Montag, 31. August 2015

Lili Gogu, mjeku shkrimtar që krijon në laboratorin e tij.


Emër i njohur në letërsinë për fëmijë.

Nga Ilirjan Gjika

1
        Atë e gjen çdo mëngjes në tavolinën e punës duke shfletuar gazetën. Kështu e nis doktor Lili rutinën e punës në klinikën e tij, ku përveç mjeteve laboratorike dhe preparateve të shumtë, gjen edhe një bibliotekë të pasur ku nuk mungojnë edhe librat artistikë. Ky është mjedisi krijues i Lili Gogut, ku bashkë me analizat dhe eksperimentet që zhvillon çdo ditë, përpiqet dhe gjen edhe kohën për të shkruar. Por nuk bëhet flalë për rekomandime dhe receta. Fjala është për një vepër të plotë letrare, e cila nuk është e paktë, por përbëhet nga gjashtë romane për fëmijë dhe një cikël me përralla, të cilat janë produkt i punës plot pasion të këtij mjek-shkrimtar.
 

        Kështu punon ai çdo ditë, atje në klinikën e tij, duke mos e ndarë punën nga arti dhe ‘’detyrimin’’ nga pasioni, duke u shërbyer si mjek të rriturve dhe si shkrimtar fëmijëve.

2
        Por cili është Lili U. Gogu, shkrimtarit që tashmë është prezantuar denjësisht tek lexuesit e vegjël? Për ti dhënë përgjigje kësaj pyetjeje, ne shkuam dhe kontaktuam me të në klinikën e tij, një laborator i vogël pranë Poliklinës Fier. Pasi u përshëndetëm dhe prezantuam qëllimin tone, vumë re se mjeku-shkrimtar ishte një njeri i thjeshtë, modest dhe që nuk i pëlqente shumë publiciteti. Këtë gjë na e tha që në fillim me shumë mirsjellje por duke u gjendur përpara këmbënguljes sonë pranoi të bisedonim. Dhe atje në tavolinën e tij të punës na tregoi jetëshkrimin dhe zhvillimet e punës së tij, të dyzuar tanimë midis dy disiplinave krejt të kundërta, mikrobiologjisë dhe letërsisë.

        I lindur në 10 janar 1942 në qytetin e Lushnjes, Lili Gogu u zhvendos herët së bashku me familjen në Fier, duke mos u shkëputur asnjëherë nga ky qytet. Këtu ai kaloi fëmijërinë, ku kreu arsimin e atëhershëm 7 vjeçar. Ndërsa shkollën e mesme e bëri në Tiranë, në Politeknikumin Mjekësor gjatë viteve 1958-1962. Më pas punoi për një periudhë pesë vjeçare në Qendrën Sanitare në Fier, për të vijuar më pas Fakultetin e Mjekësisë, të cilin e kreu në vitet 1967-1972. Menjëherë pas tij bëri edhe specializimin për Mikrobiologji në vitet 1973-1975.

        Nga kjo kohë dhe deri në vitin 1999,kohë kur doli në pension, Lili Gogu, punoi si mjek në Laboratorin Mikrobiologjik të Higjenës në Fier. Edhe pse pensionist, ai vijon të punojë akoma duke ushtruar aktivitetin privat dhe duke ju kushtuar edhe mësimdhënies. Në vitet 2011-2014 ai punoi si pedagog i jashtëm në filialin e Fierit të Universitetit Kristal.

        Pavarësisht angazhimeve profesionale, por edhe atyre dhoqërore dhe familjare, Lili Gogu nuk është shkëputur për asnjë moment edhe nga pasioni i tij, letërsia, fillesat e së cilës i ka që nga mosha e fëmijërisë.

        - Poezinë e parë e kam shkruar në klasën e pestë të shkollës fillore, tregon për ne mjeku i njohur. Titullohej ‘’Në stinën e pranverës’’ dhe me të nis edhe aktiviteti im letrar, vijon ai.

        Por nxitës në këtë drejtim ka qenë mësuesi im në shkollën 7 vjeçare ‘’Andon Xoxa’’, Rauf Zijai. I diplomuar në Francë, ai kishtë aftësinë për të zbuluar dhe klasifikuar talented e reja, duke vijuar më pas me kultivimin dhe nxitjen e tyre. Kështu veproi profesori edhe me mua, kur me rastin e vitit të ri 1956, na dha në klasë një temë të lirë hartimi. Unë e shkrova me ndjenjë dhe passion dhe për çudinë time, ai e lexoi si krijimin më të mirë përpara klasës. Ky ishte edhe stimuli im i parë në këtë drejtim, tregon Lili Gogu. Por, në këtë periudhë jam marrë edhe me publicistikë, flet përsëri ai. Kanë qenë artikuj të ndryshëm në revistën Pionieri, ku kam marrë edhe honorarin e parë. Shpërblimi ishte një pako me dhjetë libra. Kjo gjë bëri bujë atëhere në shkollë pasi të gjithë, mësues dhe nxënës, u çuditën që për mua erdhi një pako e veçantë. Vetë drejtori i shkollës më thirri në zyrë dhe pasi më përgëzoi më dorëzoi ‘’shpërblimin’’.

        Ndoshta është e çuditshme por në këtë pikë dëshiroj të ndalem, e ndërpret përsëri bisedën Lili Gogu. Në atë kohë pavarësisht se ishim nxënës të shtatëvjeçares dhe në moshë relativisht të re, ne kishim të tjera raporte me librin, krahasuar me të fëmijët dhe të rinjtë e sotëm. Ishim shumë të apasionuar ndaj saj. Qysh kur isha në bankat e shkollës 7 vjeçare unë kam lexuar ‘’David Koperfildin’’ e Dikensit, apo ‘’Një tragjedi amerikane’’ të Teodor Drajzerit.

        Ndërkohë dëshiroj të theksoj se brezi im ka qenë edhe me shumë fat. Kjo gjë për arësye se ne kemi kaluar një fëmijëri aktive, ku nuk mungonin ambjentet e natyrës, të cilat na ofronin gjithçka. Veçanërisht argëtuese për ne ishte stina e verës, ku rrethinat dhe qyteti i Fierit me pyjet, blloqet me pemë frutore, lumin Seman, na i mundësonte një gjë të tillë. Mund të sjell në kujtesë me dhjetra aventura të moshës fëminore, sikur do të konkuronim Tom Sojerit, personazhin çapkën të Mark Tuenit, thekson me buzëqeshje shkrimtari. Të gjitha këto përjetime më kanë ndihmuar më vonë për të shkruar lëtërsi për fëmijë dhe një pjesë të madhe të tyre i gjen në romanin tim ‘’Vera e fundit e fëmijërisë’’, e përfundon ligjëratën e tij Lili Gogu.

3
        Romani i parë i shkrimtarit Lili Gogu botohet në vitin 1995 nga Shtëpia Botuese Toena. I titulluar ‘’Tronditjet e para të zemrës’’ ai kishte për redaktor një emër të njohur të letrave shqipe, shkrimtrain Nasi Lera. I pritur mirë nga kritika dhe lexuesi, libri, do ta bënte të njohur emrin e Lili Gogut në fushën e letërsisë për fëmijë.

        Ndërkohë që një vit më vonë, do të vinte libri i i tij i dytë, i titulluar ‘’Arratisja’’. Edhe ai njëlloj si edhe romanet ‘’Strehëza e ngrohtë’’, botim i vitit 2004 dhe ‘’Vera e fundit e Fëmijërisë’’, botim i vitit 2005, do të ishin të gjithë bashkëpunime të shkrimtarit me të njëjtën shtëpi botuese, me Toenën.

        Romani ‘’Strehëza e ngrohtë’’ do të ishte një nga 191 veprat letrare që konkuruan në konkursin mbarëkombëtar të letërsisë ‘’Penda e Artë’’, të organizuar nga Ministria e Kulturës Turizmit Rinisë dhe Sporteve në vitin 2005. Ndërsa Lili Gogu do të ishte një nga 18 shkrimtarët  pjesmarrës të letërsisë për fëmijë në të, ku emri i tij renditej midis autorëve të njohur të këtij zhanri si Bedri Dedja, Dionis Bubani, Astrit Bishqemi, Sokol Jakova, etj ( Fjala e Lirë, suplement i Shkodra.net).

        Ndërsa në vitin 2008, Lili Gogu, provon një tjetër gjini të letërsisë për fëmijë. Ai shkruan dhe përrallën “Nëna rosë, Filipushka dhe Rika e Bardhë’’. Këtë radhë librit të botuar në Fier, në shtypshkronjën Ymeraj do ti shtoheshin edhe ilustrimet plot finesë të piktorit Dilaver Muka. Gjithsesi shkrimtari nuk e ndërpreu bashkëpunimin me Shtëpinë Botuese Toena, në të cilën gjatë po të njëjtit vit boton edhe romanin ‘’Stina e artë’’.

        ‘’Një roman për fëmijë, i ndërtuar me një gjuhë sa të thjeshtë dhe të bukur. Libri ka në qendër dy shoqet e ngushta, Violën dhe Gentën, së bashku me shokët dhe shoqet e tyre të klasës. Në të trajtohen tema që lidhet me jetën e përditshme të fëmijëve. Probleme të veçanta edukative për ta dhe botën e tyre’’. Kështu thuhet në përshkrimin që i bëhet librit ‘’Stina e Artë’’në faqen elekronike Botime Shqip (ëëë.botime shqip.com).

       Ndërkohë që një nga librat e fundit të këtij autori është edhe ‘’Fati i Xhyzepes’’ botuar në shtypshkronjën Ymeraj Print, në Fier gjatë vitit 2013. Ndërsa në pjesë e krijimtarisë së Lili Gogut janë edhe përrallat për fëmijë ‘’Lotët e mama gazelës’’ dhe ‘’Pylli i artë’’.

       Duhet theksuar se një pjesë të madhe të librave të autorit Lili Gogu i gjen sot në raftet e shumë bibliotekave, përfshirë Bibliotekën Kombëtare në Tiranë, bibliotekat e qyteteve të ndryshme të Shqipërisë, bibliotekat e shumë shkollave ‘’9 vjeçare’’ dhe të atyre personale. Ndërkohë dy romanet e tij ‘’Arratisja’’ dhe ‘’Vera e fundit e fëmijërisë’’ kanë edhe një gjeografi të veçantë shpërndarjeje. Ato i gjen edhe në biblioteka të huaja, siç është rasti i Bibliotekës së Qytetit të Stokholmit në Suedi (Stockholms Stadsbibliotek). Në faqen elektronike të saj lexon se librat ndodhen në fondin e saj që nga viti 1996 dhe mbajnë përshkrimin ‘’av lili gogu ( bok) albanska, for barn och ungo’’ ( Autori Lili Gogu, libër në gjuhën shqipe për fëmijë dhe të rinj).
 

        Ndërkohë që në saj të kësaj veprimtarie letrare, emri i Lili Gogut përmendet tashmë edhe në studime të ndryshme mbi këtë fushë. Kështu autori Astrit Bishqemi në librin e tij ‘’Autorë të letërsisë shqiptare për fëmijë dhe të rinj 1886-2009’’, të botuar në vitin 2009, midis emrave të shumtë të shkrimtarëve shqiptarë të kësaj gjinije, bën edhe një jetëshkrim të shkurtër të shkrimtarit Lili Gogu dhe një skedë të veprave të botuara prej tij (Astrit Bishqemi, Autorë të letërsisë shqiptare për fëmijë dhe të rinj 1886-2009, Universiteti Aleksandër Xhuvani Elbasan, 2009, f. 112). 

        Por përveç letërsisë për fëmijë edhe në fushën e botimeve mjeksore, Lili Gogu, nuk ka mbetur i papërfaqësuar. Ai është autor i librit ‘’Infeksionet salmoneloze’’, një studim shkencor prej 120 faqesh, i cili në bibliografinë e tij numëron emrat e 136 autorë të ndryshëm. Redaktor shkencor i tij është Prof. dr. Minella Papajorgji i cili ka bërë edhe parathënien, në të cilin shpjegohet edhe brendia e librit.  ‘’Infeksionet salmoneloze’’ i botuar në Tiranë në vitin 2003 nga Toena, është një libër që i kushtohet infeksioneve salmoneloze tek fëmijët dhe të rriturit, të cilat shkaktojnë një numër të madh helmimesh ushqimore sidomos gjatë stinës së verës. Këto infeksione kurohen me shumë vështirësi por që përhapen në formë epidemike në institucionet spitalore dhe repartet pediatrike, thekson për ne mjeku Lili Gogu.         
   
4
        Kushdo që e lexon të gjithë këtë krijimtari letrare të shkruar në këto 20 vite të fundit nga Lili Gogu, vëren se ka të bëjë me një korpus letrar që veçohet për romantizmin e theksuar të tij. Evokimi i ngjarjeve të së kaluarës është një tipar që të bie në sy menjëhrë sapo prezantohesh me të. Po kështu shikon se autori është mjeshtër në skalitjen e personazheve të tij, të cilët dallojnë për emrat e veçantë të tyre. Heronjtë e librave të Lili Gogut janë njerëz të thjeshtë të cilët priren nga pozitivizmi. E gjithë letërsia e shkruar prej tij përshkohet nga një lirizëm i thellë, ku mbizotëron ndjenja e të bukurës dhe optimizmi, gjë që e bën atë një letërsi jo vetëm të pëlqyshme nga fëmijët dhe të rinjtë por njëhkohësisht edhe shlodhëse dhe argëtuese. Një vend të veçantë në të autori i ka rezervuar edhe figurës femërore, e cila përbën pothuajse gjysmën e personazheve të romane të tij. Kjo është edhe një arësye më tepër që e bën atë një letërsi të karakterit tejet emancipues.

         Këtë gjë e thekson edhe autori ku, në fund të bisedës thotë se ‘’Kjo është letërsia që më ka pëlqyer, ajo për fëmijë. Me të e kam nisur rrugën e krijimit dhe prej saj nuk do të ndahem asnjëherë. Por ajo ka edhe specifikat e veta sepse shfaqet e thjeshtë në dukje por është më e vështirë se gjinitë e tjera për tu lëvruar’’.

Sonntag, 23. August 2015

Poezi nga Myrteza Mara (1)



VETËM KËNGA

Çdo gjë, dihet, e ka një fillim
 dhe një fund e ka patjetër,
 botën e ndrit dielli në agim,
 perëndimi e le atë të verbër.

Çdo gjë e ka edhe një emër,
 e ka një ditënatë kur ka lindur,
 doemos, e ka edhe një zemër,
 siç ka edhe një fund të hidhur.

Nuk mund të ketë fund të bukur,
 fundi i fundit është harrimi i madh,
 ju lutem, njerëz, jini të lumtur
 kjo jetë e shkurtër e ka një prag.

Lumturia vjen mbi një rè besimi
 dhe po aq shpejt mund të tretet,
 prej saj pikon frut i amëshimit,
 prej saj rrjedhin burime jete.

Ju lutem, njerëz, ejani me poetët,
 për inat të vdekjes, të këndojmë,
 dashuria na bën të pavdekshëm,
 kënga i bën shpirtrat të jetojnë.



POEM E PAMBARUAR


Nuk e prisja të rrëmbeja kaq shumë zjarre nga syri yt,
 Ndaj besoj dhe në ringjallje, lumturoj edhe në shpirt.
 Unë e di që rrufeja djeg më shumë në qiell të thatë,
 Dhe i bëj dhuratë Zotit nga një lutje për çdo natë.

Ka vend plotë në zemrën time ku të prehet dashuria,
 Thonë se, pema kur s'ka fletë, nuk i rri bukur hija!
 Po kur dielli i faqes tënde s'ngopet dot me lotë vese,
 Ç'faj kam unë fatlumi që kulloj si zgjua blete?!

Më magjepsi dri'e yllit, më verboi shkëlqim i tij,
 Pa më thoni ç'farë të bëj, a nuk do i verbëri sy?!
 Le të digjem, në u djegsha, përmbi gjoks të asaj hëne,
 Dhe ta dini, se po vdiqa, do mbetem në rreshta kënge.

Ç'farë t'i bëj zemrës sime që s'lodhet duke trokitur
 Edhe buzës zjarrpashuar, edhe syrit të uritur!
 Shikoj vitet që na këputen posi fletëza ulliri,
 Nuk pyet trungu stinë dimri nën kostumin e blerimit.

Më thonë plepat degëtharë: "Ku e gjen gjith'atë prush?"
 U përgjigjem flakë për flakë: "Buz' e saj më jep musht!
 Bëhet verë në buzën time një pikë lot nga syr'i saj
 Ndaj ndihem si fëmijë, dehem, çmendem, qesh e qaj!

Dhe në gjumë e njoh yllin, atë yll që më jep dritë,
 Kur po mbyllej port'e zemrës, ish ajo që më tha "prit!"
 Prit,-më tha me ata sy, ma mbylli buzën me buzë,
 Ishte Zot, a Perëndi, s'dua ta mësoj kurrë!

Nuk hap sytë se thahet kënga, mbetet dhe qielli jetim,
 Dhe më pas ndalet zemra, nuk ka shpirt për shpirtin tim.
 Ja, kështu do të jetoj edhe njëmijë vjet të tjerë
 Sa të kem Ty dritë syri do shikoj vetëm pranverë.

Ty të kam edhe zjarr gjiri, copë-copë i thyej dimrat,
 Nga marazi edhe bilibili do vajtoj mbi këto rima.
 Kur na pa deti bashkë nisi dallgët për dasmorë,
 Edhe hëna gjithë djersë mblodhi yje për kurorë.

Fati-mik i rrugës time, ndezi diell për njëqind jetë,
 Veç i dehur mbi ata gji mora vesh se rroj vërtetë.
 Nuk shikoj kush më shikon prapa, syri veç tek ylli im,
 Nuk më fiket flak' e shpirtit, s'shteret uji në burim.

Ishte ëndrra që kam parë atë ditë që hapa sytë
 Si kjo ëndërr s'kam shijuar tërë jetën një të dytë.
 Kujt t'i falem, t'i përfalem, kujt i jam borxhëli?!
 Për këtë zjarr që më ndezi në këto vite veshur grì!

Përveç teje vetëm qiellit, që më çau kraharorë
 Dhe mbi zemrën timë plagë vuri një tjetër me dorë.
 Ti mu bëre si një fanar në këtë jetë dallgë e stuhi,
 Ku spirancën lidhi shpresa pranë molit Dashuri.

Do të jenë këto rreshta një Poemë e Pambaruar,
 Yll'i i fatit-lumturi, duhen vite për ta shkruar.
 Ndaj nxitoj, se muza e bukur është si vesa në mënges,
 Po s'e pive, ta pi dielli, mbetesh si kurorë pa mbret!

 Do rrjedh gjatë kjo poemë, rrëkezat do bëhen lumë,
 Për inat të kësaj jete vdekjen do ta vemë në gjumë.
 Tani kam një ëngjëll ëndrre që më jep dritën-magji,
 Kur të iki nga kjo botë, këtë poemë e mbaron Ti!



KUR VDES NJË DASHURI

Ma shthure folezën e asaj ëndrre
 Endur me fijet e blerta të shpresës;
 Ndaj, zëngjirrur do ia nis një kënge
 Për inatin e kësaj jetënjerke.

Si valët do shkëmbejmë shikime,
 Fjalë pendimi ndoshta mërmërisim;
 Dete, oqeane plot me premtime,
 Sa ëndrra të njoma mbeten përgjysmë!

Të kujtohen ditët që matëm me shekuj?
 E si mund të çrrënjëzohen ato ditë!
 Do i marë me vete, edhe i vdekur,
 Në botën tjetër të më bëjnë dritë.

Ta bëja trupin hartë me puthje,
 Dhe ti si lëndinë e pamatë jete;
 Sytë mjegulluar rrezatonin lutje,
 Të doja të tërën, më doje për vete.

Të thosha “Jetë”, më thoshe “Shpirt”
Humbisnim të dy nëpër një ëndërr
 Për ne nuk kishte as natë, as ditë
 Në dy gjokset punonte një zemër…

Harroi kujtimet, dhe mua harromë,
 Më verboi sytë mjegulla e kujtimit;
 Kush del nga jeta është si jehonë,
 Klithmë shpirti buzës së greminës.

Harroi puthjet, harroje parajsën,
 Harroje diellin që më mbillje në sy;
 Tani do endem si somnambul natën,
 Nëpër gjurmët e tua do ndez qiri.

Sërish zëthinjur do ia marr një kënge,
 Do më quajnë “i çmenduri”, e di.
 Por kush ka lindur nga barku i një nëne
 E di çdo të thotë kur vdes një dashuri!



MË THE TË TË PRES

Më the të të prisja?
 Tek “shtegu i Pritjes” të prita
 unë,
 nata
 dhe dita!
 Nuk dija ku ishe,
 kush qiell të shikonte,
 cilin diell verboje,
 veç prisja!
 Prisja bashkë me pritjen
 nën hijen e pemës së pritjes tënde,
 aty,
 aty ku volëm qershitë
 e psherëtimës-ëndërr!

Nuk di sa pritëm,
 ndoshta shekuj,
 duke hapur shishet e verës së vjetër
 me etiketat e zverdhura të kujtimeve,
 mbuluar nga vesa e yjeve të lodhur.
 Ti vjen e ikën,
 zog shtegëtar në folen e vjetër,
 unë dhe pritja do presim gjithë jetën.

Kur të kthehesh
 do gjesh vetëm këo gërma,
 gdhendura me thonjt e durimit
 në trungun e pemës, por ti
 mos i lag me lotë pendese:
“Unë jetova për ty
 Ti, jeto për vete!”



NËSE NJË DITË

Nëse një ditë të lag shiu i trishtimit,
 Nën ombrellën time ka vend përherë.
 Aty do i gjesh gjithë "puthjet e kujtimit",
 Dhe shpirtin tim muzeum me pranverë!


Nëse një ditë do të duhet një urë,
 Të kalosh pa frikë detin e brengës,
 Mos u mundo, varkë bëhem unë
 Gjoksndezur shkrijmë dhe ajzbergët.

Nëse një ditë do të humbas kënga
 Trokit tek muza ime e vjetër
 Veç, të lutem, mos m'i zgjuaj ëndrrat,
 E vetmja pasuri që më ka mbetur!

Nëse një ditë do të duhet një qiell,
 I pastër si lotët e tu kristal,
 Eja, pëshpëritmë lehtë mbi mermer,
 Për ty do e le jetim atë varr!



VAJZAT E QYTETIT TIM


Vajzat e qyetit tim i ngjajnë detit
 Të ëmbla si vala, të serta si shkëmb
 Ato janë muza e këngëve të poetit
 Maten me palmat, sfilojnë nëpër këngë.

Vajzat e qytetit tim-shtatë ngjyra ylberi
 Verbojnë sytë e shtretërve të ëndrrës.
 Puthen me detin, lahen me rreze dielli
 Dhe netëve krihen në pasqyrën e hënës.

Dallëndyshe në ajër, pulëbardha mbi ujë
 Dekori më i bukur në syt’e këtij qyteti
 Diell plotë shkëlqim edhe nëpër muzg
 Kurora ulliri mbi “kurorë të mbretit”.
Vajzat e qytetit tim janë si flutura

Të lehta, verbuese, ngjajnë si imazhe
 Netëve ndriçojnë, xixëllonja të bukura
 Gjurmët e puthjeve si yje-tatuazhe.

Ndaj Zoti e pagëzoi me emër vajze,
 Me emër dashurie e thërret qytetin tim!
 Nga vajzat është bërë si gjoks dallge
 Sfinks i rilindur-Vlora- për dashurinë.



KUR TË VISH DHE TI

Nëpër rrugët e qytetit tim
 Gra dhe vajza si në sfilatë,
 Njera më e bukur se tjetra!

Duken si pemë plotë flutura,
 Shkëndia që ndjellin flakë
 Herë dhe si lule të etura.

Kjo nuk ndodh vetëm në verë,
 Qyteti im është vëlla me diellin
 Dhe dimrit di të buzqëqesh.

Motivet e këngëve dhe poezive,
 Edhe të dashurive
 Të gjitha i gjeni në këtë qytet!

Nxito, çfarë pret? Nxito!
 Vetëm për këtu s’është kurrë vonë,
 Qyteti im ka zemër të madhe!

Oh, kur të vish dhe ti
 Ylberet do bëhen më dy harqe
 Dhe palmat si pishtar me zjarre!

Mundohem të ndërtoj portretin tënd
 Me copëza të ngjashme imazhi
 Por më del një bust i tëri prej qelqi!

Mbytem në djersën e psherëtimës,
 Sytë verbohen nga malli...
 Eja! Vetëm ti i mungon këtij qyteti!



EJA

Pa ty dhe gjumi më ka mar inat
 Dhe ëndrrat janë bërë toruturë.
 Më vijnë të veshura me flakë
 Nuk shuhen as kur zhytem në ujë.

Pa ty, hëna më shikon shtrembër
 Dhe yjet bëjnë sikur s’më njohin
 Ata me të cilët kam ndarë çdo ëndërr
 Verbuan sytë të mos më shohën.

Pa ty dhe pylli më ka kthyer shpinën
 S’më pranon vetëm as në hije
 Pa ty dhe viti më ka vrarë stinët
 Mbështjellë ditët në vorbull stuhie.

Pa ty dhe lumi e këputi urën
 E shembi dhe vahun të mos kaloj
 Eja, se dhe vargu ma thinji Muzën
 Më thuaj, pa ty nga mund të shkoj?



NË PYLLIN E ËNDRRËS

Ti më erdhe si një magji në oborrin e poezisë,
 Vargut tim i vure flakën në kufijt’e marrëzisë!
 Si kometë qenka kjo jetë, le një gjurmë edhe fiket,
 Kush ka rrojtur di të vdes nuk ia di emrin frikës!

Zemrën kam pikë të dobët, siç pati thembrën Akili,
 Atë ditë s’di nga dole, përmbi buzë më zbriti ylli
 Ylli-dritë i syrit tënd më flladiti shpresë e jetë,
 Shenjtëria e qiririt që për dritë shpirtin e tretë...

Diell shpirti, yje zemre, çiltërsinë kam gjymtyrë,
 Eci shtruar, nuk ngutem, si gamile në shkretëtirë.
 Nuk ruhem nga drit’e diellit, as nga zjarri i një buze.
 Shihni harkun e ylberit, e ka lindur veç një puthje!

Nëpër pyllin tim të ëndrrës erdhe ti si xixëllonjë
 Nuk e di se ç’pati zemra, ja, dëgjoje!... S’e dëgjon?!
 Vire dorën pak këtu!... A e ndjen si zien vullkan?
 S’e kuptoj, ç’ndodh kështu, apo unë s’jam i gjallë?

Gazi, helmi janë në udhë, njëlloj vrasin që të dy
 Qoft dhe lodër nëpër shpuzë më mjaftojnë ata dy sy!
 Si i çmendur do të dehem, ashtu siç dehen poetët
 Veç nuk di të rrëfehem, më pëlqen “pus’i sekretit”.

Këto vargje vetëm Ti, askush tjetër në këtë botë
 Ose digji dhe bëji hì, ose, ... lule përmbi lotë.
 Lule loti, nga ata lotë, që t’i pi si musht vere,
 Po më bëre një çast Zot do të fal një jetë pranvere!



VETËM NATËN

Natën, kur hëna harrohet
 nëpër koridoret sekrete,
 të mbuloj yjet që kanë ftohtë,
 unë zgjat dorën e mallit
 të përkdhel yllin tim,
 pagëzuar me emrin Jetë.

Është xheloze hëna,
 rojtarja besnike e qiellit,
 yjet i do të gjithë për vete,
 por dashuria gjen përherë një shteg,
 ajo nuk njeh kufi,
 as shtete, as planete!

Samstag, 22. August 2015

Shpëtimi i Nizamit

Tregim nga Kujtim MORINA 

      Kishte dalë dielli kur i doli gjumi Aledinit. I shtrirë ashtu në tokën e thatë, në shkretëtirë, iu deshën disa minuta ta merrte veten. Ku ishte kështu!? Në shkretëtirë!? Si kishte ardhur këtu!? Si e kishte zënë gjumi jashtë ashtu!? E shkundi trupin disa herë duke u përpjekur të kthjellohej. Pa që rrobat ushatarake që kishte veshur i ishin bërë pak me pluhurin e shkretëtirës po kjo s’ishte ndonjë gjë e madhe. Vështroi terrenin rreth e rrotull deri sa kapte syri në horizont, në përgjithësi i rrafshët me duna të vogla rëre që i jepnin një ngjyrë të hirtë gjithandej. Bari kishte dalë vende-vende por ishte gati në të tharë. Asnjë pemë nuk shihej afër apo në largësi.
 
      Ndërsa filloi të ambjentohej me vendin ku e gjeti dita e re, ai solli ndërmend ato që i kishin ndodhur natën e kaluar. Kishte ardhur në këtë provincë si pjesë e një taborri të perandorisë për të vënë rregull në këto anë që po rrëshqisnin drejt kaosit. Muajt e fundit, provinca kishte qenë shumë e trazuar. Karvanet e ushqimeve plaçkiteshin vazhdimisht duke lënë edhe të vdekur si pasojë e përplasjeve mes beduinëve vendas dhe tregtarëve. Ishte arritur deri aty sa ishte sulmuar edhe një depo ushqimore dhe veshmbathje e stacionit lokal të xhandarmërisë prej së cilës ishte marrë goxha mall. S’flitej këtu për tatime për t’u mbledhur sepse pothuaj e tërë provinca ishte në shkretëtirë kështu që s’ishte vjelë ndonjëherë ndonjë taksë për të qenë përveçse në raste shumë të rralla kur kishte pasur prodhime të bollshme të hurmave, të vetmet pemë me fruta të ngrënshme në vend. Vjedhjet dhe grindjet mes vendësve gjithashtu nuk i hynin në sy shumë perandorisë. E rëndësishme ishte të mos trazohej rendi i përgjithshëm, pa nuk u ndryshohej mendja këtyre, gjallë në botë.

      Beteja mes trupave perandorake dhe vendasve kishte qenë shumë e ashpër. Beduinët vendas me siguri e kishin marrë vesh për nisjen e kësaj ekspedite ndëshkimore dhe ishin përgatitur mirë. Armë kishin pasur mjaft nga plaçkitjet e herëpashershme. I ishin dashur rreth një javë rrugë batalionit otoman për të mbërritur në provincë duke i ndërruar herë pas herë udhërrëfyesit dhe me siguri mes tyre mund të kishte pasur ndonjë spiun që i kishte njoftuar vendasit për sulmin që i priste. I kujtohej rruga e gjatë që kishin bërë, vendpushimet thjesht sa për ta marrë pak veten nga lodhja e madhe dhe pagjumësia. Megjithëse disa qindra trupa të ushtrisë, të gjithë të armatosur me armë të lehta, në shkretëtirë dukeshin si një togë e vogël.e pafuqishme. Ata kishin dashur t’i kapnin vendasit një nga një, për t’i vrarë e zënë rob por dukej se ata ishin njoftuar më parë dhe ishin bërë bashkë duke lënë nëpër shtëpia vetëm gratë dhe fëmijët.

      Natën e kaluar, trupat e ushtrisë ishin përplasur me vendasit e egër. Ishte një betejë për jetë a vdekje. Asnjë palë nuk i shmangej më tjetrës. Batalioni që kishte bërë gjithë atë rrugë s’mund t’i shmangej ndeshjes së hapur për t’i shpartalluar e mbaruar punë njëherë e mirë me ta dhe beduinët vendas që ishin përgatitur mirë dhe kishin vendosur që këtë herë do t’i dërmonin keqas trupat e ushtrisë që iu ishin bërë si një zgjedhë e rëndë, e padurueshme. Krisma nga të gjitha anët, thirrje, britma, një çartallim i vërtetë nga radhët e trupave të ushtrisë që nuk ambjentoheshin as nga territori vendas që dukej kudo njëlloj. Dukej që vendasit përveç armatimit që kishin siguruar, kishin bërë edhe një përgatitje të madhe psikologjike. Ishte beteja për lirinë e tyre, në vendin e tyre që s’mund të shkëmbehej me asgjë dhe prandaj ata kishin mbledhur të gjithë forcat dhe energjitë e tyre të pashterrshme për t’iu kundërvënë ushtrisë. Pa lirinë, jeta për ta s’kishte asnjë kuptim. Të mbylleshe në një vend në shkretëtirën e pafund pa lëvizur ishte më keq se në një burg të madh të mbyllur. Pas më shumë se dy orësh luftimesh të ashpra, trupat e ushtrisë kishin marrë arratinë duke lënë pas shumë të vrarë e të plagosur. Asgjë nuk komandohej më. Secili shihte të shpëtonte kokën e vet. Vendasit atëherë ishin turrur me tërbim të papërmbajtur. Ishte fat që kishte qenë duke u errur dhe nuk kishin parë shumë ndryshe do t’i kishin shfarosur të gjithë.

Në atë zallamahi dhe çoerientim të plotë, Aledini që kishte zënë pozicion diku nga anët e batalionit, ia kishte mbathur edhe ai me sa kishte mundur për të shpëtuar jetën. Nuk dinte sa kishte ecur. Me siguri, 5-6 orë të mira. Mbante mend vetëm që sado që ecte në errësirë për t’i ikur luftës, dëgjoheshin vazhdimisht krisma dhe britma të frikshme dhe ai rendte sa më shumë larg tyre. Në orët e para të arratisjes, shihte afër edhe shokë të tjerë të batalionit por më vonë i humbën sysh dhe vazhdoi të ikte i vetëm. S’bëhej shaka. Këtu mund të shkonte jeta si një gjë krejt e pa vlerë. Pa ta ditur kush se të kishin vrarë për interesin e atdheut, perandorisë, shtetit, padishahut, etj, etj.

                                                                  ***

       Aledini e mblodhi pak veten nga ravgimet e një natë më parë dhe qartësoi shikimin në horizont. Falë zotit, ai kishte shpëtuar. Megjithëse tani ndodhej në një vend krejt të panjohur, në mes të askundit, siç kishte dëgjuar një shprehje nga një oficer anglez. Por ishte gjallë dhe të gjallit i bëhet halli sidoqoftë. Çfarë do të bënte tani? Si do ta gjente rrugën për t’u kthyer drejt Anadollit ku ishin kazermat e tij të ushtrisë që ishin edhe vendbanimi i tij? Filloi të ecte ashtu kot ngaqë nuk dinte asnjë drejtim. Megjithëse rrugës kishte hedhur të gjitha pajimet e tepërta, pushkën e kishte mbajtur me vete për tu ruajtur në moment të fundit. Ajo tani po i rëndonte në trup. E ndau mendjen, të ecte derisa të shihte ndonjë banor vendas për t’i kërkuar që ta orientonte drejt Damaskut dhe më pas Turqisë. Doemos do t’i ruhej grumbullimeve të vendasve të armatosur sepse ata do ta kuptonin që ishte nga trupat pushtuese, armike dhe mund ta vrisnin.  Ecte pa u ndalur, duke ngjeshur këmbët mbi rërën e shkretëtirës me shpresën që do të ndeshte ndonjë njeri apo qënie të gjallë që do t’ia tregonte drejtimin për më tej. Ndërkohë, dielli ngrihej në horizont dhe bashkë me shpalosjen më të plotë të tij, vinte edhe nxehtësia që shtohej vazhdimisht. Por ishte mëngjes dhe megjithëse nuk i ishte hequr ende lodhja e madhe e natës së mëparshme, Aledini kishte energji dhe forcë për të vazhduar rrugën.

      Po bëheshin dy orë ecje pa u ndalur. Aledini nuk kishte orë me vete por e maste kohën me lëvizjen e diellit: një pash, dy pash, tre... Dielli ishte ngritur mjaft tani megjithëse donte edhe ca të arrinte në mesditë. Filloi ta merrte etja. Ku do të gjente ujë të pijshëm? Atë që kishte pasur me vete, e kishte pirë të gjithin mbrëmë, pa e menduar më gjatë. Si do të bënte më tej? E dinte që është shumë vështirë për të gjetur ujë në shkretëtirë por prapë e mbante shpresa. Po sikur të mos gjente!? Një duhmë frike iu duk sikur ia përshkoi trupin megjithatë gjeti forca në vetvete për ta larguar me shpresë se rrugës do të bënte ndonjë gjë. Ecte më tej pa e hequr kapelen që e mbronte sadopak nga vala e të nxehtit që shtohej vazhdimisht. U përpoq që të largonte mendimet që më shumë ndillnin keq dhe të vazhdonte rrugën me shpresë se Allahu i madh do ta ndihmonte dhe orientonte më tej.

      Ndërsa mesdita po afrohej, Aledini u ul pak për të pushuar. Shikoi rrobat që mbante veshur dhe thoshte me vete: Si jam katandisur kështu!? Në luftë kam qenë, iu përgjig një zë nga brenda. Si shkohet në luftë!? Dihet si shkon por nuk dihet si vjen, ia ktheu një zë tjetër. Lëvizi trupin dhe sikur iu gëzua vetes së tij që ishte akoma gjallë duke kujtuar dhjetëra shokë të tij të vrarë e të plagosur. Por tani, ai kishte një betejë të madhe përpara. Dhe duhej ta administronte mirë se ndryshe i vinte edhe atij fundi. Jo si atyre në luftë, të vrarë e të sakatosur por në fund të fundit, prapë fund ishte. U përpoq ta kthjellonte mendjen nga mendimet që i vinin me vrull nga të gjitha anët. Duhej të gjente forca të vazhdonte rrugën. Por prapë e ndjente lodhjen e madhe në trup që ia errësonte shikimin dhe e ftonte për disa orë të tjera gjumë. Po ku të flinte ashtu në pikë të diellit, në atë vapë shkretëtire. Me sa dinte, ishte fundi i muajit maj. Vera mbërrinte herët në shkretëtirë, fundi i prillit apo maksimumi fillimi i majit. Në ato mendime, e pa që po kotej dhe s’po i rezistonte më gjumit që po vinte nga të gjitha anët si një mbulesë e madhe gjoja shpëtimtare por nëse e shtrëngonte shumë, mund t’ia zinte frymën.

                                                                ***

       Kur u zgjua, ndjeu një dhimbje të madhe koke. Dielli ishte zhvendosur nga mesi i horizontit drejt lindjes por prapë ishte ende i fortë. Shkundi pak kokën majtas-djathtas në përpjekje për ta larguar atë dhimbje që e kishte kapluar por me sa dukej nuk bënte punë. Dhimbja i ishte përqëndruar te balli dhe në pjesën e sipërme të kafkës. E pa që ishte djersitur gjithashtu. Brofi në këmbë dhe vazhdoi rrugën. Kishte shpresa se duke ecur do t’i pushonte dhimbja e kokës duke besuar në magjinë e lëvizjes. Mirëpo tani, nuk i kishte më energjitë e paradites. Sidoqoftë, u përpoq të gjente forca. Ec e ec deria pa një palmë diku larg në horizont. E ndoqi drejtimin e saj dhe shtoi ritmin e ecjes për ta mbërritur sa më shpejt. Tani kishte një pikë reference dhe kjo e qartësoi disi. Mirëpo, pema nuk kishte qenë aq afër sa e mendoi në fillim. Por prapë, kjo nuk e shkurajoi për të ulur ritmin derisa ta arrinte dhe të pushonte pak në hijen e saj. Koka vazhdonte t’i dhimbte. Gradualisht, dhimbja i kaloi nga balli dhe pjesa e përparme në pjesën e pasme mbi qafë. Në gjykim të parë, iu duk si hedhje e barrës prapa që do ta kishte më të lehtë por pastaj u kujtua, që kjo dhimbje pas koke do të thoshte rritje e tensionit të gjakut nga i cili po vuante vitet e fundit. “Eh, i ka jeta këto- mendoi- tani që po i afrohem të dyzetave”.

      Më në fund, e arriti palmën. U ul nën hijen e saj dhe e ndjeu pak freskinë dhe uljen e temperaturës. Dielli i pasdites vazhdonte të ishte i fortë madje dukej më i fortë se dielli i mesditës. Megjithatë Aledini, pati më shumë besim se po i afrohej mbasdites së vonë kur edhe diellit do t’i binte fuqia dhe ai do ta merrte pak veten. U mbështet në trungun e trashë të palmës dhe kjo i dha një shenjë sigurie. Shikonte gjethet e saj të mëdhaja apo degë-gjethet e saj dhe mahnitej nga bukuria e kësaj peme. Degë dhe gjethe për disa lloje palmash ishte e njëjta gjë. Sepse kur dega dilte nga trupi i palmës, ajo krijonte një gjethe të madhe disa metërshe që derdhej në një drejtim të caktuar dhe të gjitha degë-gjethet krijonin kurorën e palmës. I erdhi prapë etje por u përpoq ta largojë mendjen prej aty. Gavetën bosh e kishte mbajtur me vete dhe kur të gjente ujë, do ta mbushte që t’i gjindej më vonë. Hapi trastën e vogël dhe gjeti ende ca copa buke të vogla të cilat i hëngri shpejt. Jo se kishte shumë uri por meqë i gjeti dhe s’kishte ç’të bënte, mbaroi punë me to. Dhimbja e kokës nuk po i hiqej. Dukej që hija e pemës këtu nuk ishte si në vendin e tij në Shqipëri, ndjehej shumë pak. Ndoshta për shkak të avullit të të nxehtit që nuk pyeste diell apo hije por vërshonte gjithandej. Pa disa miza të vogla që lëvrinin në trungun e pemës. Gjallesa edhe ato, si njeriu. Rendnin me siguri për të gjetur ushqim. Aledini i kundronte dhe kaloi disa minuta kështu duke i parë në lëvizjen e tyre të pareshtur. 

       Duhej të vazhdonte rrugën. Po ku!? Si!? Këtë nuk e dinte por mjaftonte të ecte tani që edhe mbasditja e vonë po afronte dhe nuk do të ishte i nxehti i mëparshëm. Aledini mblodhi veten dhe u ngrit në këmbë. Çudi! Sa herë pushonte, e kishte më të vështirë për t’u ngritur dhe vazhduar rrugën. Duke ikur nga palma, ktheu edhe njëherë kokën për ta parë atë si një shoqe e vjetër që i ishte gjendur në kohë të vështirë. Ecte më tej por nuk po shihte asnjë shtëpi banimi apo njerëz të tjerë. A ishte në drejtimin e duhur? Ku ta dinte ai! Kishte rëndësi që të haste njerëz duke besuar se ata do t’ia tregonin rrugën.

       Mbrëmja erdhi më në fund por jo e freskët siç pritej. Dukej që temperatura u ul fare pak dhe avulli i nxehtë dukej sikur turfullonte duke mos gjetur rrugë tjetër për tu hapur përveçse në hapësirë. Si u errësua, Aledini pati frikë të ecte. Le që ishte edhe i lodhur. Atëhere dukej se mbeti vetëm me veten. Vetëm kishte qenë edhe më parë gjatë ditës por tani në errësirë, e ndjente më shumë vetminë dhe frikën që të shkakton ajo. Ndërkohë, koka po i dhimbte nga prapa. Kjo ndillte një farë lodhje të përgjithshme të trupit dhe mjegullim të syve. Ai u shtri diku në kurriz në një stom të vogël dhe u përpoq të flinte. Nga një anë e tërhiqte gjumi dhe nga ana tjetër gjithfarë mendimesh i vinin në kokë. Ai përpiqej t’i largonte me shpresën se kështu do të ishte më i qetë dhe do t’i pushonte dhimbja e kokës por më kot. Ata vinin si dallgë të furishme dhe nuk largoheshin pa u përplasur fort në breg, pastaj ktheheshin, për të ardhur përsëri. Kur i doli gjumi ose kllapia njëherë nga mesi i natës, po digjej nga etja. Koha ishte freskuar disi dhe i bëhej të vraponte dhe të gjente ujë ku të mundte. Por pasi lëvizi pak kokën, e kuptoi se e kishte plumb të rëndë, Atëhere e pa se s’kishte zgjidhje tjetër përveçse të përpiqej ta kalonte atë natë ashtu me besim se të nesërmen, siç thoshin: ditë e re, nafakë e re.

                                                                    ***

      Të nesërmen i doli gjumi herët. Dukej se ishte qetësuar pak megjithëse dhimbja e kokës, tensioni ose gjaku, siç e quante ai nganjëherë, nuk ishte hequr plotësisht. Më saktë, ai dukej sikur ishte shpërndarë në të gjithë kokën duke peshuar në qafë e deri në mes të shpinës. Sidoqoftë, ishte herët, sapo kishte filluar të agonte dhe ai u këndell një copë herë duke parë qiellin pa re që po e ripushtonte sërish tokën në çdo cep. Pasi u shtriq pak, u ngrit në këmbë dhe vazhdoi rrugën. Ndërsa ecte, pa se ndryshe nga toka ku nuk haste gjë të gjallë, në qiell ishte ndryshe. Herë pas here i parakalonin zogj të vegjël, sorra, laraska e shpendë të tjerë të egër që ai s’ua dinte emrat. I kishin thënë se në shkretëtirë hasen edhe fajkonj apo skifterë por ai s’po shihte ndonjë. Ngushëllohej duke i parë dhe kjo ia shtonte besimin për të vazhduar më tej.

       Kur arriti në një vend ku kishte tek tuk fije bari megjithëse gati të thara, Aledinit iu shtuan shpresat. Përderisa kishte bar aty, mendoi se duhet të ketë pasur edhe ujë. Shtoi ritmin e lëvizjes dhe rendi sa andej këndej me shpresën se do të gjente të paktën ndonjë pellg të vogël ku të shuante pak etjen. Më tej pa edhe disa shkurre të vogla fare si ferra apo driza me gjethe të vogla. U soll gjithandej por nuk gjeti ujë. Një mendje i thoshte të gërmonte se do të dilte ujë diku por s’kishte mjete dhe as fuqi. Eci kështu nja tre orë të mira dhe pastaj u ul për të pushuar. Etja e kishte lodhur shumë. Buzët i ishin tharë megjithëse përpiqej t’i njomte duke i lëpirë me gjuhë. Filloi të humbte shpresat se do të haste njeri. Kishte shpëtuar në luftë por a do t’i shpëtonte paqes, në mes të shkretëtirës së paanë!? Nëse humbte këtu, kush do të kujtohej për të!? Ai kishte 15 vjet që kishte lënë vendin e tij Shqipërinë për të ardhur nizam dhe e kishte shtyrë kështu vit pas viti. Vitet e para, i ri dhe i fortë, ai nuk donte t’ia dinte për asgjë. Komanda dhe shokët e donin dhe e çmonin. Por me kalimin e kohës, ndërsa trupa më të reja i bashkoheshin ushtrisë turke, vëmendja ndaj tij dhe të tjerëve të moshës së tij kishte rënë. Ata nuk ishin më trupa të freskëta që të kallnin datën por radhiteshin në toga të tjera që në luftime vendoseshin diku nga mesi apo në prapavijë. Atëhere çdo vit bënte mend të kthehej tek familja e tij në Shqipëri por e shtynte vazhdimisht ngaqë komanda gjente gjithfarë pretekstesh duke ia shtyrë për një operacion apo për një tjetër, duke i bërë premtime të gjithfarëllojshme, pjesa më e madhe e të cilave shkriheshin si kripa në ujë. Familja, gruaja, djali që e kishte lënë në Shqipëri, vëllezërit, njerëzit e tjerë të afërm, një valë kujtimesh e pushtuan dhe ai i la të vinin tani pa mëdyshje ngaqë s’i kishte mbetur shumë rrugë për të zgjedhur...

        Kur kishte ikur nga Shqipëria, kishte vetëm dy vjet martesë. Djalin që e la një vjeç, nuk e kishte parë më. Tani ai ishte rreth 16 vjeç dhe kushedi si e përfytyronte të atin. Kishte lënë gruan në moshën më të mirë duke menduar se do të kthehej pas 2-3 vjetësh. Por edhe kur kishte qenë në Shqipëri, ai nuk është se bënte shumë biseda me të. Forca e zakonit që ai si burrë duhej të mos shfaqej shumë i dashur dhe i përulur ndaj gruas së tij, kishte bërë punën e vet.Megjithatë në dhomë, shpreheshin pak më lirshëm me njëri-tjetrin, derisa trupat e tyre kapërtheheshin e i zinte gjumi. Kishte edhe tre vëllezër të tjerë që ishin martuar e kishin krijuar familjet e tyre. Vit pas viti kur ndonjë nizam kthehej, ai i çonte ndonjë porosi familjes së vet, rrallë edhe pará. Apo kur vinte ndonjë nizam i ri nga zona e vet, ai i jepte të njohur, e mirëpriste, e takonte dhe shkëmbente me të, të rejat e fundit. Kur vinte ndonjë nga fshati i tij, i bëhej zemra mal, e bënte shok menjëherë dhe ai i tregonte pastaj në hollësi për familjen e tij dhe për fshatin ku kishte lindur dhe ishte rritur. Pas disa vitesh, ai mësoi se familjes së tij, i kishin dhënë disa dynymë tokë dhe disa bagëti me siguri si shpërblim për kontributin e tij në luftë. Por këto ishin shumë pak për të mbajtur frymën gjallë në atë vend të ashpër. Duke e shtyrë për një vit e për një tjetër, ai kishte lënë të kalonte kaq kohë sa tani që po i afrohej të dyzetave, kishte mbetur në dilemën e fundit tej çdo parashikimi të mundshëm.     

       Malli po e brente pa pushim për gjithçka që kishte lënë në vendin e tij. Për të gjithë njerëzit e tij të afërt që tani i shfaqeshin si para një pasqyre ku ndërroheshin vazhdimisht objektet e pasqyruara. Vitet e fëmijërisë që i kishte kaluar në një shtëpi të madhe me njëzet e ca anëtarë, në varfëri por me shumë dashuri për njëri-tjetrin. Dhe ai si djali më i vogël, ose “sugari” siç quhej që ndihej shpesh i privilegjuar. Sapo u rrit pak, e morën në dhomën e pritjes ku rrinin burrat dhe të mëdhenjtë e shtëpisë në katin e dytë. Aty edhe flinte me djalin e xhaxhait. Kështu i dukej vetja më i madh, dëgjonte turli lloj bisedash në odën e miqve dhe i admironte ata burra të fortë dhe të matur në fjalë e në gjeste. Pastaj kur u rrit, kishte shkuar shumë vite me bagëti dhe e pa veten në bjeshkët e larta me ujë të kulluar burimesh dhe gjelbërim të pafund. Dimrit edhe kishte vuajtur shumë në ato bjeshkë por i riu si veriu thonë, nuk pyet. Sa të bukura kishin qenë ato kohë! po mendonte ai. A janë përsëri sic kanë qenë apo çdo gjë ka ndërruar edhe atje!? Një mall i pashuar po e digjte së brendshmi dhe ai e harroi fare vendin ku ndodhej, dhimbjen e kokës që po i vlonte nga brenda dhe po këndellej në vitet e rinisë së tij. Pastaj kur u rrit, tema kryesore në familje u bë si t’i gjenin një nuse të bukur dhe nga një derë e mirë për të. Diskutime pas diskutimesh në familje derisa ata e morën vendimin. Ai thjesht dëgjonte dhe askush s’ia mori mendimin kur vendosën. Me sa dukej kishte rëndësi që ai të mos kundërshtonte hapur. Nusen e kishte parë ndërmjetësi apo “misiti” siç quhej, një mik i familjes, dhe një ditë edhe i ati i tij dhe gjithçka quhej e kryer. Kur ishte fejuar, dhe kishte shkuar në një darkë te krushku, ai kishte dalluar në mbrëmje nga dritarja një hije që lëvizte me shpejtësi në hajatin e katit të dytë kur po sillnin bukën dhe i shkoi mendja menjëherë se ishte e fejuara e tij. Për një moment, i fërgëlloi gjithë trupi por u përpoq të mos binte në sy. Pastaj martesa, netët dhe muajt e parë të paharruar dhe përshtatja edhe me këtë zakon të ri. Vendimi më pas për të shkuar nizam që ishte detyrim dhe kontribut për familjen sepse shteti do t’i obligohej për t’i ndihmuar sadopak.

       Bashkë me mallin, e kapi edhe meraku tani sidomos për gruan dhe djalin që kishte lënë në Shqipëri. Si trajtoheshin ata në atë familje të madhe me shumë breza, shumë kurora dhe shumë fëmijë të tjerë!? Si do të dukej tani djali i tij, 16 vjeçar, të cilin nuk e njihte as vetë i ati!? Po gruaja!? Sa kishte vuajtur ajo!? Jo thjesht vuajtjet fizike të punës po qëndrimi i njerëzve të tjerë ndaj saj. Sado që ai ishte i sigurt që kishte përkujdesje dhe mbrojtje për të, prapë s’mund të shmangeshin edhe gjeste apo sjellje të tjera. Ata e dinin se shumë burra të tjerë që kishin shkuar nizamë, nuk ishin kthyer kurrë më. Për një pjesë kishin marrë lajmin se ishin vrarë dhe kishin pritur e përcjellë njerëz për ngushëllim pa kufomë ndërsa për një pjesë tjetër nuk kishin dëgjuar më kurrë. Një pjesë e vogël ishin kthyer pas disa vitesh por kur ishin kthyer nuk njiheshin më, ishin plakur, shpërfytyruar dhe mezi pranoheshin si më parë në familjen dhe rrethin e tyre. Sado që gratë nuk shprehen, edhe ato kanë ndjenja si burrat, po mendonte ai. Kanë nevoja për dashuri, për seks, aq më tepër në moshë të re. A i kishte rezistuar ajo, po mendonte për gruan e tij,  ngacmimeve të ndonjë burri apo më në fund kishte pranuar të shkonte me të, në fshehtësi, duke iu bindur dëshirave të trupit? Besnikëri bashkëshortore! Sa! Deri kur!? A do ta donte gruan e tij kur të kthehej si më parë? Donte të besonte kështu por vështirë...Koha bënte punën e vet.

                                                                       ***

       Në këto mendime, Aledini u përpoq të vinte përsëri në vete. Ashtu siç ishte shtrirë, fillimisht ngriti supet për t’i ndjerë dhe shkundur nga lodhja dhe dhimbja e kokës që e kishte kapluar, pastaj shpinën dhe këmbët. E ndjeu edhe organin e tij por megjithëse u përpoq ta lëvizte, nuk iu bind. Kishin kaluar ato vite kur i rrinte dru gjithë kohën dhe ai përpiqej ta fshihte nga njerëzit e tjerë që të mos binte në sy. U përpoq ta ndjente qarkullimin e gjakut si rridhte poshtë siç parapëlqente ai, nga truri, në shpinë, poshtë në organin gjenital ku natyrshëm duhej të grumbullohej më shumë gjak pastaj në kofshë, në gju e deri të këmbët. Ngriti paksa edhe kokën për ta lëvizur pak qafën për t’u çliruar sadopak nga tensioni i rritur i gjakut por e ndjeu se i ishte rënduar shumë. Pastaj pa njëherë afër dhe pastaj tutje në horizont për t’u siguruar ku ishte dhe për tu shkëputur nga ajo kllapi dhe ato ëndrra të vendlindjes së tij. Për disa minuta, u kthjellua pak. Duhej të mendonte tani si t’ia bënte në atë gjendje ku e kishte sjellë fati që dukej pothuaj pa rrugëdalje. Pa diellin në horizont që megjithëse nxehte si saç, nuk ndriçonte edhe aq shumë por jepte një dritë të vagullt, gjysëm të mjegullt dhe në dukje të zbehtë. Nuk ishte si dielli i Mesdheut i vendit të tij me rreze që shpërhapeshin nga të katër anët dhe me një dritë që sado që nuk dallohej me sy, dukej se i përmbante të gjitha ngjyrat me të gjithë forcën dhe magjinë e tyre depërtuese. Kishte kaluar mesi i ditës. 

       U përpoq të largonte të gjitha mendimet për njerëzit e tij apo për kohën e kaluar në ushtri. Por e ndjeu se e përshkoi një kllapi nga e cila sado që mundohej, nuk dilte dot. Kaloi edhe disa orë kështu derisa në mbasditen e vonë kur dielli i ishte afruar perëndimit, u qetësua pak dhe mblodhi forcat e fundit për të bërë edhe pak rrugë. Kishte kohë për të pushuar mjaft kur të binte nata. Eci një copë herë ashtu me këmbët që i kalamendeshin por edhe duke besuar se lëvizja do t’ia lehtësonte qarkullimin e gjakut dhe tensionin. Pushkën që e mbante më vete, e hodhi tani. Kjo do t’i paraqiste rrezik në rast të hasjes së ndonjë njeriu dhe në vend që të shpëtonte, mund të vritej. Le që s’ishte në gjendje ta përdorte më. Tani mbante vetëm trastën bosh me një gavetë të cilën shpresonte ta mbushte me ujë ku të mundte. Ndjeu që po i dhimbte më shumë shpina. Eci sa eci kështu dhe ndërsa mbrëmja po binte, dhe shikimi po i mjegullohej, ai u shtri në një vend për të kaluar natën.Ishte nata e tretë që e kalonte kështu, në mes të shkretëtirës, pa bukë, pa ujë, i vetëm, i sëmurë...

       Po shihte një ëndërr sikur i qe afruar më në fund një pusi me ujë por s’mund të pinte. Nga forma e pusit, me parmakë të lartë druri ndërsa nga brenda me mur rrethor prej guri, dukej që do të ishte afër ndonjë qendre banimi por në atë moment nuk po dallonte njeri. Hodhi sytë përreth për ndonjë kovë metalike por nuk pa gjë. Një mendim tjetër i vinte që të hidhej me not në pus dhe të pinte ujë. Po si do të dilte pastaj? S‘ kishte ku të kapej për t’u ngjitur. Vëzhgonte rreth e rrotull për ndonjë bucelë uji apo litar por s’po gjente. Afrohej te parmaku dhe shikonte ujët e pusit që megjithëse ishte pak poshtë, prapë dallohej qartë saqë mund të pasqyrohej në të. Në një moment e uli kokën shumë për të parë saqë po i merreshim mendtë. Duke qëndruar ashtu dëgjoi disa hapa që po afroheshin nga prapa dhe kur u kthye pa një grua arabe me hixhab që po vinte me një bucelë uji në shpinë. U largua pak dhe i hapi vend duke pritur që ajo pasi të mbushte vetë,do t’i jepte edhe atij. Ishte një grua e re dhe megjithë cohën e zezë të veshjes që e mbulonte nga koka te këmbët, prapë se prapë dallohej nga lëvizjet e shpejta të këmbëve dhe nga hepimi i trupit. Gruaja nxori ujë me kovë disa herë derisa e mbushi bucelën dhe pastaj kur e pa të panjohurin që po priste, la një kovë uji të mbushur dhe u largua pak duke pritur pa folur. Ai u afrua dhe ndërsa po ngrinte kovën për të pirë ujin aq shumë të dëshiruar, i doli gjumi...

       Nuk e dinte çfarë ore ishte, para ose pas mesnate por e kishte kapur një etje e tmerrshme. Buzët i ishin tharë dhe madje edhe gjuha edhe gurmazi mezi lëngështoheshin nga etja e madhe. I gjithë kanali i tretjes që nga goja, në fyt e deri në stomak iu duk se ishte zmadhuar pa fund dhe mezi po priste për një pikë ujë. Koka vazhdonte t’i dhimbte fort. Mbylli sytë duke u përpjekur të flinte por i dukej se dallgë të furishme uji i turreshin për ta mbytur e ai nuk ikte dot po përballej me to ndërsa forcat po e linin....

      Të nesërmen s’mundi të lëvizte më nga vendi. U përpoq disa herë por e pa se e kishin lënë fuqitë. Dielli po nxehte më shumë se asnjëherë tjetër atë ditë. Dukej se kishte rënë në koma sepse gjithë kohën i shfaqeshin pamje të turbullta dhe hije të frikshme që dukej se do t’ia zinin frymën.  Në një moment, çoi dorën për të fshirë hundët që po i kruheshin dhe sapo e afroi dorën dalloi një lëng që po i rridhte. Si në gjysëm errësirë pa ngjyrën e gjakut që ia kishte kuqëluar duart. Atëhere u shtri edhe më shumë në kurriz të ndalonte rrjedhjen e tij.

       Pas kësaj, ai nuk shihte më rreth e rrotull. Përpiqej të shkëputej nga ajo gjendje kome apo kllapie që e kishte kapur por nuk dilte dot. Copëra kujtimesh i vinin të vagullta dhe ai kapte disa prej tyre për një kohë të shkurtër por s’mund t’i mbante gjatë. Fëminia, vendlindja, njerëzit e afërt, djali, gruaja në Shqipëri. A iu shkonte mendja atyre se në çfarë  gjendje ishte ishte ai tani? Pastaj iu kujtua ajo kënga që për nizamët  shqiptarë ishte kënga e lamtumirës apo e fatit të keq: “Mbeçë, more shokë, mbeçë/ Përtej urës së Qabesë”. Sa e kishte përshpëritur këtë këngë nëpër dhëmbë kur kishte qenë mirë duke iu druajtur fatit të keq dhe po i vinte në mend tani! Sa ia kishte përsëritur shokëve të vet nizamë atë këngë të shoqëruar me një ofshamë vuajtjeje për destinin e tyre të pashmangshëm! I vinin në mend strofa të tjera të kësaj kënge  të dëshpëruar dhe ai i këndonte me vete si duke lënë amanetin e fundit. Ai s’ishte vrarë në luftë megjithëse ishte plagosur disa herë. Atë po e vriste paqja. Kishte mbetur në mes të shkretëtirës pa bukë, pa ujë, pa njeri që t’i vinte në ndihmë dhe a nuk ishte njëlloj? Sikur të vritej nga plumbi do të ishte një fund i tmerrshëm por sidoqoftë po mendonte më i mirë se një tmerr pa fund siç po e provonte ai. Kishte mbledhur edhe ca para nga gjithë këto vite nizamllëk që i kishte lënë në kazermë në Turqi. Të paktën, ato t’ia dërgonte familjes. Po si t’ia dërgonte tani!? Për ato para që kishte fituar dhe të tjerë që ia kishin premtuar, po linte kockat në këtë vend dhe madje as ato s’ishte në gjendje t’i dërgonte. Eh, fati i shqiptarit, mendoi edhe njëherë dhe ndjeu se iu mbushën sytë me lotë... 

       Ai e dëgjonte se dikush po i fliste dhe po e shkundte nga trupi por nuk shihte gjë. Zërat po i vinin gjithnjë e më të afërt por vështrimi i ishte mjegulluar plotësisht dhe nuk dallonte gjë. As fjalët nuk i kuptonte por po bindej se një njeri i qe afruar dhe po i fliste. Nuk e dinte sa zgjati kjo gjendje vetëm se erdhi një moment kur ai i hapi sytë dhe dalloi një njeri që i fliste një gjuhë të panjohur. Në duar i dalloi një pagure me ujë me të cilën ia kishte lagur buzët dhe po përpiqej t’i jepte për të pirë. “Turkye, turkye?” po pyeste i panjohuri. Jo, jo, mohoi ai duke u përpjekur të tundte kokën. “Arnaut” iu përgjigj Aledini, pa qenë i sigurtë që i panjohuri do ta kuptonte. Këtë herë i huaji e vështroi me dashamirësi dhe u duk se u morën vesh. Kaq i mjaftonte vendasit, që të mos ishte turk me të cilët ai identifikonte trupat e ushtrisë pushtuese që ai dhe njerëzit e tij sapo kishin luftuar, pa për tjetër?... Ai ishte qënie njerëzore që duhej ndihmuar. Atëhere ia afroi paguren me ujë dhe ai piu pak sa për ta marrë veten. Aledini e shikoi me një ndjenjë të madhe mirënjohjeje vendasin. Vështroi nga qielli duke iu drejtuar Zotit të madh që ia kishte sjellë këtë njeri të mirë. Nuk kishte nevojë për fjalë për tu marrë vesh. E pa se kishte shpëtuar. Më në fund.

Poezi nga Mustafë Krasniqi


1. DHIMBJA E IKJES

Ç’është ky murrlan
Të zë frymën
Yjtë e fikur
Shpirti i krisur?

Ç’është kjo gjëmë
Në këtë natë të rëndë
Loti po zë dhimbjen
Drita po fiket?

Ç’është kjo vello e zezë
Hijerëndë e tokës amnore
Me ofshama lot faqeve
Kullë e vjetër Arbënore?

E ti...shekuj fajësoje djallin
Ata që ëndrrat t’i thyenin
Në të vjetrën Evropën
Për hile në gjeografinë
                         e etnisë?

E sot, o tokë e dhimbjes
Gjaku i dheut në ikje
shtegtimeve të botës
vërshojnë si dallgë deti!

Deri më kur kështu
Ju...shërbëtor të dreqit
Po ma kadantisni
Gjakun, rinin time?!

Deri më kur kështu...?



2. PO IKIN…

Po ikin…
Nga hijet e tmerrshme
Nga grushtit i rënd i pushtetit
Që po shkel mbi dinjitetin
E jetës së lirë të popullit.

Po ikin....
Hej, po ikin....
Pse janë të fyer
E pa shpresë për jetë
Rinia e jonë e mjerë!

Po ikin...
Me kokë në dorë
Për ku askush se di
Hijet e zeza kënaqen
Me vdekjet në kufi.

Po ikin....
Hej, po ikin...

Bota po qesh me ne
Qeveria bënë sehire
Me fatin e popullit tonë!

O, po ikin...
Nga shpresa e humbur!



3. ATA...PLASËN


Nuk di se që kokë kishin
Hijerëndat e Karpateve
Të përjargura deri në dehje
Në fontanat e njoma n’gjak?

E, nga rrezedrita
Ikën hijet...
Fontanat nuk u shteren
Ata...në dehje plasën!

O mrekulli...
Rreze dritë mbi etninë!

5.OBOBO MOJ...!

Në kryevendin tënd...
Moj e bekuara, e
Lodhura Dardani
Dolli ngrehin bashkë
Viktima e krimineli.

Obobo moj...!
Kush po ta qan hallin
Dhimbja apo tmerri?



4. O FATZI I REPUBLIKËS...

Ah..., m’kotë kërcas dhëmbët
Më humb zëri në fuqi, n’erë...
Qahem malli, jeta pelin m’bëhet
Moj Drenushë, Dardania ime e vjetër.

Dhimbja kur do të kafshon moj...
Nga gjamet bota do të ik së qeshuri
Se ç’të bënë të marrët, të ç’zhveshën
E lakuriq ata... të hodhën në sy bote.

Qeleshet e rroba gajtani m’i kishe
Në brez mbaje krismën e nderit
E në Paris i the botës, o Avni, se
Ata ç’ më zhveshin në ballë ja njehi

E ti... o i zhytur në heshtje myku
Si urith i përdalë dole sheshi
Me qindra hije e me vese bërë
Në të tënden fytyrë orëzezë.

E, ti që më solle kobin për një asht
I përjargur, dikur, kërkoje përkëdhelje
Ishte fatzi i Republikës, dogje shpresën
E i harrove të pistat e fatzi.... u bëre.

Nga flijimi i flijuesve... për Republikën
Që në shpirt të pastër kishin etninë
Na erdhi... si lulëkuqe e pranverës
Me shpresë fytyrën tënde s’do shohim më...

Ti... prapë si lavire o fatzi i Republikës
Krekosësh si engjëll, të ligat i fshehe
I pari i Republikës u bëre fytyrë fshehur
Zgjohu krismë në Parisë, o ndërgjegjeje.

Cikël poetik nga Dedë Shkurti


DASHURIA

Edhe pa të pesë shqisat ke mundësi
të frymosh, o njeri.
Mjafton të kesh shqisën e të gjitha shqisave
me emrin e bekuar nga Zoti, 
Dashuri! 

…Qe e hënë kur Zoti na dha shqisën e të parit
Dy sy mbinë në gropat poshtë ballit.

Të martën në vrimëm pas faqes
erdhi shqisa e dëgjimit
Siç kish ardhur qysh në Zanafillë 
bubullima pas vëtëtimës.

Të mërkurën dora njohu të prekurit
në ditën e tretë;
Të butën të ftohtën, të ashprën të nxehtën.

Bashkë më A-në e parë si tingull
ndieu shijen e tambëlit i sapolinduri fëmijë
Qe dita e enjte kur e shihte, i dëgjonte të qarit
dhe shijonte puthjen e përkedheljen
Nënë e tij.

Tek Zoti i gëzohej krijesës së vet 
plotësuar nga shqisa e parë në të katërtën,
Të premten, tundimi kësaj radhe
kish mposhtur Adamët e shkretë,
Kafshëve u vodhën nuhatjen!

E shtuna pesë shqisat ia nënshtroi egërsisë
ku s’dallohej dora nga putra.
Dhëmbi nga sqepi dhe thonjtë nga kthetrat
Zotit i kishin dalë nga vatha gjallesat
Kish plasur urrejtja në tufat-turma.

… Në ditën e shtatë Zoti e ndërpreu pushimin 
Krijesat e papërsosura të arrinin ujdinë 
Egërsisë dhe Urrejtjes 
përjetësisht ia gjeti shërimin :

Shqisën e vet ua dha pa kursim e shpërblim 
nëse do të dinin ta vinin në jetë?!
DASHURINË.




HEMATOMË DASHURIE 


O dashuri,
Trullos, nxjerr prej saj, përsëri e trullos këtë Botë
Herë na gropos shtatë qind pash e herë na ngre mbi re.
S’na thua: na bie ti, si tokmak mbi kokë,
Apo, si torollakë, kokën mbi ty përplasim ne?! 


Lëvizim si sonambuj, kokën me mballoma,
Instinkti nget këmbët verbtaz tek shtëpia,
S’na mëkojnë por qeshin me hematomat tona,
I gëzofshi këto Ënj’tje të bukura, bërë nga dashuria!




FAJI I PAGJETUR

Mos vallë fajin na e kanë sytë
Që nuk venë emër mbi lotë,
Dashurojmë me sy tej Yjtë
Dhe urrejmë me sy në tokë?!

Mos vallë këmba e ka fajin,
Në dyzimin e përjetshëm?!
Këmbëshpejtë në dashuri
Këmbëngulur në urrejtje?!

Në dashuri, fajin e ka dora
Kur tundon buzën ta puthë,
Kur, “urrejtje” troket ora,
I rrit thonjtë, e bëhet grusht!

Peshë e Kryqit mbi gojë ngulet!
Jo, mbi syrin, dorën, këmbët,
Dashurisë i fali buzët
Urrejtjes i fali dhëmbët!




BUZË MËKATARE

 ****
Në ziftin e mëkatit rashë me buzë,
 Më tundoi një buzë e trashë lajkatare.
 Buzët e mia skuqnin prush e shpuzë,
 M’u duk se putha një një gastare.

****
Dhëmbin qenit ia ngula pa mëshirë,
 Një klithmë t’i shkaktoja, një hemoragji.
 Asnjëra nuk ndodhi:
 Si pelte u shformua ajo buzë e shfryrë
 E kish puthur në klinikë një bisturi.



BEFAS

*****
E kam pranuar humbjen në lojë me qetësi.

Humbjet e radhës paralajmëronin dashësit e mi!
Përdor stërkëmbëzën! Godit i pari! Gjuaj befasinë!
(Në bindjen time, jo kryneçe, vazhdoja…)
Trasta të tëra humbjesh ngarkoja mbi shpinë.

Rasti erdhi si pëllumb në atë perëndim,
 Symbyllur, pa guxuar të të shihja
 Të dhashë një shtrëngim, një puthje-përvëlim!

Ti shtange;në dritën e hënës; dy pika loti
 shtegëtonin drejt buzës së pushtuar.
 S’e mora vesh dhe kurrë s’ta kërkova:
 U ndieve e tradhëtuar apo më e dashuruar?!

Gjysmëshekulli lojtar, gjithënjë titullar.
 S’e kam kuptuar, s’po e kuptoj asnjëherë:
 Në dashuri,
 Më mirë të jesh në sulm, apo portier?!

 ***
O, frymor i përkëdhelur nga Zoti,
 njeri!
 Ndalu e mendo vetëm një çast
 në qetësi:
 Je si një laps, gjurmon jetën tënde
 si një vijë.
 Në pamundësi ta koregjosh,
 ta fshish përsëri.



ÇAST TUNDIMI

 *****
 Police e bukur, police e bukur!
 Skuqesh kur më merr gjurmën e gishtit.
 Mos më tundo, çapkëne,
 E bëj një ditë burg për një të puthur!

*****
Puthja është gjurma ime e Shpirtit.



PUTHJET

*****
U deshëm
 Derisa puthja shkoi në pikën e vlimit,
 Dhe numrin asnjëherë s’e mbajtëm mend.
 Secila dukej si puthja e fillimit
 Botën e tërë e kishim ne, nën këmbë.

*****
 Më tej s’e zgjatëm, s’deshëm avull,
 Në Ekuatorin tonë, shpinëpërshpinë.
 Lamë pas tropikët, kontinentet- akull,
 Ti, drejt Antarktidës, unë, në Norkeping.

*****
 Atje provuam të tjera dashuri,
 Në dy pole, një qiell, një Yll Polar.
 Puthjet kondensonin, gati për t’u ngrirë,
 Nuk vlonin më si puthja jonë e parë.



JU QË DO TË VINI

****
Ju që do të vini
 Për shumë gjëra mund të na tallni:
 Çfarë bukëngrënësish paskeshin qenë,
 stomakmëdhenj!

Se Zotin, nderin dhe moralin,
 S’i barazuam me mite, lezbike dhe gej.

*****

Të dashurat,
 me valë mund t’i bëni shtatzënë
 Nga një planet tjetër, në të tjera Re,
 Mund të ripërtërini gjenerata,
 pa babë e nënë,

Por, kurrë nuk do të mësoni
 të dashuroni si ne!

*****

Do të valloni si sonambuj Gjithësinë.
 S’do të shihni para hunde
 Lumturinë.



QENËRI NË NGJITJE

*****
Mësova një gjë që ia vlen për ta ditur
 Janë gjallë katërqind milion qen në Planet
 E dini, këtë numër popullsie, Amerika
 synon ta arrijë në dymijë e pesëdhjetë.

Bashkëjetuam me ta pa lindur ende Dhjata
 Fluturuam si partnerë me modul në Orbitë
 Braktisën kolibet, na kërcyen mbi krevate
 (Pesëdhjetenjë/dyzetenëntë = shumicë/opozitë.)

Pavllovit i vihet në dyshim shpikja me refleks
 Cili qe Objekti, qeni apo i zbuturi njeri?!
 Qenve sot u shërbehet me mastër shef
 Zotërit e qenve shpallin grevë me uri!

Na rroftë UNICEF-i, të drejtat e fëmijëve
 Ata lypin rrugëve, vriten si në Vaterlo.
 Qenve u fali jetën e mbetur dhe bukurinë
 E magjishmja Yll i kinemasë, Brixhid Bardo!!

Si mund të ngelnim prapa ne, bijtë e Shqipes
 Qenëria, sa asnjë Zë tjetër, ka rritur kualitet
 Fëmijën rom e çon në spital në krah një ministër
 Në Sauk shkon qeni në operacion me Kabriolet ?!

Po u japim qenve çfarë Zoti ne na kishte dhuruar
 Dashurinë sensuale, banjot me shkumë, krehjet.
 Në morëm instiktet u dhamë refleksin e kushtëzuar
 U dhuruam fjalën dhe u përvetësuam lehjet!

Nuk kemi përse çuditemi me kronikat bardhë e zi,
 Me dukuri, ndodhira e shfaqje: pa koment.
 Progres në qenëri,…vendnumëro në demokraci,
 Shqyhemi e lehim si qentë në Kuvend!

****
“E Bardha dhe Të Zezat”

Tiranë,2014


ZHGËNJIMI I LUFTËTARIT

Gunën gjysmëçveshur, pushkëlëshuar, ballëngrysur, Luftëtar.
Prapa shpine pas të ndjek si manar një re e bardhë.
Shtangin ernat. Gurët shtrydhin si gjinj shterpash mbi Moravë.


Ç’të ka ngjarë?!

Liri djepit ku u lindëm!  Vdekjen supesh shkundëm.
E bekuara e kërkuar e gozhduar majë plumbash!
Puthëm dheun përmbi varre për ta sjellë në krahë pëllumbash.


Pëllumbat rrugës u dredhuan në skifterë me sqep e kthetra.
Kapedanët flakën gunat, yje e grada mbi xhaketa.
Lirinë -bardhën paketuan nëpër xhepa dhe kuleta.

Ç’më ka mbetur të bëj tjetër mbi këtë djep që na përkund?
Përmbi vdekjen pushkërova, përposhtë jetës do të humb!
Pushkës qytën t’ia bëj furkë, tutënxehtën ta bëj plug!


Dymijë vjet bëmë tre mijë luftra
Dhe lirinë s’e poqa kund!


Korçë, shtator 2013

Poezi nga Zef Mulaj


MALET E FËMIJËRISË SIME

Atje larg
Deri në kupën e qiellit
Kreshpat e tyre shkojnë.
Mbi to dielli derdhet si ar.


NË KRAHËT E ERËS

Ecën si era,
Të pa fajshme pemët
I merr përpara.
Vrapon, nuk din ku shkon.
I mjafton udhën të shkeli.
Në hapat e tij
Si fijet e një mendimi
Kur humbim koshiencën…
Vrapojnë të tjerë.
Në fërkemat e tij
Me thonj grryejnë,
Kalanë e hutimit
Nisin ta ndërtojnë
E fjalët në krahët erës
I fluturojnë…


POETI

I mbeten vargjet
Si lule pa ujë e diell.
Në mendje ia ngrinë.
Në heshtje i këndonte
Ia lexonin në sy njerëzit,
Mbi ëndrrat i binte shi
Shpirti i lagur,
Burgosur në poezi.
Shikonte larg larg
Tymnajën…


KA SKADUAR KOHA

Akrepat e orës
Era i lëviz
Në horizont.
Njeriu në heshtje.
Orët flejnë.
Koha ka skaduar.
Një ditë e re do vijë.
Me shekullin
Ngarkur në shpinë
Në të vjetrin kalë.
Akrepat e orëve varë
Koha do t’i shtyjë.


EJANI TË SHKOJMË

Atje ku fryn erë
E ftohtë…
Të thyejmë të gjitha
Dritaret e kullave
Mureve të shkruajmë emra
Njerëzish…
Që përtypin me dhëmbë
Dashuritë…
Mbi kollaret e tyre
Analiza të bëjmë.
Formula kimike
Do gjejmë.
Do zbulojmë parfume
Të reja…
Për hajdutët…
E djeshëm e të sotëm…
Ejani të shkojmë
Udhëtarët e shekullit…


SY HAPUR

Sytë nuk do t’i mbyllë.
Hapur në përjetësi
Do t’i mbajë
Të shohin kohët
Se si shkojnë e vijnë.
Edhe në gjumë
Mbi krevatin
Pa dhomë
Pa tavan
Në mes të hapësirës
Pa fund
Sytë hapur
Si lypsarë
Në udhëkryqe…


EDHE DIELLIN

Edhe diellin e kanë blerë,
Dhe hënës rrezet ia kanë marrë.
Ulërima orkestrojnë planetet…
Në kërkim të diellit
Vrapojnë…
Dhe hënës ia fshehin sytë
Në natën e errët…
E pastaj stuhia nis të bjerë.
Ti shet diellin
Atë frymë të Universit
Njeriut që është pjesë
E diellit…
Ndaj ulërimat i orkestrojnë
Planetet…


NJË POEZI E NDALUAR

Ia lexova shpirtin
Në dy vargje
Mbetur në sy…
Atë ditë kur u nda
Luani me diellin
Dhe me fjalën
Me ëndrrën
Dhe dashurinë.
Atë ditë një rreze dielli
Iu bë kurorë,
U shkulën dhe yjet
E hëna u bë nuse e poetit
Përgjithmonë…


MOS HESHT…

Kur pemët era i rrëzon,
Zjarri djeg livadhet
Plot blerim.
Kur heshtin
Nga era e furtunës
Mbi kollaret e tyre
Erë kundërmon…


E PASHË ATË DITË

Fjala e urtë
E fortë si guri…
Flakë ndizej,
Bëhej e kuqe
Si flamuri.
E pashë atë ditë
Kur tokën mëmë
E preku.
Në buzëqeshje
Kishte dhembjen
Për fëmijët që
Do të lindnin…
Me cilën gjuhë do të flasin
Fëmijët që do lindin?
Të gurit apo të atomit?
Ecën kali i vjetër
Ngarkuar, ngarkuar
Me heshtjen dhe zjarrin
Në shpinën e kërrusur
Të shekullit tim.
Në ditarin tim…


MBETUR TEK JU
(Vendlindja ime)

Sa herë në rrugë dal
Ju kërkoj,
Sa herë hap dritaren
Ju mendoj.
Shikimin e nisi
Nëpër rrugë të pafundme
Mbështjellë në pikën e lotit,
E kthyer në det malli
Për gurin, arën, pemët
Për shkëmbin bukurosh
E krenar…
Më njomen sytë
Mbyll dritaren.
Sa herë buzëqesh
Mbi ty i ndez yjet.
Sa herë pi ujë
Kroni më del në ëndërr.
Në cicërimën e zogjve
Në malet bashkoj këngën.
Sa herë të mendoj
Një afsh përmallimi
Ma përshkon zemrën.


YJET KURORË
(Shkodrës)

Rrënjë lisash mbi dhe
E gurë,
Kockat e kohëve mbështjellë
Me ngjyrën e syve Tu
Të përjashtuar nga dielli
I stinëve lakuriq
Përtej horizonteve të mjegulluara.
Stuhi, stuhi,
Mbi shpirtërat e lagur
Të përgjumur në fraza narkotike
Duke derdhur fermente
Të nxehta katalitike
Në frymëmarrjet e lodhura.
Brohoritja shpon tejpërtej
Fytyra të zverdhura
Nën rrënjët e lisave
Mbi gërmadha.
O Shkodërlocja ime
Më dhemb shpirti
Sytë nuk të shohin
Ty…
E mbytur në ujë
Ti…
Nusja më e bukur
E të gjitha kohëve.
Dasmorët e Tu
Emrat i kanë nëpër Yje
Dhe yjet, përherë kurora
Do jenë mbi Ty…