Tregim
TIKATAKU
“Tikatak, tikatak, tikatak…”
Tri herë në ditë: “Tikatak, tikatak, tikatak” dhe në të njëjtin vend, në Sheshin e Madh të qytetit, ku tash në vjeshtë ishin mbledhur gjethet dhe hedhurinat e tjera, që duheshin të kalbeshin… Tri herë në ditë nga i njëjti njeri, që kishte të veshur një gujë bojëkafe të gjatë, e cila i shkonte zhag për toke, sikur kërkonte edhe ajo të veçohej nga ai, të binte në këtë vjeshtë nga trupi i tij i plakur dhe të kalbej bashkë me gjethet e tjera të zverdhura. Sa herë tikatakej, për çudi diell nuk kishte, por s’kishte as mjegulla… Qielli ishte i bardhë…
“Ç‘bën këtu!?”, i kishin thënë disa që gjithmonë i gjeje në rrugë.
“Përgjoj kohën…”
“Cilën?”
“Të heshtjes”
“Po tikataku i parë?”
“Për të verbërit!”
“I dyti?”, e kishte pyetur i dyti.
“…”
“Sa mirë! Po i treti?”, e kish pyetur duke u gajasur i pari.
“…!...!” – kish lëvizur kokën plotë gëzim Tikataku.
Tri herë në ditë, në të njëjtin Shesh, para të të njëjtëve, të cilët përherë i kishin bërë të njëjtat pyetje dhe për të cilat kurrë s’kishin marrë përgjigje të njëjta.
“Tikataku i parë?”
“Nis nga parahistoria!”
“I dyti?”
“Mbaron diku me ne”.
“I treti?”
“…!!!”
Menjëherë në Shesh, pastaj dilnin shumë njerëz. Ecnin shlirshëm. Nuk ndiheshin më të kurmëzuar. Hapi i tyre i lehtë dhe, për çudi, asnjëri prej tyre nuk e zgjidhte vendin ku do ta hudhte këmbën. Kudo shkilnin: në letra, në gjethe, në bagla… në “palloma” të mbushura me jargë hundësh, në çamçakëzët si glacat, që kishin rënë nga goja e shetitorëve, në vajra të derdhur dhe në kuti konservash… Këmbët e tyre nuk vareshin nga koka. Ato kishin të bënin me tokën, kurse koka merrte flladin e boshësisë së qiellit të bardhë dhe të pajetë. Të gjithë shetitnin dhe, diku në thellësinë e bardhësisë së qiellit, i takonin vështrimet. Atje mbillnin dashurinë dhe urrejtjen, të cilat me aq elegancë i bartnin këmbët e tyre.
Tikataku prante.
Kush ishte ky që i shëmbëllente Sahat-Kullës së shkumulluar dhe të rrëzuar në kalldrëmin e Sheshit?
“Çfarë kërkon?”
“Kërkoj kohën!”
“Cilën?”
“Timen”.
Ha, ha, ha… Qeshen të gjithë ata që janë në Shesh dhe ata që vazhdojnë të rrinë gjithnjë prapa tylit të përdeve të shumta të qytetit.
“Tënden?! Kur e ke pasur kohën? Ti ke rrojtur pa kohë!”.
Vetëtima e heshtjes së Tikatakut djegë Sheshin dhe, për ta shpëtuar këtë, trazohet era e ftohtë që ta shuaj prushin. Fryn dhe gjithmonë e mund këtë vetëtimë.
“E kisha… dhe do ta kem!”
“E kishe?! Jo, as nuk do ta keshë!”
“Po, shikoni në muze! Koha e kujt është atje?”
“Ah, po! Ajo e vdekura, mendon?”
“Mirë e ke! Aty është varri i historisë…”
Ç‘e do, o njeri, atë vetëtimë, kur gjithmonë ta mundin me vjeshtën dhe bërllokun e saj?
Sheshi mbushet ding. Njerëzit mbajnë kokën lart, qeshen me gojë përpjetë dhe vështrimin e varin në bardhësi. Ç‘kontraste kohësh gjejnë në atë bardhësi?
“Ato kohë që nuk janë në këtë varr kundërmojnë fëlliqët, shpërndajnë erë minjsh e urithësh të djegur!”
“Era e tillë dëshmon ekzistimin e tyre! Në muze tregojmë vetëm mendjemadhësinë dhe shijen tonë primitive. Përse është thënë të ruhen ato që s’janë më dhe që nuk na takojnë?”
Për këto të gjitha kishte menduar ky njeri, të cilit i kishte humbur ora e xhepit dhe tash kërkonte kohën nëpër Sheshin e mbushur vjeshtë. Kish menduar dhe ç‘kish përfunduar? Asgjë. Mundohej të lidhte domethënien e të gjitha kohëve, të bënte nga këto një, që të kenë mundësi pastaj të gjithë ta jetonin, por ajo ikte. Ikte mu atëherë kur ky mendonte për të gjithë njerëzit. Nuk i donte koha të gjithë njerëzit, jo – thoshte me vete dhe niste të bënte vija në hirin e votrës. Cila kohë me cilët njerëz? Prapë miq dhe armiq. Gjak. Cila ishte ajo kohë që s’i kishte këto?
Të gjitha, thoshte, të gjitha kohët janë pa këto, por a mund të zbrazen kohët nga njerëzit që nxisin gjakun? A mund të ketë ndonjë kohë boshe, të pastër, pa duhmën e njeriut? Ajo e muzeve? Jo, jo! Dhe prapë dilte në Shesh, tri herë në ditë dhe thoshte: “Tikatak, tikatak…” Gjithmonë në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vend. Bënte të njëjtat lëvizje, duke iu sjellë një rrethi të caktuar dhe duke kërkuar diçka me sy nëpër kalldërm… Kur e pyesnin, kurrë nuk jepte përgjigje të njëjtë:
“Puna e mbarë, vëlla!”
“Të mbarë e kemi, vëlla!”
“Atë që po e kërkon s’është e humbur, vëlla!”
“Të humbur e shpallën, vëlla, të humbur. Unë duhet ta gjej!”.
Pastaj, njeriu vëlla ikte ngadalë duke lëvizur kokën me dashamirësi, kurse gjurmët e tij mbeteshin në pluhurin e Sheshit…
Ditën e gjashtëmbëdhjetë të vjeshtës Tikataku s’u duk fare në rrugë. Ata që e donin nisnin ta kërkonin në sheshet e tjera, ata që e druanin ngarendën me të shpejtë ta kërkonin në muze. “Po! Atje duhet ta kenë dërguar kohërat! Ishte i pakohë dhe si i tillë do ta kenë lënë në skutën e errët, ku nuk mund të shquheshin kufijtë e kohëve, as relieve e gjeografi…”. Por as atje s’ishte, sikur që nuk ishte as në sheshet e tjera. Ai ishte mbyllur në dhomzën e tij dhe bënte provë një orë të re, që nuk do të caktonte saktësinë e kohës, sikur orët e tjera. Ajo do të bënte diçka tjetër, që do t’i përngjante më shumë vrimës së gjilpërës, nëpër të cilën do t’i fuste, dashur e padashur, të gjitha kohët, do t’i bënte ato si peri dhe mëpastaj, do të arnonte pjesët e shqyera të historisë, nëpër të cilat depërtonte të ftohtit, shiu e bora dhe mbushte plot reumë kalendarin e moteve dhe të ngjarjeve. Ora e re e Tikatakut s’do të kishte më akrepa. Kështu i kish thënë vetes para pasqyrës një ditë, kur po hamendej të tështinte nga gripi, i cili kish marrë kohëve të fundit dheun. Përse të ketë akrep të madh dhe akrep të vogël? – kish thënë ai dhe me gishtat tregues i kishte shtrirë dy rrudhat e thella në ballin e tij të gjerë. Dua t’i heq të mëdhenjtë dhe të vegjëlit!
Sheshi gjithnjë e më shumë po mbetej bosh: Oh, si dukej! Më keq se i vdekur, më i ndytë se gjerizët, therra e murriz, bagla e kakërdhia. Ishte kjo një kohë, apo vetëm kufiri i saj? Po të jetë kufiri së shpejti do të gdhinte agimi i ri, i kthjelltë, i pastër, i ngrohtë… Po të jetë kohë, përse erdhi? Kush e solli? Kujt i duhet?... Tikataku, do të thoshte se të tilla kohë kishte pasur përherë, nëpër të cilat kishin jetuar njerëz të tillë: Çfarë është njeriu, është koha. Koha s’i bën njerëzit kafshë, as kafshët njerëz! Njerëzit e bëjnë njëri-tjetrin kafshë dhe koha në të cilën jetojnë këto quhet kohë kafshësh… Po, përse Sheshi po zbrazej përditë e më shumë? Nga frika e heshtjes, apo nga vjeshta e përllomtë? Po, sikur të dilte prapë Tikataku në Shesh dhe atje të kërkonte kohën, do të prishej heshtja që mbjell lemëri? Do të fluturonte ndonjë zog mbi këtë bardhësi ndjellavjellëse të qiellit? Të gjithë pyesnin, askush nuk përgjigjej në këtë.
Këshilli i të Druajturve vendosi ta thërriste Tikatxhiun dhe ta pyeste për këtë.
“Çfarë ka Sheshi që në këtë kohë ka mbetur bosh?”, e pyetën.
Tikatxhiu theu gishtërinjtë.
“Çfarë kanë njerëzit që nuk dalin në Shesh, atë ka edhe Sheshi!”, u përgjigj Tikatxhiu dhe kruajti ngadalë pasveshin.
“Kanë dro!”, thanë ata.
“Dro!? Po, përse?”.
“Nga heshtja! Dëgjohet vetëm ulurima e vjeshtës… Përse ju nuk dilni tash në Shesh si më parë?”
“E pres pranverën! Gjymtyrët i kam plotë reumë…”.
Të gjithë u ngritën në këmbë. Askush më nuk pyeste. Të gjithë hapnin gërmazin dhe çirreshin. Kush i merrte vesh se ç‘thoshin? Por… O, zot! Si e kuptuakan çirrjen e njëri-tjetrit këta njerëz… E rrëmbyen Tikatxhiun. E shtynë. E pështynë. I ranë dhe gati e vranë. Të dalë jashtë, i thanë, në Shesh si më parë…
Njëmend po gdhinte agimi i një kohe të re.
Tikatakxhiu, prapë në Shesh, tri herë në ditë dhe thoshte: “Tikatak, tikatak, tikatak…”.
“Ç‘është e para?”, e pyesnin ata që gjithnjë i takoje rrugëve.
“Mehlemi!”.
“E dyta?”
“Mashtrimi”.
“E treta?”
“Mbarësimi”.
Qeshnin dhe shkonin. Pastaj, prapë ktheheshin dhe me të tilla pyetje e me përgjigje të ndryshme Sheshi e mbushte kohën përditë…
Tri herë në ditë: “Tikatak, tikatak, tikatak” dhe në të njëjtin vend, në Sheshin e Madh të qytetit, ku tash në vjeshtë ishin mbledhur gjethet dhe hedhurinat e tjera, që duheshin të kalbeshin… Tri herë në ditë nga i njëjti njeri, që kishte të veshur një gujë bojëkafe të gjatë, e cila i shkonte zhag për toke, sikur kërkonte edhe ajo të veçohej nga ai, të binte në këtë vjeshtë nga trupi i tij i plakur dhe të kalbej bashkë me gjethet e tjera të zverdhura. Sa herë tikatakej, për çudi diell nuk kishte, por s’kishte as mjegulla… Qielli ishte i bardhë…
“Ç‘bën këtu!?”, i kishin thënë disa që gjithmonë i gjeje në rrugë.
“Përgjoj kohën…”
“Cilën?”
“Të heshtjes”
“Po tikataku i parë?”
“Për të verbërit!”
“I dyti?”, e kishte pyetur i dyti.
“…”
“Sa mirë! Po i treti?”, e kish pyetur duke u gajasur i pari.
“…!...!” – kish lëvizur kokën plotë gëzim Tikataku.
Tri herë në ditë, në të njëjtin Shesh, para të të njëjtëve, të cilët përherë i kishin bërë të njëjtat pyetje dhe për të cilat kurrë s’kishin marrë përgjigje të njëjta.
“Tikataku i parë?”
“Nis nga parahistoria!”
“I dyti?”
“Mbaron diku me ne”.
“I treti?”
“…!!!”
Menjëherë në Shesh, pastaj dilnin shumë njerëz. Ecnin shlirshëm. Nuk ndiheshin më të kurmëzuar. Hapi i tyre i lehtë dhe, për çudi, asnjëri prej tyre nuk e zgjidhte vendin ku do ta hudhte këmbën. Kudo shkilnin: në letra, në gjethe, në bagla… në “palloma” të mbushura me jargë hundësh, në çamçakëzët si glacat, që kishin rënë nga goja e shetitorëve, në vajra të derdhur dhe në kuti konservash… Këmbët e tyre nuk vareshin nga koka. Ato kishin të bënin me tokën, kurse koka merrte flladin e boshësisë së qiellit të bardhë dhe të pajetë. Të gjithë shetitnin dhe, diku në thellësinë e bardhësisë së qiellit, i takonin vështrimet. Atje mbillnin dashurinë dhe urrejtjen, të cilat me aq elegancë i bartnin këmbët e tyre.
Tikataku prante.
Kush ishte ky që i shëmbëllente Sahat-Kullës së shkumulluar dhe të rrëzuar në kalldrëmin e Sheshit?
“Çfarë kërkon?”
“Kërkoj kohën!”
“Cilën?”
“Timen”.
Ha, ha, ha… Qeshen të gjithë ata që janë në Shesh dhe ata që vazhdojnë të rrinë gjithnjë prapa tylit të përdeve të shumta të qytetit.
“Tënden?! Kur e ke pasur kohën? Ti ke rrojtur pa kohë!”.
Vetëtima e heshtjes së Tikatakut djegë Sheshin dhe, për ta shpëtuar këtë, trazohet era e ftohtë që ta shuaj prushin. Fryn dhe gjithmonë e mund këtë vetëtimë.
“E kisha… dhe do ta kem!”
“E kishe?! Jo, as nuk do ta keshë!”
“Po, shikoni në muze! Koha e kujt është atje?”
“Ah, po! Ajo e vdekura, mendon?”
“Mirë e ke! Aty është varri i historisë…”
Ç‘e do, o njeri, atë vetëtimë, kur gjithmonë ta mundin me vjeshtën dhe bërllokun e saj?
Sheshi mbushet ding. Njerëzit mbajnë kokën lart, qeshen me gojë përpjetë dhe vështrimin e varin në bardhësi. Ç‘kontraste kohësh gjejnë në atë bardhësi?
“Ato kohë që nuk janë në këtë varr kundërmojnë fëlliqët, shpërndajnë erë minjsh e urithësh të djegur!”
“Era e tillë dëshmon ekzistimin e tyre! Në muze tregojmë vetëm mendjemadhësinë dhe shijen tonë primitive. Përse është thënë të ruhen ato që s’janë më dhe që nuk na takojnë?”
Për këto të gjitha kishte menduar ky njeri, të cilit i kishte humbur ora e xhepit dhe tash kërkonte kohën nëpër Sheshin e mbushur vjeshtë. Kish menduar dhe ç‘kish përfunduar? Asgjë. Mundohej të lidhte domethënien e të gjitha kohëve, të bënte nga këto një, që të kenë mundësi pastaj të gjithë ta jetonin, por ajo ikte. Ikte mu atëherë kur ky mendonte për të gjithë njerëzit. Nuk i donte koha të gjithë njerëzit, jo – thoshte me vete dhe niste të bënte vija në hirin e votrës. Cila kohë me cilët njerëz? Prapë miq dhe armiq. Gjak. Cila ishte ajo kohë që s’i kishte këto?
Të gjitha, thoshte, të gjitha kohët janë pa këto, por a mund të zbrazen kohët nga njerëzit që nxisin gjakun? A mund të ketë ndonjë kohë boshe, të pastër, pa duhmën e njeriut? Ajo e muzeve? Jo, jo! Dhe prapë dilte në Shesh, tri herë në ditë dhe thoshte: “Tikatak, tikatak…” Gjithmonë në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vend. Bënte të njëjtat lëvizje, duke iu sjellë një rrethi të caktuar dhe duke kërkuar diçka me sy nëpër kalldërm… Kur e pyesnin, kurrë nuk jepte përgjigje të njëjtë:
“Puna e mbarë, vëlla!”
“Të mbarë e kemi, vëlla!”
“Atë që po e kërkon s’është e humbur, vëlla!”
“Të humbur e shpallën, vëlla, të humbur. Unë duhet ta gjej!”.
Pastaj, njeriu vëlla ikte ngadalë duke lëvizur kokën me dashamirësi, kurse gjurmët e tij mbeteshin në pluhurin e Sheshit…
Ditën e gjashtëmbëdhjetë të vjeshtës Tikataku s’u duk fare në rrugë. Ata që e donin nisnin ta kërkonin në sheshet e tjera, ata që e druanin ngarendën me të shpejtë ta kërkonin në muze. “Po! Atje duhet ta kenë dërguar kohërat! Ishte i pakohë dhe si i tillë do ta kenë lënë në skutën e errët, ku nuk mund të shquheshin kufijtë e kohëve, as relieve e gjeografi…”. Por as atje s’ishte, sikur që nuk ishte as në sheshet e tjera. Ai ishte mbyllur në dhomzën e tij dhe bënte provë një orë të re, që nuk do të caktonte saktësinë e kohës, sikur orët e tjera. Ajo do të bënte diçka tjetër, që do t’i përngjante më shumë vrimës së gjilpërës, nëpër të cilën do t’i fuste, dashur e padashur, të gjitha kohët, do t’i bënte ato si peri dhe mëpastaj, do të arnonte pjesët e shqyera të historisë, nëpër të cilat depërtonte të ftohtit, shiu e bora dhe mbushte plot reumë kalendarin e moteve dhe të ngjarjeve. Ora e re e Tikatakut s’do të kishte më akrepa. Kështu i kish thënë vetes para pasqyrës një ditë, kur po hamendej të tështinte nga gripi, i cili kish marrë kohëve të fundit dheun. Përse të ketë akrep të madh dhe akrep të vogël? – kish thënë ai dhe me gishtat tregues i kishte shtrirë dy rrudhat e thella në ballin e tij të gjerë. Dua t’i heq të mëdhenjtë dhe të vegjëlit!
Sheshi gjithnjë e më shumë po mbetej bosh: Oh, si dukej! Më keq se i vdekur, më i ndytë se gjerizët, therra e murriz, bagla e kakërdhia. Ishte kjo një kohë, apo vetëm kufiri i saj? Po të jetë kufiri së shpejti do të gdhinte agimi i ri, i kthjelltë, i pastër, i ngrohtë… Po të jetë kohë, përse erdhi? Kush e solli? Kujt i duhet?... Tikataku, do të thoshte se të tilla kohë kishte pasur përherë, nëpër të cilat kishin jetuar njerëz të tillë: Çfarë është njeriu, është koha. Koha s’i bën njerëzit kafshë, as kafshët njerëz! Njerëzit e bëjnë njëri-tjetrin kafshë dhe koha në të cilën jetojnë këto quhet kohë kafshësh… Po, përse Sheshi po zbrazej përditë e më shumë? Nga frika e heshtjes, apo nga vjeshta e përllomtë? Po, sikur të dilte prapë Tikataku në Shesh dhe atje të kërkonte kohën, do të prishej heshtja që mbjell lemëri? Do të fluturonte ndonjë zog mbi këtë bardhësi ndjellavjellëse të qiellit? Të gjithë pyesnin, askush nuk përgjigjej në këtë.
Këshilli i të Druajturve vendosi ta thërriste Tikatxhiun dhe ta pyeste për këtë.
“Çfarë ka Sheshi që në këtë kohë ka mbetur bosh?”, e pyetën.
Tikatxhiu theu gishtërinjtë.
“Çfarë kanë njerëzit që nuk dalin në Shesh, atë ka edhe Sheshi!”, u përgjigj Tikatxhiu dhe kruajti ngadalë pasveshin.
“Kanë dro!”, thanë ata.
“Dro!? Po, përse?”.
“Nga heshtja! Dëgjohet vetëm ulurima e vjeshtës… Përse ju nuk dilni tash në Shesh si më parë?”
“E pres pranverën! Gjymtyrët i kam plotë reumë…”.
Të gjithë u ngritën në këmbë. Askush më nuk pyeste. Të gjithë hapnin gërmazin dhe çirreshin. Kush i merrte vesh se ç‘thoshin? Por… O, zot! Si e kuptuakan çirrjen e njëri-tjetrit këta njerëz… E rrëmbyen Tikatxhiun. E shtynë. E pështynë. I ranë dhe gati e vranë. Të dalë jashtë, i thanë, në Shesh si më parë…
Njëmend po gdhinte agimi i një kohe të re.
Tikatakxhiu, prapë në Shesh, tri herë në ditë dhe thoshte: “Tikatak, tikatak, tikatak…”.
“Ç‘është e para?”, e pyesnin ata që gjithnjë i takoje rrugëve.
“Mehlemi!”.
“E dyta?”
“Mashtrimi”.
“E treta?”
“Mbarësimi”.
Qeshnin dhe shkonin. Pastaj, prapë ktheheshin dhe me të tilla pyetje e me përgjigje të ndryshme Sheshi e mbushte kohën përditë…
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen