Të shkruash, nuk është "copy & pastë"

Nga Ardi Omeri

Duke lexuar disa krijime, të ndryshme, shumë prej tyre, duke krahasuar stilin, formën, përmbajtjen e këtyre krijimeve të sotme me të kohëve më parë, natyrisht të atyre që kam njohur rastësisht këtu në faqet e internetit, jo të krijuesve të njohur, mendova:- Kane evoluar në pozitivitet disa apo kanë gjetur REDAKTORË "të mirë" të cilët i kanë "formatuar" krijimet!?

Atë ditë u zgjova herët, dola të ble gazetat, ato të miqve të mi që janë tre, në kjoskat e gazeta-shitësve të Durrësit dhe një që e blej për “qejf”; dua ta shoh si denigrohet dita-ditës duke mallkuar e share, si në kohën e inkuzicionit me shumë mëkatarë e shumë moralistë…

Ndërsa blija këto gazeta e numëroja “të voglat” monedha që do i jepja shitësit, një dorë më rreh shpatullat.

Kthej kokën e shoh mikun tim gazetar, mikun tim që e kam njohur në dashamirësinë e tij kur më afroi në vitin 84’, atëherë kur shkrova për herë të parë në një gazetë, një reportazh për një fabrikë.

Pas përshendetjeve të rastit, që janë bërë si kredenciale edhe midis dy të panjohurish e jo më të njohurish, pas disa shakave në lidhje me gazetat e miqve që kisha blerë, shkuam të pimë një kafe aty në krah, në Durrës njihet me emrin “gjashtë këndëshi”, për hir të formës së lokalit.

Duke rrufitur kafenë gllënka-gllënka, duke shfletuar secili nga një gazetë, rrinim pa folur, me sytë e mendjen e zënë mes rreshtave e faqeve bardhë e zi.

Poezi e bukur kjo, -më thotë shoku dhe më tregon një poezi që njëra nga gazetat kishte botuar, një nga poezitë e mia.

-Po, edhe mua më pëlqen, rubrikë e bukur kjo që ka hapur në një gazetë lokale, edhe pse nuk është aq lokale, shpërndahet në Tiranë, Durrës dhe Elbasan, e sinqerisht mendoj se në një gazetë informative, faqja letrare nuk duhet të mungojë. Sot ai ka vënë një poezi timen, edhe në numrat e kaluar kishte vënë, më thanë disa shokë që kishin blerë gazetën, nesër do të botojë poezi apo tregime të tjerëve, krijues të qytetit apo të njohur, të rinj apo të vjetër, libra e artikuj letrarë, nuk mendon se është gjë e bukur, nuk mendon se një hapesirë per letrarët e sidomos për letrarët e rinj, si ajo që kisha hapur tek revista që botoja unë, është e mrekullueshme?

-Po, natyrisht, edhe une e mendoj si ty,- shoku dhe miku im, që nga gazetaria ishte mjeshtër, dhe që unë e quaj profesori im edhe në fusha të tjera me shaka e me respekt, ai që unë shpesh e quaja, “djali për shpirt i Makiavelit”, po më vështronte drejt e në sy dhe me shumë seriozitet vazhdon:

-Ardo, do të tregoj një gjë që ka ndodhur realisht me një shokun tim, gazetar, redaktor e krijues i njohur.

Unë po e vështroja në sy pa më lëvizur as një qerpik, serioziteti i tij, unë e dija, tani do dëgjoja ndonjë “të fortë” por edhe pak “djegëse”, nga ato tip shakashë të tipit “me të qeshur e me të ngjeshur”...

Një ditë ai, ky miku im pra, filloi të më tregonte shoku,- sapo hap derën e shtëpise i lodhur nga streset e shumta të ditës që kishte filluar gati që pa gdhirë, gjen të emën në këmbë që po e priste me një fletore në dorë.

Pa pritur as perqafimin e tij të zakonshëm, madje dhe pa asnjë përshëndetje, e pazakontë për plakën kjo gjë, ajo “hidhet në sulm”:

-Dëgjo biri im, këtu ke disa poezi të mia e dua të më bësh një libër!

Krijuesi hapi sytë i çuditur, dhe duke buzeqeshur pak më shumë se zakonisht mori fletoren në dorë që ta shfletonte për të parë çfarë “mrekullishë” kishte brënda.

Ndërkohe e ema, që kishte parë buzeqeshjen e habisë të të birit, vazhdon:

Mos më bëj të habiturin mua, dëgjo, bëmë librin e mos e zgjat!

Po lermë mama të lutem, për kokën tëndë, ik me gjithë këto shakara që s’ja kam ngenë, jam shume i lodhur, e pastaj çështë kjo që të ka hipur në kokë, ç’ne që të është mbushur mendja që të bësh libër, ti sikur s’para ja thua nga këto gjëra!?

Po ja, kështu, mu tek dhe mua, mendova:- Po bën libër kjo poshtë nesh që s’e ka haberin nga bie poezia, vetëm se ka një “mik” ( e ema i shkeli syrin) e jo më unë që kam tim bir shkrimtar të famshëm, gazetar të famshëm, botues të famshëm etj, etj!

Qeshja me lot ndërsa e dëgjoja fundin e tregimit të shokut tim, ndoshta sepse po kuptoja fundin pa ardhur ende fundi, dhe pas së qeshurës që erdhi duke u rralluar si një gotë raki e mirë, që pihet duke u shijuar, vazhdova unë:- e fortë kjo, dhe sinqerisht e prisja, mendoja çdo të jetë e “forta” e radhes në shakate e tua, por besoj se ke të drejtë.

Ka shumë, shumë botime e ka shumë që s’dinë as të shkruajnë e botojnë libra, libra pa kriter vetëm se kanë dy lekë dhe shtëpive botuese nuk i intereson fare se ç’vlerë ka libri, ato mjaft të marrin paratë dhe pastaj “veten vrafshin” këta që botuan dhe letërsia vetë, është kthyer në biznes!

Unë,- vazhdova ligjëratën i menduar dhe pa e parë në sy,- nuk jam ndonjë mjeshtër apo akademik në këtë fushë, por më vjen keq kur shoh e lexoj krijime pa asnjë vlerë poetike,sipas mendimit tim modest, gjithnjë sipas mendimit tim, pa asnjë rregull drejtshkrimor, me gabime ortografike të tmerrshme, e ketu se kam fjalën për një “ë” apo “c” që nuk është “ç”, sepse e kuptoj që ndoshta nuk kanë tastieren në shqip e nuk njohin mënyrën e korrektimit, jo, unë flas për gabime gramatikore apo për mëndjendriturit që përdorin fjalë të huaja për të treguar që janë me kulturë, ndërkohë që gjuhën shqipe se njohin fare. Pastaj vjen ajo, mrekullia! Pasi kanë gjetur një “shok” ( shkela syrin), apo “me ndërhyrje” një redaktor, botojnë një libër, dhe kur e lexon librin fillon e bën dallimin nga poezia që ke lexuar disa kohë me parë e të asaj që është botuar! Nuk janë njëlloj, “rreshtimi” vargu, fjalët pa asnjë gabim gramatikor, drejtshkrimi si në fakultetin e gjuhë-letërsisë e shumë të tjera që të bëjnë të mendosh se “puna” e mirë e redaktorëve ka bërë “një krijues” të ri, një libër të ri që s’do të ketë më shumë se familjaret e tij për lexues ose do të bëjë vetëm mbushes raftesh në libraritë që gjithsesi janë plot me libra që nuk shiten për arsye objektive dhe subjektive, por edhe për këtë, kjo ndoshta është një nga arsyet më të mëdha, po a është e ndershme e gjithë kjo!?

Ai, miku e shoku im, më vështronte në sy e qeshte hidhur, tundte kokën e më tha:- E kush jemi ne që të ndryshojmë botën, sot kohët kane ndryshuar, sot botojnë të gjithë poezi!

U ngritem nga “gjashtkëndshi” e duke u përshëndetur u ndamë, secili në punët e tij.

Ndërsa kthehesha për në shtëpi mu kujtua peripecia në botime, në liber e revista, mu kujtua redaktori “i famshem” gati sa një “perëndi” që me tha se merr nga njerëz që jetojnë jashtë 300 euro për “redaktim dhe pasurim”!

Po po, ai pasuronte krijimet e të tjerëve!

Unë në atë kohë kam qeshur pa menduar që ai po i bënte një dem të madh artit të të shkruarit, ai po fitonte në kurriz të një çështje më madhore se “pesë para” dhe sinqerisht nuk kam menduar kurrë se ai ishte kaq mjeshtër në krijimet e tija sa të bënte “pasurim” të krijimeve të të tjerëve.

Pastaj mu kujtua një mikja ime poete, një poete shumë e mire. Po, poetesha ishte vërtet një “ustalleshë” në krijime dhe me vonë e takova edhe në një promovim. Aty kuptova rëndësinë e redaktimit nga një “ustalleshë” si ajo dhe promovimit nga persona që artin e kanë në gjak. Me atë që pashë dhe dëgjova në atë promovim, në cilësinë e të ftuarit, me atë recitim prej aktoreje ajo, poetja, mund të emociononte dhe një eskimez në pol të ngrirë të veriut që edhe pse s’di shqip do të blente çdo libër të propozuar nga ajo!

Nuk e kam për librin që u promovua aty, asgjë që të them se u promovua një libër që nuk vlente apo jo, absolutisht për libra të tjerë, që unë ato poetë , le ti quajme siç quhen tashmë, “i njihja” nëpërmjet facebook-ut që atëherë kur lexonin dikë që shkruante dhe veç kur shikoje, lexoje që kishte krijuar dhe ai/ajo! Shikoje ato që po i thoja më parë mikut tim, gabime gramatikore që të bënin të mendoje se ky person nuk e njeh letërsinë, se ky person nuk ka lexuar kurrë një libër në jetën e tij, se jeton me “erën” e facebook-ut e ja, filloi të shkruajë sipas modës:-“sheh rrushi rrushin e bëhet dardhë!”

Por , -vazhdoja të mendoja ndërsa po i afrohesha shtëpisë,- nuk mjafton që shkruajtën, komentet në atë “poe-zi” ishin sikur po i drejtoheshin një krijimi të mrekullueshëm që asnjë nga poetet më të famshëm të botës nuk e kishte krijuar më parë, komente që të “dehin” me ...

Hyra në shtëpi, pashë raftin e librave me keqardhje tek mu kujtua një “krijuese” që me pyet një ditë, mbasi kisha publikuar një poezi ku permendja Dante Aligerin, por pa mbiemer, “thoja” vetëm Dante, dhe ajo që nuk e kishte idenë se kush ishte “ky Dante-ja” më thotë:- sa bukur që kishe futur Dante-sin te kjo poezia e fundit!

-Kë Dante-s e pyes?

-Edmond Dante-sin pra, ate tek filmi Konti Monte Kristos!

O perëndi, ajo e quan veten poete dhe kur shkruan dy rreshta sheh që njëqind persona i kanë bërë like, lexon pesëdhjetë komente prej “specialistësh, akademikë pa akademi, doktorë pa doktoraturë, asistentë profesorë e profesorë”, të gjithë që lavdërojnë krijuesin-en!

Më pas mu kujtua një “krijuese” që i ishte mbushur mendja se bente poezi, më duket është e bindur akoma ndoshta për faj të të tjerëvë,që pasi kishte paguar për redaktim, kishte paguar për botim, pasi krijoi dhe faqen e saj si Poete personazh publik, na shkruan një notë ku përpiqet të denigrojë redaktoren e librit të saj sepse i paska vjedhur lekët sipas saj! Notë, që unë në atë kohë e kam quajtur të turpshme duke i shkruar në publik:- “Juve e nderuar sot falë kësaj redaktoreje dhe punës së saj shumë të mirë, gati në mrekulli, keni një libër të regjistruar në bibliotekën kombëtare shqiptare, sot juve deklaroni se jeni poete. Unë i kam lexuar dhe e njoh poezinë dhe shkrimin tuaj, unë s’do të mund t’jua bëja këtë “nder” që ju ka bërë ajo, për asnjë shumë. Juve duhet vetëm ta falenderoni!”

Më pas mu kujtua takimi i radhës më poeteshën ku unë e kritikova miqësisht e me shaka se “po mbush shqipërinë “ me poetë dhe ajo me shumë sinqeritet mu përgjigj:- Unë duhet të jetoj Ardi, unë s’kam profesion tjetër, kjo është ajo që di të bëj më mirë, redaktoj dhe korrektoj, shkruaj e botoj.

Ajo kishte të drejtë, unë i dhashë të drejtë, në fund të fundit secili bën atë që di të bëjë më mirë, secili ka të drejtën e tij të botojë një libër, por që nga kjo e deri që të vetëquhen poetë e shkrimtarë sikur të ishin H’onore De Balzak a i madhi Dritëro, është shumë, është e patolerueshme.

Unë do ja korrektoja dhe do ja botoja meqë bëhet fjalë për të jetuar e fituar ndershmërisht jeten, ashtu si i kanë shkruar, ashtu, pa “i pasuruar” duke i dhënë formën e një poezie, ashtu, që të gjithë të lexojnë e bashkë me këta pseudo krijues të kuptojnë që të shkruash s’mund të jetë “copy&pastë”...