Sonntag, 18. Mai 2014

Lek Gjoka - Tri tregime


Takim nën lumenjtë e lotëve

Tregime nga Lek Gjoka.

As vetë Gazmor Vela nuk e kishte kuptuar se një ditë do të përfundonte ne
Xheksovillë. Gjithesesi ndihej si me fat nga klima aq miqësore e Floridës ku dimri
gjithmonë ngatërronte rrugën dhe nuk vinte deri këtu. Po ecnin ngadalë me Bertin ne Biç Blvd. me një makinë sportive dhe me dritare hapur. Oqeani Atlanik kishte lëshuar një fllad të lehtë ...
që ta largonte stresin dhe rutinën e ditës nën aromën e afshit të ujit të kripur. Si ecën edhe pak minuta kthyen majtas shumë afër bregut të Atlantikut dhe hyne në parkingun e bar- reastaurant "Legends" u ngjitën ngadalë në katin e dytë të tij që ta shijonin më mirë kaltërsinë e oqeanit. Një muzikë e lehtë sikur të përkundte me tinguj e saj dhe të lëshonte si në një ëndërr. U ulun në një tavolinë afër dritares. Porositen dy birra dhe duke biseduar lehtë u shtangën kur dy vajza të bëshme me shikim ëmbëlsues u ulun në një tavolinë afër. Kamarieri iu afrua vajzave dhe mori porosinë. Shikimi i Gazit se si u përqafua me njerën nga vajzat.
Diçka i lëvizi nëpër gjak.
- Ç’farë ke? - e pyeti si me tallje Berti, - po të zë qymyri?
- Jo jo - luajti kokën ai, - se si me duket shikimi i asaj vajze, sikur e kam takuar diku.
- Ehe, - ia ktheu shoku, - sa vajza takojmë në bare a diskoteka të gjitha njëlloj duken.
- Gabohesh, ajo ka një lloj shikimi që ndryshon nga të tjerat, diçka e brendëshme sikur më shqetëson.
Berti si djalë çapkën të përzier me njëfarë tangërlleku, si xhentëlmen për bisedat me femrat u ngrit në këmbë dhe u afrua tavolinës së tyre. Zgjati dorën dhe foli me një frymë.
- Albert Shkodra! - prezantoi vehten.
- Mbiemer i njohur! - ia priti Sara, - mos gjë jeni...
- Po po, i re pikes, - e ndërpreu ai, - jam shqiptar.
Rita qeshi lehtë me vehte dhe vështroi në mënyrë të pakuptimtë Gazin. Edhe ajo kishte një parandjenjë që diku e kishte parë. Mos vallë është...

Binte një shi i përzirë me borë. Makina ngjitej me vështirësi në të përpjetën e malit në kthesat e Gomsiqes ku një shtresë e hollë dëbore e kishte bërë rrugën si sapun. Megjithëse Agron Vela ishte një ndër shoferët më të dalluar të bjeshkëve shqiptare ato çaste e kishte shtrënguar fort timonin.
- Ç’farë ke? - e pyeti e shoqja, - më dukesh i shqetësuar më ngadalë se po trembet Rita.
- Mosss, fëmijët grua!...
Frenoi gozhdë por nga akulli i ngrirë në rrugë rrëshqiti duke dalë nga rruga dhe ra në humnerë...

- Rita, Rita! - dëgjoi një zë paskrahëve.
- Ç’farë? - ia priti ajo dhe fshiu lotët me dorë.
- Pse qan?
- Kot, më ka marrë malli për diçka, tani m’u kujtua. Berti ia kishte ngulur sytë Sarës dhe i ftoi në tavolinën e tij. Vajzat u ngritën ngadalë. U nisën drejt Gazit i cili e priti me një frymë ardhjen e tyre.
- Sara! - prezantoi vehten Sara dhe u ul në karrike.
- Rita! - foli Rita me një frymë dhe i zgjati dorën.
Ai ia dha dorën dhe se si iu duk. Një ngrohtësi i përshkroi tërë trupin. Mos vallë kam rënë në dashuri, - i fliste ai vehtes.
- Jo, jo, nuk besoj se është dashuri por ...
- Gëzuar! - dëgjoi zërin e saj si një oshëtimë bjeshkë.
- Gëzuar! - ia ktheu ai dhe si i fali një buzëqeshje thirri kamarieren. për të paguar. - Gazi a mund të bëjmë një fotogarafi bashkë me celularin tim ta kem si kujtim kur të mbaroj shkollën e të kthehem në Shqipëri?
- Me gjithe qejf! - ia priti ai.
Ajo pa u menduar ia dha telefonin Sarës dhe iu afrua afër Gazit duke pozuar . Ajo mori telefonin dhe pa e zgjatur iu bëri fotografinë. Në një copë letër i la numërin e telefonit. Iu afrua afër veshit dhe i foli lehtë.
- Më telefono të shtunën se ndoshta kam një fjalë të rëndësishme me ty...

Sa e gjatë iu duk ajo javë Gazit. Ditët me zor ecnin si një orë që po i mbaron bateria. Të shtunën pasi u vesh mori telefonin dhe letrën e saj që kishte shkruar në mënyrë të shkujdesëshme numërin e telefonit dhe nisi ta formonte 904- 343- ....
- Hello! - dëgjoi zërin e saj
- Jam Gazi, më falni se mos kam ngatërruar numër
- Me kë doni të flisni! - ia priti ajo si me shaka të vëllait të saj.
- Me Ritën, mbiemrin ia kam harruar.
- Nuk ka gjë se do të ma mesosh mbiemrin.
- Ti Rita qenke, pse luan me mua?!
- Ok, Ok, ku do të takohemi? - Ku të duash ti?
- Takohemi tek Panera Bread në Southside Blvd
- Në rregull! - ia priti ai dhe si mori celsat e makinës u nis me një frymë jashtë.

Ajo ishte ulur në tavolinë . Ai i dha dorën dhe u ul.
- Paske ardhur para meje?
- Sigurisht se jam më e shpejtë?
- Po porosinë pse e ke bërë se desha unë të të qerasja?
- S'ka gjë nga shikimi dukesh se i ke qejf ëmbëlsirat ndaj e porosita.
- Ku e di ti se më pëlqejnë shumë ëmbëlsirat?
- Të thashë nga shikimi! - ia priti e qetë ajo dhe gati sa nuk shpërtheu në lot duke shtrënguar fort në një letër dy fotografitë një të vjetër dhe një që bëri para një jave me Gazin.
- Gazi! - i thirri ajo lehtë dhe i kapi duart.
- Fol, - ia priti ai në çast dhe një ngrohtësi shpirtërore i shkonte dhe i vinte nëpër trup.
- A ke vëllezer, motra, nënë, baba a ke familje?
Ai u shtang. E shikonte drejt e në sy dhe kishte ngelur si memec.
- Fol, pse nuk flet?
Ai vetëm e shikonte. Një çast e mori disi vehten dhe foli me një zë të mekur:
- Nuk të kuptoj Rita?
- Si nuk më kupton?
- Pse duhet t’i përgjigjem një pyetje të tillë?
- Sepse unë të pyeta dhe ti pranove të takohesh me mua!
- Po, ke të drejtë por nuk të përgjigjem dot.
- Pse?
- Eshtë një plagë e vjetër dhe kur të pashe ty nuk e di se ç’farë ndjenje ndieva?
- Dashuri për një vajzë që e shikon për herë të parë dhe të dhuron shikime e buzëqeshje?
- Jo, jo diçka tjetër, një lloj dashurie tjetër nuk di se si ta them me fjalë.
Rita e shikoi me dhembshuri drejt e në sy. Hapi letrën dhe i tregoi një fotografi të vjetër. Gazi sa e pa njohu prindërit e tij që vdiqën në të njetin aksident ku vetëm Rita fatmirësisht shpëtoi dhe shpërtheu në lot.
- Motër, Rita motra ime ti qenke! - belbëzoi me zë të lartë dhe të dyve rreketë e loteve iu kishin formuar dy lumenj dhimbjeje nëpër faqe.
- Oooh Zot, si qenka jeta, - folën në kor të dy njëherësh e të përqafuar lotët s'i ndalnin dot. Qanin të dy pa zhurmë. Bota jashtë jetonte jetën por edhe Gazi e Rita sonte po shijonin një takim nën lumenjtë e lotëve por që jeta dikujt ja bën një dhuratë të tillë.

 
Drejtësi në Hagë

Zilja e mbarimit të mësimit të drekës se si iu duk Hasimes si më e trishtë jo si gjithmonë. Studentët e shkollës së mesme gjithë zhurmë dilnin me vrull nga klasa dhe drejtoheshin nga kafja e shkollës për të ngrënë drekën. Radha e gjatë dhe e sikletshme e studentëve e shqetësoi më shumë se duhet. Kur radha mbaroi doli për pak çaste nga kafja. Në një cep papritmas sytë i shkuan tek televizori. Fërkoi me duar se mos ishte në ëndërr.
- Oh zot! - psherëtiu me vehte kur pa me dhjetëra forca policë që kishin rrethuar një ndërtesë të vogël në Southsajd blvd. Papritmas në një cep të televizionit dalloi foton e Sefës djalit të tij të madh, që asnjëherë që kur ushtria serbe i vrau babain dhe hallën, nuk kishte qetësi shpirtërore. Poshtë fotos së tij dy fotografi të të njejtit person sikur e turbulluan fare. Dy pika loti i vërshuan me shpejtësi në faqe. E njohu menjëherë Dragan Gjogiqin vrasësin e burrit dhe të kunatës. Me dhjetëra vite kërkohej në Evurope nga Gjykata e Hagës për krimet në Kosovë dhe u çudit se si kishte hapur biznes mu në mes të Floridës.
- Hasime, Hasime! - dëgjoi pas krahëve zërin e drejtoreshës së shkollës.
Ajo ktheu kokën nga ana e zërit dhe foli me një frymë.
- Më kërkon policia jashtë.
- Po, diçka jo lajm i mire.
- E, di e di!
- Djali yt Sefa ka rrëmbyer një biznesmen në Southsajd blvd. dhe e kërcënon se do ta vrasë. Keni pasur probleme me kënd sepse Sefa me është dukur djalë i urtë si e bëri ai këtë punë?
- Okej, zonja drejtoreshë. Po iki tek policia se po më pret. Biznesmeni që im bir ka marrë peng është ushtarark serb që Sefës i ka vrarë babain
- Çfarë, është kriminel lufte?
- Jo vetëm babain por edhe hallën pasi e përdhunoi e vrau. Djali ishte i vogël dhe ishte fshehur tek stalla e bagëtive dhe ka parë gjithe skenën tragjike. Më fal se më duhet të largohem. Më duhet ti mbush mendjen Sefës të mos bëhet vrasës si Dragani. Le ta dënojë Haga për gjitha ato krime lufte që ka bërë me shqiptaret etnike të Kosoves.
U nis ngadalë drejt makinave të policisë. Drejtoresha u çudit dhe u mallëngjye njëkohësisht nga fjalët prej burrneshe të Hasimes.
- Pritni, pritni! - iu thirri me të madhe policëve dhe u nis drejt makinës ku kishte hyrë Hasimja...

Me të arritur në Southsajd blvd. ndërtesa ishte rrethuar a tëra nga makinat e policisë. Snajperët ishin në gadishmëri. Hasimja zbriti ngadalë nga makina e policisë dhe u nis drejt ndërtesës. Disa policë u nisën nga pas por ajo ju bëri me shenjë që të mos e ndjekin nga pas dhe shefi i policisë iu tha të ndalojnë.
- Çdo gjë do përfundojë paqësisht! - iu drejtua ajo policëve - djali im nuk është terrorist.
Sa hyri në ndërtesë një grup gazetarësh u nisen drejt zonjës Smith drejtoreshës së shkollës.
- Zonja Smith, drejtoreshë Smith! - i thirri nga larg një gazetar i Njuz 25 i cili e kishte pasur mësuese në shkollë të mesme, - çfarë ka ngjarë që ju jeni në një makinë policie më nënën e një terroristi. Ajo e shikoi pak si me inat dhe pa pritur pyetje tjetër shpërtheu me force:
- Kujdes me fjalorin zoti gazetar. Ai nuk është terrorist por...
- Si nuk është terrorist, ai është një emigrant që ka marrë peng tre persona dhe ndoshta mund ti ketë vrare! - e ndërpreu një gazetare tjetër e Njuz 4
- Nuk ka vrare askënd. Është një djale i ri që në fëmijërine e tij ka përjetuar një tragjedi të tmerrshme
familjare.
- Çfarë tragjedie? Çfarë hyn ajo në këtë mes?
- Si nuk hyn, personi që i shkatoi tragjedinë duke i vrarë babain, përdhunuar dhe vrarë hallën në Kosovë është një ish ushtarak i ushtrisë së ish Jugosllavisë që kërkohet në Hagë për krime lufte por ai me emër të rremë me paratë e gabitura në lufte ka hapur biznes mu në mes të Floridës ndaj...
Turma e gazetarëve e la në mes drejtoreshën dhe u nis me vrap nga hyrja e ndërtesës ku dolën katër persona bashkë me Hasimen dhe dhjetëra policë. Njëri një tullac rreth të gjashtëdhjetave ishte i lidhur me pranga. Hasimja me Sefën u nisën si me vrap pa folur drejt makinës së policisë dhe hynë mbrenda. Një djalë moshatar me Sefën bashkë me shoqen e tij u ndalen tek gazetaret e shumtë.
- Sa terror përjetuat në këtë rrëmbim disa orësh, - iu drejtua një gazetar i Njuz 25.
- Nuk përjetuam aspak terror! - ia ktheu vajza.
- Si quheni, dhe nga jeni? ! - e pyeti një tjetër.
- Më quajnë Tatjana, jam nga Serbia me sakte nga Beogradi . Me Markun të dashurin tim nga Shqipëria erdhëm me shokun e tij Sefën shqiptar nga Kosova kur Dragani në polemike e sipër me Sefën mori pistoletën dhe desh ta vriste
- Si nisi polemika?
- Sefa e njohu vrasësin e babait dhe të hallës.
- Si e njohu, shumë njerëz mund të ngjasojnë?
- Sigurisht që ngjasojnë por fytyrën e një vrasësi e mban lehte në kujtesë. Gjithashtu ai i kishte përdhunuar dhe vrarë hallën e tij vetëm njëzet e tre vjeçe, madje i kishte marrë edhe medaljonin që ia kishte dhuruar vëllai i saj që jetonte në Gjermani kur kishte mbushur njëzet vjeç, ai medalion ishte molla e sherrit mes tyre dhe Dragani e kujtoj saktësisht ngjaren dhe...
- Çfarë?
- I tha Sefës të kam vrarë e përdhunuar në Kosovë në shtëpinë tënde, tani ma solli fati të të vras edhe ty në Florida dhe mori pistoletën nga një sirtar dhe e mbushi.
- Si ka mundësi që nuk ka të vrarë?
- Sepse i dashuri im Marku iu hodh përsiper dhe atij i rrëshqiti pistoleta të cilën sa hap e mbyll sytë e mori Sefa dhe...
Pa mbaruar mirë fjalën Tatjana gazetarët u nisën me vrap nga ana e shefit te policisë i cili iu tregoi fill e për pe gjithë ngjarjen.
- I arrestuari! - e pyeti si me vrull një gazetar, - do të vuaj dënimin në Florida për tentative vrasjeje.
- Jo, jo, ai do të dërgohet në Hagë sepse…
- Përse në Hagë kur ai ka kryer një krim në Florida! - e ndërpreu një gazetar tjetër.
- Sepse më parë duhet të përgjigjet për krimet e luftës që ka bërë në Kosovë sepse me qindra jetë që ai ka marrë nuk do prehen të qetë në varre derisa të ketë drejtësi në Hagë dhe mbrenda një jave ai do të jetë në bankën e të akuzuarve për krime lufte...

Sefa po shikonte pa u shqetesuar lajmet në njuz 25 kur e ëma hyri pa bërë zhurmë në dhomën e tij dhe e përqafoi.
- Të lumtë biri im! - shqipitoi ajo lehtë.
- Nënë, tani sikur më duket se mu ringjall babai dhe halla.
- E di, e di o zemër sepse vonë por drejtësia na troket në derë.
Jashtë nata nuk pranonte të flinte. Nënë e bir bisedonin dhe lotonin njëkohësisht. Ato ishin lotë dhimbje dhe gëzimi që po udhëtonin në një jetë ku drejtesisë shpesh herë ia ngatërrojnë rrugën...


 
Dhuratë për ditëlindje
 
Përjashta frynte një erë e ftohtë që të priste si brisk. Nju Jorku sikur nuk flinte kurrë megjithëse në mëngjes dukej si me sy të përgjumur. Gjergj Konaku si parkoi makinën në parkingun e apartamenteve doli lehtë si në heshtje, i hodhi një vështrim orës në telefon kur padashje i shkuan sytë tek data.
- Oh zot! - thirri lehtë me vehte, - edhe një javë Flutura vajza ime ka ditëlindjen dhe desh harrova. Bo bo bo, sa do kisha gabuar pa i dërguar dhuratë. Hyri në dhomë. Në mur ishin varur disa fotografi. Njerës ku kishte dalë me Fluturën dhe Danielin ia nguli sytë disi me dhembshuri. Pa e kuptuar as vetë bulëzat e lotit po i rrëshqisnin me vrap nëpër faqe.
- Djalli e marrtë këtë jetë, dy vjet pa i parë sytë e fëmijëve, sa do të jenë rritur. Ahh jetë, si rrëshqita në atë rrugë të trishtë?! Një çast pa e kuptuar as vetë u shkri në vaj me dënesatë forta. E mblodhi disi vehten dhe u nis nga kolltuku. U ul dhe futi një DVD që kishte bërë me familjen shumë vite më parë kur ishte kthyer në Shqipëri për të parë prindërit...

- Dëgjo Gjergj! - i ushtoi në kokë zëri i babait, - ti e di se unë dhe jot ëmë do vdesim me plagë në shpirt sepse nuk do i shijojmë nipin e mbesën, se ti dhe Marta zgjodhët Amerikën për një jetë më të mirë. Unë nuk do t’iu nëm kurrë sepse edhe ti e vuan në shpirt një zgjedhje të tillë. Vetëm një amanet të kesh.
- Ç’farë? Se amanetin s'e mban dheu…?
- Ti qëndrosh pranë Martës sepse është shoqja jote e jetës dhe vendi i huaj të ha, të streson. Sa më afër asaj aq më shumë dashuri prindërorë do i rrisësh fëmijët.
- Të betohem baba do të...
Triiing!... Triiing… Nje zile e gjatë e celularit ia shkëputi ëndërrimin.
- Babi, - dëgjoi zërin e Fluturës, - nga humbe?
- Më fal shpirt, e di se pas një jave ke ditëlindjen ndaj...
- Po babi, - i foli me përkëdhelje ajo, - bëhem gjashtëmbëdhjetë vjeçe, jam rritur ndaj do të festoj ditëlindjen dhe...
- Çfarë do të të blej se i nis me postën e shpejtë për dy ditë i ke në Florida.
- Asgjë…!
- Si është vellai?
- Mirë, qe kur ike ti Danieli ka lënë shkollën, ka filluar punë për të ndihmuar mamin sepse shtëpinë që blemë e kemi përsëri falë vëllait dhe mamit që punojnë dy punë.
Gjergji mbajti pak frymën dhe s'arriti dot të përmbahej. U bë si një fëmi i vogël dhe nisi të qante me dënesë nga fjalët e vajzës. I kishte braktisur për një dreq kurve e cila pas gjashtë muajsh në Nju Jork iku me një tjetër shqiptar nga Broklini.
- Babi po qan, mos qaj të lutem. Unë të dua, ti je babai im më i shtrenjtë.
- Jo nuk po qaj, mu kujtua gjyshi yt që ka pak vite që na ka lënë dhe...
- Gjyshi im ishte shumë i mirë baba sepse nuk e braktisi kurrë gjyshen.
- E di e di shpirti i babait, por çfarë do të të dërgoj për ditëlindje, - u mundua ai të ndërronte bisedë.
- Asgjë.
- Si asgjë?!
- Jo jo nuk dua asnjë dhuratë. A eshte i bukur Nju Jorku?
- Po zemër por më me ngrohtësi shpirtërore është Xheksovillë, Florida ku ti ke lindur.
- E di se ketu ke Fluturën zemrën e babit, Danielin djalin e burrëruar të shtëpisë, ke edhe mamin tim dashurinë
tënde që nuk e kuptoj dot se pse e le për një femër tjetër. Babi, Nora ajo me të cilën ti e ndërrove mamin, është kthyer në Xheksovillë, ti pse rri vetëm në New York eja në Florida.

Gjergji me zor e përmbante vehten. Nuk arrinte ta kuptonte se sa shumë i ishin rritur fëmijët për dy vite.
- Babi a më dëgjon, përse nuk më flet?
- Jam në punë s'vij dot!
- Merr leje, po e shty ditëlindjen për ty, e bëj të shtunën ose të djelën kur të duash ti. Ne të gjithë të presim, edhe mami.
- Pse mami nuk ka të dashur?
- Po, e ka një që...
- Si quhet, shqiptar është?
- Sigurisht shqiptar!
- Si quhet, a e njoh unë?
- Quhet Gjergj Konaku që e do shumë!
- Më fal bija ime! - ia ktheu i qetë ai dhe u çlirua disi shpirtërisht kur dëgjoi emrin e tij, - jam në punë por nesër do të shikoj nese marr leje ose jo.
- Ok babi, unë të dua ty për ditëlindje...

I ulur në një kafe po bisedonte qetë me Marjanin kushërin e tij. Nuk dinte se si të vepronte. Të linte Nju Jorkun, apo jo? Zilja e telefonit ia ndërpreu disi bisedën.
- Alo babi jam unë, kam edhe Danielin këtu do të flasë me ty.
- Po, mirë zemër ma kalo vëllain.
- Babi mirë je! - dëgjoi zërin e burrëruar të djalit.
- Mirë biri im, ti mirë je, mami, motra?
- Po po të gjithë mirë jemi.
- Ndonjë gjë të re nga Florida?
- Asgjë me rëndësi me përjashtim se fëmijët e tu po rriten por ti... Padashje mbylli telefonin sepse nuk donte që ta dëgjonte djali qarjen e tij.
- Çfare ke Gjergj? - dëgjoi pas krahëve zërin e Marjanit, - pse ia mbylle telefonin fëmijëve.
- Nuk mundem do të flas. Në pak sekonda shpërtheu në lot. Marjani e kapi për supi dhe i foli si fort.
- Ti ke gabuar kushëri, nuk braktiset familja për një femër, dreqi e mori, të njejtën punë bëjnë të tëra por familjen s'e blen dot me para ndjaj...
- Çfarë? ...
- Të kthehesh sa më shpejt në Florida, ti kërkosh falje Martës dhe fëmijëve!
- Nuk mundem, jam burrë!
- Je mashkull, jo burrë!
- Si të duash më quaj.
- Burri kthehet pranë familjes ndërsa mashkulli merr erë nëpër kurva ndaj hapi sytë zgjohu nga gjumi, ku e ke Norën? Sa të mbaruan paret të braktisi. Të kujtohet kur të gjeta duke fjetur në metro...
Zilja e telefonit e ndërpreu në mes. Ai u mendua disi dhe e hapi me një frymë.
- Me fal Daniel jam në tren e s'ka valë.
- Mirë baba nuk prish punë, e di por do të dërgoj një mesazh në telefon.
- Ok, për çfarë?
- A të tha Flutura që ka ditëlindjen?
- Po e di dhe do ti blej një dhuratë por nuk e di se çfarë.
- Mos u mërzit gjysmën e dhuratës ia kam blerë unë e ti ke gjysmën tjetër.
- Si, çfare do? Ia blej unë të gjitha mos u shpenzo ti!
- Jo nuk prish punë ja kam blerë gjysmën por më premto se ti do t’ia blesh gjysmën tjetër!
- Po mor bir sigurisht me gjithë shpirt vetëm më thuaj çfarë do zemra e babit?!
- Babi, dëgjo këtu ajo të do ty për ditëlindje prandaj të kam prerë një biletë me Deltën nga New York-u në Xheksovillë, të lutem eja. Poqese nuk ke dëshirë të flesh në shtëpinë tënde të ze dhome në hotel.
- Ok Daniel do vij, më falni zemrat e mija, kam bërë mëkat me ju të dy edhe me Martën, ju dua shumë...

Flutura si një çamarroke hidhej e përdridhej në aeroportin e Xheksovillit. Afrohej afër ekranit të shikonte nëse arriti linja e Deltës nga Nju Jorku.
- Mami! - bërtiti me të madhe, - aeroplani i babit ka mbërritur! I dha një të përqafuar mamit dhe vëllait dhe u nis me vrap nga dera e daljes së pasagjerëve ndërsa Danieli dhe Marta u ulën në një divan. Duke pritur me padurim babin që kishte plot dy vjet pa e parë dikush ia zuri sytë me duar.
- Mos fol! - bërtiti fort, - i njoh këto duar, janë të babit tim, - dhe iu lëshua me dënesë në krah.
- Bija ime, sa qënke rritur, oooh zot.
Lotët i kishin formuar lumenj të pashtershëm nëpër faqe. Mori vajzën për dore dhe u nis nga Marta dhe djali. - Mami! - bërtiti me të madhe, - erdhi babi im, erdhi dhurata ime për ditëlindjen e gjashtëmbëdhjetë.
Gjergji iu afrua afër Danielit dhe e përqafoi si burri burrin. Iu afrua afër bashkëshortes. E shikoi drejt e në sy pa lëvizur. Edhe ajo e vështroi si njëzet e dy vite më parë kur i fali puthjen e parë të dashurisë. Të dy rrinin në heshtje. Ai ia kapi dorën si një princeshe dhe ia puthi lehtë.
- Më fal Martë! - foli i vendosur, - e di kam bërë dy gabime të pafashme, ju braktisa juve dhe shkela amanetin e babait.
Ajo e shikoi embel. Iu afrua e perqafoi dhe e puthi lehtë në faqe.
- Megjithëse kemi vuajtur shumë mungesën tënde sa fëmijët na janë pjekur para kohe por po të fal sepse edhe unë kam një amanet nga prinderit e mi.
- Çfarë amaneti?
- Që të mos i rris fëmijët pa babain.
- Ohh zot, - foli si me vehte Gjergji! - jam në ëndërr apo jo?

Të katër u nisën me një frymë nga parkingu i aeroportit. Flutura si një dre i vogël kërcente përpjetë nga gëzimi. Hëna kishte të njejtin ndriçim si herën e parë kur erdhën në Florida. Gjithsesi jeta kishte veshur një kostum të ri jete.

Nga libri me tregime "PËRROI I DJALLIT", Tirane 2013

Mittwoch, 14. Mai 2014

Portretizime vlerash poetike

(Vëllimi poetik “Mes luleve dhe lotit” - Besim Xhelili)

Nga Dr. Zejnepe Alili - Rexhepi

Të hidhje një vështrim analitik në brendinë e vargjeve të librit “Mes luleve dhe lotit”, sigurisht do të ndiheshe me fat, nëse autorin e këtij libri, e njihje për së afërmi, meqë filozofia vetjake e një artisti, gjithmonë është ai shtegu që e kohezion ngritjen e tij në art.

Në nj...
ë pasdite të rënduar pune, nga ato të lodhshmet në pritje të fundjavës, kur vetëm librin mund ta përzgjidhje për shoqëri, si një mik të besueshëm për t’i pëshpëritur sekretet, dilemat, raportin me vetë librin dhe jetën…, më kujtohet që, në zyrën time, në universitet, ku nëpër sirtarë mbaja shumë libra, kryesisht të dhuruar nga miqtë e mi, më zuri dora librin e Besim Xhelilit, mikut dhe bashkëvendësit tim, poetit tetovar që prej vitesh jetonte në Vjenë (Austri). Asnjë rastësi në përzgjedhje…! Thjesht, shumë këndshëm më tërhoqi titulli i librit “Mes luleve dhe lotit”, pasi më kujtoi thënien e një poeti: “Ti, lulet nuk i shkel! As unë nuk mundem dot t’u marr erë”!

Megjithëse, librin e kisha lexuar qysh në korrik (kur edhe pata fatin ta merrja nga vetë autori, me autograf të tij), sepse rrallë ndodh që ta zvarris leximin e librave poetikë, me pretekstin se do ta lexoj një rast, kur të kem më shumë kohë. Zakonisht, i lexoj me ëndje dhe sapo më dhurohen, mirëpo ishte e vështirë që këtë libër, ashtu vetëm si të lexuar ta vendosje në sirtar…, gjithsesi poezitë në të, të joshnin për më shumë vëmendje! Veçmas, kur kupton se vargu poetik është më shumë se frymëmarrje, është vetë pëshpërima, e qeshura, drithërima, pikëllimi..., është veta pulsi i jetës! Nganjëherë, vargu është vetë trazimi i shpirtit që çohet peshë nga fuqia e fjalës!

“Mes luleve dhe lotit”, ky titull i brishtë, por ngacmues dhe përdëllimtar, qe konceptuar në tri cikle poetike: “…ethe Atdheu”, “Mes luleve dhe lotit” dhe “Përmallim”. Rreth 70 poezi vargëzohen këtu, me një ndarje jo të barabartë, ku mbizotëron cikli i parë “…ethe Atdheu”. Me të drejtë mbase, festa njëshekullore e Pavarësisë së Shqipërisë, atdheut shpirtëror të të gjithë shqiptarëve, nuk kishte si të mos bëhej kumbim fjale e shpirti edhe për poetin Besim Xhelili!

Mbarështrimi poetik i nocionit Atdhe ka nismën tek ai zjarri i përhershëm, që të shtyn të pagëzosh poezitë: “Shqipëria ime”, “Atdheu im i dashur”, “Abetarja”, “Iliria”, “Atdhe e mëmëdhe”, “Larg Atdheut”, … dhe të gjitha këto përmbajnë ndjenjën e trazuar kur tejkalohen 100 vite sfidash, për 100 vite dritë e fjalë të lirë!

Të hapësh portat e Atdheut dhe të mos e ndiesh mallin që të pushton për të, është e pamundur. Po a nuk është atdheu, dashuria e të gjitha dashurive?! Hajdegeri, në esenë: “Qenia dhe koha” jep shpjegimin e të mbijetuarit në kohë dhe në realitet edhe ne, vetëm me identitetin që marrim nga atdheu, herë të copëzuar e të paemër, herë krenar e madhështor, i mbijetojmë kohës.

Dy shtrirjet e rëndësishme të perceptimit poetik, ato: individuale dhe historike, në një farë mase e ruajnë ekuilibrin e mendimit vetjak të autorit! Gjurmët e kombëtares, thuajse janë të dyzuara. Janë parabola që i lidhin temat: vendlindje - dashuri - atdhe.

Përshkuar në një tis anatemizmi vargëzohen fjalët dhe mendimet e poetit. Në poezitë “Katilët” (28) dhe “Qentë e tërbuar” (34), zë vend simbolika e trajtimit të së keqes, përmes figurave, si: përbindëshat, ujqët, buburrecat, katilat, ardhacakët, por sigurisht kjo ndjesi, tek ky poet (nuk vjen si fobi e errësirës, ambienteve të mbyllura, së keqes e trishtimit, sikurse tek poezia e E. A. Po-së), por vë në spikamë vetë ngjarjet dhe ambientet, ku prej kohësh ka bërë vend e keqja e të huajve, pushtuesve, “ardhacakëve”, siç i quan poeti. Me këtë, mjeshtërisht ngrihet “Teatri i kafshëve të egra” (22), ku në formën më të plotë, natyrisht artistike, del në pah ligësia e pushtuesve. Kjo histori e dhimbshme shekullore, që e barti si barrë atdheu, shpesh arratis të vërtetën, andaj mjaft poezi të ciklit të parë i ruajnë këto kujtime, ndonëse të hidhura! Ato, përmes artit poetik mbteten reliktet e brezave që do vijnë!

Në këtë vëllim, brendatrupëzohen tri nivele ligjërimi: përshkrues, krahasues dhe gjykues. I pari, reflekton ngjyrimin emocional të përjetimit dhe vetë ngjarjes, përderisa niveli i dytë vë në spikamë dy kohë, që lënë gjurmë në kapërcimet e njëra-tjetrës, dikur dhe sot…, kjo dhe bëhet linja përshkruese e poetit përballë kohës. Niveli i tretë vjen inferior ndaj botës, mohimit…, gjykim ky emocionalisht autentik dhe i hartuar bukur! Këtu edhe shënohet paralelja poetike e një ndjeshmërie artistike e njerëzore. Andaj, poeti përmes poezive: “I dehur” (62), “Digjem” (58) dhe “Ndodh (57), duke përdorur logjikshëm pyetjen retorike, sikur paralajmëron përmes vargjeve: “Kur librat në rafte i mbulon pluhuri / Njerëzimit i mbyllen dyert para ardhmërisë”, (Kur 32).

Kjo, kryekëput ishte edhe porosia e shumë Rilindësve, megjithëse poetit i shërben si model frymëzimi vargu Naimian e veçmas Asdreni me porosinë e Zotit… “Se Zoti vetë e tha me gojë, Shqipëria do të rrojë” (13). Mes tjerash, apostrofa e përdorur dendur të rikujton vargjet e Naimit, poashtu edhe personifikimi, i cili sajohet me një intonacion karakteristik tingëllimor. Dialogu me erën, tek “Merrmë ti erë (71), pastaj edhe shiu e zogjtë, veçmas dallëndyshet…, një personifikim i gjetur për të mbajtur lidhjen e fortë të dashurisë dhe mallit për atdhe. Në poezinë e Xhelilit, gjithashtu ka shumë alegori, megjithëse ajo mbetet në sfond të poezisë, duke u lënë vendveprim figurave të tjera, të cilat përbëjnë një kurorë të tërë figuracioni.

Me një dendësi dhe korrektësi tematike, në të vërtetë, krijohet një simfoni ambiguitetesh, meqë shpesh metaforat bashkëveprojnë, me të njëjtin intensitet. Për këtë arsye, mendoj se vëllimi ka më shumë mundësi interpretimi, si temë me një shtrirje të gjerë, në dukje.

I ndikuar nga motivi i atdhedashurisë, me simbolikën e mallit për vendin e tij, vendlindjen, nënën, pragun e shtëpisë…, edhe ky poet merr vulën e identifikimit në botën letrare. Poezitë e këtij diskursi, siç janë: “Unë nga larg” (44), “Dallëndyshet e mia” (72), “Përshefca ime” (74), “Mall” (76), dëshmojnë përpjekjet për të ruajtur dinjitetin dhe identitetetin kombëtar, poezi që s’janë vetëm ndjesi rrëfenjash, por edhe “vetëtima simbolike”, të ngritura mbi një botë të begatshme shpirtërore.

Në këto poezi, vendlindja vendoset në frymë lirike të ndryshme: “herë si mall i pashuar mërgimtarësh a gur ëndërrimtar i të riut në kurbet; herë dhembje e gjakim i atyre shqiptarëve që e braktisën vendlindjen, madje edhe si shfrym ndaj atyre që e përbuzën. Pra, herë Diogjen e herë Don Kishot, poeti mbetet përpara sfidave të vendlindjes dhe vargun poetik e sajon përmes fjalësh të pakta, por të zgjedhura, me një forcë të lartë ndërtuese”.

Duke poseduar ndërgjegjen estetike, poeti i hap rrugë frymëzimit të tij dhe i strukturon në kohë poezitë, pra edhe poezitë erotike. Kjo ndjenjë është shprehur në mënyrë më diskrete, përmes monologut të brendshëm.

Për atë që poeti kishte parasysh të shenjëzonte, më erdhi e dobishme cytja që të ndeshem me një kontakt shpirtëror, gjë që do të linte gjurmë, padyshim edhe në këndvështrimin e analizës sime. Ajo që veçmas të bën përshtypje në veprën e B. Xhelilit është komunikimi me fëmijërinë, rininë, faza jetësore të paharrueshme. Edhe poezitë: “Mësuesi im” (77), “Erdhi shtatori” (78), “Malli im (79), Nëna (80), “Mall nëne” (81), na shpiejnë në kohë të largët, në vendbanimin e fëmijërisë së poetit, ku kujtimet e tij djaloshare ngrihen në flatra ëndrrash. Poashtu, rikujton disa nga shokët e fëmijërisë, të cilët fati nuk i përkundi me ninullat e jetës…, asaj jete që nganjëherë për dikend tregohet e kursyer në përkëdhelje e ëndrra.

Gjithsesi, vëmendje të posaçme u kushtoi kujtimeve më të bukura të jetës - fëmijërisë, poashtu dhe rinisë, ku përpos imazheve magjepsëse të natyrës së vendlindjes, kujtime të cilat i palosi sipas notave mbresëlënëse në memoaret e tij.

Mbizotorojnë përjetimet e dashurisë së parë, përpjekje këto sa të ëmbla e të trishta njëkohësisht, që e kanë si zbërthim botën psikologjike e sociale. Me këtë rast, poeti ynë përpiqet të krijojë balansin e një trazimi ndjesor, përcjellë me mosdurim e drithërima “purteke” të moshës, ndonëse vetë ai mbetet protagonist i këtij motivi. Janë të veçanta dhe të një kodi urban, vargjet: “Si e ka numrin / Zemra jote / Ta thërras / Kur ti fle…!? (53).

Vargjet vënë në spikamë një botë të bukur ndjesore, në raportin “Unë e ajo”, por këto krijime poetike shpesh nuk kanë dialog, as baraspeshë komunikimi, nuk shfaqin emocion të qëndrueshëm, e të paluhatshëm…, por ato i dedikohen një strukture të botës paksa tradicionale, siç është vetë jeta në këtë vendbanim! Po ky shenjëzim i botës së dy të rinjve, në harmoni me kornizimin e përgjithshëm me botën njerëzore, të rrethit shoqëror, nuk gjenë realizim, por mbetet vetëm një mbretëri hyjnore e tyre, pa mundësinë e të shprehurit me një liri të mjaftueshme. Melankolia, ishte si nxitje, që poeti të vijë ndryshe nga poezia në poezi.

Të lexuarit dhe të ndjerit e vargjeve të B. Xhelilit, të bëjnë të kuptosh që ai nuk shkakton shkëndijëza malli në shpirtin e secilës vashë, por vetëm të asaj që e adhuron, pavarësisht që krijon një spektër imagjinativ për vete, gjë që të bën që vargun e tij ta ndiesh edhe si një fije drite ndonjë buzëmbrëmje plot melankoli, edhe si një yll i vetmuar i një nate pa hënë, por edhe si fluiditeti i ditëve plot gjallëri e jetë.

Tërë ky emocion ka një shtrirje universale, me një mesazh të ndjerë si të domosdoshëm për kërkime të reja brenda poezive të vëllimit poetik “Mes luleve dhe lotit”. Besoj që ky libër, me forcën e vet të frymëzimit, ashtu siç bëri me grishjen e muzave, ka dhuntinë që të “grishë” edhe lexuesin e devotshëm e bashkë me të t’i sfidojë kohërat!

Dienstag, 13. Mai 2014

Një vepër me vlerë shkencore


Pasthënie

Prof. ass. dr. Valbona Gashi-Berisha

Ve
ndimin eFitore Sadikut për t’u marrë me problematikën e personazhit në kryeveprën “Të mjerët” e shkrimtarit francez, Viktor Hygo, nga më të njohurit e letërsisë botërore e konsideron si sfidë të me mendimin kritik shqiptar, ngaqë për një trajtim të suksesshëm të analizës së personazhit nevojiten jo vetëm njohuri mbi vlerat njerëzore të asaj kohe, por edhe metoda se si të futet në botën e mbrendshme të personazhit, cilësi këto që ajo i paraqet nga një këndvështrim tejet serioz.

Problematika që shtjellohet në këtë vepër ka vlerë të veçantë shkencore, sidomos me autenticitentin e personazhit të Hygos, që ndërlidhet me kompleksitetin e secilit personazh në rrugëtime të ndryshme. Në parathënje ajo flet për qëllimin dhe rëndësin e analizës së personazhit në përgjithësi, e në veçanti të dy personazheve: të Jean Valjean, heroit të veprës, dhe Javert, inspektor policie.

Në fillimin të veprës Fitorja analizon gjithanshëm jetën e mundimshme, por të pasur të shkrimtarit, krijimtarinë e tij të frytshme që edhe sot vazhdon të shëndrit mendjen e lexuesit. Ajo thekson se Hygoja, gjeniu i letërsisë, është shkrimtari që i dhuron lexuesit botën e artit, realitetin e fatit të njerëzimit dhe që penda e tij, si e asnjë shkrimtari tjetër, deri në atë kohë, nuk ka ditur t’i paraqes ashtu thellësisht personazhet e veta, si nga ana fizike po ashtu edhe nga ana shpirtërore.

Më tej autorja na njeh me teori të përgjithme për personazhin, duke dhënë një skemë ilustruese, me një shpjegim për llojin e personazhit, në të gjitha zhanret letrare. Jep edhe teori të qarta, sa i përket personazhit në roman, duke u nisur prej romaneve më të njohura të letërsisë pa lënë anash personazhet e letërsisë shqiptare. Një analizë të thuktë ajo bënë duke arritur të paraqesë shembuj nga romanet më të hershme si të Chretien de Troyes deri te autorët e shekullit të XIX, si janë romanet e Balzakut, Flauberit, Tolstoit e më vonë edhe të Kunderës.

Vendin kyq në këtë punim zë personazhi i Viktor Hygos në romanin „Të Mjerët“ që fillon dhe mbaron me Jean Valjean. Ky është personazhi më i realizuai, më kompleks dhe më njerëzor ka arritur të krijojë që penda e Viktor Hugos. Jean Valjean shpesh na duket se është personazh nga më të zakonshmit, i cili kishte vjedhur një bukë për të ushqyer familjen, por nga aty e tutje jeta e tij ndryshon, zingjiri i prangave lidh duartë dhe mendjen e tij dhe nuk i liron deri në vdekje. Jeta e tij shndërrohet në ferr dhe ferri e vuajtja e bëjnv atë të shndërrohet në engjull. Me këtë njeriu prezentohet si qenje e dyfishtë, ku dominon e mira dhe e keqja, shpirti dhe trupi, groteskja dhe sublimja.

Personazh tjetër që kandidatja ka analizuar gjithanshëm është Javert, inspektor policie dhe armik i përbetuar i atyre që shkelin ligjin, e në mesin e tyre është Jean Valjean. E keqja që e ndiqte Javerin del se ishte në mbrendësinë e tij. E kaluara e tij është po aq e keqe sa edhe e Jean Valjean. Kishte lindur në burg dhe kur rritet, ik sa më larg nga paraadhësit e tij. Pamja e jashtme e Javert, e egër dhe e vrazhdë, fsheh në brendësi një botë të dashurisë njerëzore që nuk e kishte kuptuar gjatë kohës kur e ndiqte Jean Valjean-in. Kur më në fund arrin t’a kuptoj se Jean Valjean është njeri i mirë, Javert, në shërbim të drejtësisë, mbyt veten në shenjë dhimbjeje për te. Konfrontimet e shpeshta dhe të pashmangshme që ndodhin ndërmjet Javert dhe Jean Valjean i japin një kuptim të thell analizës së këtyre dy personazheve.

Fitorja ka arritur të dëshmojë me pjekuri shkencore transformimet që ndodhin te personazhet e Viktor Hygos dhe ato përherë na dakin si rezultat i luftës midis të mirës dhe të keqes. Edhe nëse e keqja dominon, e mira është në brendësi dhe mendimet e veprimet e personazheve ndryshojnë. Jean Valjean transformohet në saje të ipeshkvit Bienvenu, Javert poashtu pëson tranformim në botkuptimet e tij në saje të Jean Valjean. I gjithë ky zingjir i fateve njerëzore është i lidhur ngusht me implikimin e ligjit të verbër njerëzor, që njeriu vet i krijon për një jetë të drejtë por në fakt kufiri i së drejtës dhe të padrejtës nuk ka arritur të gjej prehje në vetëdijen njerëzore.

Analiza e personazheve në këtë vepër, që kemi në duar, është nxjerr me konkluzionet kryesore duke dhënë shembuj se janë shumë kompleks dhe në të njejtën kohë shumë të thjeshtë ,por që arrijnë të ndryshojnë veten, rrethin dhe shoqërinë.

Prandaj, shikuar në tërësinë e saj, vepra që po e shqyrtojmë është punuar me përkushtim dhe me një metodologji të punës që ka nivel dhe cilësi të duhur shkencore dhe që mund të shërbejë si literaturë me peshë për studiuesit e Viktor Hygos dhe të letërsisë frënge në përgjithësi. Është një nismë dhe një ndihmë për studime të mëtejme rreth personazhit në përgjithësi dhe në veçanti për personazhin e skalitur të Hugos, sidomos kur dihet se ai ka krijuar me mijëra personazhe dhe se janë shumë pak të studiuar nga studiuesit shqiptar.

Prishtinë, më 24 mars 2014 


Shënime për autoren

Fitore Sadiku lindi më 28 shtator 1978 në Komogllavë të Ferizajt. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, Shkollën e Mesme të Mjekësisë “Elena Gjika” e kreu në Ferizaj në vitin 1998. Studimet për Gjuhë dhe Letërsi Frënge i ndoqi dhe i kreu në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, në vitin 2004. Po këtu i kreu edhe studimet pasuniversitare, duke treguar sukses të shkëlqyeshëm në gjitha provimet e parapara. Tashti është duke ndjekur studimet e doktoranturës po në këtë Universitet. Gjatë studimeve dhe veprimtarive skencore e hulumtuese, Fitorja ka ndjekur edhe trajnime të shumta për perfeksionimin e gjuhës frënge dhe metodatë e mësimdhënies për gjuhë të huaj (2003- Institutin e Lionit –Francë, 2007 Vichy-Francë, 2007 Montpelier-Francë etj.). Po ashtu prej vitit 2008-2012 ka mbaruar “Ҫertifikimi për trajnues për profesorë të frëngjishtes për 4 nivelet e gjuhës ” A1, A2, B1, B2 DELF –DALF, CIEP-FRANCE.
Që nga viti 2003 deri në vitin 2008 punoi si profesoreshë e gjuhës frënge në gjimnazin “Kuvendi i Arbërit” në Ferizaj. Prej vitit 2008 e këndej punon si administratore në Aleancën Franceze, ku krahas punës administrative, punon si mësimdhënëse e gjuhës frënge, merret me organizimin e ngjarjeve kulturore në Alliance Francaise, si janë festivalet e ndryshme, Dita Kombëtare Franceze, Java Franceze e Filmit, Ditët e Frankofonisë, koncerte të ndryshme etj. Përpos këtyre angazhimeve, merret edhe me përkthime prej frëngjishtes – shqip dhe anasjelltas.

Rrahim Sadiku - Ditët e prera


Ditar, në kohë paqeje, për luftën e për lirinë

1.10.2011
Pse shkruaj?
Një pyetje e kahershme pa asnjë përgjegje të përhershme.
Pse jetoj?
Asnjë fjalë e denj për të treguar se paku një atom kuptimi për pafundësinë e moskuptimit të asaj që është emëruar thjeshtë: të jetuar.
Pse vazhdoj të shkruaj e të përpiqem për famë, për të lënë gjurmë?
Pa përgjegje.
Ditëlindja e 57 nuk e jep edhe më të voglën shkëndijë kuptimi të veçantë për atë që shkoi, për këtë që është dhe për atë që do të vijë.

2.10.2011
E di se jam rob i rutinës.
Secila pore e trupit tim e urren rutinën.
Jetoj në të gjitha rrethanat që e ushqejnë rutinën.
Eci e eci rrugëve të mendimit, për të ikur nga të gjithë rrathët e shtrëngesës rutinore.
Nga lodhja më shpëton rutina duke më mundësuar të shtrihem e të persiatë derisa më zë gjumi.

3.10.2011
Në kuptimin e kohës nuk e mas dot pafundësinë e hapësirës.
Përballem e përballem me ngushtësinë e gjithë asaj që e quajmë afëtësi, dashuri, mirësi dhe ardhmëri.
Të menduarit e të dëshiruarit nuk është ajo që nënkupton jetë.
Njeri nuk nënkupton, më së shpeshti, as atë që duhej të ishte njerëzore.

4.10.2011Fati.
Pafati.
Kërkimi i fatit.
E pambërritshmja.
E gjetura...
Të gjitha nuk janë as sa një fiksim drite në një ditë të zakonshme.

5.10.2011
Të gjithë flasin për të gjitha.
Askush nuk e kupton se merren me asgjënë.
Të bëhet se krenohen që asgjëja është e tëra e tyre.
Mendojnë se janë të lumtur, se jetët e tyre janë plot.
U duket se të tjerët janë pa asgjë në vete.
Ata, që nuk janë këta kanë të ardhme shumë të vdekshme.
Këta, që nuk janë ata, janë të pavdekshëm.
Edhe ku e kuptojnë, nuk duan ta besojnë se të gjithë janë ata dhe këta.
Kam dëshirë të mos jem as ata e as këta.
E di që jam edhe si këta e edhe si ata.

6.10.2011
Vazhdoj të shkruaj duke më ardhur keq që:
po del se nuk ishim asnjëherë ashtu si dukeshim se ishim,
se nuk mbeti asgjë nga ajo që mund të ishim në kohët që ndryshuan
e që gjurmët që mund t’i linim në kohë i zvetnuam.
E di se unë, po as të tjerët, nuk e kanë kuptuar se:
e gjitha do të ishte dhe mund të ishte ashtu si duhej,
por – na doli përpara e na tundoi keq interesi!
Nuk e kaloj dot detin e dhembjes e lëngoj gjatë në gjirin e pikëllimit.

7.10.2011
Më thanë se jam gjetur mirë në këtë kohë.
Nuk u thashë se kuptimi i tyre për mirësinë e kohën ishte i pakuptimtë.
Kohën e tyre e njoha me brendi pakuptimësie të skajshme.
Po unë e kuptimi si qëndrojmë?
Eci edhe kur e di se e vërteta dhe shpresa nuk takohen kund.

8.10.2011
Më thanë se me ikjen e viteve vjen e ngulitet besimi e misticizmi.
Unë besoj e nuk jam mistik.
Unë jam mistik e nuk besoj.
Dua të shoh përtej, në sisteme të tjera yjësish në sisteme pafundësish.
Nuk shoh dot as përtej hundës, i them vetes, mu kur më lavdërojnë për dituri
e kur disa madje më quajnë edhe largpamës.
Si të përballem me miopinë e shpirtit tim?

9.10.2011
Njeriu dhe lulja.
Bukuri mbi dhe.
Vetëdije e vetëm shkëlqim.
Dy forma e dy lojëra të natyrës.
I shkreti njeri dashurohet në atë formë e nis edhe beson në atë lojë, sepse mendon se është krijuar për t’i sunduar e për t’i drejtuar të tjerët.
I mashtruar në besimin e tij të shpikur e në etjen për të mos vdekur, duke e pasur të qartë në ndërdije, se është shumë i vdekshëm.

10.10.2011
Besova se i shkova deri në fund pikëllimit e se do të lehtësohesha.
Pikëllimi vazhdonte e lëshonte rrënjë në mua edhe më tej, edhe më tej, edhe më tej...
Më thanë se te brendia ime duhej të kërkova magjinë për shërim. Kërkova e kërkova e kërkova...
Mësova se isha edhe më i pikëlluar.
Qava kur, më në fund, e kuptova se nuk ka shërim kur je i lënduar nga mbretërimi i asgjësë.

11.10.2011
Më tha se ne, më sa kishte kuptuar, fjalën trullan e përdorim për t’i fyer ata ata që nuk kanë sa duhet zhvillim mendor.
Te ne, tha, trullan është ai të cilit truri nuk i funksionon edhe aqë mirë dhe të atillët bëjnë jetën e tyre pa u tallur kush me ta e në emër të tyre.
Por ne, shtoi, nuk lejojmë që ata të futen atje ku janë më shumë të dëmshëm se të dobishëm.
Tek ju po shoh shumë e shumë trullanë që janë përbiruar në institucione e kanë marrë edhe tituj shkencorë. Kjo shikohet nga të gjithë e kudo si diçka normale.
M’u kujtuan shumë e shumë trullanë që kanë pozita e shesin mend dhe i dhashë të drejtë.
Në mua u shtua dhembja.

12.10.2011
Kalorësi i humnerës shkon me shpejtësi teposhtë
duke menduar se po ngjitet lavdishëm përpjetë e përpjetë.

13.10.2011
I them vetes:
sa herë vendos të mos shkosh askund
sikur je nisur për gjithkund!

14.10.2011
E fituam lirinë dhe menduam se erdhi koha e përfitimeve, sepse shtetin do na e ndërtonin të tjerët. Krejt ҫka lidhej me shtetin e kaluam andej, kurse mundësinë e përfitimeve e kthyem këndej dhe ngritjeve e bëmë pronë tonë. Vite e vite u preokupuam vetëm me to. Për të përfituar sa më shumë, ne u shitëm shumë lirë. Me kalimin e kohës vazhduam të shiteshim edhe më lirë, tejet lirë. Nuk treguam dot se dimë të jemi edhe shtetformues, por të gjithë e kuptuan se i donim të gatshme për vjelje të gjitha të mirat që vinin nga shteti. Donim edhe të ishim udhëheqës e të pushtetshëm në atë që e quanim kinse shtet. Sepse kishim bindjen se atë që atë që do të ishte shtet real, e kishin të tjerët, neve na mjaftonte kinseshteti, ku kishte shumë anarki e aspak ligje. Kjo na mundësonte të ishim vendimarrës sa për sy e faqe e punët t’i kryenin të tjerët, ndërkohë na bëhej e mundur të akumulonim shumë pasuri, të uleshim në kolltuqe gati mbretërore e të respektoheshim si liberatorë e vizionarë. Shteti mbetej andej, nuk ishte punë e jonë, na bëhej se ishim vetëm mysafirë në të dhe ashtu edhe silleshim. Uleshim këmbëkryq, duke ngrënë si të babëzitur në sofrën e shtuar, të cilën do ta linim aty, pasi t’i kishim përlarë të gjitha e të ngiteshim e të shkonim në shtëpitë tona, të rregulluara si pallate emirësh.
Po vazhdojmë të duam lirinë e ta rjepin shtetin, të cilin, tash po e shohim, na e kanë ngrehur ashtu si u është dashur atyre që e bënë e që nuk po na përshtatet aspak neve që përfituam nga ai. Më shumë nuk po u përshtetet atyre që për shtetin kishin ideale e nga i cili nuk përfituan kurrgjë.

15.10.2011
Lexova për mitin e Trojës dhe për pendesën mijëvjeçare të helenëve të lashtë.
Faji për plojën bëri plojë mbi ndërgjegjen njerëzore.
E di se edhe Iliria e pati të njëjtin fat me Trojën.
Asnjëherë dhe askund një fjalë pendese.
Katarsisi njerëzor ishte në të mbaruar atë kohë e po fillonte koha e kulturuar e mizorive pa fund.

16.10.2011
Shpesh na bëhet më e gjatë na bëhet rruga deri te vetja se sa kalimi i kontinenteve.
Me veten nuk shikohesh dot duke paguar para, kurse kontinentet mund t’i kalosh edhe symbulltas, pasi ke paguar biletën.
Udhëtimi të përballë me të tjerë, po vetja me kë?
Ne, me sa duket, sa herë duam të flasim me veten, me mend gjendemi gjithnjë diku larg.

17.10.2011
Lodhja intelektuale nuk kalon me pushim, nuk tejkalohet as me dëfrim, madje as me kërkim shpëtimi nuk këndellesh prej saj.
Ajo kalon kur edhe bota që të rrethon nis e jeton sipas parimeve intelektuale.

18.10.2011
Nuk solla kurrgjë në këtë botë,
U mundova të lë pas vetes diçka sado të vogël!
Dhe nuk do të marr kurrgjë prej saj.

19.10.2011
Perdja ra dhe e bëri të padukshme jetën time që para disa vitesh. Skena ku duhej të luaja rolin e të jetuarit u krodh në errësirë. Drama nisi edhe njëherë, si të panumërta herë, që nga fillimi. Dramë çfarë asnjë teatër nuk ka mundur ta përgatis, deri sot. Drama e vetmisë, me dhunë e me dhembje, me shumë vetmi, me shumë pashpresë. Dhe nuk ishte hera e parë që më duhej të luaja fill i vetëm. Publikun e kisha më afër e më larg se kurrë. Sa shumë veta aty e për mua sikur nuk është i pranishëm asnjë spektator, asnjë i gjallë, që të ketë, së paku një ndjenjë dhembjeje e mirëkuptimi për atë mbetjen time nën barrë të padurueshme. Askush brenda asaj tragjedie, për të lëshuar së paku një ofshamë. Për të treguar se merr pjesë në atë dhembje. Askush aty e fill i vetëm përballë dhembjes që kalon përmasat e njerëzores. Fill i vetëm, duke u përfytur me fatin e shndërruar në fatkeqësi, që nga lindja. Sa e rëndë të përballesh edhe me famën. Famën që brenda ka fatkeqësinë. Në vendin ku fama është motiv për zili. Aty ku dhuntia e falur nga Perendia të tjerëve u duket sikur vjedhje nga madhështia e paqenë e tyre. Gjithnjë fajtor për ata që më panë në skenë, në ekran, me brushë në duar, me figurat madhështore të bëra nga gjenialiteti i talentit tim.
Perdja ra! O Zot na beko, mua e ata. O Zot!

20.10.2011
Skena e madhe ra nën mbretërinë e territ. Dëgjojmë të flitet se drita e vërtetë në të nuk ra asnjëherë. E kuptojmë se drama vazhdon të luhet në atë që të gjithë e quajnë thjeshtë: jetë! Si aktorë, të etur për famë e për ndere themi: të jetuar! Kur bëhet vonë e kuptojmë se patëm jetë të vërtetë e se nuk e vlerësuam, se vetëm bëmë sikur jetojmë e nuk jetuam. Bërtasim: na kujtohet o jetë se na pate e nuk të patëm. Se na bekove me art, kur ne kah ti kishim drejtuar gjembat. Të gjitha na kujtohen tashti kur lodhja, plakja e koha kanë gërryer me armën e viteve gjithë atë që në ne pulsonte dituri, mirësi e shpresë.
Ne po dalim përtej perdeve e ti do të jeshë përsëri andej e këndej, në dramën e atyre që ishin, të atyre që janë e të atyre që do të vijnë. Skena e madhe asnjëherë nuk është pa jetë.

21.10.2011
Kudo përballem me mungesën e estetikës, madje edhe të përpjekjeve sado të vogëla, për pak rend e për një trohë bukuri. Nga shëmtia që më djeg e nga dhembja që më mbërthen, e pyes veten: a është me të vërtetë ky populli im, që vuante e kërkonte me ngulm shtetin e lirinë? A jemi ne me të vërtetë pasardhësit e njërit nga popujt më të lashtë të botës? A jemi ne ata që mburreshim për burrëri, për besnikëri, për mikëpritje...? A kemi moral, vendosmëri, trimëri? Pse digjemi nga pësimet e vrapojmë të pësojmë e gjë nuk mësojmë? Pse kotemi etjeve kurrë të shuara e nuk na bëhet vonë për njohje, shkencë,zhvillim?!
E di dhe e shoh se i takoj këtij populli që të gjitha këto i ka fjalë...

2.
Dhe nuk ndalem, por nisi e mashtroj veten edhe më. Vazhdoj të jetoj i lumtur në mesin e më të kënaqurve mbi këtë rruzull. U them të gjithëve se nga dita në ditë po e shtoj kënaqësinë e po mbushem me lumturi të reja. Shtoj se nga lumturia e madhe që ndjej kam frikë se mos më dalin krah e nisi të fluturojë. Se gati po mbetem pa frymë nga gëzimi e nga galdimi që më mbërthen herë pas here.
Dhe, merreni me mend se sa i lumtur do të isha sikur e gjithë kjo të ishte sado pak e vërtetë...
Ah, plandosem përdhe tërë apati. Të gjithë e dini se realiteti, nuk është me mua dhe se ai tregon diçka krejt tjetër.

22.10.2011
Na paskan pas marrë në qafë ato idealet e kota – më tha një i kotë. E shikova sikur nuk ishte mirë me tru dhe u largova.
Por, doli se kotësia e tij ishte e madhe e me vlerë dhe për këtë e shpërblyen dhe i dhanë mundësi të udhëheq në emër të idealeve. Ai që kurrë nuk kishte dashur të dinte se çka ishte ideali, filloi të kishte pushtet e të ardhura ideale.
U bë shumë i dukshëm dhe nisi të mësonte të tjerët se ҫka ishin njerëzorja e shenjtëria edhe pse përditë e zinin duke vjedhur. Ia shtonin pozitat, sa më shumë bënte krime.
Jo për ideal, po për atë se i shërbente edhe disa nga idealistët.
23.10.2011
Duke i parë e duke i dëgjuar disa, që ndjehen të mëdhenj për kombin e për shtetin, e kupton se ta janë me shumë peshë vetëm për veten e tyre. Ata ecin, bisedojnë, udhëheqin e ҫka tjetër nuk bëjnë pa e njohur atë me të cilën merren e pa bërë as edhe një përpjekje reale për të lexuar e për të fituar dituri, së paku ato më të domosdoshmet. Të atillët të mundësojnë të njohësh shkencëtarë pa asnjë arritje shkencore, shkrimtarë që nuk ne dinë as shkrim-leximin, ekonomistë që nuk e dinë as tabelën e shumëzimit, me historianë që nuk e kanë lexuar as edhe një libër. Përmes tyre e njeh më nga afër të vërtetën momentale për ne, sepse ata disa shfaqen dhe pranohen edhe në opinion e duartrokiten, citohen e madhërohen sa u mbushtet mendja se e gjitha që u nodh është e vërtetë dhe e merituar. Rrallë kush e analizon atë që kërkojnë e askush nuk merret me paditurinë që tregojnë. Këta disa flasin, jetojnë e përfitojnë në emër të diturisë e të shkencës, gëzojnë privilegjet e marrjes me shkencë e me përhapje diturisë, kurse kokën e kanë të zbrazët e me shkencën nuk janë takuar kurrë. Andaj e shikon gjithë këtë e mbetesh pa fjalë. Sikur nuk të besohet që kjo është bërë ndër ne diҫka e zakonshmendër ne. Bindesh se e vërteta është edhe më e hidhur kur përballesh fodullësh injorantë, me balona të fryrë për të marrë formë dinjitari, pushtetari, shkencëtari e ҫka jo, po që shfryhet e mbetet kurrgjp që në fjalët e para që flet. Ata shfryhen e fryhen pa u shqetësuar fare për këtë e të shtyjnë të pyesish veten: kush janë këta që po synojnë të na barazojnë me injorancën të gjithë neve? Cilat janë studimet, veprat, arritjet e tyre?! Kërkon, hulumton e nuk gjen kurrgjë, pos emrit e mbiemrit. Del se këta disa dështak, në të gjitha fushat me të cilat janë marrë e merren, do të na bëjnë të dështuar në të gjitha fushat e zhvillimi, po edhe në aspektin e funksinimit tonë si komb, si intelektualë, si evropianë. Ata, të veshur me rrobat më të modës e me kravatë shtrënguar sa gati e këpusin qafën, duan të n kthejnë te bajraktarizmi, krahinarizmi, familjarizmi e te të gjitha prapambeturira, të cilat u mundësojnë të jenë ata që duan dhe t’i tregojnë ashtu si janë. Këta, me bindjet e veta, nëse ato mund të quhen bindje, shohin vetëm përfitimet e veta, madhështore u duken vetëm vogëlsirat me të cilat mund të merren dhe të ardhurat që kanë nga e gjithë kjo. Për të ruajtur veten ata pranojnë që ne të dalim në sy të vetes e të botës si populli që ende ndahemi në fise, në krahina, në dyer të njohura e dyer të zakonshme...
Pyes veten edhe një herë e edhe shumë herë: a do të vijë dita që shkenca jonë të merret me ta e t’ua gjejë vendin që e meritojnë.

24.10.2011
Mos kërcëno e mos u anko, miku im. Merre e analizoje sinqerisht këshillën dhe dashamirësinë e atyre që ta duan të mirën e mos krijo prapaskena të paqena. Të ka mashtruar pushteti dhe e mashtron veten me pushtet. Duke qenë vetë gjysmë i arsimuar, sepse (pa fajin tënd) nuk ke mundur të keshë shkollim të rregullt e nuk ke pasur kohë t’u përkushtohesh leximit e përfitmit të diturive, kërkon të kompensosh kohën e ikur. E keqja jote është se këtë synon ta arrish me çdo kusht e pa i zgjedhur mjetet. Edhe më i paskrupullt tregohesh luftës për të arritur të gjitha ato që të janë të nevojshme e të domosdoshme për të qenë meritor në vendin që mendon se e ka merituar. Por. Mos mendo se të mungojnë vetëm aftësitë dhe pasuritë intelektuale për të realizuar pretendimet që ke. Realisht, më shumë se ato, të mungojnë pasuritë morale dhe njerëzore. Për këtë shkak, ndoshta edhe pa e kuptuar si duhet e pse, je lidhur shpirtërisht e verbërisht me injorantë, megjysmë të shkolluar e me pretendentë të diturisë. Gjysmëshkollimi e gjysmanalfabetizmi të janë bërë e vetmja vlerë shkollimi, udhëheqjeje e perspektive, tash që ke pushtet e mundësi vendosjeje. Prandaj kudo ke emëruar, ke zgjedhur e je rrethuar me gjysmanalfabetë, me të atillë që kujtojnë se mungesën e diturisë e mbulon titulli e diploma dhe me të atillë që mësimin, leximin dhe përkushtimin ndaj diturisë i quajnë humbje kohe. Andaj nuk është çudi që i gjithë vendi ynë, në rajon e në botë, me ty e me pushtetarë si ti, u bë simbol i mungesës së lirisë, i varfërisë dhe i papërspektivës.

25.10.2011
Na u ngritën si bij të lirisë,
e t’ju vërsulën demokracisë,
e gati e gërryen gjithë dheun,
e ta mbuluan me bërllog atdheun,
e të morën para,
e të ngritën për vete kala.
e të blenë vetura,
e të shpenzuan miliona për pëlhura,
e të mblodhën përreth bukuroshe,
e të hapën bordele qoshe më qoshe,
e t’u harruan mburrjeve,
e të gjëmuan shthurrjeve,
e t’u mbuluan tituj e diploma
e...
mos të shkojmë më andej...
ata jetojnë këtu
po nuk i ke më këndej...

26.10.2011
I flas mikut tim pa kërkuar përgjegje!
Në shenjë dhembjeje për për vrapin që bëri
për të më lënë pa punë e -
duke e falënderuar që më dha mundësi e frymëzim
tejet të madh për të punuar!
Ndoshta edhe për diçka tjetër,
e cila asnjëherë nuk ka pasur arsye
e të cilën asnjëherë nuk desha
e nuk dua ta kuptoj!

27.10.2011
Vrapimi drejt lirisë është veprim monumental, sepse na e jep bindshëm njeriun dhe njerëzoren, të natyrshëm dhe të madhërishmën, shënon vijën ndarëse në mes të së mirës dhe të keqes. Në këtë madhështi nuk duhet ta keshë asnjëherë njeriun e pozave, të përfitimeve, të etjeve për karrierë e për emër. I përkushtuari për liri është gjithnjë vetvetja dhe gjithnjë ushtar i bindur në shërbim të popullit të tij. Ai e di se kur futesh në maratonën liridashëse nuk guxon të mendosh se je hero dhe të ëndërrosh vendin meritor në histori, sepse historia dhe meritat i takojnë popullit e jo individit. Nëse madhështia dhe trimëria e individit kanë qenë shtytje për fitore, kujtesa e popullit nuk harron dhe për individin e shndërruar në hero gdhenden lapidarë të ndritshëm në gurë, bronz e përmes fjalës së shkruar. Në zemrat e në mendjet e bashkëkohanikëve, po edhe të gjeneratave që do të vijnë, ai do të mbetet përgjithmonë njeri i përkushtuar atdheut dhe ardhmërisë. Ai do të mësojë se mu etja për liri dhe gatishmëria për të bërë fli edhe veten për të, ka bërë që ai, deri në ditën e fundit të jetës, të ishte i ndjekur, i burgosur, i torturuar, i ndarë nga familja, i vuajtur sa nuk thuhet dot me fjalë, po kurrë i thyer apo i luhatur në bindjet e tij. Luftëtar pa pretendime, i madh pa kufi në frontin e atdhedashurisë e sakrificës. I përkushtuari lirisë, kur shikohet nga koha që ka ardhur pas tij, na del se ishte hero edhe kur jetonte, edhe kur derdhte gjakun dmarëve të atdheut. Flijimi për atdhe na lë edhe një porosi: sakrifica e vuajtja për atdhe rrallë japin fryte për së gjalli, po ato mbesin të gjalla e të paharrueshme në kujtesën e popullit dhe ai ato i shpërblen përjetësisht.

28.10.2011
Vitet e shpresës shkuan andej kah nuk eca
e gjitha ndodhi netëve pa fund
ditëve plot vetmi
zgjuar nga të fshehtat fjetur në cep të ëndrrës
besnike vetëm dhembja troket në secilën pore
me dimërjetë përqafon mashtrueshëm besimi
mbetur atje madhështore e dashuruara formë
shekullin e mundimit për ta zgjatur edhe më

29.10.2011
U ktheva tek guacka ime
në detin e mendjes
të nanurisem si në prehër nëne
muresh të etershme mbështjell
futur në ëndrra pagjumësie
herë-herë diçka çukit nën strehë
shoqëruar me rrokullimë qielli
verbëri mbjell dritë e fortë
s’di kujt t’i besoj më
me mua në mua mbetet diçka e mbështjell krejt gri

30.10.2011
Po habitem me një mori intelektualësh që jetojnë si të ishim mbi re, që nuk shikojnë kurrë risi në brendinë e tyre. Që ecjen e kohës e lidhin me kurrgjë. Mendojnë e mundohen vetëm për kotësi. Kur flet me ta dhe e sheh se nuk kanë as edhe një mendim të vetin, nuk kanë etje për dituri e për ta nuk ka kuptim fjala kulturë. Ata nganjëherë edhe flasin e shkruajnë, po as edhe një fjali e tyre nuk shpreh mendim të qartë, të rrjedhshëm e të përfunduar. Prandaj te ata gjithnjë has në mishmash fjalësh, fjalish e mendimesh.
Të gjymtuar fjalësh, mendimesh e përfundimesh shumë nga ata dalin para mediave dhe me gjoks të fryrë e me kokën lart u flasin të tjerëve!

31.10.2011
Jam sikur pasqyrë ëndrre, shfaq e shpërfaq gjihë ato kujtime,
përballë kohësh kur sundonte marrëzia,
dheu i atdheut thotë jemi më të lumturitë,
kur marrëzitë e tyre tashmë kanë vdekur,
e kur tash në ne fuqishëm jeton liria.