Çdo natë ulem e shkruaj. Po mundohem t`i mbledhi kujtimet duke i ngjitur copa-copa si një gotë e dashur kristali, të thyer e të shpërndarë. Sa e pasur isha dikur, duke ruajtur çdo gjë që ia vlen. Gjë pranë s’më mbet. Lufta! Ah, kjo luftë e ndyrë që përpiu kaq jetë njerëzore. Dogji çdo gjë e zhduku gjithë ç`ishte shqiptare prej tokës deri në qiell. Prej fotografive të mia që e vogël, deri te ata që u përkisja e më përkisnin. Familja ime që më ndihmuan të rritem e lumtur. Në Gjakovën time të lindjes kisha një dhomë të madhe. Plot kujtime të pazëvëndësueshme. Një tavan me arka e kuti të mbyllura me çelës. S’di në sa trarë gjithë blozë e merimangë ku pata var fëmijërinë. Martesën. E të Beritës foshnjërinë. Po kaq kisha edhe në Prishtinë. Kur plasi lufta nisa me reduktime kujtimesh. Pak nga pak duke i ndrydhur. Pak nga pak duke i shtrydhur deri në një valixhe që s’mund e mbyllja më. Iu prishën edhe bagllamët. Para se të na jepnin rrugën e madhe e lidha mirë me litar. Shpinës e hodha që të mos më dhembte kërbaçi kur na nisën... Kush me të vegjël në qafë, kush në gji e kraharor si lule kacavarëse. Tamam si kafshët me pikëllimin në sy, që s’qeshin as këndojnë. Kolona e gjatë - gjarpër i zi çante rrugën në heshtje. Vetëm të rënat e matrakëve, këmbët tona zvarrë dhe shkrehja e armëve që shponte atë qetësi. Ndrydhjen e jetëve, frikën, e gjithë ata shekuj të pikëllimit njerëzor. Veç unë e Berita, im shoq e valixhja – të katër bashkë, bënim dy shekuj. Nga njëri mërgim në tjetrin, muaj, vjet e dekada lam. Ku më shumë e ku më pak gati gjithë shekullin e shpinës. Vrasësit që s’na vranë, nga treni na i hodhën. Kujtimet si urnë na i varrosën ajrit duke i shpërndar. Si të mos kishim jetuar unë e im shoq, jetën. Dyzetetetë pranverat e tij, të miat poashtu, për dritare na i hodhnën. Persekutorët. Mizorët. Pamëshirshëm. Kur ata ikën nga vagoni i trenit ku ndodheshim, na u shtua pikëllimi. Shikoheshim. As flisnim, as qanim. Na u lehtësua frika dhe barra e valixhes, deri në mërgimin tjetër. Mbi binarë farfullimë shkonte treni. Papritmas Berita pyeti: “A do të kthehen tash të na vrasin?”
E shikuam e s`iu përgjigjëm. Kur pa se sa torturuese u bë heshtja në vagon, zuri të këndonte, të lumtur të na bënte:
Unë jam qipe nga Kosova
E kam zemllën sa Gjakova
Sa Tillana e Tetova
Do të ikim në mërgim
Babi im mos më le jetim.
E qikoja qellin me flluturuar
oj, Kosovë sa fort të dua.
Ditenat në Bllace shtrat e bëra, mbulesë e nënkresë, valixhen e shpinës. Në zjarr dogja kujtimet e mbetura të jetës. Dhe bukën e thatë - gur, që na shpërndanin. Se s’kishim dhëmbë, as ujë ta përpinim. E ngroheshim pranë këtij zjarri. Unë dhe gjymtyrët e atyre, që njeri më të dashur se mua, tjetër pranë nuk kishin. Im shoq e ime bijë që të mos mërdhinin. Të dhjetën ditë me burizan erdhi lajmi. Lejohej çdo gjë të marrësh me vete. Gjithë ç’të zë lëkura dhe çantat e grave. Prapë na futën në kolonë. Rresht për shtatë. Të tetit i thyhej koka matrak. Balta terrarose gjithë natën e lume s’na i lëshoi këmbët. Kolona lëvizte me ngadalë sa mezi arritëm majë Bllace, në zonën kufitare. Një nga një na legjitimuan, numëruan e ndanë sipas destinimeve të parapara saktësisht. Dhjetëra frymë si kafshët duke dihatur. Dritareve duke u mbajtur ruanim autobusin që të mos rrëshqiste. Një natë e një ditë vetëm shi ra, vetëtimë, frymë e fërfëllazë. Vetëm që s`po shpërthehej qielli nga murmurima e rrëfeja. Deri në Tiranë Berita e sëmurë. Flinte e valë me kokën mbi valixhe. Mbi kujtimet e vogla të mbetura të foshnjërisë së saj. Tërë rrugës volli, e s’bëra tjetër veç gojën e djersët duke ia fshirë. I vinte era thartinë.
Tridhjetë e tri ditë më pas m`u kujtua. Kërkova, kërkova e s`e gjeta. Valixhen, as kujtimet e mbetura, pa u djegur. E kishim pas harruar nën krevatin fushor të kampit ish-Uzina “Dinamo” në Tiranë. Kampit me qindra shqiptarë të dëbuar nga Kosova. Të vetmen gjë që e kishim pas harruar. Valixhen amorfe me atllasin e grisur boje të përhirtë mëndafshi. Kurrë s’na u hoq nga mendja. As pikëllimi as për të kujtimi.
Arritëm në Francë. Pa kësulë e pa këpucë. Ne shekulli tjetër jashtë valixhes. Të zbrazët e zemërplasur. Nga kujtimet veç njëri ishte me ne. Një copë muri i Berlinit që e mbaja në çantë si një objekt fatsjellës. E kisha dhuratë nga ish kolegu, korrespondent i jashtëm kur punoja në “Rilindje” (B. Reka, Prishtinë).
Në Francë, na priti ime motër. Pas gjashtëdhjetë e tri ditësh bëra të parën banjë. Të parin shikim në pasqyrë. Ç’padrejtësi më kishte bërë zoti! Isha zbardhur e tkurrur para kohe. S’kisha moshë as njomësi. Ç`dhembje e thellë të mos kesh as parafytyrimin që kishe dikur.Tamam sikur shpirti i shërbëtores thellë diku të më ishte ngulur.
Ç’padrejtësi e madhe të jesh fatkeqe deri këtu.
Unë që deri dje isha e denjë të ma kenë zili.
Nënkresës së qulltë na kishte përpirë dikur.
Mua dhe dënesat.
Gjumi.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen