgjateshin disa metra nëpër natë ku herë zmadhoheshin herë zvogloheshin duke u zgjatur të lira dhe shqyenin vetveten duke u përpirë në hapsirën me labirinthe të padukshme. Ata ecnin pa zhurmë mbi këmbët e tyre të gjata dhe diku në distancë në skajet e rrugës ose të shtëpive që ishin në buzë tyre ku përthyheshin dhe lëshonin klithma të heshtura duke na përqeshur me gjeste tallëse. Ata shpesh herë dukej sikur kishin humbur ekuilibrin e tyre por më pas e fitonin atë përsëri. Më pas qyteti binte në gjumë. Këto drita që ishin djegur nuk ishin krijuar për asgjë tjetër veçse për dritë. Në disa ballkone dritat rrinin ndezur deri vonë, dyert e mbyllura sikur ta shtypnin kujtesën. Edhe dyert e dyqaneve ishin të mbyllura automatikisht me grila të rënda.Befas u kapa nga një surprizë në këtë orë të vonë të natës. Pragjet e këtyre dyqaneve sikur rrëshqitën, tabelat e tyre me drita sikur u lëkundën në erën e natës ku ishte portretizuar shpresa e jetës. Kjo ishte pamja e këtij qyteti në këtë natë të thellë e cila nuk i kishte mbuluar të gjitha gjërat të cilat tashmë ishin harruar nga njerzit. Tek kalonim përmes sheshit qendror të qytetit zhyteshim thellë në hijet e sheshit. Hapat tonë dëgjoheshin që kërcisnin mbi trotuare me një jehonë të shurdhët karap - krup. Por jo i gjithë qytetit kishte rënë në gjumë. Ishin furrat që punonin dhe furrxhinjtë qëndronin në kanotiere në prag në pragjet e tyre. Disa lypës ishin mbështjellur me disa rrecka duke fjetur mbi trotuare.Kurse furrxhinjtë na kishin ngulitur mbi ne vështrimin e tyre nga sytë e zi. Ishin edhe fshesaxhinjtë që me fshesat e tyre bishtgjata fshinin pisllëkun e ditës. Vitrinat e farmacive ishin të ndriçuara me drita ku shquheshin mirë kutiat me ilaçe. Zhurma e hapave tanë sa vinte dhe bëhej më abstrakte. Shtëpia jonë ishte në periferi të qytetit e cila dollohej shumë pak në errësirë. Pas pak ajo erdh dhe ndaloi para nesh. Nxorrëm çelsin dhe e futëm në bravë dhe pasi e rrotulluam u dëgjua një kërcitje e butë “krëk”. Hapëm derën e cila kërkëlliu mbi menteshat e ndryshkura. Drita muk kishte. Duke ndezur një çakmak palstik gjetëm një gjysëm qiriu të cilin e ndezëm. Nëpër muret e dhomës ngriheshin hije të mëdha që përthyheshin kundër harkimeve të tavanit dhe dukeshin sikur do të na binin përsipër. Flaka e qiriut dridhej nga puhiza e natës që fryente nga dritarja e hapur. Hijet në mur ishin të mërzitura dhe të shqetësuara nga zemrimi dhe sëmundjet e panumërta të brezave. Mobiljet sikur u zgjuan nga gjumi dhe u zvarritën ngadalë jasht në vetmi, dukej sikur vëzhgonin kthimin tonë me njohjen e hidhur me durimin e urtë. Kanatat e dollapit të rrobave ishin të varura mbi menteshat e tyre dhe sirtarët e komosë ishin shqyer. Ne na u duk sikur thanë më në fund se duhej të ktheheshim në rrethin tonë magjik. Ata thoshin se ishin pjesë e lëvizjeve dhe veprimet tuaja në mënyrë që ju të ngriheni dhe uleni shumë herë në të gjitha ditët dhe netët tuaja të ardhshme. Ne jemi duke pritur…e pamasë thellësia e krevatit, pushi i madh i kuvertës me lesh, që prêt të mbulojë trupat tanë të lodhur në këto netë të ftohta dhjetori që po jep shpirt. Kërkëllima e derës e mbyti natën e gjumit masiv, dëndësia e lëmuar e lavës së saj ishte gati të thyhej mbi pellgjet e natës që kishin ngrirë, nga kanatat e dyerve dhe mobiljeve që u kishte ardhur koha të zëvëndësoheshin. Jashtë era psherëtinte….

Dienstag, 23. Dezember 2014

Vera Pelaj dhe "Ama e fjalës"

Recension

LIBËR ME VLERË 
PËR GAZETARINË

  • Vera  Pelaj, “AMA E FJALËS, intervista, botoi “Faik Konica”,  Prishtinë, 2014,  251 faqe, ISBN: 9789951064873 
      
    Ajo që e bënë shumë të veçantë këtë libër është fakti se të intervistuarit e gazetares Vera Pelaj janë personalitete të fushave të ndryshme të dijes e artit, por edhe të politikës e të shkencës. Ata përfaqësojnë mosha të ndryshme dhe vijnë nga gjeografia e etnikumit shqiptarë gjithandej dhe jashtë tij! 

Shkruan: Ajete ZOGAJ 

Struktura e librit 

Libri me intervista “Ama e  fjalës” i gazetares Vera Pelaj është një libër mjaftë domethënës dhe sikur ka simbolikën në vetvete. 

Mbase, vet titulli i librit e cytë lexuesin duke i shtuar kërshërinë për lexim, për përmbajtjen e intervistave, mbarështimin e pyetjeve dhe përgjigjet e të intervistuarve. Janë përgjigje që paraqesin fjalën e përzgjedhur, apo siç thuhet ‘tharmin e mendimit’ apo  ‘amën e fjalës.  Pra, në këto intervista ravijëzohet mendimi i përzgjedhur dhe mesazhi i qartë i dhënë në përgjigjet e të intervistuarve i përcjellë tek lexuesi dhe dëgjuesi, (meqë këto intervista ajo i ka zhvilluar për radio).
  
Ajo që e bënë shumë të veçantë këtë libër është fakti se të intervistuarit e gazetares Vera Pelaj janë personalitete të fushave të ndryshme të dijes e artit, por edhe të politikës e të shkencës. Ata përfaqësojnë mosha të ndryshme dhe vijnë nga gjeografia e etnikumit shqiptarë gjithandej dhe jashtë tij! 

Intervistat e këtij libri autorja i ka sistemuar sipas rendit alfabetik duke filluar me poetin e mirënjohur kosovar Ali Podrimja (tani më i ndjerë) me titull “Kosova është gjaku im që nuk falet” intervistë kjo siç thotë autorja e zbardhur pas vdekjes së poetit, për ta përmbyllur me një intervistë të vet autores me titull “Vrapi i unëve të uritur duhet të vdesë!”,  të zhvilluar nga gazetarja  Raimonda Musliu në mars të vitit 2013.
  
Pas intervistës me të ndjerin Ali Podrimja autorja sistemon intervistën me poetin Agim Gjakova, pastaj Agim Vinca, Amik Kasoruho, Alfred Moisiu, Anton Nikë Berisha, Behar Gjoka, Bajram Sefaj, Blendi Fevziu, Dom Lush Gjergji, Edi Shukriu, Filippo Landi, Flutura Açka, Ismail Kadare, Ilire Zajmi – Rugova, Irena Gjoni, Ilinden Spasse, Jeton Kelmendi, Marie Gusho, Mazllum Saneja, Ndriçim Ademaj, Ramiz Kelmendi, Sylejman Aliu dhe Shkëlzen Gashi.  


Eleganca dhe mjeshtëria artistike gazetareske 

Edhe pse ky libër i takon zhanrit të gazetarisë, eleganca dhe mjeshtëria artistike gazetareske e autores e bëjnë këtë libër me vlerë artistike, model jo vetëm  për librat e zhanrit të gazetarisë por në përgjithësi për artin e fjalës. 

Të themi kushtimisht ‘sekreti’ i një interviste të suksesshme është mbarështimi i pyetjeve të gazetares (it) si dhe njohuritë e përgjithshme që ajo (ai) duhet t’i posedojë. 

Leximi i këtyre intervistave na shpalos në mënyrë shumë artistike peshën e fjalës e mendimit, të thënë pa ekuivoke nga protagonistët e librit (në këtë rast të intervistuarit e gazetares Pelaj) të cilët pa hezitim shprehim idetë dhe mendimet e tyre, sugjerojnë e  japin vërejtje... Janë të zhgënjyer, por edhe shpresojnë, rrëfejnë dhe kthehen në retrospektivë... 

Zhgënjimin të cilin po e përjetojnë sot shumë shqiptarë e shpreh edhe i ndjeri poeti Podrimja në intervistën e tij ku ndër të tjera thotë: “Ne, nuk dimë të sillemi me intelektualët! (faqe 9) apo siç shprehet “Atdheu nuk vidhet, as s’vritet luftëtari i tij” poezia “Zero”, (faqe 11). 

Janë përgjigjet e disa prej të intervistuarve që shpërfaqin realitetin e hidhur të jetës kulturore të Kosovës ku sipas tyre strumbullari i kësaj stërkeqjeje është Ministria e Kulturës dhe politikat e saja të gabuara zhvillimore.
  
Në pyetjen e gazetares se a është i politizuar libri dhe trajtimit të tij më shumë si mall se sa si vlerë, lexojmë përgjigjen pa ekuivoke të A. Gjakovës, Përveç politizimit, ai është komercializuar dhe përgjegjëse për të janë strukturat pushtetare kulturore që po drejtojnë me konceptin e  menaxhimit ekonomik përfitues” (faqe 16),  apo “Deri tash Këshilli i Librit në Ministrinë e Kulturës librin e ka parë si mall, pra mall për përfitim... Në treg ai po tregtohet pothuajse thjeshtë si mall, pa u merakosur shumë për vlerat, (faqe 17). 

Lexuesi i këtij libri do të ketë rastin të lexoj intervista shumë të realizuara me studiues të letërsisë si: Agim Vinca i cili shpalos vlerësimet e tij për poezinë patriotike që sipas tij do të shkruhet përderisa të ketë kombe mbi dhé. 

Me mjaft interes është edhe intervista  e autores me Alfred Moisiun intervistë kjo e cila lexuesit i sjellë shpjegime interesante të z. Moisiu për librin tre vëllimesh të kujtimeve të tij nga jeta dhe veprimtaria e tij si politikan dhe ushtarak i shtetit shqiptar (Shqipërisë) si dhe si president i Shqipërisë, i cili porositë të gjithë ata që duan të shkruajnë libra me përmbajtje historike duke u shprehur se, “ Historia është shkencë, shkenca bazohet në fakte po dhe në kujtesë të njerëzve. Por kujtesa, mendoj unë, duhet të jetë e ndershme”.
  
Në këtë intervistë Moisiu rikujton edhe vitet kur Kosova përjetonte mizoritë e regjimit të Millosheviqit si dhe angazhimin e shtetit shqiptar në atë kohë. Në vitin ’98  ne kemi qenë në një konferencë vjetore, që organizonte NATO-ja, ku ishte një sallë me 500 pjesëmarrës, duke filluar nga zv. komandantët e lartë të NATO-s... Moisiu tregon se kishte marrë fjalën: “Thashë: në çoftë se  NATO–ja, është e krijuar për të mbrojtur vlerat  e civilizimit evropian dhe të demokracisë, atëherë, duke parë indiferencën ndaj atyre që po ndodhnin në Kosovë, unë nuk e di pse duhet NATO-ja, në qoftë se nuk ndërhynë? Dhe pati reagime ndaj fjalës sime....”. 

Në shumicën e intervistave të këtij libri vihet në thumb Ministria e Kulturës dhe disa nga veprimet e pamatura mirë të kësaj ministrie, “Ministri i tanishëm, ditët e para të detyrës së tij, i hoqi nga zyra e Ministrisë fotot e Ibrahim Rugovës dhe të Nënë Terezës, duke dëshmuar në këtë mënyrë skajshmërisht “kulturën” e vet, më mirë mjerimin e vet shpirtëror e shoqëror. Çka mund të presësh prej një ministri të tillë? Ta ndihmojë kulturën? Ta zhvillojë kritikën shoqërore e letrare? Në raste të këtilla nuk të mbetet tjetër pos të zgërdhihesh! (Intervistë e Anton Nikë Berishës, faqe 63). 

Intervistë shumë e realizuar është edhe intervista me Dom Lush Gjergjin i cili në opinion njihet edhe si biografi i Nënë Terezës, apo intervista me shkrimtaren Flutura Açka. Ajo në këtë intervistë pasqyron mendime dhe vlerësime interesante  për  punën e saj si krijuese, poete dhe botuese e cila për letërsinë shprehet kështu: “Letërsia nuk mund të qortohet pse nuk i ndryshon fatet, sepse ajo nuk diktohet, por vjen vetë si nevojë, si një shkarkesë, edhe në qiejt e ngarkuar të kohëve të reja shqiptare”, (faqe 131). 

Intervista e autores me shkrimtarin e shquar Ismail Kadare, i sjellë lexuesit mendimet dhe vlerësimet pa ekuivoke të tij për letërsinë, për politikën dhe gjeostrategjinë shqiptare. “Militantizmi i skajshëm partiak është sëmundje e re që po bën kërdi tek ne. Në çoftë se kjo patologji nuk luftohet, ajo do të sjellë tri të këqija të mëdha: rrezikimin seriozisht të demokracisë, thyerjen më dysh të kombit, ftohjen me aleatët perëndimor”.
  
Gjithashtu Kadare në intervistën e tij vlerëson lartë edhe të ndjerin poetin Ali Podrimja duke e cilësuar një veçori të tij, Ai, hynte ndër ata që vërtetë mund të jenë kampion të mirënjohjes”.
  
Intervis me mjaft interes për lexuesin është edhe ajo e zhvilluar me Sylejman Aliun e cila është fokusuar kryesisht në librin “Filozofia e krrokamës”, (Rexhep Qosja në pasqyrë). 
Ndërkaq në intervistën me Shkëlzen Gashin shpërfaqen disa nga peripecitë që e përcollën autorin në nxjerrjen në dritë të librit biografik për Adem Demaçin e të cilin autori e quan edhe cenzurëkërkues. “Duke marrë rolin e censorit, më kërkoi t’i hiqja disa paragrafë që lidheshin me personalitetet: D. Mugosha, F. Hoxha, P. Majko, I. Kadare, F. Limaj, J. Krasniqi, A. Çeku, H. Thaçi, R. Haradinaj, V. Surroi dhe F. Sejdiu.” (faqe, 223). 


Përfundim: 

Libri i gazetares Vera Pelaj, Ama e fjalës” është një libër i cili sadopak e plotëson mungesën e librave të fushës së gazetarisë. Lexuesi i rëndomtë dhe studiuesi i letërsisë, me leximin e këtij libri do të zgjerojë njohuritë e tij për fusha të ndryshme të dijes e të artit, të politikës e të shkencës, kurse përgjigjet e të intervistuarve na japin një pasqyrë reale të preokupimeve dhe zhvillimeve të përgjithshme të politikës gjithëshqiptare, në rrafshin diplomatik, kulturor e letrar. 

Autorja Vera Pelaj në librin e saj bënë përzgjedhjen e të intervistuarve të saj, mendimet dhe përgjigjet e të cilëve lexuesit i japin një pasqyrë shumë reale të asaj se çka po ndodhë ne realitetin tonë, por  edhe cilat mund të jenë rrugëzgjidhjet nga kjo situatë fatale për kombin tonë! 

Është gjuha e përzgjedhur dhe një sintaksë elegante ajo që e veçon librin e autores V. Pelaj, që e bëjnë një libër të dashur dhe sigurisht të kërkuar nga lexuesi. 

Mbase, ky libër do të jetë shembull i mirë për studentë të e Fakultetit të Gazetarisë dhe gazetarët e rij, se si mund dhe duhet të realizohet një intervistë e suksesshme. 
Krejt në fund përgëzojmë autoren Vera Pelaj për librin e botuar, kurse shprehim një falënderim dhe mirënjohje edhe për SH. B. “Faik Konica” e cila lexuesit shqiptar gjithnjë e më shumë po i sjellë libra me vlera dhe autor të realizuar! Libri ka 251 faqe, botoi Sh. B. “Faik Konica”, Prishtinë. 


Biografia e autores 

Vera Pelaj, u lind në Pejë. Pas mbarimit të gjimnazit, vazhdon studimet në Universitetin e Prishtinës, në Fakultetin Filozofik. U diplomua, në Letërsi dhe Gjuhë Shqipe, në vitin 2001 (me temën “Proza e Ernest Koliqit”. Në vitin 2002 fillon punën në Radio Televizionin e Kosovës, përkatësisht, në Radio “Blue Sky”, tani  Radio Kosova 2. Është drejtuese e emisionit për letërsinë “Universi Letrar”, dikur me emrin “Fokus Letrar” në Radio Kosova 2 dhe gazetare e prezantues e rregullt e lajmeve në Radio Kosova 1 dhe Radio Kosova 2. Vazhdon studimet në shkallën master në Universitetin e Prishtinës, në degën e Letërsisë, Drejtimi Shkencor dhe, shumë shpejt pritet ta mbrojë temën në këtë shkallë studimesh “Rrno vetëm për me tregue” të At Zef Pllumit. 

Gazetarja Vera Pelaj, është e njohur nga publiku shqiptar nëpërmjet intervistave të shumta, të cilat janë botuar në gazetat dhe revistat shqiptare në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Kroaci, Greqi dhe në ShBA. 

Në vitin 2010 ka botuar librin publicistiko-letrar “Klaeidoskop i letërsisë shqiptare” në Tiranë, përmbledhje kjo me intervista shkrimtarësh më të njohur nga të gjitha trevat shqiptare.  
Ky është libri i saj i dytë.