NA MJAFTOJNË GJELAT TANË
PËR T`U ARGËTUAR...
Mbaj mend një histori, që ma ka treguar një miku im nëpunës bashkiak në Vlorë. Kishte shkuar në një fshat malor të rrethit dhe kishte takuar një bari që kulloste dhentë dhe lopët. Ishin ulur të dy, e, bariu, si fillim, i nxori mikut një gotë dhallë që të shuante etjen e të freskohej. Pastaj, një shishe raki të shoqëruar me pakëz gjizë dhe, duke pirë duhan të dredhur e duke e kthyer shishen herë njëri dhe herë tjetri, ia nisën muhabetit:
-Eh! - psherëtiu zyrtari bashkiak, - Puna që kemi ne me njerëzit, është shumë e lodhshme dhe e vështirë. Pse, do të pyesësh ti ? Sepse, çdo njeri, është si një “qeveri” më vete. Zor t`i bësh dy mendje bashkë. Edhe Harvardin e Amerikës të kesh mbaruar, nuk ua mbush dot mendjen njerëzve.
-Po ti, pse s`thua se është njëlloj si këtu në fshatin tonë, – ia ktheu bariu. - Kur mblidhemi në shesh të fshatit, te rrapi i madh dhe diskutojmë për ndonjë problem të rëndësishëm të fshatit, secili qëndron kokëfortë dhe mbahet fort tek mendja e tij. Edhe sikur t`u marrësh mendjet dhe t`ua hedhësh në fushën e sportit poshtë fshatit, ata do të ngrihen natën dhe, duke u kërrusur si hije, secili do kërkoj doemos mendjen e tij. – dhe, duke thënë këto fjalë, bariu vijoi: - Po pate durim, unë po ta rrëfej edhe ca gjëra të tjera për atë punën e mendjeve “qeveri” më vete.
-M`i rrëfe, - i tha bashkiaku.
-Unë, që thua ti, nxjerrë në kullotë çdo ditë rreth 200 kokë dele dhe 20 kokë lopë. Po të bëjmë një llogari të vogël, i bie që nga dy veshë që ka secila prej deleve dhe lopëve, bëjnë gjithsej 440 veshë. Unë dalë maj një kodre dhe u fishkëllej, që ato të kalojnë në faqen tjetër të kodrës, se atje ndodhet një lëndinë me bar të njomë. Dhe, ato të gjora, sapo dëgjojnë fishkëllimën, shkojnë atje ku u them unë. Janë të urta dhe të bindura, s`kam asnjë ankesë për to. Por, kohët e fundit, kërkova të më sillnin dy barinj të rinj, se, edhe mosha ime bën të vetën dhe, tani e kam ca të vështirë t`u ngjitem si dikur kodrave dhe maleve për t`i shpënë dhëntë dhe lopët në kullotë. Por, ç`mu desh thuaj ! E kërkova belanë me kokën time. Ma plotësuan dëshirën dhe më sollën ndihmës, dy djem të rinj, që të punojnë me mua, por edhe të mësojnë nga unë si i vjetër që jam. E, që të vijmë te fjala jote, këta dy djemtë e rinj, kanë nga dy veshë secili. Po t`i mbledhim, bëjnë gjithsej katër veshë. Unë u flasë e u thërras gjithë ditën e ditës, do ti me të urtë, do ti me të bërtitura, por, lodhem kot, prashit në ujë. Ata, as që duan t`ia dinë për fjalët dhe këshillat e mia. Veshët e tyre nuk dëgjojnë dhe, bëjnë gjithnjë siç u thotë mendja e tyre, me një fjalë, secili është “qeveri” më vete. Në vend që të më ndihmojnë, më hapin telashe e më krijojnë ngatërresa edhe me barinjtë e tufave të tjera. Për çfarë grinden?, do pyesësh ti? Po ja, për shembull për punë partish. Secili mbron me zjarr partinë e tij dhe s`ka burrë që t`u kthej mendjen. Siç themi ne këtej, “Çdo gomari, i pëlqen të pëllitur -it e vetë”. Është më kollaj të lëvizësh malin mbi fshat, se sa të luash nga vendi, mendimet e tyre. Aq shumë grinden, sa shpesh sherri shkon në qiell dhe mblidhet rreth e qark tyre i madh e i vogël. Në vend që t`i ndajnë, i hedhin më shumë “benzinë” zjarrit. Se, ti e di, bota sehir duan. Një herë, sherri u bë shumë i madh, sa u përfshi në atë sherr i tërë fshati. Njëra lagje e fshatit, mbronte njërin nga djemtë, - domethënë partinë e tij, kurse, lagjja tjetër, djalin tjetër, domethënë partinë me të cilën është tifozë ai. Në ato çaste, veç t`i shihje bagëtitë dhe lopët e gjora. Ngrinin kokat nga bari, përtypeshin lehtë dhe shihnin të habitura e të trembura, herë nga dy djemtë, herë nga sherri i fshatarëve. Pastaj, i hiqnin vështrimet nga ata, afronin qengjat dhe viçat pranë, si të donin t`i mbronin nga ndonjë ujk dhe kthenin vështrimet nga unë.
Më dukej sikur më thoshin: “Ama ç`racë grindavecë e sherrxhinj jeni ju njerëzit ! Nuk rrini të shikoni punët dhe hallet, por bëni sherr për iç gjë ! Përse nuk merrni shembull nga ne !” Ja, kështu më dukej se më thoshin sytë e tyre të habitur dhe të pafajshëm. Prandaj them që, po ta krahasosh atë punën që keni ju me njerëzit, me këtë punën time me bagëtitë, kjo imja, është qejf, o qejf. As të lodh, as të mërzitë. Sidomos nuk ta rrëfej dot kënaqësinë që ndjej, kur i shoh delet sesi përkëdhelin të vegjlit e tyre, kur ata nisin e pinë qumësht duke blegëritur ëmbël. Më pas, kur lozin në lëndina, hidhen përpjetë e bëjnë gjoja sikur gjuajnë me kokë njëri - tjetrin. Luajnë e argëtohen me gaz e hare. Gëzimin më të madh, e ndjej kur bashkë me delet, lopët, qengjat e viçat kthehemi në fshat. Veç t`i dëgjosh, kur ecin tufë, duke tundur zilet e këmborët...
Bariu heshti një çast dhe vijoi:
-Kur zotëria jote më tregon vështirësitë e punës dhe qanë me mua hallet e mëdha, që kini në bashki, apo, ata në qeveri, them me vete: “Mjerë këta të gjorë se ç`i ka gjetur ! U duhet të zgjidhin hallet tona dhe të gjithë dynjasë”. Veç këtyre, edhe sheret nuk u ndahen. Sidomos atje në parlament, ato bëhen përnatë. Pse, o të gjorë, - them me vete, - nuk bëheni në një mendje dhe merruni vesh me njëri-tjetrin, ashtu siç merrem vesh unë me bagëtitë e mia !?”. Po kot u qaj hallin se, ata, vetëm shahen e sa s`theren me njëri - tjetrin. Atje, gjithnjë vetëm njëra palë ka të drejtë. Pala tjetër vetëm gabon dhe nuk ka iç të drejtë. Shaj njëri e shaj tjetri. Akuzo njëri e akuzo tjetri. Njëra palë i thotë tjetrës: “Ju jeni hajdutë !” Ata ua kthejnë me tërsëllëm: “Hajdutë, jeni ju !” Këta u thonë: “Ju jeni gënjeshtarë !” Ata ua kthejnë: “Gënjeshtarë jeni ju !” Me një fjalë, sipas kësaj mendjes sime, po t`u japim të drejtë të dy palëve, na dalin të dy palët barazim: Të gjithë “hajdutë” dhe të gjithë “gënjeshtarë”.
Bariu e pa drejt e në sy bashkëbiseduesin dhe vazhdoi:
-Eh, ç`them edhe unë ! Ç`më duhet mua që flas kështu ! Se, ti mund edhe të më keqkuptosh. Po, në të vërtetë kështu mendojmë ne këtej poshtë. Si i çon ti, këto fjalët e mia atje lart, si nuk i çon, për mua njëlloj është. Se, ato, përsëri këtu poshtë, tek ne do të bien...Ne i hedhim, ne i presim. Prandaj fajin e kemi vetë dhe nuk duhet të ankohemi...Siç thuhet shpesh herë: “Po e hodhe gurin lart, në kokën tënde do të të bjerë...”
-Në të vërtetë, ata atje në parlament, ju i keni zgjedhur, - vërejti zyrtari i bashkisë.
-Eh, kjo puna e të zgjedhurit, është ca e ngatërruar. Se nuk ndodh ashtu siç po thua. Ata, zgjedhin njëherë veten atje lart, pastaj vijnë këtu. Na mbledhin, në sheshin e fshatit, te rrapi, dhe na thonë:
-Unë jam “filani” dhe ky “fëstëku”. Ne jemi ata të listave që do të zgjidhemi atje lart, në parlament e qeveri. Votoni, se do t`ju bëjmë që të hani me lugë floriri.
-Unë, - thotë njëri, - do hap një bankë në mes të fshatit dhe çdo rrugicë të fshatit, do ta mbushë me bankomatë.
-Mirë do ta mbushni çdo rrugicë me bankomatë, po, këta bankomatët kush do t`i mbushë, - e pyet njëri nga fshatarët, që ne e quajmë “I paduruari”. E quajmë kështu, se atij nuk i rri goja rehat. Edhe nuk di gjë nga punët e financës, edhe kërcen përpjetë si misrat kur i pjekim në prush të nxehtë.
-Bankomatët do t`i mbushin bankat, - i kthen përgjigjen shkurt e saktë ai që do zgjidhet, - juve nuk do hidhni asgjë atje, vetëm do të nxirrni që andej para sa të doni dhe si t`i doni: dollarë, euro, paund, jen, para vendi. Ja, si i do ti paratë ? - i kthehet kandidati atij, “Të paduruarit”.
-Dollarë i dua, se do të shkojë te djali në Amerikë.
-Ashtu do t`i marrësh, - ia kthen kandidati gjithë siguri, duke na kujtuar atë kohën e parë, kur ndaheshin tokat dhe, komisioni ia maste tokën fshatarit dhe i thoshte: “Merre tokën tënde, ruaje fort tapinë dhe, ta gëzosh brez pas brezi !”
Kuptohet që ato janë çaste prekëse dhe ne nuk mbahemi dot nga emocionet dhe duartrokasim.
Kurse Talja, plaka e fshatit që shikon filxhanët e kafesë, mallëngjehet keq e gjora, dhe, duke fshirë sytë me cepat e përparëses, e merr për qafe kandidatin dhe e uron: “-Tu bëftë dita një mijë, o bir !” Kështu i thoshte e zeza, edhe atij të “Madhit” të mëparshëm. Atëherë, gazetat e televizioni s`mbaheshin nga entuziazmi i urimit të Taljes. I shkruanin, komentonin e përsëritnin fjalët e plakës, sikur ajo të ishte filozofe, si ai Dhiogjeni i kohëve të vjetra, që mbante kandilin ndezur në mes të ditës dhe vërtitej nëpër qytet që të kërkonte njerëz... Kurse bejtexhiu i fshatit, Selfoja, ngriti këngë me ato fjalë dhe, qejf, o qejf, jehonte fshati dhe e gjithë krahina... Kështu ngritën këngë, edhe në fillimin e këtyre kohëve të reja për ata të piramidaleve; kështu edhe për...Nejse, histori pa bukë këto,se,tek them këto fjalë prapë se prapë më vjen ndërmend ai Dhiogjeni që thoshte se, nuk duhet t`i japim shumë gojës, sepse prandaj “Kemi dy veshë, dhe një gjuhë, me qëllim që të dëgjojmë më shumë dhe të flasim më pak”.
-Po ai kandidati tjetër, çfarë ju premtoi ? - pyeti zyrtari i bashkisë.
-Ai tjetri u bë xhind nga zemërimi, dhe si e shau me rrënjë e me degë atë të bankomatëve, na u kthye ne:
-Unë do t`ju bëj një autostradë, që nuk e keni parë as në ëndërr.
-Mua, në ëndrra më dalin vetëm dhëntë e dhitë, - tha njëri nga fshatarët.
-Unë shohë tufa me ujqër, që i afrohen fshatit, - ia ktheu tjetri.
-Kurse unë, në një ëndërr pashë sikur kisha harruar kusinë me fasule në zjarr, - tha Mejtja.
-Kush është Mejtja? - pyeti bashkiaku.
-Mejtja është edukatorja e kopshti të bashkuar të fshatit. I themi kopsht i bashkuar, se aty, veç kalamajve të çerdhes, veç parashkollorëve, shkojnë edhe ca pleq, që nuk kanë se si e shtynë kohën dhe rrinë bashkë me të vegjlit e përtypin bashkërisht fara lule dielli ose pjekin misra. Kur Mejtja shkon e bën gjellën në shtëpi, ata u mësojnë të vegjëlve të luajnë me zare, me tavëll dhe domino. Por, le të kthehemi tek takimi me kandidatin për deputet. Kur ne fshatarët e ngatërruam pakëz muhabetin, “I paduruari”, ndërhyri përsëri dhe e pyeti kandidatin:
-Ku do të kaloj autostrada, na i shpjego pakëz ? – sigurisht me këtë pyetje, ai tregoi se nuk ua kishte haberin as punëve të urbanistikës,
-Autostrada, do të kaloj mes për mes fshatit dhe nëpër fushë, - iu përgjigj kandidati dhe, si djalë krahine që është, nxori një hartë të botës dhe zuri të na i përshkruante fill e për pe shtetet e detet nga do të kalonte autostrada.
-Po në det si do kaloj autostrada? - pyeti njëri nga fshatarët.
-Mendojmë të bëjmë një tunel të nënujshëm ose me rrugë ajrore.
-Qysh me rrugë ajrore, se nuk po e kuptojmë?
-Domethënë do të ngrehim një hark gjigant metalik, që do qëndroj i varur në ajër dhe, mbi të do të kalojnë makina, trena, traktorë...
-Po mushka dhe gomarë mund të kalojnë në atë rrugë qiellore?
-Lëri more mushkat dhe gomarët në hall të tyre, - tha “I paduruari”, - ka ikur ajo kohë, kur njerëzit gjezdisnin nëpër botë si Nastradin efendiu, me mushka dhe gomarë. Dhe, duke iu kthyer kandidatit, ai e pyeti:
-Po me tokat, qysh do t`ia bëni? – Me këtë pyetje, “I paduruari” tregoi se nuk e kupton iç fare zhvillimin. Gdhë mbeti gjithë jetën, i gjori
-Tokat do t`jua paguajmë me para. Kesh, në dorë do t`jua japim.
-Çdo të thotë kjo fjala kesh, se nuk po kuptoj, - e pyeti përsëri ai injoranti.
-Kesh, domethënë, do t`jua numërojmë paratë një më një, drëng, në dorë!
Kuptohet, pas këtyre fjalëve, i tërë fshati u përfshi përsëri në duartrokitje entuziaste.
I frymëzuar nga duartrokitjet, kandidati vazhdoi:
-Me ato para, ju do të blini vetura luksoze, deri edhe aeroplanë “çarter” do të kini përpara oborreve të shtëpive dhe, do të bridhni Evropën dhe botën. Se, edhe njerëzit tuaj, andej - këndej i keni, të shpërndarë si peshqit në oqean, apo jo?
Heshti pak dhe vijoi:
-Përmenda oqeanin jo pa qëllim, sepse ai është e ardhmja e njerëzimit. Oqeanet dhe detet, zënë 71 për qind të rruzullit tokësor, vetëm 29 për qind e rruzullit është tokë. Njerëzia po rriten shumë, kështu që, s`na mbetet gjë tjetër veçse të shfrytëzojmë oqeanet dhe detet.
-Domethënë do të jetojmë si peshqit !
-Jo si peshqit, por si njerëz modern. Do lundrojmë me disa nëndetëse, që do të kenë formën e qyteteve dhe fshatrave. Ja, së shpejti do të fillojnë edhe marrja e tapive për sipërfaqe të deteve dhe oqeaneve. Lum kush i kupton sot këto gjëra, se të tjerëve, kur “t`u vinë mentë, nuk do t`ua hanë as qentë”.
-Kam dëgjuar, se, ata amerikanët, po marrin “tapitë” e tokave të Hënës, - tha një djalë i ri.
-Ata të Hënës, ne të Marsit ! - iu përgjigj flak për flak kandidati për deputet dhe, që të tregonte përparësinë tonë ndaj amerikanëve, shpjegoi:
-Hëna, more vëllezërit e mi të dashur, është vetëm një satelit, domethënë, është si fëmijë i Tokës dhe, një ditë, do të largohet në tjetër vend. Kurse, Marsi, është planet dhe, atje do të qëndrojë, mot e jetë. Madje, ne kemi zbuluar, se prejardhjen e largët e kemi nga Marsi. Apo nuk ka dalë edhe ujë atje Mars ! Eh, me sa fat që jemi. Lum si ne !
Kuptohet pas këtyre shpjegimeve shkencore, duartrokitjet tona nuk kishin të sosur. Nivel i lartë, or vëlla ! Fshati ynë, në një anë: gomarë, lopë, mushka, dhënë, pula, gjela..., nga ana tjetër: banka e bankomatë, autostrada, vetura, aeroplanë “çarter”...Eh, çfarë kohërash, - thoshim me njëri-tjetrin, - kemi për të shëtitur të gjithë botën...! Do të shkojmë edhe atje, në Amerikë, ku, siç i thonë fjalës “Ha, merr dhe ik !” Eee, qejf, o qejf ! Pastaj ato pronat në dete dhe oqeane...; pastaj në planetin Mars, ku paska dalë edhe ujë !? Eee, qejf, or qejf !
-Po pastaj? - e pyeti çobanin zyrtari i bashkisë.
-Si, po pastaj ?
-Po ja, kur ata kandidatët zgjidhen dhe bëhen deputetë apo marrin poste të rëndësishme atje lart, nuk jua kujtoni juve këto premtime ?
-Ua kujtojmë, si nuk ua kujtojmë ! Ata, na shpjegojnë se i kanë vënë në agjentë, vetëm se, këto kohë, janë në sezon provimi. Janë mbledhur kokë më kokë dhe po zgjidhin atë ushtrimin e vështirë aritmetik me 12 pika, që u kanë dhënë ata të Evropës. Pastaj na thonë: - Sapo të zgjidhim 12 pikat, që na e hëngrën shpirtin, do të vijnë prapë zgjedhjet. Po na votuat përsëri, të gjitha ato që kemi premtuar do t`i bëjmë dhe do çuditim botën me mençurinë tonë.
-Veç atyre që kam premtuar, - tha tjetri, - do të ngremë edhe një hidrocentral te përroi i fshatit dhe ujin do ta kthejmë në para, më saktë në euro dhe dollarë
-Qysh është kjo punë, se unë nuk po kuptoj, - e pyeti përsëri ai, “I paduruari”. I gjori as nga çështjet e prodhimit të energjisë elektrike nuk merr vesh ! Dru shqope është !
Atëherë, kandidati që kishte mësuar disa metoda të reja, pasi u bë deputet, na u drejtua neve, domethënë tërë fshatit, që gumëzhinte si zgjua bletësh nën rrap:
-Ju lutem, elektorati im i dashur, kur unë t`ju pyes, juve do të më jepni përgjigje me një zë:
-Gati? - pyeti ai, siç bën bejtexhiu Selfoja, kur drejton grupin polifonik të fshatit.
-Gati jemi, - ia kthejmë ne.
-Uji i përroit, - pyet ai, - kthehet në energji elektrike?
-Poooo ! – iu përgjigjëm ne në kor.
-Po energjia elektrike, shitet nëpër botë?
-Poooooo ! – u përgjigjëm përsëri ne.
-Si mendoni ju, bota, e blen energjinë elektrike me para, apo e merr falas? - na pyeti përsëri ai dhe ngriti veshët në pritje të përgjigjes sonë.
-Me paraaaa ! - jehoi përgjigjja e tërë fshatit, ashtu siç ndodh, kur në ndeshje futbolli, skuadra fituese bën gol dhe, i tërë stadiumi ngrihet në këmbë e brohoret e bërtet i gëzuar.
-Ja, kështu janë këto punë, - përfundoi deputeti dhe, në kulmin e entuziazmit të elektoratit të tij, shtoi: - Juve ju takon vetëm një gjë fare e vockël, që, kur të vijë koha, të zgjatni dorën tek kutia, ku është shënuar emri im dhe të hidhni përsëri atje votën tuaj. Për të tjerat, mendoj unë.
-Po ai tjetri, çfarë gjërash të tjera ju premtoi ? - pyeti bashkiaku.
-Eh, ai është dhelpër. Dhelpër dinake është.
-Pse?
-Ai na tha: - E, ç`e dëgjoni këtë derdimenin juve ! Ky sheh ëndrra natën dhe jua thotë juve në mëngjes. Me një fjalë ju mashtron sy më sy. Kurse unë, jam me këmbë në tokë si Anteu, që e merrte fuqinë nga toka. Kësaj radhe, veç autostradës, unë kam bërë marrëveshje me Europën, që këtu në fshatin tuaj të ngre një aeroport si “Kenedi” i Amerikës, ku aeroplanët do të ngrihen në ajër çdo sekondë e çdo minutë.
-Ehu ! - ia bënim ne dhe shihnim me habi njëri - tjetrin, sepse, nuk i kuptonim dot ato gjëra aq të mëdha. Po shyqyr për pyetje kemi atë “Të paduruarin”. Ai pyeti:
-Po ç`i duam ne gjithë ato aeroplanë ? Sikur, të na i këmbeni me lopë, dele e dhi, më mirë do ishte për ne dhe për fshatin. Po, tek e fundit, edhe sikur me mushka e gomarë të na i këmbeni, prapë s`do ishte keq, se na duhen për dru. Malin e kemi larg dhe, bën dimër i fortë këndej nga anët tona.
Këtu, deputeti lëvizi gjyzlykët. U duk që u zemërua.
-Nuk ju duhen juve, as lopët e dhëntë dhe as gomarët e mushkat. Juve ju duhen avionë, pse jo, edhe anije kozmike. Vetëm ato i zgjidhin hallet tuaja. Me ato, ju, edhe në stacionet hapësinore do të fluturoni për relaks.
-Si the zotëria jote, se nuk e kuptuam atë fjalë? - e ndërpreu “I paduruari”. I gjori, s`ka faj, se nuk di asnjë gjuhë të huaj. Injorant po injorant në çdo gjë !
-Relaks, do të thotë kseasje, domethënë rehat-rehat, domethënë qejf, or qejf, - ia shpjegoi deputeti.
-Domethënë, do të bëjmë qejf atje lart?
-Po, qejf do të bëni, siç nuk e keni ëndërruar kurrë. Aq shumë qejf do të bëni, sa do t`jua ketë zili e gjithë bota. Kurse, armiqtë, që nuk ju duan të mirën, do pëlcasin nga zilia dhe inati.
-Po tufa e dhënëve, shikohet që andej nga hapësira kozmike ? - pyeti përsëri “I paduruari”, i cili, edhe nga fusha e shkencës së satelitëve, është dërrasë fare.
-Si ore nuk shikohet ! Si në pëllëmbë të dorës shikohet çdo gjë: edhe tufa e bagëtive, fshati, shtëpia, oborri... Po deshe edhe qentë e pulat, çfarë të duash ti, i shikon që atje lart. Por, ju, mos u merakosni shumë, sepse do të keni këtu argatët tuaj.
-Po kush na qenkan këta argatët tanë? - s`ju durua pa pyetur përsëri atij, që s`po ia zë më emrin me gojë.
-Argatë, - sqaroi deputeti, - do të jenë refugjatët që kanë filluar të vinë në vendin tonë, nga vende të botës së tretë të pazhvilluar, por, sidomos nga Kina. Dikur, në kohët e atij të madhit tjetër, na mbanin kinezët me bukë dhe me kombinate hekuri. Kurse, sot, erdhën dita që t`i mbajmë ne ata.
-Kemi dëgjuar se Kina është shumë e zhvilluar, - tha dikush nga fshatarët.
-Kurse ne, jemi shumë herë më të zhvilluar, përderisa ata vijnë refugjatë tek ne, - ia ktheu deputeti.
-Të gjorët ata ! - tha plaka Talje, dhe, duke psherëtirë ajo fshiu përsëri lotët me cepat e përparëses.
-Të gjorët ata, por të lumturit ne ! – iu përgjigj flak për flakë deputeti dhe, pas fjalëve të tij, stuhi duartrokitjesh mbuluan fshatin.
Si pushoi vala e duartrokitjeve, deputeti i skuqur nga emocioni, iu kthye përsëri muhabetit të stacioneve hapësinore, se, e pa që me ato fitoi elektorat dhe bëri bujë të madhe.
-Që të mos i ikim fjalës, si lepuri dhelprës, - tha ai, - dëshiroj t`ju shpjegoj se, nga stacionet hapësinore, ju do t`i vrojtoni e do t`i urdhëroni argatët me sinjale dhe valë elektromagnetike...
Kësaj radhe, jo vetëm “I paduruari”, por i gjithë fshati, si të ishte një njeri i vetëm, shqeu sytë nga habia. Shihnim njëri-tjetrin dhe dukej sikur pyesnim: “Mirë për të parë, do të përdorim dylbitë, që na ka dhënë me inventar komuna për të ruajtur dhëntë, por, që të linim ndonjë porosi ose të jepnim ndonjë urdhër që atje lart, kjo s`na kishte shkuar kurrë në mendje.
-Eheee ! - ia bëri deputeti, - janë ca të vështira këto çështjet e hapësirës kozmike. Sot, ju nuk i kuptoni dot, prandaj, bëni atë që është më e thjeshtë. Hidhni votën në emrin tim. Tjetër gjë, tani për tani, nuk ju duhet. Kurse për të tjerat më keni mua, birin tuaj.
I gjithë fshati rrinte si guak dhe i shushatur nga fjalët që dëgjuam. Eh, kulturë, kulturë ! - i thoshim njëri-tjetrit. Ja çdo të thotë të kesh studiuar, të kesh mastera, tituj e grada shkencore ! Kurse ne të gjorët mbetëm aty me dhentë e dhitë, vetëm gjuhën dhe huqet e tyre dimë. Nga hutimi që na kishte zënë, na shkundi zëri i deputetit të parë.
-Unë, - tha ai, - do të ngre këtu në mes të fshatit tuaj tri kulla të larta nga 300 – kate secila. Ato do të jenë të larta rreth 900 metra, sa është lartësia e malit mbi fshat. Ata që nuk kanë dëshirë të shkojnë në stacionet hapësinore, mund t`i kontrollojnë dhe t`i udhëzojnë argatët nga kati i 100-të, i 200-të ose i 300-të. Se, ka edhe hileqarë e mashtrues kjo botë, apo jo? - dhe, duke thënë këto fjalë, ai drejtoi gishtin tregues nga deputeti tjetër, domethënë nga kundërshtari politik.
-Ka or mashtrues, si nuk ka ! – i mbajti anën një militant i tij.
-Plotë është mbushur bota, - ia ktheu tjetri.
-Edhe majtas, edhe djathtas, - ia ktheu një i tretë.
-Ata rriten përditë si ngjalat në gjolin e Nartës, - tha Metoja, më plaku i fshatit.
-Pse, s`thua si krisjet, kur nuk prashitet misri, - ia priti Beqoja.
Këto shprehje, ndezën flakët e zjarrit kundër korrupsionit. Takimi me deputetët si pa kuptuar u kthye në një miting të vërtetë. Hidh njëri e prit tjetri. Britmat dhe protestat nuk kishin të sosur. Ndërsa deputetët, atje, në parlament, kur grinden hedhin andej - këndej karriget, tavolinat, vazot me lule ose çfarë tjetër u del përpara, këta tanët, nisën të shkulin drurët dhe pemët rreth e për qark. Bërtit njëra palë kundër korrupsionit dhe bërtit pala tjetër. Ushtonte e gjëmonte fshati nga thirrmat, britmat dhe sharjet. Qentë u ndezën dhe zunë të lehnin. Lopët pëllisnin nëpër haure, kuajt hingëllinin e s`i mbante vendi. Delet dhe dhitë blegërinin... Gomarët, zgjatnin veshët dhe dukeshin xheloz, kur shihnin se kishte edhe më të mençur se ata...Kurse, gjelat, lajthitën të gjorët dhe ngaqë e humbën toruan, lajmëruan lindjen e diellit në mes të ditës me ato ki-ki-ri-ki – kiiiii.. të zgjatura sa na shkalluan nga mendtë.
Ç`të të thotë vëllai ty ! Sherr si ai, as sytë s`na kishin parë, as veshët nuk na kishin dëgjuar ndonjëherë ! Miting e kaluar mitingut !
Bariu heshti përsëri pak çaste dhe, kur ndjeu se kishte marrë zjarr ca si tepër, uli zërin dhe vijoi me ton më të qetë:
-Që t`i kthehemi muhabetit tonë të parë, desha të të them se, këtej nga anët tona, sa kohë që nuk na vijnë ata “bijtë” tanë të na prishin mendjen me ëndrrat, premtimet dhe sherret e tyre, ne jemi me të vërtetë më të lumturit e botës. Rrojmë të qetë e të gëzuar në qiellin tonë, ngrohemi në diellin tonë, na ndriçon rrugën nëpër natë hëna dhe yjet tanë. Kurse si muzikë, ja, kemi zilet dhe blegërimat e këtyre të uruarave. Si lumë ne dhe, mjerë ju or mik ! Por, s`keni rrugë tjetër, ju ka zënë e keqja dhe, bëni si të bëni !
-Kam dëgjuar, - i tha zyrtari i bashkisë, - se disa nga ju, ndjejnë kënaqësi dhe argëtohen kur i shohin ata në parlament që grinden e shahen mes tyre.
-Të drejtë ke. Ashtu është. Edhe grindjet e tyre, na japin nganjëherë kënaqësi, pse të të gënjej. Argëtohemi me ata, njëlloj siç argëtohemi kur shohim ndeshjet e gjelave të fshatit, që i vëmë të luftojnë me sqepa e kthetra me njëri-tjetrin. Kohët e fundit kemi organizuar edhe kampionatin e ndeshjes së gjelave.
-Nuk e dija këtë, - tha bashkiaku.
-Kur nuk ditke këtë, qenke prapa botës ! - i tha bariu dhe nisi t`i shpjegojë kampionatin e gjelave të fshatit të tyre, që ia kalonte edhe atij të Peqinit, të Kavajës dhe të Shkodrës. Gjelat tanë konkurrojnë me gjelat e Krujës. Vërtetë që gjelat luftarak të Krujës trajtohen si atletët jashtë shtetit, me ushqime të zgjedhura dhe me shumë kalori. Edhe trajnerët e gjelave luftëtarë, ata i blejnë me para jashtë shtetit.
-Qenka argëtim interesantë ky i gjelave ! - tha zyrtari i bashkisë dhe pyeti: - I zhvilloni shpesh këto ndeshje e kampionate?
-Po, ore, vazhdimisht.
-Po kur s`keni më gjela, se dihet, ata kanë kohën e tyre.
-Atëherë organizojmë ndeshjet e rikave. Por kemi rezervë edhe ndeshjet e qenve, maçokëve, deshve... Kështu që, punën e argëtimit e kemi të zgjidhur. Ditën me ndeshjet e gjelave dhe rikave, kurse darkave me ata në parlament.
Zyrtari pa orën. Ishte koha për t`u ngritur.
-E shohë se e zgjata ca me këto historitë e fshatit, - i tha bariu.
-Jo, s`ka gjë, unë për të dëgjuar mendimet tuaja kam dalë këndej, - ia ktheu zyrtari. - Kështu që, nëse ke edhe ndonjë gjë tjetër, mos u druaj, se, jemi vëllezër dhe për një qëllim punojmë.
-E po mirë, - tha bariu, - të them të drejtën, kur mblidhemi te klubi i Nazos darkave, muhabeti bie shpesh herë edhe tek ata në parlament. Ua qajmë hallin se, vuajnë shumë nga punët e mëdha që bëjnë, por meqë u mundove deri këtu dhe deshe edhe mendjen tonë, u thuaj se, ne, këtej, nuk kemi ndërmend ta kalojmë gjithë jetën duke i parë ata që kacafyten si gjela. Na mjaftojnë gjelat tanë për t`u argëtuar...
PËLLUMBAT
Ata lanë fshatin e tyre, diku thellë në luginë, zhytur në mes të një pylli të dendur e të përskuqur ahu dhe u futën në udhën që të çonte në fshatin fqinjë. Ishte një pasdite e bukur fund vjeshte. Dielli derdhte papushim ngrohtësinë mbi pyjet e gështenjave dhe të pishave. Përrenjtë gurgullonin ëmbël, ajri i freskët e dehës u depërtonte thellë në mushkëri. Nëpër degët e pemëve fluturonin e cicëronin dhjetëra zogj, të cilët herë dukeshin se këndonin e herë sikur bisedonin me njëri-tjetrin. Burri mbante krahëqafë të birin tre-katër vjeçar që lëkundej gjithë qejf në supet e të atit dhe këndonte me zërin e tij fëminor. Gruaja ecte tërë gaz pranë tyre, pa e ndarë vështrimin nga i vogli, i rregullonte kohë pas kohë krelat e verdha dhe e shoqëronte me zë të ëmbël këngën e tij. Herë-herë, fëmija mbante vesh i çuditur se si era e lehtë që frynte përhapte nëpër ajër jehonën e këngës dhe shkrihej i tëri në gaz. Bashkë me të qeshnin edhe të rriturit dhe pylli kumbonte nga të qeshurat e tyre gazmore.
E kishin bërë zakon që, të shtunën e fundit të çdo muaji, të shkonin te gjyshja, që e donte shumë nipçen. “Gjithë shtëpia më mbushet me dritë kur vjen ai”, - thoshte ajo, dhe sytë e butë dhe të ngrohtë i ndritnin nga lumturia. Por dhe vogëlushi e donte shumë dhe mezi priste të vinte e shtuna dhe të shkonin te gjyshja e tij e dashur.
Tek ecnin tërë gaz e gjallëri mes një rruge të ngushtë, të mbushur me murriza, fiq e trëndafila të egër, befas vunë re se qielli po e humbte shkëlqimin dhe për pak minuta u vesh i tëri në gri. Dielli sa vinte e zbehej dhe dukej sikur do të shuhej nga çasti në çast. Zogjtë fluturonin pothuaj puq me tokën e cicëronin të shqetësuar. Fëmija tani s’po këndonte më. Shihte rreth e qark me vështrimin e tij të pafajshëm, pa mundur të kuptonte dot se kush ia rrëmbeu papritur atë bukuri, që pak minuta më parë e kishte gëzuar e argëtuar aq shumë. Edhe burrit nuk i pëlqeu ky ndryshim i menjëhershëm i motit. Një copë herë soditi me vërejtje qiellin, që po vishej me re të dendura. Ngjyra gri sa vinte e bëhej më e thellë dhe ajri po ftohej. Mbajti vesh se mos nga thellësitë e horizontit vinte ndonjë krismë e largët bubullime, por më kot, asgjë nuk dëgjohej. Në natyrë endej heshtja.”Ky nuk më duket si qiell shiu”, - tha ai me vete duke dyshuar, por megjithatë s’donte ta besonte se dëbora mund të vinte aq papritur. Gruaja vazhdonte të ecte e qetë. Dëborë. Le të binte, ajo do të ishte dëbora e parë e atij viti dhe me siguri që do të ishte e bukur, e butë, e butë si pambuk... Në qytetin e saj, në jug të vendit, dëbora binte rrallë dhe gruaja kishte mall për të. Në netët e dimrit me hënë, kur bashkë me fëmijën priste të vinte i shoqi nga shkolla e mbrëmjes, ku jepte mësim, ata kënaqeshin tek shihnin nga dritarja dëborën që binte e qetë dhe duke vallëzuar. Dhe befas, përmes saj, si në një përrallë të vërtetë e magjepse, shfaqej që larg i shoqi, që i ndriçuar nga drita e argjendtë e hënës ecte me hapin e tij të zakonshëm, i veshur i tëri në bardhësi. Kur ai hynte në shtëpi, ata i derdheshin gjithë potere kush e kush më parë. Pastaj i vogli, si fshehurazi merrte pakëz dëborë nga palltoja e të atit dhe tinëz përpiqej ta fuste në qafën e të ëmës. Ajo, gjoja e vinte re vetëm në çastin e fundit, dhe menjëherë niste të bridhte nëpër dhomë si e trembur, ndërsa ai rendte pas saj duke u gajasur së qeshuri...
Po ç’kishte i shoqi që po shqetësohej aq shumë?
Burri ndjeu se gruaja po e shihte me vëmendje. Në sytë e saj bojëqielli, që vazhdimisht kishin një kthjelltësi, si të larë me dritë, vërtitej një si mjegull e lehtë.
- S’është gjë Lenë, një kapriçio e motit, - tha ai duke u përpjekur të ruante tonin e zakonshëm. - Sidoqoftë, mirë është që të nxitojmë, - i buzëqeshi së shoqes, dhe, si rregulloi më mirë fëmijën pas trupit, shpejtoi hapat. Gruaja e ndoqi pas. “Mbase kot shqetësohem, - thoshte burri me vete, duke ecur, - ja edhe ndonjë orë udhë na mbetet dhe arrijmë. Më shumë se gjysmën e rrugën e kemi bërë, të kthehemi s’ka kuptim. Tani na mbetet vetëm Qafa e Erës dhe sapo ta kalojmë atë, për pak udhë e zbresim në fshat. Por ca dyshime të errëta kushedi pse, s’po i ndaheshin, ato sikur e ngacmonin përbrenda dhe ai s’e ndiente veten të qetë. Papritur një tufë zogjsh erdhën mbi kokat e tyre duke cicërirë të alarmuar dhe pas pak u fshehën nëpër ca shkurre të larta e të dendura. Ra përsëri heshtja, pastaj filloi të fryjë një erë e lehtë dhe pylli nisi të fëshfërijë. Burri u shqetësua më shumë dhe hodhi një vështrim me bisht të syrit nga gruaja. Ajo merrte frymë me vështirësi dhe ndihej e lodhur nga kjo ecje tërë ngut. Tani ecnin mbi një kodër me pishë të zezë. Qielli ulej vazhdimisht poshtë dhe ajri sa vinte e bëhej më i lagët.
- Sikur po errësohet, - tha gruaja dhe iu kthye fëmijës. - Mirë je shpirt?
- Mirë, mami, mirë, po do të arrijmë shpejt te gjyshja?
- Ja, edhe pak, - iu përgjigj nëna me zë të dhembshur dhe i vuri kapuçin, që i mbuloi fëmijës gati gjithë kokën.
Befas një flutur e bardhë u vërtit disa herë para syve të tyre. Burri dhe gruaja ndalën një çast dhe ngritën sytë nga qielli. Disa grumbuj resh lëviznin ngadalë e kërcënueshëm. “Mos vallë ajo flutur dëbore është një sinjal paralajmërues?”- i shkoi nëpër mend burrit. Fshiu djersët në ballë dhe iu kthye gruas me zë të ngrohtë:
- E shoh që u lodhe Lenë, po rrugën deri te Qafa e Erës duhet ta bëjmë sa më shpejt. Pastaj me siguri do ta kemi më të lehtë.
Ajo pohoi me kokë dhe, e bindur, nxitoi më shumë. Fluturza të tjera dëbore nisën të vërtiteshin para syve të tyre. “Ja dhe një, ja dhe një tjetër, tre, katër... numëronte i vogli dhe gëzonte, numëronte dhe gruaja, por parandjenja se kjo dëborë mund t’i vështirësonte udhën e shqetësonte edhe atë.
- Çfarë do që të sjellë babi për Vitin e Ri? - pyeti burri vogëlushin në ecje e sipër.
Nëna e re pa të birin në sy. Pyetja e shkëputi fëmijën nga dremitja dhe sikur e gjallëroi.
- Hënën, - tha befas i vogli - Të më sjellësh hënën o ba, që ta lidh me pe si balonë e ta varim tek mani që kemi në kopësht. Se, atje lart në qiell, ajo ka ftohtë, hë babi?
Burrë e grua u panë në sy dhe vunë buzën në gaz.
- Mirë bir, do ta sjell unë hënën.
- Urraaa! - urraaa, - nisi të thërriste fëmija dhe përplaste fort pëllëmbët e vogla.
-Urraaa!- e përcillte jehonën thellë nëpër pyll era, që kishte nisur të bëhej e fortë. Thirrjet e vogëlushit e gjallëruan një çast natyrën. Nëpër kaçuba e pemë zhurmuan zogjtë dhe u ndezën cicërimat e tyre.
Fluturat e dëborës tani shtoheshin me shpejtësi të madhe. Ato nuk mund të numëroheshin dot më. Era sa vinte e bëhej më e mprehtë dhe moti ftohej shumë. Retë uleshin gjithnjë e më poshtë. Erdhi një çast dhe ato u bënë njësh me kodrën ku ecnin ata. Donin dhe 400-500 metra që të arrinin te Qafa e Erës, por tani rruga deri atje ishte një e përpjetë tepër e thyer. I vogli nuk po ndihej. Befas era u egërsua dhe shkulmet e saj nisën të përplaseshin me zhurmë nëpër shkurre e degët e pemëve.
- O babi! - dëgjoi zërin e të voglit.
- Çfarë ke bir?
- Kam ftohtë.
E zbriti vogëlushin nga supet, hapi pallton e tij dhe e mbështolli fort pas gjoksit. Fëmija gjeti ngrohtë në trupin e të atit dhe nuk u ndie.
Era po bëhej gjithnjë e më e fortë dhe shkulmet e saj, që tani ishin shtuar së tepërmi, përplasnin dëborën në trupat e tyre. Këmbët u fundoseshin në pirgjet e dëborës dhe të ftohtit sa vinte e bëhej më i madh.
- Edhe pak edhe arritën qafën - i tha gruas.
- Pastaj do të zbresim shpejt dhe kur të shkojmë në fshat do të flemë dy ditë e dy netë që të marrim veten, - desh të bënte shaka për t’i dhënë zemër.
Në fytyrën e gruas një buzëqeshje u shfaq dhe u zhduk në çast. Tani ecja ishte tepër e vështirë dhe çdo hap e hidhnin me mundim të madh. Flokët e dëborës qenë aq të dendura, saqë nuk shihej as disa metra larg e ata orientoheshin vetëm nga trungjet e pishave të larta. Ja, diku më larg tyre një pishë shumë më e lartë se të tjerat. Pisha e madhe. Kishin arritur në qafë. Më tej rruga vazhdonte tatëpjetë. Po ku? Asgjë nuk dukej. Gjithçka ishte zhytur në mjegull, ndërsa dëbora vazhdonte të binte pareshtur. Burri ndjeu frymëmarrjen t’i vështirësohej. Pa nga gruaja. Ajo i hidhte këmbët me mundim të madh dhe herë-herë u frynte duarve që i ishin mpirë nga të ftohtit. I zgjati krahun dhe e ndihmoi të bënte edhe ato pak hapa deri te pisha. Por më tej, në këto kushte s’mund të vazhdonin të ecnin. Udha nga Qafa e Erës deri në fshat ishte vërtet e shkurtër, as një orë, por anash saj kishte rrëpira e gropa, të cilat dëbora i kishte rrafshuar krejt. Ato nuk dukeshin më. Dhe ai u drodh i tëri, kur mendoi se ata ishin zënë si në çark. Një si darë e mprehtë po i shtrëngonte gjoksin dhe në ato çaste kushedi pse e ndjeu veten fajtor para fëmijës dhe gruas. Ai duhej ta parashikonte mirë kohën dhe të mos gënjehej nga ngrohtësia e vjeshtës.
- Qëndrojmë pak te pisha, - i tha ai gruas duke u përpjekur të ruante një pamje sa më të qetë.
Gruaja pohoi me kokë. Me mundim të madh arritën te trungu i trashë e i harkuar i pishës.
Ajo ishte me të vërtetë një pishë e rrallë. Ishte një pishë që rritej mes erërave e stuhive të forta, rrebesheve dhe goditjes së ortekëve.
Qëndruan në drejtim të kundërt me erën, që tani ulërinte si e tërbuar. Burri mbështeti kurrizin pas trungut të pishës dhe tërhoqi pas vetes fëmijën e gruan. Një copë herë u ndjenë më mirë. Dukej sikur pisha i kish marrë nën mbrojtjen e saj.
- Si je, Lenë?
- Mirë, po ti?
- Mirë jam, edhe djali shumë mirë është, - deshi t’a qetësonte ai gruan dhe lëshoi një puthje në faqet e të voglit që dremiste. Por buzët e ftohta e zgjuan fëmijën.
- O babi, ku jemi këtu?
- Te pisha e madhe bir.
- Po Hëna ku është, o babi?
- Ka shuar dritën dhe po fle gjumë bir.
- Të fle edhe unë?
- Fli, shpirt, fli. Gjumë të ëmbël! - foli me zë përkëdhelës e ëma.
- Ma jep faqen mami.
- Edhe ti babi.
- Uh sa të ftohta i keni faqet!
Djali nisi të flinte. Burri përpiqej të shquante fytyrën e gruas dhe ndonëse errët, sytë e tij të mprehtë dalluan tek ajo një shprehje hutimi. Ai desh t’i thoshte diçka që t’i ngrohte zemrën, po çfarë?
- Do të kalojë shpejt kjo Lenë, mos u shqetëso. Kështu e ka dëbora në vjeshtë, është tamam si shiu i beharit, - tha ai dhe qeshi, por në zërin e tij ajo ndjeu pasigurinë.
Dëbora vazhdonte të binte e dendur e më flokë të mëdhenj, ndërsa era zhurmonte pareshtur. Degët e pishave të reja kërcitnin e këputeshin si purteka. Herë-herë nga lart binin copëra të mëdha dëbore, por ata i mbronte trungu i trashë dhe i harkuar i pishës. Shtresa e dëborës përqark tyre rritej papushim. Zhurmat e përrenjve dhe të burimit nën pishën e madhe, nuk ndiheshin, kishin ngrirë ose vazhdonin të rridhnin të heshtur nën dëborë.
- Kaloi më shumë se një orë që jemi këtu, - tha gruaja, - por as era e as dëbora nuk po pushojnë.
Ai nuk iu përgjigj dhe disa çaste qëndruan të menduar.
- O mami, - thirri djali nëpër gjumë, - Ku jemi?
- Ç’ke shpirt? Ja, këtu jemi, edhe mami edhe babi, po ti fli!
- Kam ftohtë, mami, kam ftohtë!
Burri dhe gruaja u drithëruan nga këto fjalë. Ai hoqi menjëherë pallton e madhe. E mbështolli mirë fëmijën me të dhe vetë u ngjesh më pranë gruas. I vogli s’po ndihej më. Për pak çaste ndjeu sikur të ftohtit po i depërtonte në trup.
- Vish pallton time, unë jam veshur më trashë përbrenda!- i tha ajo.
- Jo, jo nuk kam aq ftohtë. Pastaj, ja dëbora dhe era do të pushojnë dhe...
Gruaja s’foli. Shihte dëborën. Ajo s’pushonte, por shtohej më shumë. Mbante vesh erën, ajo sa vinte bëhej më e tërbuar.
- Si s’më ndodhet një shkrepse, mund të ndiznim një zjarr, - tha ai.
- Me çfarë ta ndezësh, dru të thata s’ke ku mbledh tani, ato janë nën dëborë.
- Kemi pishën, - tha befas ai... Por përderisa s’kishin një shkrepse, kjo ishte e pamundur. Ç’të bënin?
Kjo pyetje kishte kohë që vërtitej në mendjen e burrit. Qëndrimi në vend do të thoshte ta lije veten në mëshirën e fatit. Të lëviznin? Po ku? Lëvizja në ato kushte ishte po aq e rrezikshme sa dhe qëndrimi në vend. Mbase po të lëvizte i vetëm, ai mund të shkonte deri në një farë vendi dhe të lajmëronte se... Duke menduar kështu lëvizi pak. Gruaja u kthye nga ai:
- Diçka duhet të bëjmë, Lenë. Do provoj të shkoj deri te Shkëmbi i Pëllumbave, këtu afër është, mbase që atje mund të shoh ndonjë rrugëdalje apo të thërras për ndihmë. Diçka duhet të bëjmë.
Gruaja ngjeshi më pranë vetes boçen ku ishte mbështjellë fëmija dhe qëndroi e heshtur.
- Mos u shqetëso, kthehem shpejt, - tha ai dhe në fjalë e sipër u ngrit. Të ftohtit i depërtoi menjëherë në trup si një tufë shigjetash të holla. Rreth e qark s’dukej asgjë, veçse errësirë, dëbora dhe era që frynte me tërbim. Mprehu vështrimin dhe provoi të lëvizë, por që në hapin e parë e ndjeu se sa vështirë do ta kishte. Mblodhi forcat dhe lëvizi më tej, duke çarë dëborën me mundim të madh. Ktheu një çast kokën mbrapa dhe u rrënqeth i tëri kur pa se gjithçka, edhe gruaja edhe fëmija kishin humbur në errësirën e thellë. Asgjë s’po dukej. Pas çdo hapi që hidhte, ndiente që besimi dhe shpresa se mund të bënte diçka, po i shuhej. Thua kishte të drejtë Anaksagora kur thoshte se dëbora është e zezë? U përpoq ta dëbojë nga kujtesa këtë thënie të lashtë, por befas këmbët i ranë në një humbëtirë dhe ai nisi të rrokullisej. Instinktivisht lëvizi me shpejtësi duart e këmbët, por trupi i zhytej thellë në dëborë. Me lëvizje të shpejta u mënjanua disi dhe befas ndjeu që këmbët i shkelën diçka të fortë e të ashpër. U ngrit me shumë mundim duke u kapur me tërë fuqinë pas asaj gjëje të ashpër dhe shpejt e kuptoi se gjendej te Shkëmbi i Pëllumbave. Ishte një shkëmb i madh e i lartë që qëndronte i vetëm tek Qafa e Erës. Në zgavrën e tij të madhe lëviznin në çdo stinë të vitit tufa të shumta pëllumbash të egër. Në kohën e dimrit, ndodhte shpesh, që ata shkonin në fshatrat përreth për të gjetur strehim nëpër pullazet e shtëpive. Sidomos, fëmijët ishin të parët që i merrnin pëllumbat nën mbrojtje dhe bënin potere të madhe kur dikush kërkonte të përfitonte nga rasti dhe t’i vriste. Befas një mendim që i lindi vetëtimthi, i dha burrit zemër dhe fuqi të reja.
Nisi të zvarritej nëpër faqet e shkëmbit duke u përpjekur të kapej fort pas të çarave që të çonin deri te zgavra e madhe dhe e thellë ku fshiheshin pëllumbat. Cifla të mprehta të shkëmbit i shponin duart, këmbët, trupin, por ai nuk ndiente gjë. Mendimi që i lindi e kishte pushtuar të tërin. ja, edhe pak dhe do të arrinte te zgavra e madhe. Me siguri atje, diku thellë saj do të ishin pëllumbat, në mos të gjithë disa do t’i gjente patjetër. Por mund të ndodhte që të mos gjente asnjë. Në trup ndjeu përsëri të ftohtin e madh që aty lart ishte më i hidhur. Në këtë tufan ata... Ky mendim e drithëroi dhe burri u step. Por pak çaste më vonë parandjenja se mund të gjente qoftë edhe një pëllumb të vetëm i dha forcë dhe ai vazhdoi të ngjitej... Zuri me trup grykën e zgavrës së madhe dhe, duke marrë frymë me vështirësi nga lodhja, mbajti vesh një copë herë. Asgjë. Thirri, fishkëlleu, si atëherë kur ishte fëmijë dhe kur pëllumbat e ftohtë akull e duke u dridhur i vinin pranë, fare pranë, pa guxuar t’i uleshin në sup apo te këmbët, siç bënin pëllumbat e butë. Fishkëlleu përsëri, thirri dhe mbajti vesh. Iu bë sikur diçka lëvizi brenda në zgavër. Ai ndjeu zemrën në kraharor dhe futi dorën në xhepin e brendshëm të xhaketës. Aty kishte një fletore dhe lapsa me ngjyra. I mbante me vete se fëmija donte të vizatonte. Sa mirë që i kishte marrë. I nxorri ato me vështirësi, ngaqë gishtërinjtë mezi i bindeshin. Mbështeti fletoren pas gjurit, shtrëngoi lapsin dhe ashtu nëpër errësirë shkroi në letër: “Kërkoj ndihmë! Ndodhem tek pisha e madhe, në Qafën e Erës. Skënderi”. Futi dorën thellë në zgavër dhe zemra sikur i kërceu nga gjoksi kur gishtërinjtë prekën diçka që fëshfëriu. Ishte një fëshfëritje krahësh. Pëllumbat ndodheshin aty. Futi dorën edhe më thellë dhe ajo i preku diçka të butë që e ngrohu. E tërhoqi me ngadalë shpendin që klithte me dëshpërim dhe, me vështirësi mundi më në fund t’i lidhte te këmba njërën prej fletëve të letrës. Pëllumbi dridhej nga frika dhe nga të ftohtit. E shtrëngoi pas faqes atë gjallesë të ngrohtë, në ato çaste tepër të çmuar, zgjati dorën dhe e lëshoi në erë. Shpendi rrahu krahët dhe humbi menjëherë në errësirën e thellë të natës, mes dëborës së dendur që binte papushim. Futi dorën përsëri në zgavër dhe nxorri një pëllumb tjetër. Pastaj edhe një tjetër... U lidhte letrat, i përqafonte dhe i lëshonte. Pas disa minutash ishin disa tufa pëllumbash, që me lajmin për ndihmë, suleshin përmes tufanit të dëborës... Kur gjithë letrat mbaruan, ai qëndroi disa çaste i menduar. Tani trupi i dridhej nga ankthi. A do të arrinte ndonjëri prej atyre dhjetëra pëllumbave në fshat? Po sikur ata të mos çanin dot deri atje dhe të ktheheshin përsëri? Do të qëndroj këtu edhe një copë herë që t’i ndaloj po qe se kthehen, - mendoi, - Ata duhet të më ndihmojnë, duhet ta bëjnë këtë për gruan time të mirë, për djalin tim që e duam aq shumë, për jetën tonë... Asnjë nga pëllumbat nuk po kthehej. Ky fakt e gëzoi, e gëzoi aq shumë, sa për herë të parë gjatë atyre orëve ndjeu gjakun t’i lëvrinte nëpër trup. Filloi të çante rrugën që e kishte hapur vetë kur kishte ardhur. Gruaja e priste me ankth e padurim të madh.
- Erdhe? - Ajo e tërhoqi pas vetes dhe ai ndjeu të ngrohtë.
- Kemi një shpresë të madhe, Lenë. - Ai filloi t’i tregojë për pëllumbat.
Gruaja e dëgjonte si me dyshim, por herë-herë sytë e saj shkreptinin në errësirë.
- Po a do të shkojnë dot vallë deri në fshat?
- Me siguri Lenë, ata kanë vetëm dy rrugë, ose në zgavrën e shkëmbit ose në fshat. Rrugë tjetër s’kanë.
- Po a do t’i dallojmë dot ata në fshat që...
- Po, Lenë, po, ja tani pëllumbat me siguri që po i afrohen fshatit...
Fëmija nën rroba lëvizi përsëri. Ata ndërprenë bisedën dhe gati u hodhën mbi të.
- Çfarë ke bir, - pyeti burri.
- Kam ftohtë, babi.
Gruaja filloi të zhveshë pallton.
- Jo! - tha burri.
- Po! - tha gruaja.
- Jo! - ngriti zërin e tij burri dhe nisi të heqë xhaketën.
- Po ti? - e pyeti ajo dhe i mbajti dorën.
- Do strukem pranë teje. - Ai hoqi xhaketën dhe e futi midis palltos dhe rrobave të djalit.
- Ke të ftohtë tani, bir?
- Jo, babi u ngroha.
Burri dhe gruaja morën frymë thellë. Në trupin e burrit mbeti fanella e leshit.
Befas pranë tyre ra me zhurmë një degë e madhe pishe e ngarkuar me borë. Burri shtrëngoi menjëherë djalin dhe gruan në gjoks, duke i mbuluar me trupin e tij. Çifla të shumta dëbore u përplasën nëpër erë dhe ranë mbi ta. Duke ndjerë një rrezik tjetër, ata nisën të shkundnin me lëvizje të shpejta rrobat me të cilat ishte mbështjellë fëmija. Kur më në fund hoqën edhe grushtin e fundit të dëborës; vetëm atëherë e ndjenë veten disi më të qetë; por kjo qetësi zgjati fare pak, se fëmija nën rroba lëvizi përsëri.
- Ç’ke shpirt? - pyeti gruaja me zë të drithëruar.
- Ftohtë mami! - erdhi zëri i mbytur i fëmijës.
Gruaja nisi të heqë pallton.
- Mos! - gati klithi burri.
- Po! - tha gruaja e vendosur dhe nga toni i zërit të saj ai e kuptoi se s’mund t’ia kthente dot mendjen.
- Jo! - foli me dhembje e gati me zë të shuar burri.
Gruaja e hoqi pallton pa folur dhe e vendosi mbi grumbullin e rrobave që mbështillnin fëmijën.
Ata u ngjeshën më pranë njëri-tjetrit.
Era vazhdonte të ulërinte, shkulmet e saj bëheshin gjithnjë më të tërbuara. Burri përfytyronte rrugën që bënin pëllumbat. Ata me siguri që tani vërtiteshin mbi fshat. Ja, pëllumbi i parë po shigjetonte në njërën prej shtëpive. I zoti i shtëpisë, apo fëmijët, do të ndienin përplasjen e krahëve të tij në xhamat e dritareve, në pullaze te dera... Fëmija do të thërriste: “Pëllumbi, erdhi pëllumbi, hape dritaren o babi, ai ka ftohtë, ai... Dhe njerëzit do të hapnin dritaret, do t’i futnin shpendët brenda, do t’i afronin pranë zjarrit dhe befas, të habitur, do të shihnin diçka të lidhur dhe...
Dëbora rreth tyre ishte ngritur si një mur i lartë dhe tani sikur nuk po e ndjenin më të ftohtët e saj.
- Nuk është aq ftohtë jo! - tha gruaja dhe në sytë e saj, drejtuar nga ai, vezulloi një shkëndijë e vogël shprese.
- Dëbora na mbron nga era, - tha ai.
- Si është djali? - pyeti ajo.
- Mirë, po fle.
Heshtën përsëri. Burri përpiqej të shihte qiellin, por kjo qe mjaft e vështirë, gati e pamundur. Errësira dhe mjegulla bëheshin gjithnjë e më të dendura, ndërsa dëbora vazhdonte të binte pa pushim duke u shpërndarë sa andej-këndej nga shkulmet e erës. Shqyrtoi në një farë mënyre gjendjen dhe u bind se ata ndodheshin në qendër të një stuhie të vërtetë dëbore, që ai s’mbante mend ta kish ndeshur ndonjëherë. Dalja prej andej, tani për tani, dukej krejt e pamundur. E vetmja shpresë që mbetej ishte që ajo të pushonte, ose... pëllumbat. Befas e kapi dyshimi. Mos vallë ishte thjesht dëshira për jetën që e kishte bërë të besonte se pëllumbat do ta çonin lajmin në fshat? Disa çaste e bluajti me vete atë mendim, duke u përpjekur t’i japë kurajo vetes. Po përse të mos ndodhte, përderisa pëllumbat e kishin të njohur atë rrugë prej vitesh e vitesh. Aq më shumë që ata nuk kishin ku të shkonin, veçse në fshat. I sillte e sillte në mendje këto mendime, dialogonte me to, dhe, në ato çaste, shpresa dhe ankthi, si në një garë të vërtetë përpiqeshin t’i zinin vendin njëri-tjetrit.
- Më vjen gjumë, - tha befas gruaja.
Disa pika djerse, ende pa dalë mirë, ngrinë në ballin e burrit.
- Mos fli, Lenë, - iu lut ai. Deshi t’i thoshte se gjumi i borës është...
- Sikur m’i mbyll sytë dikush me forcë, - foli ajo përgjumësh.
- Mos fli, Lenë, - iu lut ai përsëri, - Nuk duhet të flesh, më dëgjon?
- Jo, s’po fle, - tha ajo dhe instinktivisht vuri dorën në kokë, në supe, në mes... ndjeu se ishte ngarkuar e tëra me dëborë. Hodhi sytë nga i shoqi. Edhe ai ishte bërë si njeri prej bore, si ata që bëjnë fëmijët kur luajnë në Vitin e Ri. Tani ata shihnin njëri-tjetrin të zmadhuar, por çuditërisht ndiheshin ngrohtë. Nëpër trup u kalonte një ëmbëlsi dehëse, çlodhëse...
“Oh, sa i bukur ky liqen! - kishte thënë ajo atë mbrëmje dhe papritur kishte vënë re se të dy ishin shkëputur nga shokët e shoqet me të cilët kishin ardhur në ekskursion. Shihnin liqenin ujëndritshëm, mbi të cilin ishin përhapur zambakë e trëndafila të kuq, të bardhë, të verdhë, gjethe ngjyrë kafe, rozë, jeshil... Gjithë ajo bukuri sikur përkundej lehtë-lehtë, nën ritmin e dallgëve të vogla e lozonjare që krijonte mbi liqen flladi mbrëmësor.
- Këtu lahet e Bukura e Dheut, - kish thënë ai.
Ajo e kish parë në sy dhe kishte heshtur. Ndiente dorën e tij se si prekte lehtë dorën e saj, frymëmarrjen e tij të shpeshtuar dhe zemra i rrihte me forcë në krahëror. Befas ai kishte thirrur.
- Ja, ja tek është, - dhe bënte me dorë në liqen.
- Kush? - ishte habitur ajo.
- E Bukura e Dheut, ajo po lahet në liqen! - thoshte ai dhe tregonte me dorë pasqyrimin e vajzës në ujin e kthjellët. Ajo ishte bërë lulëkuqe në fytyrë dhe ndiente dëshirën që djaloshi të fliste përsëri... Ja, ja tek ishte ai tani, i ngarkuar i tëri me dëborë, tamam si plaku i Vitit të Ri që po shkonte në kopshtin e fshatit t’u ndante lodra fëmijëve. Në dorë mbante jo thesin e lodrave, po një hënë të madhe që shndriste si zjarr dhe përhapte gjithandej mijëra rreze shumëngjyrëshe.
“- O mami, çfarë do të më sjellësh ti me babin për Vitin e Ri?
- Diellin, shpirt, diellin”.
Gjumi i ëmbël dhe i këndshëm po u rrëshqiste nëpër fytyrat, trupat dhe gjithë qenien e tyre. Përpara syve u vezullonin pamje të bukura të jetës, ëndrra plot ngjyra për të ardhmen, për fëmijën, për!...
- Lenë, - u përpoq të thërrasë ai, por zëri sikur i humbi brenda vetes. Si në një ëndërr të bukur vezulluese shihte gruan e tij, herë atje, te Liqeni i Luleve, me atë kurorën e bukur plot ngjyra të nusërisë, e herë në dritaren e shtëpisë së lindjes, kur e lumtur ajo thirri: Djalë, djalë...
Befas iu bë se dëgjoi zhurmën e largët të një pushke, u përpoq që ta zbonte gjumin e rëndë dhe një copë herë mbajti veshët ngrehur. S’kaluan pak çaste, kur krisma të tjera erdhën deri aty bashkë me ulërimën e tufanit. “Pëllumbat, - mendoi burri, mbase pëllumbat”, - gati thirri ai dhe nuk i besohej, nëse ishte në ëndërr apo... Veshët i jehonin nga krismat e panumërta dhe i bëhej sikur qielli ishte i mbushur i tëri me mijëra e mijëra pëllumba të bardhë...
Pas disa orësh, kur njerëzit mbërritën te Qafa e Erës, gjetën atje trupat e përqafuar të burrit e të gruas, që ashtu të zhveshur e gati të ngrirë, duke marrë frymë lehtë nën gjumin e rëndë të dëborës, ngjasonin me dy statuja mermeri të bardha të porsazbuluara. Mes tyre, brenda një boçeje të madhe rrobash, të lidhura me një shall, flinte ngrohtë fëmija...
______________
Burimi: ADMET
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen