OSE KTHIMI NGA MËRGIMI I QIEJVE TË PAFUND
GËZIM LLOJDIA*
Ikja e tij është si nëpër ëndërr . Erdhi si te gjithë në botën tonë . Iku artist i vërtetë . Iku nëpër qiej të Zotit .Ikjen në gjuhën e përgjithshme i themi vdekje , mirëpo në gjuhët e besimeve do të mund të quhet shtegtim , mërgim etj .Edhe për ikjen e Matishit koha kur flitet janë vitet ‘30 të shekullit të XX . Anton Mazreku duke përdor gjuhën tonë shprehet :” Ka vdekë Matish Prendushi .
Ndërsa pas 70 vjetësh do ta quaja ka shtegtuar Matishi ose ka mërguar shpirti i Matishit ,prej këtej nesh .
Anton Mazreku ka shkruar për Matish Prendushin . E ka njohur që në vogëli deri kur artisti bëri udhë në kryeqytet dhe komeditë transmetoheshin në radiostacionin shqiptar. Por Mazereku ne rrëfimin e tij për Matishin sjell te dhëna me interes te panjohura deri me sot . Ndërkaq duhet shqyrtuar mundësia se Antoni e njihte Prendushin qysh në vegjëli të tij . Kur jeta e Prendushit ndërpritet , Antoni merr penën dhe shkruan :
“Matish Prendushi ka vdekë i ri shkruan te gazeta ‘Drita’,viti 1937 , nuk ka qene më i madh se 32-33 vjec . Nëse do të gjendeshin rrethana më të mira ekonomike dhe gjendja e tij shëndetësore do të ishte ndoshta më e mirë ndonëse talenti i tij ishte i jashtëzakonshëm .
Matishi cilësohet se nëse do të ishte gjallë do ti kishte dhënë ndoshta ne themi një frymëmarrje të gjerë asaj që ne e quajmë lëvizje teatrore. Mirëpo misioni i Prendushit mbyllet në një kohë kur talenti i tij ishte pikërisht në kulmet pra ai kishte cekur maja dhe burimi shpirtëror .Ikja e një artisti me talent të padiskutueshëm është një e rëndë dhimbje për komunitetin që e ndjen në shpirt . Pikëllimi për këtë ikje shpreh edhe autori . Ka vdekë, do të thotë Mazreku ,trupi i Matishit ka shkuar në varreza atje ku bota është e shurdhër dhe moti pas moti trupi firon nën ftohtësinë e baltës . Konvertohet një ditë në pluhur ,baltë .
Mbetet pas ,gjurma që ka lënë njeriu . Jemi të përkohshëm në këtë botë ,udhëtarë të saj dhe vetëm gjurma na bënë të dallojmë . Ndërkaq iku shpirti , kënga e engjëjve do të mendohet kështu fatsjellëse. Madje ka gojë që thonë se me engjëjt udhëtojnë shpirtrat .
-Ke dëgjuar or mik kur thonë :jepe shpirtin or burrë se erdhi engjëlli për ta marrë! Dhe emri i këtij engjëlli që udhëton me shpirtrat nëpër hapësirë . Duke folur për ikjen Mazreku ka shkruar Matishi ka vdekë tue qesh ose duke e shikuar si artistë jetën dhe vdekjen . Për fatin e artistit sa janë gjallë lozin me dynjanë, shprehet Antoni , dhe kur vdesin askush nuk i bie ndërmend për ta . Mirëpo gjurma që ka lenë Prendushi është gjurmë e thellë . Bukurisht bukur është
Kështu një ditë jetës iku edhe Matishi artisti . Ai la gjurmë në teatrin tonë. Thuhet se ai iku pikërisht kur komeditë e radios kishin marrë dhenë .
Si e përshkruan Antoni,artistin që në vogëli të tij .E kam njohur qysh të vogël dhe kemi qenë shokë shkolle .Ishte shumë i zgjuar dhe kishte një marëdhënie te çuditshme ishte ndër nxënësit më të mirë të klasës. Në një rrëfim që i sjell gazetës në fjalë Antoni shprehet për Prendushin :
E mbaj mend si sot ishte një ditë e ftohtë dimri .binte shi me rreshkë .Dikush ja kishte kallëzue punën e Matishit mësuesit tonë e mësues kishte ardhë me i pa nxënësit e vet tue lujtë theatër .Kishte zënë vend natyrisht në karrigen e nderit .Sall një odë e vogël për të mos thënë ishte mbushur plotë e përplotë me spektatorë .Tue vu re mësuesi si klasa e tij ishte kompmplet aty ai nuk mujt me ndejë pa i thënë një prindi .Kish të më vijoshin edhe mue në shkollë si njëkështu si ivijnë Matishit na kënaqtë e shkrinte së qeshuri i shkreti Matish .
Një plak që kishte zënë vend njatje në fund të odës ,në galerin popullore e që sksihet vecse një dhëmbë në gojë i thotë shoqes së vet :U këtij i raftë pika vec.
Duke folur për artin që bënë Prendushi dhe karrierën në rritje të tij ,Antoni shprehet :”Matishi asht rrit e burnue nuk është më artisti i një grumbulli shokësh .Tash është artisti i turmave .Matishi tash lot në salla të vërteta . Sidomos ndër ato të kinemave të kryeqytetit ndërmjet të shfaqjes së parë dhe të dytë të një filmi .Talenti i tij admirohet prej të gjithëve .
Prendushi është një artist që ka marr nga jeta brumin dhe frymëzim për komeditë e tij .Ai flet gjuhën e tij dhe si i këtillë ai kishte bërë shumë admirues dhe vend nëpër faqe të gazetave , që dilnin në Tiranë .Me ikjen nga jetë të këtij artisti siç pohon edhe Antoni flitet për vitin 1937 dhe duhet kuptuar koha kur bënë fjalë , emri i tij ka pasur vend të nderuar . Ai i ka shërbyer teatrit në gjininë e komedisë . Kur shpirti i hapërdahej qiellit të Zotit , mosha e artistit shkonte diku mes të 33 –ve . Nëse Matish Prendushi do të kishte jetuar më gjatë vepra e tij si artist do të ishte më e madhe . Mirëpo kufiri i tij përfundonte aty dhe më tej bëhej i pamundur .Ka një fakt që emrat e mëdhenj të artit , muzikës dhe letrave si për çudi apo një misteri të pa zbardhur ikin shpejt nga kjo botë . Apo ndoshta i fshihen asaj . Nëse Anton Mazreku , që kishte skicuar tek “Drita” këtë portret në vitin’ 37 pohonte : ”Ka vdekë Matish Prendushi duhet ti bëjmë pas 70 viteve një korrigjim të vogël besoj . Matishi nuk ka vdekë . Jeta është e shkurtër por gjurma e Matishit është e pranishme . Diku emri i tij përmendet në gjininë ku ai luajti ndër zanafillë të teatrit tonë . Mirëpo në kuptimin letrar thënia , ka vdekë mos duhet kuptuar thjeshtë është larguar nga kjo jetë Matishi , artisti që e deshëm ,që na shkrinte së qeshuri, artisti që rrojti pak dhe pa dha shumë . Antoni cek edhe dy faktorë si kushtet ekonomike dhe gjendja shëndetësore . Nëse do ti plotësonte këto atëherë Matishi do të ishte ndër jetë te ata artistë të viteve 30 , që i dhanë artit , letrave , shtypit një shkëlqim të ri . Mirëpo dihet se ajo që është shkruar në librin e jetës ka shënjuar 33 vjet as edhe një më shumë dhe as më pak asaj . Kësaj nuk i është shmangur dot as artisti Prendushi . Ikja e Prendushit ngjau kur komeditë sapo kishin filluar të transmetoheshin në radio dhe atëherë dëgjuesit e kryeqytetit shqiptarë kishin filluar të ndjenin magjinë e valëve që përhapte në eter, zëri i Matishit , kurse ikja e tij ishte humbje edhe për radiostacionin . Detaje që flasin për jetën e komikut nga Xhahid Bushati e gjeta “Në: Humor shkodran. - Nr. 18, , shtator, 1995, f. 6. Këtë libër nuk e kam lexuar nuk e di , a përfshihet këtu edhe krijimi i Anton Mazrekut:” Ka vdekë Matish Prendushi “ në këtë libër për komikun shkodran.
Mirëpo mërgimi i pafundme i Matishit nuk ka kthim .Mërgoi për atje nga ku erdhi shpirti i bardhë i dlirë dhe prej artisti i Matishit . Nuk ka udha e mbarë Matish ,por pas 70 vjetësh ,themi :”E morët vesh, Matishi u kthye nga mërgimi i qiejve të pafund . Mirëserdhe Matish artisti .
*Msc.Anetar i Akademise Evropiane te Arteve
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen