Sylejman ALIU
Kishte do çaste qëkur Profesorit i kishte ikur gjumi. Megjithatë, ai përjetonte ende një gjumë të braktisur dhe nuk ia kishte ënda të ndodhte kështu siç kishte nisur të ndodhte. „Ç’ka ky djall gjumi që më ikën dhe më bën të zgjohem?“, pëshpëriti ai dhe sakaq mbylli prapë sytë. Mu atëherë, derisa Profesori, duke dashur t’i vardisej përsëri gjumit, po truste kokën në lagështirën e dheut të shkurres, ia behu prej diku një si hije e dobët fare. Dukej si një avull i tharë që përpiqej të mos tretej.
- Populli është një gjynahçar i mërzitshëm! Më ka dhe nuk më do! I flas dhe nuk më dëgjon! Do t’i hakmerrem për zonë! Për të i rrëmbeva të gjitha funksionet e ndryshme mbi vete! Kush do ta duronte këtë barrë kaq të rëndë, nëse njetin s’e kishte bërë për popullin? Jo, po, ai kërkon t’i marrë vetë! T’i marrë vetë? I merr nëse do të më vrasë, siç e kam vrarë unë!
Pastaj, posa tha këtë, hija iku. Treti. Nuk e pashë më. Nuk e panë më as të tjerët. As populli, që më nuk ishte, as të tjerët, që mendonin se ata ishin populli. Prapa la vetëm diçka si avull dhe një erë të keqe, të cilën një zot e di ç’prej kur e kishte mbajtur në zorrët e tij të holla... Poetit iu mor fryma. Poeti ra përdhe. Për herë të parë ai shau nëpër dhëmbë Lindjen që e solli sot këtu, midis vdekësve të popullit dhe kësaj ere muti të pjekur në zorrët e këtij laneti, që sapo treti.
Profesori kishte hapur sytë. Dukej kështu i menduar. Dukej kështu, por të tjerët e dinin se ai më nuk kishte çfarë të kujtonte. Tashmë ishte shkarkuar nga teprica që po ia ngacmonte aq shumë trazimin e shpërthimit. Dukej i athët fare, i kurmëzuar dhe, po ta shikoje nga larg, kurrë nuk do të mund t’ia qëlloje se ai ishte pikërisht Profesori i letërsisë. Për përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve askujt nuk do t’i binte ndërmend, po të mos e kishin parë hipur majë kreje të Profesorit dhe sikur të mos shihej aq tejdukshëm tallja e tij me Njeriun e Popullit dhe të mos shihej se i zgjaste dorën, derisa profesori flinte mbi lagështirën e shurrës, që e kishte bërë vetë, gjoja për të mbledhur flladin ose avullin e shurrës së prapashkurres, kurse në të vërtetë, po vilte kohën e profesorit, kohën shumë të ngutshme dhe të rrokënyeshme të Njeriut të Popullit, kohën tashmë të vdekur të Poetit, që po mbillte krënde mbi fushën e varreve.
- Erdhi!- bërtiti Poeti dhe ngarendi me furi nëpër malin e tij të krëndeve, që i kishte mbjellë si lapidarë mbi popullin e vrarë. Iu hodh Njeriut të Popullit dhe e përqafoi shumë dhe gjatë. Njeriu i Popullit nuk po lëvizte. I shtangur qëndronte. Pas veshit të tij zdirgjej loti i Poetit.
Profesori ishte ngritur në këmbë dhe prej larg dukej i kërleshur fare. E kishte trembur britma e Poetit.
- Ç’pati ky i çmendur që gërvallet kështu? – pyeti përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve.
- S’ka më vargje. Sa herë i mungojnë ai bërtet kështu!- u përgjigj me hijerëndësi përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve.
- I bën ai vargjet, i bën! Me të vdekurit ai bën, jo vetëm vargje, por dhe gjerdan! Më trembi i mallkuari. Kujtova se erdhi populli!
- Populli nuk është më, profesor! Të vdekur e ruajmë këtu!
- Më mirë, më mirë! Më mirë, sepse mjafton që ne ndihemi të gjallë në këtë fushë të vdekjes. Jemi më të sigurt!
Pastaj u bënë vesh më vesh. Shpupurishnin diçka, bënin edhe me dorë, edhe me këmbë. Pastaj ia hodhën krahun njëri-tjetrit. Poetit iu bë se ata u bënë hije që shndërroheshin në një mijë fije që dukeshin sikur mëtonin t‘i qepnin nyjë të gjitha krëndet e mbjella si lapidarë nëpër fushën e vdekjes. Ishte hera e parë që ai i pa të tillë. I kishin thënë të tjerët se ata nuk mund të ishin ndryshe, por ai s’e kishte besuar. E si mund ta besonte një gjë të tillë kur ai i kishte mbrehur, si qetë, në hullinjtë e tij të poezisë dhe atje i drejtonte siç donte në arën e tij shterpare, ku korrte grurin ideologjik dhe me të, pastaj, gatuante bukën patriotike të këtyre personazheve hije?
Kështu ai nuk do të thoshte. Se si ishte?! Krenari, që ai nuk e pranonte? Frikë? Jo, jo! Nga ai dukej se dilte një avull astmatik dhe kërkonte të bëhej bashkë me të. Të shpërndahej si retë dhe të binte i plumbtë mbi të gjithë. Mbi të gjallët dhe mbi të vdekurit. Mund të linte vetëm një të çarë qielli nëpër të cilën mund të kalonte vetëm një tufëz rrezesh dielli, jo që të ngroheshin zemrat e njerëzve, jo që të ngrohej dheu i varreve, që ai i kishte shndërruar në lapidarë krëndesh, por për të treguar se avulli i tij i mjegullt ishte më i madh, ishte më i fuqishëm se dielli i qiellit dhe se ato re të ngjeshura përngjanin aq shumë në vështrimin e tij qortues dhe shumë kritik ndaj çështjeve që kërkonin zgjidhje të përhershme ideologjike. Këtu përfundonte arti i tij dhe shuhej ngadalë buzëqeshja e tij. Drejtonte shtatin dhe përzinte kurmëzimin. Në arenën ideologjike niste luftën e përgjakshme të harresës. Të drejtën e quante të gënjeshtërt. Gënjeshtrën e madhëronte në fjalimin e tij të shkruar në vargje dhe në një rimë të hollë që vetëm sa nuk këputej. Mandej, derisa rrugëve pështynte armiqtë e Lindjes, përpara i shfaqej përsëri Hija Natë.- Të tallin, Poet! – i thoshte ajo dhe shikonte nga Profesori, nga Njeriu i Popullit, nga përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve, nga njeriu me shtat të lidhur me fashë, nga tjetri që kishte marrë mbi vete të gjitha funksionet e rrëmbyera...
- Tall veten ti! – thoshte Poeti dhe ngarendte t’i numëronte të gjitha personazhet heronj të tij.
- Ke më?
- S’kam tash! Do të ketë më vonë! Gjithnjë do të ketë!
- Aq i pashtershëm je?
- Aq e pashtershme është lufta për liri!
- Me popull të vdekur?
- Edhe ai e ka lirinë! E di ai përse nuk është i gjallë më!
- Atëherë, ti nuk je popull, meqenëse s’ke vdekur për liri!
- Unë vdes përditë! Shpirti im është poezia. Sa herë e shkruaj, vdes vetë, por e gjallëroj popullin tim hero! Unë ia krijoj parajsën dhe amshimin!
- Si mua që tash vij të të bezdis?
- Nuk je hero imi ti! Ty të ka krijuar satana!
- Me shall a pa shall!
- Me durimin më të përgaztë!
- Kjo është veti e njerëzve të sigurt. Vetëm qyqarët nguten! Kujtojnë se duke u ngutur ata e gjejnë veten...
- E gjejnë, siç e gjetën!
- Ata e dinë se janë të trilluar! Do t’u shklasë këmba në gjakun e popullit që u vdiq!
- Nuk u vdiq! Atë e vranë...
- Ngutja juaj…!
- Jo! Jo, or lanet, jo!
Diçka lëvizi. Hija Natë nuk do ta kishte hetuar lëvizjen po të mos ishte trembur Poeti.
- Ç’është kjo që lëvizi? Mbase me vete keni sjellë hordhi lanetësh! Nuk i druhem frikës dhe kjo kurrë s’ka arritur të më trembë. I druhem pabesisë...
- Mëkatet tuaja, Poet, lëvizin edhe të vdekurit, siç më kanë lëvizur edhe mua!
- Mëkatet? Si mendon?
- Përse erdha dhe përse tash qëndroj para teje? Nga nëndheu erdha dhe, e di, atje do të kthehem. Ç’t’u desh që na krijove dhe atje, para engjëjve, tregohemi si përrallë! Parajsa dhe ferri argëtohen me ne dhe pas kësaj përfundojmë në humnerën e harresës! Duhet të përgjigjesh...!
- Edhe këtu! Edhe këtu...! E gjeta!
- Çfarë gjete?
- Edhe këtu përgjoni dhe flisni nga honi i harresës! Tash ju njoh! Harresa krijon një si zhurmë dhe kjo zhurmë duket një herë sikur vërtitet përreth kreje, pastaj shndërrohet në një avull të qullët e të zi, nga i cili, pastaj, dilni ju! Njeriu, duke u trembur nga errësira e kësaj zhurme dhe nga honi i zi, nga del ajo, pranon që në trurin e tij të palojë harresën me gjithë zukatjen dhe të rrojë bashkë me të zitë e saj... Harresa, në anën tjetër, shfaqet më shpejt dhe më shpesh se kujtesa, prandaj njeriut shumë rrallë i kujtohet të pranojë se nganjëherë harresa qeveris mbi kujtesën më shumë se ç’duhet!
- Jam unë, në të vërtetë, kujtesa jote! Jam ndërgjegjja e miteve të shfrenuara që kërkon t’i ndërtosh brenda kohës, e cila të duket sikur të mjafton vetëm pse merr frymë dhe atë e nxjerr si avull të përjargshëm. Kështu, si unë, janë këto mite që i trilloni, të zeza fare, të patrajtë fare, me të cilat nuk mund të sajohen as përrallat! Mos i bën të vdekurit të gjallë kur mjeshtërinë e vetme e ke harresën e së njëmendtës! Të gjallët mund të vdisen pasi të të kenë shqetësuar qiellin e zjarrtë të ndjenjave! Për ta edhe përrallat do të kenë hijeshinë, nëse përtej dheut do të kenë nge engjëjt të merren me shkaqet që patët ju t’i vdisni, do të thotë vetëm për hir të kësaj.
- Poetët nuk janë vrasës, andaj as unë nuk mund të jem i tillë! Në hambarin e ndërgjegjes sonë, do të thotë në hambarin e ndërgjegjes sime, s’ka vend për një mjeshtëri të tillë! Unë dua që në vargjet e mia të sajoj kopshtin qiellor, që do të thotë parajsën e amshueshme të heronjve të mi, domethënë, heronjtë e popullit të rrojnë të pavdekshëm në kujtesën tonë, që ta përzënë përgjithmonë nga koka jonë atë hon të zi, siç thua dhe ti, të harresës, që është bërë si një arnë e pahijshme në strukturën tonë të mendimit të heshtur dhe të fjetur! Domethënë...
Atypari kaloi një qerre. As Poeti, as Hija Natë nuk arritën të shohin qartë çfarë kishte të ngarkuar grumbull në atë qerre, rrotët e së cilës cijatnin me një dhembje që mbushte gjithë horizontin e bardhë.
- Ndal! – tha Poeti. – Mos bëzaj!
Hija Natë heshti. Nuk tha më asnjë fjalë.
- Ç’ke ngarkuar në qerre, e cila ecën aq vajtueshëm? – pyeti qerregrahësin.
- Lirinë e amshueshme! – tha si me tallje ai që ngiste qerren.
Poetit iu bë se ai njeri ishte i shëmtuar. Iu bë se kishte një trajtë koke të qullët fare, si ta kishte gatuar nga dhjami.
- Jo, or, jo! – tha prapë qerregrahësi – bart gjakun tim!
Hija Natë u duk e kurmëzuar fare. E kurmëzuar, pastaj u bë sikur u zhduk. Vetëm Poeti mbeti gojëhapur.
- Bart gjakun tënd nëpër rrugën e përgjakur, o njeri!
- Hija e tij jam! Isha si ti, por tash s’ta kam lakmi! – u përgjigj qerregrahësi dhe, pasi nxori një lemzë të mbytur, shtrini duart nga toka, mblodhi pluhurin qull nga rruga e përgjakur dhe e hodhi në qerre.
- I gjallë apo i vdekur je, se mua më bëhesh i vdekur?! Vetëm të vdekurit kanë rrashtën e tillë! Përse vjedh gjakun e kësaj toke?
- Të flitka gjuha para mendjes, o njeri i shkretë! – tha qerregrahësi dhe prapë mbushi grushtet me pluhurin e përgjakur të rrugës dhe me një kujdes të dhembshëm e paloi në qerren e tij. – Jam më i gjallë se ti! Tash kam amshimin tim të jetës pas nëntë qiejve!
- Atëherë, përse mbledh gjakun e kësaj toke?
- Është yni ky! Përse e keni lënë këtu dhe shkelni mbi të?
- E shkelim që të frymëzohemi!
Prapë u shfaq Hija Natë me trajtën e saj të mjegullt.
- Prandaj, na vdiqët?
Poeti heshti. Iu bë se prapë i fliste Hija Natë, si përpara. U mendua cazë. Mblodhi buzët që i ishin bërë si të shtrydhura. U përpoq të flakte pas ballit flokun e trazuar që po ia ngacmonte vetullat e mbushura brymë dhe përnjëherë ngarendi nga qerregrahësi.
- Ndal! – i tha me një zë si të llamarintë. – Gjaku i takon kësaj toke! Shkarko qerren!
- Kush je ti që më urdhëron?
Erdhi edhe Njeriu i Popullit. Pas tij u dukën duke ngarendur Profesori dhe përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. Vetëm ai që kishte marrë për barrë të gjitha funksionet vinte ngadalë dhe i larë në djersë. Pas tij duhej të vinte edhe njeriu që kishte lidhur shtatin me fasha pa qenë as edhe i gërrithur.
Njeriu i Popullit rrinte ngjitas me Hijen natë dhe, po të mos fliste me një të folur të shpejtë dhe të përçartë, nuk mund të dallohej nga ajo.
- Unë nuk e di... poshtë e përpjetë... kokat na janë mbushur me varre... gjuha po ashtu... Gjeografinë e kemi tash të gjymtuar dhe krahët më nuk bëjnë punë... Të sharat i kemi politikë, me të cilën ne sot ushqehemi dhe nga ajo nuk nxjerrim tjetër pos mut...
Poeti i shënonte me një ngutje të shëmtuar të gjitha këto me ngjyrën e tij të zezë mbi letrën e kuqe.
- Ca lëshojnë mjekra, ca të lëshojnë mjekra! Ca të tjerë rruajnë mjekra dhe ngarendin... poshtë e përpjetë... pa bërë gjë...
Befas u shfaq një mjegull. Një mjegull e zezë. Të gjithë tash dukeshin si hije. Nuk shihej vetëm Hija Natë. Ishte bërë një me mjegullën.
- Nuk shoh më as të flas! – tha Njeriu i Popullit dhe bëri me dorë sikur kërkonte të dëbonte mjegullën që i ishte varur mbi buzët e holla.
- Unë shoh! – tha Profesori.
- Mua më pëlqen! – pëshpëriti përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. – Nëpër dritë secili ia qëllon...
- Edhe unë shoh mirë! – u ngut të thoshte qerregrahësi. – Kam kaluar unë errësirë më të thellë se kjo... Njëqind herë më të zezë derisa kam arritur amshimin e ndritshëm!
Me të dëgjuar fjalët e qerregrahësit, hija e Profesorit u shkëput dhe treti. Pas tij vajti edhe njeriu që kishte marrë mbi vete të gjitha funksionet e parashtetit.
- Ndaluni! – bërtiti Njeriu i Popullit. – Përse ikni?
- Nuk munden! – tha përgjegjësi i Agjencisë së Falsifikimeve. – Duan të rrojnë me jetën!
Ata gjithnjë i kanë ikur takimit me vdekjen! Nuk duan të rrinë me të vdekshmit!
- Si? – ia bëri me habi Njeriu i Popullit. - Kujtojnë se nuk janë edhe ata të vdekshëm?
- Kanë bërë rrugë të gjatë deri tash për të gjetur strehën e jetës në historinë kombëtare!
Duken të pavdekshëm tashmë...
Nisi të frynte një fllad i mërzitshëm. Dukej sikur vinte me vrap, ndalej për një çast nëpër flokun e rralluar të Njeriut të Popullit, ia davariste disi si me tallje, prekte lëkurën e tij të djersitur të qafës dhe ngutej të hynte nën këmishën e tij të bardhë me vija të kaltra dhe, kur dilte prej andej, dukej sikur hamendej të ngjitej edhe në mjekrën e mbushur me thinja të përgjegjësit të Agjencisë së Falsifikimeve ose të shkundej e tëra, përnjëherë, në fushën e krëndeve lapidarë dhe atje, ndërmjet kufomash, të kërkonte prehjen e përjetshme. Mirëpo, nuk ngjau asnjëra nga këto. Ajo u rrotullua disa herë rreth Njeriut të Popullit dhe, me shpejtësi, mori krahët e lehtë andej nga kishte ardhur. Floku i Njeriut të Popullit u qetësua përfundimisht. Edhe djersët e shtatit e të qafës iu thanë krejtësisht. Mendoja se edhe pështyma sikur i ishte ngjitur për qiellzën e gojës dhe atje ishte shtresuar, ishte bërë shtrat i fjalëve të pathëna të tij, të cilat nuk mund t’i nxirrte më. I la Njeriu i Popullit fjalët aty. Uli kokën dhe gati i tromaksur fare bëri dy hapa. U ndal. Pa dhe një herë përgjegjësin e Agjencisë së Falsifikimeve, pastaj, shikimin e vet të lodhur e barti me përtesë te qerregrahësi, i cili nuk po prante të mbushte grushtet me pluhurin e përgjakur të rrugës, me të cilin ngarkonte qerren e tij të çuditshme.
Dikur, kur po hamendej, ta prishte shtratin e heshtjes që i ishte bërë në qiellzën e gojës së tij, ktheu shpinën dhe shkoi. Atë ditë më askush s’e pa.
„S’ka gjë!“, kish thënë me vete Poeti tek po kthehej përsëri në fushën e kufomave dhe të krëndeve. „Ai mund të mos duket më asnjëherë, të mos e thotë asnjë fjalë! Mungesa e tij është prania e tij! Njerëzit tashmë e përjetojnë njësoj si mungesën, si praninë e tij! S’ka gjë!“. Ecte rrugës. Rrugës së përgjakur. Qielli i bëhej se kishte rënë mbi të. Një qiell i rëndë, një asi qielli që ia zinte frymën. „Liria qenka më e zorshme se lufta“, tha me një pëshpërimë të lehtë dhe sakaq nxori një ofshamë të mbushur me duf. „Desha liri dhe tash s’di si t‘ia bëj! Përpara përuleshin para poezisë sime, që do të thotë para të gjithë heronjve që i krijoja! Njerëzit i donin heronjtë e mi, sepse duke i dashur ata, mendonin se përfitonin të drejtën të krekoseshin me namin e tyre. Kishte të drejtë ajo Hije laneti, që më shfaqet ashtu si nata! Jemi të pabesë, prandaj e shpikëm kodin e besës! Nuk jemi heronj, prandaj i krijojmë heronjtë që të mburremi me ta! Që të dëshmohemi se jemi si ata dhe pas namit të tyre fshihemi si lepujt! Ata që kanë besë s’kanë nevojë të trillojnë kode të tilla, ata që janë heronj, s’kanë nevojë të mburren me heronjtë e trilluar! E di! E di! E di! Por si t’ia bëj që të ndërrohem tash unë?“
I shfaqet përnjëherë Hija Natë.
- Ballin e ke plot halle! – tha ajo.
- E kam! – tha Poeti.
- Për veten?
- Për popullin!
- Për këtë që e keni vdekur?
- Për këtë që e kanë vrarë dhe për atë që përpiqet tash të shpëtojë!
- Kush e nget tash?
- Vetvetja!
- Ç’i ka ngjarë? Vdes për jetën apo rron për vdekjen?
- E ka humbur fare! E trishtojnë shpirtrat e zinj të lirisë!
- Nuk janë të lirisë ata! Janë po ata që e kanë trishtuar gjatë gjithë kohës, por është bërë sikur nuk i ka njohur! Ka dashur të mos i njohë ashtu siç ishin! Ka menduar, mu si ti, se i tëri ishte hero, sepse edhe ti kërkoje që fjala të ketë fuqinë e mbinatyrshme! I besoje shumë frymëzimit, kurse ata, që do të thotë shpirtrat e zinj, fshiheshin pas këtij tisi dhe ngarendnin tërë kohën që të shfaqen tash!
- Ç’është kjo që i ka ngacmuar dhe vazhdon t’i ngacmojë këto hordhi?
- Besimi juaj në irrealen!
- Ma shpjego më mirë!
- Nuk mundem! Do të më vrasin përsëri!
- Nuk mund të ta vrasin mendjen!
- Atëherë ta vrasin besimin! Si do të dukesh atëherë i zhgënjyer?
Poeti u ul në pluhurin e përgjakur. „Diçka ma zë frymën! Është e vërteta që ma thotë apo zhgënjimi njëmend më është mbledhur në grykë! Përreth meje s’ka më asgjë poetike, por as heroike, që mund të ma marrë mendjen deri në kupën e qiellit dhe atje ta pjekë mirë vjershërimin tim lirik, që ta kthejë, pastaj, këtu midis këtyre njerëzve të dehur me vetveten, ani se unë prapë do të merresha me fushimin e krëndeve, të cilat nesër, pasnesër... do të shëmbëllejnë në lapidarë në gjithë kontinentin tonë kombëtar!“, mendoi Poeti dhe pas një heshtjeje të ftohtë si akulli, ngriti shikimin e tij të avullt dhe tha:
- Jo! Ky popull nuk mund të vdesë!
Hija Natë shpupurishi me majën e këmbës pluhurin e përgjakur, u mendua cazë, pastaj u bë sikur zgjati duart lart që në honin e qiellit të tejanshëm dhe të ngrirë kërkonte të mblidhte dritën e trembur dhe atë ta vendoste aty, mu në prehrin e Poetit.
Poeti s’i shkiste sytë nga Hija Natë.
- Fole gjë? – pyeti Hijen Natë Poeti.
- Më mirë të heshtim dhe të presim! Nuk dua të më ngjajë edhe një herë vdekja! Më krijove nga hiçi dhe nuk dua të kthehem edhe një herë atje!
- Hiçi është i vjetër aq sa jemi dhe ne! – foli si me pëshpërimë Poeti, por menjëherë kafshoi buzën e poshtme. – Gjithmonë përballë hiçit kemi ngadhënjyer, siç kemi ngadhënjyer gjithmonë edhe ndaj gjëmave edhe më të mëdha se kjo që ka ndodhur... Ne jemi thellësia e thellësive... Ne jemi rrënja e botës, degët e së cilës tash kaq pamëshirshëm bëjnë hije mbi ne...
- Ka dhe të ditur të tjerë nga sëra juaj që lashtësojnë të tjerët përreth, që të dëshmojnë lashtësinë e vet... Ky është gabim... Të jesh vetë i lashtë s’ke pse ta argumentosh këtë me anë të të tjerëve. Të tjerët që vijnë pas teje duhet të bëjnë kështu siç bëjnë të diturit tuaj.
Papritmas u shfaq edhe një herë njeriu që kishte të mbështjellë shtatin me fasha dhe që thoshte se ishte me nëntë plagë në shtat. Hyri me të shpejtë në malin e krëndeve, të cilat Poeti i kishte mbjellë si lapidarë dhe sipër tyre linte nga një leckë të kuqrremtë, të cilat dukeshin sikur talleshin me puhinë e ngatërruar në fushëkrëndet e Poetit.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen