Sonntag, 29. September 2019

Gani Mehmetaj: JARINA

Gani Mehmetaj
     Fytyra e Jerinës kishte bardhësi verbuese. Sytë të magjepsnin. Rrugëve të qytetit të shtruar me gurë lumi thembrat nuk i preknin gurët e lëmuar, ndërsa majat e gishtave rrëshqisnin si në vaj. Jerina ndryshonte nga të tjerat. Shpesh i dilte para sysh fytyra e saj engjëllore nën dritën e hënës, kur bënte rojë në bedenat e kështjellës së Lekës, po edhe ditën kur nisej me një duzinë kalorësish në inspektimin e rrugëve malore që gëlonin nga pritat e cubave. 
     Nami për bukurinë e saj e la pa gjumë. Fshehtësia që e mbulonte si mjegull e dendur emrin e shtatin e saj e turbullonte. 
     E gjatë, hollake, trupi i lakohej si ngjalë, pëshpëritnin ata që kishin dëgjuar nga goja e atyre që mburreshin se e kishin parë si përftim ere. Kishte fytyrë rrezëllitëse të bardhë, flokët të mëndafshtë, ngjyrë gruri të pjekur, i fëshfërisin si fletët e akacieve. Sytë i shkëlqenin sa të linte të mbërthyer në vend. Ishte me pamje engjëlli e djallushe. Të tundonte hapi i lehtë, të bënte për vete shtati që lakohej e këllqet që dridheshin. Një shkëlqim shajnie ia rrethonte kurorën e flokëve. Kur ecte rrugës së kalldrëmit, gjethet e pemëve e të lisave nuk fëshfërinin, pushonte cicërima e zogjve, frymëmarrja e burrave, pasi t'ua ketë ndalur diafragmën, shpërthente në ofshama që të  vinin në vesh dhimbshëm. Pakkush e kishte parë, të gjithë flisnin për të sikur ta kishin fqinjën e parë që ua mori ëndrrën dhe ua çrregulloi gjumin. 
     Kështjella sipër ishte qyteti i ëndrrave, atje jetonte princesha e tyre që u ndërhyri ëndërr e zhgjëndërr. 
     Legjenda thotë se Jerina e bukur u bë shkas i përleshjes së rreptë në qytetin e Perzerendit. Dy burra nisën luftën për jetë a vdekje për hiret e së bukurës së dheut. Do të bëhej nami sikur të mos ndërhynte garda e qytetit. 
    Legjenda tjetër paraqitet edhe më dramatike: shtatë muaj u rrethua qyteti ilir, shtatë muaj u rrahën muret e kështjellës me gurë të mëdhenj të hedhur me hobe gjigante e me flakadanë zjarri që fluturonin si meteorë në qiell, shtatë muaj u sulmuan natën e ditën kështjellarët, u vranë shumë ushtarë armiq në sulm, por ranë edhe shumë ushtarë vendës në mbrojtje të kështjellës. Ata që u afroheshin dyerve të rënda për t'u futur brenda, dhe ata që kacavirreshin mureve të thepisura, binin shakull nga heshtat e shigjetat, vdisnin me ulërima, ndërsa digjeshin nga rrëshira e shkrirë, që derdhej  nga bedenat. 
    Pëshpëritej se shkak i luftës qe Jerina. Kohë më parë i erdhi një duzinë kalorësish të dërguar nga princi fqinj që ia kërkonte princit Plator vajzën për të birin. Ajo e refuzoi shkuesin. Thuhej se ajo e donte kalorësin e paemër, vendës, kështu që princi tatë nuk ia prishte vajzës së vetme. Disa thoshin se ua kishin parë profilet e përqafuara të Jerinës me kalorësin e paemër në dritën e hënës, hipur mbi kalë. 
     Princi fqinj u ndie i fyer kur ia refuzuan kërkesën, prandaj vendosi ta rrëmbente fshehtas. Dërgoi një grup kalorësish të veshur si barinj, ndërsa më parë informatorët e ndiqnin ditë e natë çdo lëvizje të saj. Kur u hap kushtrimi se princeshën e rrëmbyen, kështjellarët u hodhën në sulm me vrap të paparë ndonjëherë. Disa betoheshin se kuajt me kalorësit në shpinë fluturonin. Në çastin e rrëmbimit ajo ishte larg qytetit, duke shëtitur me vraçin e saj,  Ata që shihnin nga kodrinat qenë të sigurt se princeshën do ta kishin dërguar përtej bjeshkës së lartë, atje ku e kishte kështjellën princi, sikur të mos qëllonin në afërsi barinjtë, të cilët e zunë grykën nga duhej të kalonin kalorësit rrëmbyes, duke hedhur gurë e shigjeta kundër armikut. Derisa rrëmbyesit përpiqeshin të dilnin nga ky pështjellim, ia behën kalorësit e kështjellës, i vranë rrëmbyesit, kurse të birin e princit fqinj e futen në burgun e kështjellës.        
     Por princi fqinj e kërkonte të birin, ndryshe do të bënte namin, gur në kështjellë nuk do të linte, i kërcënoi haptas. Kështu nisi lufta. Pas rrethimit të gjatë ushtria armike u tërhoq, mori të vrarët e të plagosurit, mblodhi armët e rraqet e tjera dhe u bë hi e pluhur sikur shumë ushtri të tjera që lanë kokën buzë mureve e hendeqeve të kështjellës. 
     Legjenda prapë nuk e thotë e liruan të birin e princit që ra në burg për përpjekjen e rrëmbimit të Jerinës apo u ndëshkua. Legjenda vazhdon për ofshamat e të rinjve, për shkuesit që ktheheshin njëri pas tjetrit, ndërsa Jerinës së bukur vetëm sa ia shtonte hiret dashuria e të rinjve. Ajo nuk përcaktohej për asnjërin. Mbase ishte përcaktuar për një fatbardh, mirëpo askush nuk e dinte kush ishte ai. Kjo i shtynte të rinjtë e burrat e pjekur ta donin edhe më shumë, të sakrifikoheshin deri në fund. Thuajse kënaqej Jerina kur të tjerët vuanin?  
     Kalorësit me emrin e saj në gojë, niseshin në beteja. Me emrin e saj në buzë trimat lëshonin grahmat e fundit, pasi kishin marrë goditje vdekjeprurëse nga shpata e armikut.  
     Kjo ishte Jerina e Platorit, princit ilir të Luginës së Dardanisë, që zotëronte fusha e male në të dyja anët e Drinit të Bardhë. Zotëronte tri kështjella.
     Për Jerinën flisnin të gjithë nga maja e bjeshkës deri thellë në luginë, për të u thurën  legjenda, dy kështjella të bukura ilire emrin e saj mbanin, dy çeltina me lule që të dehnin  livadhet e Jerinës quheshin, dy kurora malesh për kurorat e Jerinës i dinin. Sikur të kishte mundësi tërë bjeshkët e Lugina emrin e saj do të mbanin. 
     Renditeshin bëmat e saj me bukuri. Në pergamenë, në vend të regjistronte kronisti jepte copa të jetës së vet, në vend të përshkruante, ofshante si të qe vetë njëri nga ata që vuanin për Jerinën dhe dashurinë e saj. Kur pritej të bënte distancën në mes të saj e burrave që ia kërkonin dashurinë, ai futej në brendësinë e gjëmës që e kishte gjetur djelmëninë që as hanin, as pinin. Jerina notonte në mes të ofshamave e dëshirave erotike të djelmoshave, por edhe dëshirimeve të burrave të pjekur. Ajo lëkundej si anija në dallgë deti. 
     Burrat e ri donin të dëshmoheshin, sepse e dinin që ajo nuk mjaftohej vetëm me pëshpërima e ofshama, ajo kërkonte dëshmi dashurie e sakrifice. Ngjishnin armët, niseshin në kërkim të lavdisë, merrnin rrugët e panjohura, me shpresën se do të ktheheshin me kurora dafine. Shumë prej tyre nuk ktheheshin më, bota ishte e madhe, me shumë joshje e me shumë të papritura, bota u hapej para si mister, ajo i përpinte. Të tjerët nuk largoheshin shumë, sepse nuk u bënte zemra të shkonin prapa diellit e të mos e shihnin më, prandaj silleshin nga kështjella e afërt në tjetrën, me shpresën se dikush do t'i ftonte për të dëshmuar trimërinë, por fama ishte diku tjetër, ndërsa ata i lëshonte zemra kur mendonin se duhej të kaptonin male e dete për t'ia dëshmuar Jerinës dashurinë.  
     Kronisti kishte renditur një himn të gjatë për bëmat e bukurisë së Jerinës, shpesh i ngatërronte  bëmat e legjendat. Imazhet e mbysnin me oreolin e bukurisë që i mori në qafë djemtë e ri e burrat e pjekur, jo pse ajo e donte këtë sakrificë, megjithëse femrave kurrë nuk u dihet çka duan e çka presin. Kronisti ishte i sigurt se ajo nuk ia kërkonte askujt sakrificat, as u thoshte një fjalë të vetme. Por ata e ndienin se duhej ta bënin, ashtu kishin lexuar në kronikat e mëhershme për dashurinë, ashtu ua donte qejfi, prandaj nuk i rezistonin tundimit që ta provonin veten, ashtu sikurse nuk i rezistonin tundimit që po patën mundësi ta rrëmbenin dhe të mos ia linin tundimit tjetrit.   
     Në margjina të legjendës thuhej se dallimet në mes të kalorësit e princeshës Jerina ishin pengesa të pakapërcyeshme. Shumica ofshanin pse ishte kështu, kurse pakica zemëroheshin si guxonte një kalorës, qoftë edhe i rangut më të lartë ta hidhte grepin në krye. Ia kishin zili për guximin, i gërryente thartira që një kalorës të arrinte në majat e pushtetit përmes një gruaje. Ata nuk besonin në dashuri, ata e shihnin pushtetin në synimet e kalorësit, ndërsa te Jerina shihnin femrën naive që për një aromë mashkulli e jepte fronin.

     Këto fantazoja, ndërsa ngjitesha kodrës së rrëpinjtë në kështjellën e Jerinës. Askush nuk e dinte  me saktësi pse e mbante emrin e Jerinës kjo kështjellë e lartë, ku mezi ngjiteshe nëpër një dhiare  malore, dikur e shtruar me gurë të skalitur lumi, pakkush dinte kush ishte Jerina, kjo femër që e frymëzoi princin a zotin e kështjellës ta pagëzonte një kështjellë me një emër simboli të bukurisë. Por që aroma e një gruaje të bukur i kishte rrahur këto male, të gjithë e ndienin. Ajo aromë ua guduliste shpesh shqisat.
     Edhe fortifikata tjetër malore përtej rrjedhës së epërme të Drinit, emrin e Jerinës mbante, ndërsa asnjëra kështjellë për dashuri e romantikë nuk ishin. Thuajse t'i ketë ngrysur ditët e fundit në Kështjellë, sipër qytetit të Jakut, larg nga qyteti i madh Perzerendi, ku sipas legjendës e njohu të dashurin, ndërsa e ngrysi jetën në pikëllim.  
     Shkak pse e ngrysi rininë në kështjellën e trishtë malore ishte zia që e mbuloi vendin, kur erdhi kumti se Kalorësi ra me shumë ushtarë në betejën e veriut kundër fiseve që shkretonin ngado që shkelnin. Të gjithë qanin, por askush nuk e kujtonte Jerinën, edhe pse fundi i kalorësit u shpërnda nga katundi në katund, nga qyteti në qytet. Në këtë zi të përgjithshme  nuk u mor vesh fundi i Jerinës. Mbase nuk pati fund si njerëzit e vdekshëm. Mbase ndodhi ashtu sikurse e thotë legjenda: U shkri me erën, u bë petale, aromë luleje, gjethe fëshfëritëse  që s'pushonte kurrë drithërimën. 

     Në versionin tjetër të legjendës thuhet se ajo u nis drejt veriut, në kërkim të kalorësit të saj dardan, por rruga ishte e pakalueshme, murtaja e shkretoi Dardaninë. Nuk arriti në cak dhe nuk u kthye mbrapshtë. 
      Në Kështjellën e Jerinës nuk kishte asnjë shtatore, mungonte sheshi me lule, shteruan currilat e uji. Para nesh shtrihej një rrënojë kështjelle, e mbuluar me shkurre e lisa të gjatë, e mbështjellë me rrënjë të pemëve e gurë të hapërdarë gjithandej. Kohë e gjatë kishte kaluar, shumë ujë rrodhi nën Urën e Shenjtë të Drinit të Bardhë, ecën vitet, ndërruan stinët, askush nuk e dinte kush ishte Jerina, që u shpirtëzua në lule. 
     Ofshamat e pëshpërimat e saj, që i  bartte era e malit, apo fresku i Luginës dalëngadalë u shndërruan në legjendë, në pëshpërima që dilnin nga zgori i lisit, ku jetonin bletët, nga degët e shpërndara në kurora malesh, nga gjethet e pemëve e shkurreve, nga lulet, pa u kuptuar ishin reale apo ishin të imagjinuara, i stisnin rrëfimtarët a mbështeteshin në ngjarje reale, jetoi kjo grua që mori në qafë shumë djem pa dashjen e vet, a ia shpifën gjërat që nuk i pati, i plasi zemra nga dashuria e fshehtë që nuk e kuptoi askush, apo iku nga epshet e lakmitë e burrave nepsqarë. 
     "Dashnia ishte ndryshe atëherë", tregonte plaku i krahinës së Kështjellës së Jerinës. "Ni herë në pesë muj takoheshim msheftas me të zgedhunen e zemrës, gjysa e kohës na shkonte tuj kja nga përmallimi, gjysa tjetër tuj vrojtu mos na hetonte  ndonjë sy i keq, që do të na merrte në qafë po e hapi fjalën se banim dashni." 


2.

     Nga maja e Kështjellës së Jerinës skaj Rrafshit të Dukagjinit lëshova një zë të zgjatur malësori: "Ehhehehe, ku je more, ku je?" Poshtë greminës së thepisur, prisja të zgjohej Jerina e fjetur e të më përgjigjej. Pas jehonës që u përthye valë-valë, heshtja e mbërtheu greminën me kurorat e maleve deri në pakufi. Ndërkaq, jehona e një legjende tjetër më vinte nga prapa bjeshkës edhe më tronditëse e më tragjike, me trima të vrarë e kalorës të kreshpëruar, që godisnin e merrnin goditje. 
      Doli Jerina kryeneçe e tunduese, atëherë kur mendohej se emri i saj do të lidhej vetëm me bukurinë e luleve, aromën dehëse të petaleve që në fillim e mbarim pranvere i linin njerëzit pa mend dhe pa gjumë. 
      Princesha Jerina, e bija e princit shqiptar Lekë Dushmani, e la pa mend mbretërinë arbërore, nxiti dashurinë e burrave të shquar, por edhe mërinë e princërve në mes vete. Lekë Dukagjini ngrysej e zgjohej me mendjen në Jerinën e Lekë Dushmanit. Lekë Zaharia, princi tjetër me nam, gdhihej me Jerinën në zemër, duke i premtuar tokë e qiell. Puna vajti deri aty sa dy princat u ndeshën egërsisht në mes vete për zemrën e trupin e saj. Thuhej se Jerina e donte Lekën e Zaharive, por Leka i Dukagjinit nuk e pranonte kurrë këtë dashuri. Nderi a kaprici kalorësiak ua kërkonte dy Lekëve zemërakë të luftonin për jetë a vdekje. 
     Nisi ndeshja e egër që e dridhi fushën e dyluftimit: godiste Leka, e priste Leka tjetër, mbushej frymë e zemërim Leka, përballë tij Leka ia kthente me zemërim e frymëmarrje të rënduar deri atëherë kur Lekë Zaharia i dha goditje vdekjeprurëse Lekë Dukagjinit. Ushtarët  kur e panë  princin e tyre të larë në gjak, u sulën trimërisht kundër Lekë Zaharisë që ta bënin copë e grimë, por dolën ushtarët e princit Zaharia para me po aq zemëratë. 
     Luftë e egër u bë atë ditë deri në perëndim të diellit. Vringëllinin shpatat, çaheshin parzmoret, rrëzoheshin kuajt, bërtisnin  burrat. Pluhur e re u ngrit mbi fushë deri lart në qiell. Britma e ofshama e mbuluan dheun. Vdiqën shumë burra, u plagosën e u gjymtuan shumë të tjerë. Luftë më të egër e më të rreptë në mes të arbërorëve, kronistët as kishin parë, as kishin dëgjuar. Jehona e betejës erdhi deri në qytet. Thuhet se ndërhyri Vrana Konti, sepse fushën do ta mbulonin edhe më shumë trima të vdekur, por në tërbimin e përgjithshëm mori plagë derisa futej në mesin e burrave të kreshpëruar. Plagë në shpirt mori edhe Gjergj Kastrioti me të dëgjuar se në fushëbetejë në mes të arbërorëve u vranë gjithë ata trima që vendin e kishin përballë ushtrive armike.   
     Kështu, pas asaj ngjarjeje tragjike, kur u vranë njëqind e pesë burra, kur Lekë Dukagjini po i mëkonte plagët, Jerina vuante për burrat që ranë në betejë, për nënat që mund ta mallkonin, vuante për fatkeqësinë që e goditi,  megjithëse ajo nuk e tradhtoi as e provokoi askënd, ajo u bë viktimë e bukurisë së vet. 
     Rrodhi shumë ujë nën urën e Drinit. Princi i zemrës së saj nuk e gëzoi gjatë Jerinën në kështjellë, sepse Lekë Dukagjini, idhnak e hakmarrës e vrau në pritë a në gjueti Lekë Zaharinë, nuk u qartësua deri në fund.  
     Princeshë Jerina, e bija e princit Lekë Dushmani, e tronditur nga fatkeqësia që e goditi,  e kishte dhënë tashmë fjalën si në eposin e kreshnikëve: "fat ma të mirë nuk i dua vetit", e çoi fjalën në tërë Arbërinë. Lekë Zaharia ishte fati e dashuria e saj tragjike, u tha kasnecëve. Me aromën e kujtimin e një burri do të vdiste, s'kishte kush që mund t'ia zinte vendin. U mbyll në manastir, katër orë larg kështjellës. Pikëllimi po e mbyste. 
     Pas një kohe burra e gra betoheshin në tokë e në qiell, në Shenjtin Shën Koll se çdo natë e dëgjonin zërin e Jerinës se si e grishte me mall Lekë Zaharinë. Të tjerët ishin të sigurt se e dëgjonin Lekën se si e grishte përmallshëm Jerinën. Kur i dëgjonin këto thirrje përmallimi të largëta vajzave të reja zemra u copëtohej nga pikëllimi, burrave u shpëtonte nga gjoksi një psherëtimë e gjatë ngashëruese. 
     Legjenda thotë pastaj se Jerina e braktisi Arbërinë, kaptoi male e dete, u vendos në manastirin e grave në Sardenjë. Aty e kaloi pjesën tjetër të jetës, në lutje e devocion. Ajo e la një fjalë të fundit para se të vdiste, trupin t'ia varrosnin në vendlindje, aty ku e varrosën të dashurin e saj Lekë Zaharinë. Kujt ia la këtë fjalë me peshë, nuk dihet. Askush nuk e thotë pse nuk ia përmbushën dëshirën e fundit që trupin t'ia kthenin në vendlindje?     
     Shekujt gati e qitën në harresë këtë legjendë tragjike për Jerinën e bukur që s'pati as hak as hile, ndërsa vuajti deri në fund të jetës për bukurinë që ia fali Zoti, vuajti edhe për dashurinë që nuk e gëzoi.


3.

    Prapë më dilte para sysh pamja e Jerinës tjetër, po aq e bukur, po aq lozonjare, po aq e dhënë pas luleve. Jerina e qytetit tim. Në Jerinën urbane me xhins e xhakavento u dashurua djaloshi i lagjes, Leka. Askush nuk u doli para t'ua eklipsonte dashurinë, s'pati rival që do të kërkonte dyluftim. Një përleshje me grushte e fytyra të gjakosura e dy djelmoshave të nxehur nga rakia e nga dashuria, një gjaknxehtësi e nxitur nga muzika e toneve të larta në diskotekë për hiret e Jerinës, një bërryl në ijë për ndëshkim pse ai e mbante në përqafim të bukurën e qytetit, ndërsa nuk ua linte të tjerëve as ta shtrëngonin në një vallëzim me muzikë të shpejtë nuk quheshin luftë për jetë a vdekje.  Megjithatë ua kishin lakmi jo vetëm rininë e dashurinë. 
     Një ditë i zgjedhuri i Jerinës, Leka, nga cepi i Rrafshit të Dukagjinit, atje ku dikur ngjizeshin legjendat, iku në luftë, apo e  morën në luftë,  legjenda urbane nuk e sqaronte. Tym e flakë shkonte fati i luftës. Bota po përmbysej. U përmbys edhe bota e Jerinës. E priti Jerina Lekën e tij pa u ankuar dhe pa u tunduar në dëshirimet e djemve tjerë. Pyeti gjithandej. Përgjigje nuk i dha askush. E shihnin me keqardhje, rrudhnin supet dhe i shmangeshin të përlotur. Sikur dinin a ndienin diçka, nuk e kapte mirë në sytë e tyre të rrëshqitshëm. 
     Me gjithë shpresën e madhe fjalë a lajm nga ai nuk mori. Dikush tha se Leka ra në një rrafshnaltë të trishtë nga një plumb snajperi. Vrasësi nuk ia pa as fytyrën, as nuk e njohu më parë, e kishin urdhëruar se duhej të vriste këdo që lëvizte prapa hendekut të armiqve. Dhe prapa hendekut të armiqve lëvizi Leka i Jerinës, prandaj ushtari i huaj e vrau. Ashtu thuhej në një lajm tronditës. Kaloi një kohë, kumti as u përsërit, as u vërtetua.  
      Një tjetër kumt u shpërnda më shpejt se sa i pari, më pak tragjik, por jo më pak i dhimbshëm për Jerinën. Sipas kumtit të ri djaloshi u martua me një bionde të skajit verior të kontinentit. Biondja kishte fytyrë edhe më të bardhë se Jerina e  Rrafshit të Dukagjinit. Jerinën e sëmboi më shumë lajmi që ai u martua me një biondinë me lëkurë më të bardhë se ajo, se sa kur i thanë se e vranë në një qafë mali a rrafshnaltë të trishtë. Prapë nuk donte ta besonte as të parën, as të dytën. 
     Nuk e pranonte të vdekur, as të martuar.  
     Ajo e dinte që i dashuri i saj po të qe gjallë një ditë një lajm do t'ia dërgonte, po të kishte rënë në luftë një kumt i fshehtë do t'i vinte, ndërkaq, as i vinte lajm nga i dashuri, as i erdhi kumti i fshehtë.    
     Pritja e torturonte. Prandaj vendosi t'i kushtohej botës së përtejme, sepse kjo botë nuk i ofroi atë që ia premtoi. Të vinte dorë mbi vete, nuk ishte në natyrën e saj, jeta pulsonte në trupin e saj, të martohej aromë burri tjetër nuk donte. Ajo nuk e donte më as jetën e mishit e të gjakut. Nëna i vdiq, babai ra në shtrat nga pikëllimi, i dashuri nuk jepte shenja jete. 
     Jerina e bukur u mbyll në manastirin e vetmuar, në mes të dy kurorave malore, atje ku paqja e qetësia të grishnin, të bënin t'i zbusje dhimbjet e shpirtit. Aty nuk ishte e vetme në vuajtje e pikëllim, simotrat pendestare e kuptonin dhe e trajtonin mirë. Jerina urbane nga cepi i Rrafshit të Dukagjinit ndoqi rrugën e princeshës, bijës së Lekë Dushmanit, i ngrysi ditët në manastir. Atje do të jetonte për kujtimin e dashurisë me devotshmëri. Gjithnjë e më shumë i shtohej dyshimi se ai nuk ishte në mesin e të gjallëve. Në fillim fantazonte që Leka do të vinte, do të hapte me rrëmbim dyert e forta të manastirit, do ta shtrëngonte gjatë e me mall në kraharor, pastaj do ta merre me vete. Qante kur e imagjinonte këtë pamje si në filma. Dikur ngashërehej edhe në sallën e kinemasë kur të dashuruarit ndaheshin e takoheshin pas shumë peripecive.  
     Shpresa me kalimin e viteve i zbehej gjithnjë e më shumë. Shpesh i përftonte mendimi: "Ai nuk është në mesin e të gjallëve, ai nuk do të martohej kurrë me një tjetër, le të jetë edhe më bionde se unë". Këtë  bindje  ia forcoi flutura me krah të shkruar që ra mbi petalet e një luleje, ku qëndroi pak më parë bleta. Ajo rrinte në kopshtin e manastirit dhe dëshironte të bëhej lule si kjo lule që lëshoi aromë aq të njohur e aq drithëruese. Një rrymim i ftohtë ia përshkoi trupin. Aroma, ardhur nga larg, bashkë me erën e njohur, ia sillte edhe erën e rëndë  të dheut. Aroma e trupit të tij, bartur nga poleni i bletës ia përkëdhelte shqisat, ndërsa era e dheut ia dridhte trupin. Ajo e kishte dëgjuar legjendën për mbretëreshën e luleve, emrin e së cilës mbante, e dinte se edhe i dashuri i Jerinës nuk u kthye kurrë nga lufta. 
     "Thuajse edhe Jerinës së Plator Dardanit  ia këputi shpresat aroma e luleve që ia solli flutura për t'i kumtuar se i dashuri i saj nuk ishte në mesin e të gjallëve?". 
   Murgesha e re derdhi lot mbi petalet e luleve, në kopshtin e manastirit. E vajtoi në heshtje vdekjen e të dashurit. Flutura iku tutje nga pikat e njelmëta të lotëve. Askush nuk mori pjesë në pikëllimin e saj, e vetme dhe e braktisur nuk e përballonte dhimbjen.
     Në të ngrysur, e gjetën pa ndjenja në kopshtin e manastirit me një lule në grushtin e shtrënguar...     
     Netëve të kthjellëta jo vetëm murgeshat e manastirit, por tërë krahina betohej në shenjtorë e shpirtrat e të vdekurve se emri Jerinaaaa, përplasej dhimbshëm e me pëshpërima.
     Emri i saj vazhdonte të pëshpëritej dhimbshëm dy mijë vjet nëpër këto hapësira...

Donnerstag, 26. September 2019

Gani Mehmetaj: DASHURI NË KOHË LUFTE

Gani Mehmetaj

     I telefonoi dikujt që iu përgjigj e hutuar “alo”.  Zëri  i drithëruar i vinte si nga fundi i pusit. Je ti, i tha ajo. Po, jam unë, ia ktheu ai. Ç’ka ndodhur, pyeti ajo në mëdyshje. Nuk isha i sigurt nëse jetoje ende në të njëjtin apartament, por të telefonova, iu përgjigj ai. Ku ishe që sa vjet, shpërtheu në mllef ajo. U ktheva nga të vdekurit. Si si, pyeti ajo e habitur. Është histori e trishtë, të mbërthen vaji po ta tregova, e kapërceu me vështirësi nga buzët ai.

     Ajo bëri pushim të gjatë, frymëmarrja i rëndohej. Atij i dukej si ta kishte para sysh: të hutuar e të trembur. Thua të ketë menduar se ai kishte vdekur?

     E di ti sa vjet nuk u bëre i gjallë, i tha ajo.  E di, një shekull,  ia ktheu  ai.  Në vendin tim u bë luftë e tmerrshme. Nuk numëroheshin të vdekurit, s’ diheshin të gjallët, predhat e artilerisë binin si shiu i verës. Klithmat dhe vdekja e pllakosen vendin.

     Ajo dëgjonte e shushatur prapa telefonit të saj. Dikur atij iu bë se asaj i pushoi frymëmarrja, s’dinte ta ndërpriste receptorin e celularit, apo të priste ende.

     Tash t’u kujtua të bëhesh i gjallë?, pyeti ajo me zemërim. Nuk munde ta bëje një telefonatë? I gjallë-i vdekur isha, por telefonatë s’mund të bëja. Shumë herë e kam dëshiruar vdekjen, vazhdoi ai me zë të zvargur e pikëllimtar si të vinte nga varret. Vdekja nuk të vjen kur e kërkon ti. Vdekja e ka orarin e  vet, të merr kur nuk e pret. Pushoi. Iu duk se ajo po qante. Deshi ta thoshte një fjalë ngushëlluese për te e për vete. Zëri nuk i doli.

     Dhe s’t’u dha të me tregoje ku ishe? S’pata se si, me kishin mbyllur në kafaz hekuri. Sa herë të kam kujtuar, me dilje para sysh e qeshur, herë e brengosur, në gjumë me thërrisje e frikësuar, ndërsa duhej të me dilte engjëlli i vdekjes ëndërr e zhgjëndërr. Vdekja me ndiqte ngado. Ishte fytyra jote ajo që me jepte vullnet të jetoja, i nxori fjalët që i kishte menduar qindra herë.  

     Ishe në luftë, e pyeti ajo. Isha në Ferr, ia ktheu ai. Ferri ndryshe s’mund të jetë.

     Ai vazhdoi të rrëfente në telefon, për herë të parë pas kaq vjetësh. Askujt nuk ia kishte treguar vuajtjet e veta, askush s’pati durim ta dëgjonte. Secili kishte hallin e vet. Nuk i kujtohej çka i tha tjetër, gati nuk e kontrollonte vetën, përnjëherësh sikur ndjeu shkarkim nervash derisa i tregonte për luftën, për tmerret, për vetminë e braktisjen, për njeriu dhe lëkurën e tij sa pak vlente.

     Nga me thërret, pyeti ajo. Nga restoranti ku dikur takoheshim shpesh, i tha ai. Acarin që u fut në mes tyre e përçonin telat e telefonit. Ishte ndarje e vështirë atëbotë, ai donte të kthehej në vendlindje, ajo përpiqej ta bindte se po e vriste vetën. Atje po bëhej luftë e pashpresë. Ku shkon, i thërriste ajo me dëshpërim, duke iu afruar pothuajse kërcënueshëm në fytyrë. Në vendin tim, iu përgjigj ai qetë, me presin. Nuk e ndihmon askënd po shkove, do të vrasin, përpiqej t’ia kthente mendjen ajo me lot në sy e fytyrë të skuqur.

     Por ai kishte vendosur, kishte familjen atje, pak gjë dinte për ta, ndërsa iu krijua ndjenja se po të shkonte do t’u ndihmonte, ose do t’u gjendej pranë.

     Po unë? i tha ajo e zemëruar. Çfarë të bëjë unë? Të rri këtu e të shoh yjet? Këtu je e sigurt, s’të ngacmon njeri, ia ktheu. Ai e dinte se ajo nuk e kishte vendin në vendlindjen e tij, s’do ta pranonin, rrezik të ndillte armiqësinë e të gjithëve. U ndanë, ajo iku nga restoranti e zemëruar, ai shkoi me pikëllim.

     Befas ajo e zgjoi nga kujtimet. E di ti që e kam çmendur botën duke të kërkuar në organizata ndërkombëtare për të zhdukurit, në radiostacionet në gjuhën tënde e gjuhë të rajonit, ku rendisnin listat e të zhdukurve dhe të kërkuarve. Me kanë sharë, herë njerëzit tuaj, herë njerëzit e mi, ndërsa ua thosha emrin tim dhe emrin tënd. Nada kërkon Kastriotin, i përgjëroja të ma thoshin një fjalë të vetme për ty, të me thoshin se je gjallë, por ata ma mbyllnin telefonin. Ndonjëherë me quanin kurvë.

     Fatkeqësisht s’kisha mundësi të dëgjoja asnjë thirrje tendën, i tha ai me dëshpërim. Atje ku isha unë, nuk vinin ftesa, kur të thërrisnin me emër, të dërgonin në vdekje.

     Ajo u largua nga receptori, ai mbeti i hutuar. S’dinte ç’të bënte, ta thërriste edhe një herë apo të priste. Dikur ajo i tha thatë, “me prit”. Ai priti.

     Në restorant dëgjohej valsi “Në Danubin e bukur të katërt” të Mocartit. Prapa qelqeve shiheshin dritat e anijeve që lundronin në lum. Atje diku, në errësirë duhej të ishte gryka ku bashkoheshin dy lumenjtë Danubi e Sava. Imazhi i një honi të errët të frikshëm ia ndrydhi zemrën. Jehona e britmave të turmës së çartur i vinte nga ajo grykëderdhje. Atje diku nisi lufta, apo mbase atje u dha kumti për mobilizim e rigrupim.

      Kur ishin bashkë shpesh e kujtonin imazhin e turmës së çartur dhe histerinë e atyre që kërkonin gjak e luftë. Ajo dridhej nga frika, kurse ai përpiqej të gjente një shpresë në horizont.

     Shpesh ai dhe ajo acaroheshin me këtë histeri. Fjalët thumbuese që ua hidhnin ndonjëherë ua prishnin ditën, por shpresonin se do t’u kalonte kjo marrëzi. Edhe më parë pati histeri të tillë kur në qytetin e saj kërkonin kokat e bashkëkombësve të tij, pastaj qetësoheshin.  Ata e donin njëri-tjetrin si asnjëherë më parë.

     U harrua në kujtime kur ajo ia behu në derë. Takimi në restorant ishte më i lehtë, më i këndshëm se sa biseda në telefon. U zhdavaritë acari në mes tyre. U përqafuan gjatë e përmallshëm. Ajo dridhej nga ngashërimet, ai e shtrëngonte sikur s’do ta lëshonte më. Dikur ajo u tërhoq prapa dhe e pa me mall e pikëllim djaloshin e dikurshëm- burrë të pjekur me thinja.

     Me trego për vetën, i tha ajo, ndërsa ia mbante majat e gishtave, të ulur në një kënd të restorantit.

    Sa malli kam për ty, i tha ai. Sa herë të kam imagjinuar. Druante se do të shkrehej në vaje po vazhdoi me këtë përmallim.

     Ajo nuk e kishte humbur freskinë e fytyrës, disa rrudha të lehta rreth syve të pikëlluar e bënin edhe më joshëse.

     E di ti se një vjet isha në burgun e qytetit tënd, ia tha ai. Na ndanin disa kilometra në mes.

     Dhe nuk t’u dha të ma dërgoje një fjalë përmes dikujt, të ma bëje një telefonat, të ma shkruaje një letër.

     Nuk me lejonin, isha rob lufte, skllav, njeri pa asnjë të drejtë, kafshë mbi të cilën policët ushtronin forcën fizike dhe zbraznin mllefin që nuk e kuptoja nga e merrnin.

     Si është e mundur? pyeste ajo, ndërsa nuk e dinte se kujt ia bënte këtë pyetje.

     Se si me dukej, pas shumë kohësh në këtë qytet në pranga, të me mbyllnin në një kafaz hekuri, dhe të mos kisha asnjë mundësi të të takoja.

       Ajo e kujtonte kur i sollën të burgosurit në qytetin e saj. U pëshpëritë për ta, thanë se janë terroristë , se kishin përdhunuar dhe vra gra dhe fëmijë. Pastaj  një ditë thanë se i kthyen në vendin e tyre, nuk donin të rrezikonin qytetin me këtë lukuni terroristësh.

      Si rave në dorë të policëve?, e pyeti ajo. Ashtu si s’ta merr mendja. Dy ditë pasi erdha në qytetin tim me kapen në rrugë gjatë arrestimeve rutine , me akuzuan për terrorizëm, ndërsa shkoja të kontrolloja mikun nga një inflamacion, kisha stetoskopin dhe çantën e ndihmës së parë me vete. Me futën në një burg të pistë.  Nga dhomat e burgjeve dëgjonim artilerinë se si gjuante predha mbi vendbanime, era e shkrumbit dhe mishit të djegur na i digjte sytë e fytin. Nuk e dinim saktë ç’po ndodhte, por erë vdekje vinte nga të gjitha anët. Pas shumë tërheqjesh zvarrë nga një burg në tjetrin, na dërguan në burgun e qytetit tënd, sepse burgjet tona ishin plotë. Pastaj befas një natë na mblodhën të gjithëve dhe na kthyen në vendin tim, në një burg në periferi të qytetit të vogël. Nuk kaloi shumë kur nisën bombardimet në kampin e burgut. Të burgosurit vraponin si të pa kokë ngado, dikush u fut në nyjet sanitare, ndërsa gardianët i ndiqnin prapa me kallash që villnin zjarr, disa futeshin në shahte kanalizimesh, por gardianët  ua hidhnin  granatat a bombat e dorës sipëri, ndërsa i nxirrnin kufoma të gjymtuara. Disa nga të burgosurit  u përpoqën të kalonin muret e larta të rrethuara me tela gjembor, por mbeten në tela, rojet i korrën me mitraloz.

     Të nesërmen po ato roja që gjuanin mbi ne me nxorën nga grumbulli i kufomave, me kthyen nga vdekja. Kisha një plagë, por askujt nuk i bëri përshtypje, me plandosen në dyshemenë e përgjakur të burgut.

     Ai rrëfente, ajo e shihte e pikëlluar. Dy tri herë u trembë nga zbehtësia e fytyrës së tij. U rrëqeth kur e mendoi se si e nxirrnin trupin e tij nga kufomat, sikur ta nxirrnin nga varri.

     E takove familjen tënde pasi dole nga burgu? pyeti ajo. I kishin vra të gjithë, i tha ai thatë. Shtëpia ishte shkrumb. Kufomat i kërkova me vjet, por nuk i gjeta.

     Instiktivisht të dytë kthyen kokën nga grykëderdhja e dy lumenjve Sava e Danubi, ku pëshpëritej se ishte një varr masiv.

     E di ti se përtej, në moçalishte në terrin e natës sollën të vrarë me frigoriferë nga Kosova, pyeti ajo dhe priste reagimin e tij. Me kanë thënë, iu përgjigj ai. Sa e tmerrshme, tha ajoi me bebëza të zgjeruara.  E di si u mor vesh e plasi skandali? Kur nga frigoriferët e përmbytur dilnin gjymtyrë a koka të vdekurish? E keqja merre vesh shpejt, ia tumiri ai.

     Për t’u shkëputur nga imazhi i trishtë ai e pyeti: Nëna e vëllai si janë?

     Zorani u vra në luftë, nëna vdiq. E mobilizuan dhe e dërguan të ju. Pas disa javësh e vranë në një mal të mallkuar, Koshare me duket e quanin. Nëna vdiq nga pikëllimi, nuk e përballoi vdekjen e Zoranit.

     Kohë të gjatë heshtën. Dy herë kamerieri ua solla nga një gotë me verë të zezë.

     Dikur ajo iu kthye: Mund të rrish të unë. S’kam njeri.

     Jashtë kishte rënë nata, tingujt e valsit shpërndaheshin me droje në sallon.

Buqetë poetike nga Dije Demiri - Frangu

Dije Demiri - Frangu


GJAMA E ESHTRAVE
(kushtuar Pjetër Bogdanit)

Dihasja bashkë me muret e Rozafës
Lotët kishin rritur Drinin e Kirin e Bunën
Në heshtje qanim që t’mos vrapoje
Me duar lidhur t‘na fshije lotët gur kalaje
I lusja Kastorët të të shpëtonin
-Tërë jetën do ju shërbej me ujë të bekuar
Vetëm ta shpëtoni Pjetrin e Bogdanajve!
-Pata takuar pastaj ashtin tënd në Prishtinë
E rrëfimi i Gjonit për vdekjen tënde
Lehjet e qeneve netëve me hënë
Shuar ma patën diellin
Po të them
Hasi nga atëherë syshterrur është
Duke bërë gjamën e eshtrave tu
Pasha Tenzonë unë jam ajo Sibila Hasjane
Dhe shoh nga dritë e eshtrave tu
Që kur u mbollën në tokën e Prishtinës



EVROPA
(ngacmim nga miti për Evropën)

Bashkë me Kadmin hanim pogaçe me qumësht të nxehtë
që perenditë na e vlonin në zjarrin e hapur,
para shumë diejve si sot e grabitur isha
me flokët e mija kahjen e erës shprishja
s’kisha ku t’i shtrija këmbët e lodhura
në Kretë mes valësh si asht i legjendës
sërish notoj përpëlitem ujërave

Mua më pat marr në qafë
Qafa e Demit
Me duar mbledhja si pupla puthjet tona
E ato ujë që rrjedh bëheshin
Gjithë duart ushla i kisha
S ‘dua fashë që m’i mbulon
Vazhdoj të ngjitem drurit të vjetëve
Degëve të thara të njoma
Për hir të ditës së pagëzimit - Evropë



UNË IA PASHË MENDTË SI I DILNIN
(një nëne në Bllacë, prill 1999)

Unë ia pashë mendtë si i dilnin
I fluturonin si zogj duke lëshuar krrokama
Duke hyrë nëpër retë e zeza ato humbnin
Në formë kujtimesh me krih
Në formë dhembjesh të lëngëta
Në formë atdheu
Në formë shtëpie
Shpërndaheshin shesheve të qiellit
As Zoti nuk arrinte t’i kapte dot
Dëbohej gjithçka nga trupi nga shpirti i saj
Vetëm furtunë frike e mbështillte
Si prangë e lidhte
Unë e pash si për çast i humbën sytë
Ju zbrazen nga bukuria
Sa të lumtur jeni ju që nuk e keni parë
Mendtë si fluturojnë si humbin

Zoti e bekoftë atë NËNË !



TRENIN QË E FOTOGRAFONTE BOTA

(13 Prill,1999)

Kishte pas vdekur ajri frymë nuk jepte
Kufomë e ujit kundërmonte deri mbi re
Hija e vdekjes kishte rënë si perde syve të qytetit
Sa vështirë ishte s‘mund qeshej
S’mund vajtohej
zërat i kishin pas varrosur thellë
në mesjetë diku groposur i kishin
ooo vetëm frika rridhte si ujë shtatëzanash
para lindjes
nëpër fytyrat tona plot stërkala vdekjeje
shiheshin

e unë pata plasur atë ditë prilli
si bubullimë qielli plasa
shava
mallkova për herë të parë në jetë
e ika
me trenin që e fotografonte bota



E ENDE JAM GRUA
(monologu i një të dhunuare)

Në trupin tim kam plot gropa të thella të zeza
Mbushur helme mbushur pështymë
Vizatuar çizme fashiste
Zgjerohen si gojë çorapësh të qelbosura
Deri në zemër prekin plagët
Çdo mëngjes shembin shikimin tim e më errin ditën
Netëve si gojë të ndyra të padhëmbë
Nxjerrin zëra klithës të nëndheshëm
Unë rrotullohem viteve, rrotullohem dyshekut
Duke provuar t’mos i zgjoj kujtimet
Se ende jam grua unë
Dhe lëkura ime ka memorie të fortë
Kafshimet e marimangës së zezë
Pëlcasin turpshëm si kallo mbushur ujë fekal
Kafshimet shovene që e bën gjak gojën e dheut
Ditëve kur bombat shpërthenin lirinë
E unë ende jam grua besoni, jam nënë
Në gjirin e kafshuar nga marimanga e zezë
Thithë qumështin biri im



NDËRTESAT E VJETRA

Ndërtesat e vjetra më shtinë udhëve pa dalje
më kujtojnë Epokën e Akullnajave
mbushur tinguj të tharë muzike
si kohë luftërash si kohë të këqija më frikësojnë
si ëndrra të zhbëra shekuj të grimcuar duken
dikush vazhdimisht pështyn nga ballkonet e tyre
e një kollë ua dëgjoj nga kati i lartë vjen
frikësohem se më bie ndonjë shpirt i vjetruar fytyrës
nga ata që ende flasin për dashninë e luftën
këto ndërtesat e vjetra
Janë si librat që në pluhur u ndihet shpirti



KJO QENIE E MADHE TOKA

Si hamall i marrë bartë shekuj Toka
Heronj e matrapaz e prostituta ia shkelin fytyrën
I japin gjak të pijë e ujëra fekal e ajo ujin kërkon
Sa qenie e madhe e vjetër
Më rrëfen për dinosaurët për
Tradhtitë luftërat e ftohta luftërat e nxehta
Më rrëfen si asnjëherë nuk dyshoi në diellin
Kjo qenie e madhe e mirë edhe hapat e mi i pranon
E s’ngopet me poezitë e mia me shikimin tim
Toka vazhdon me gojën e fushave të ushqehet
Me këmbët e bjeshkëve ecën bukur
E si gota rakie ngreh jetët e të gjithëve
Bishë e madhe e bukur Toka
Guximshëm eshtrat e varrezave i përtypë
Sa qenie e madhe e tmerrshme - TOKA



ÇDO FAMILJE ËSHTË NJË YLBER

Të gjithë ulur në minder
Bluzat ngjyra - ngjyra
Them-çdo familje është një ylber
Vishen e mendojnë në shumë mënyra
Njëri vishet me të kuqe
Nga larg duket si lulkuqe
Motra e vogël fustanin pembe
Pink ajo edhe flokët i mban
Në lulëqershize ngjan
Babi nga tegeti kurrë dorë nuk heq
Nëna xheloze me fustan të verdhë
-dimër e pranverë

Ylber i bukur ky në dhomë
Por ylber jemi dhe në mendime

Njëri mendon kritikisht
Tjetri mohon pafundësisht
Nëna gjithmonë mendon pozitivisht
Kësi ylberi as qielli s’ ka
Por ne jetojmë në shtëpi,
Jo në hava



ATA JANË NJERËZ AJRI

Somnabulët përbëhen nga qielli
Ecin përmendësh si yjet
Ecin si ajri pa u ndier
Marrin errësirën për dore
Dalin të nxjerrin dhembjen
Si dhëmbin e prishur
Të lirohen nga djajtë që shpërndajnë mallkimin mbi botë
Duke ikur nga temjani
Pjatë qelqi mund të ju duket globi
Ndaj ecin rrëshqitshëm
Ferrit ia shohin fytyrën me të keqe
Se që e ka në librat e shenjtë
Ata njerëz ajri se si vinë tek unë
E kërkojnë
Ta kollofisim kafenë bashkë.
Njëri mund të jetë i dashuri im



SA MIRË QË PAT PËLCITUR LUFTA ATË PRANVERË

Sa mirë që pat pëlcitur lufta atë pranverë
Nuk isha as e re as e vjetër
Dhe e shihja luftën drejtë në sy
Pata mësuar shumë përralla t’ u ju dëftoja fëmijëve
U vizatoja fytyrën e lirisë në fletoren pa vija
Ua bëja të bukur
E ata kënaqeshin
Sa mirë që pat pëlcitur lufta atë pranverë e kishte lule plot
Me i mbulu fytyrat e varreve
Pata blerë 10 kilogram kripë,
10 kg patate e memzi i pata bartur deri në shtëpi
Asnjëherë s’ e pyeta veten pse mora aq shumë
E nga atëherë kam një deformim unazash
Pastaj qesh kthyer tek kisha e qytetit “Engjëlli i Rojës”
Mora qirinj
Shpresoja se terrin e dëbojnë për t’i treguar udhën lirisë
Dhe mirë bëri lufta që pëlciti bash në mars, prill, maj e qershor
Disi dielli rrinte më gjatë në qiell
Dukeshin më qartë aeroplanët bombardues
Dhe nuk arriti asnjë plumb të më zë
Sikur t’kishte pëlcitur më herët a më vonë
Mund të më kishte kapur vdekja e plumbit
Kam bindjen se do të isha vrarë
Dhe harruar deri sot
Sa mirë që pat pëlcitur lufta atë pranverë
Dhe nuk u vrava



QUMËSHTI I POEZISË

Poezi-të kapin faqesh si fëmijën
Për të nxjerr lëngun që nuk amullinë
Të shtrydhin shpirtin e bie shi i tejdukshëm dhembjesh
Ti pasqyrë e bërë nga erosi fakëtimë shekujsh
Shkëlqen nga lotët nga fluturimet
Duke ndenjur varur fytyrave që s’ju shërohen vragat
E puthjet e thara numërohen vargjeve tua
Me plot të dashuruar të vetëvrarë
Ti je si një bukë ndore për një të uritur

Si qumështi i lehonave që shëron sytë
Ngjan në vajzën e mirë
Në të cilën dashurohen të gjithë, poezi
O më dhimbsen ata që nuk dinë
Të t’i zbresin e t’i ngjisin gjithë shkallët e tua
Që nuk t’i njohin zonat erogjene
Më dhimbsesh edhe ti se t’i shkulin flokët
Duke provuar të të krehin
E unë jam e lumtur
Që më mban në buzët tua
E dashura poezi.



DO TA PADIS KOMUNËN

U ç’rrënjos ai trëndafili
Që e këpusje pranverave e ma vije mes buzëve
Në parkun ku patëm njohur dashurinë
Veçoritë e saj si të ndonjë planeti të ujët
Ku merrnim dridhjen e duarve
Si pantomimë dashurie
- Aty u bë udhë asfalti i zi

E u hoq edhe qershiza
Ku merrje dy kokrra e vath m ‘i bëje
U bë një objekt shumëkatësh i errët
Do ta padis komunën
Dhe atë arkitektin që prish arkitektura kujtimesh
Se m’u ç’ bënë kujtimet mua atij e atyre
E si fleta fishkëlluese të folklorit rugovas
Në zemër qajnë ato
As romët me dëndëne
S ‘kanë si vinë më aty
Do ta padis Komunën.
____
Poezitë janë marrur nga profili i autores në FB

Pesë poezi nga Arif Molliqi

Arif Molliqi


Provë për një dilemë 

A është qeni i biri ujkut
a ujku i biri qenit
Krejt njësoj
të dytë janë mishngrënës

A është njeriu i biri djallit
a djalli i biri njeriut
Krejt njësoj
të dytë e ngatërrojnë botën

A është hajni para ministrit 
a ministri para  hajnit
Krejt njësoj
të dytë betohen n´gjuhën e dhelprës



Pesha e arkivolit

Ditën e varrimit
Njerëzit bëjnë mahi të vogla
Mbi fytyrë ma hedhin një grusht dhé 
me arkivolin e mbyllur qeshin

Më besoni, ngushtë më keni zënë
mbase jam i vetmi njeri që nuk flas 
dhe për të parën herë rri vetëm
në një shtëpi pa dritare

Varrmihësit s'kanë punë tjetër
Veç ta kërkojnë llogarin e vet
E nesërmja është vonë

Aq lehtë
E zeza nuk bëhet e bardhë




Ç´rëndësi ka kush këndon 

Këndoj aq gjatë
Sa e lodhi bjeshkën dhe detin
Asnjë yll s´mbeti në natë
Nuk u ndal 
Derisa mori n'thua në këngën e vet 

Atyre që e dëgjonin
goja u ishte terë 
duke bërtitë:
o lejeni bre atë këngë
se u tha një det i tërë 

Ç´rëndësi ka kush po këndon
Kur askujt asgjë
S´do t´i lë trashëgim
kjo kënga e juaj e padurueshme 
gjithësesi




Arti i kolaboracionistit

Kur ra ujku në torishtë
ne i numëruam delet

veç bariu dhëmbprishur
doli tepër

Dikush kurrë s'do të di
pse asgjë s'i ndodhi qenit

ai kishte shkuar të Lendina e Qyqeve
i mbeshtjellur me lëkur dashi

Delet që shpetuan
i akuzuan si kolaboracioniste

kjo është loja e njeriut
kur afër vetës mban qenin e keq 

ose,
kur qeni dhe ujku bëjnë dashuri
në oborrin tonë me gardh të thyer




Arti i lehjes 

Ndalohet rreptësisht
me leh si qeni
se nuk e dallojmë ujkun te dera

Ka kohë që s' po e kuptojmë
kush në kënd po leh
qeni në njeriun
a njeriu në qenin

Derisa të mësohemi më të lehura
njeriu do ta hanë kopenë
e ujku lë të ankohet
në “magna carta libertatum”

Në mungesë të ujkut
edhe qeni i hanë delet
dhe bariut ia lëshon mjekrrën
sikur e bëri nga dashuria....

Verë, 2019

Montag, 23. September 2019

Edhe poeti Skënder Lazaj, heq dorë nga kryesia e LKSHM-së.

Poeti Skënder Lazaj
Pas njëmbdhjetë dorëheqjeve të njëpasnjëshme nga anëtarësia dhe kryesia e Lidhjës së Krijuesve Shqiptarë në Mergatë, vjen edhe një dorëheqje e parevokueshme. Kësaj radhe nga kryesia e Lidhjës heqë dorë edhe poeti Skënder Lazaj, i cili jeton në Itali. 

Poeti Skënder Lazaj (ashtu si ndodhi edhe më disa të tjerë), është i befasuar, sepse as vet nuk e kupton si ka mundësi që emri i tij të figuroj në listën e anëtarëve të kryesisë së LKSHM-së; për çka ai asnjëherë nuk është pyetur, konsultuar apo informuar! Madje-madje, z. Lazaj thotë se edhe mbiemrin ia kanë shënuar gabimisht: Llazaj, në vend se Lazaj! 
"Ia kam paraqitur kryetarit dorëheqjen time të parevokusheme!" - shton ai në fund të prononcimit të tij.
Vlen theksuar se z Skënder Lazaj është kryetar i Lidhjës së Shkrimtareve në Itali dhe antar i këshillit drejtues të Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare që veprojnë në ketë shtet.




Dorëheqjet e deritashme:
  1. Dan Kosumi, ish themelues dhe anëtar i kryesisë - Zvicër.
  2. Sevëme Fetiqi, ish themeluese, zëdhënëse dhe anëtare e kryeisisë - Gjermani. 
  3. Muhamet Luma, anëtar i kryesisë - Gjermani.
  4. Driton Smakaj, Anëtar i kryesisë - Hungari.
  5. Fakete Rexha, anëtare e kryesisë - Francë
  6. Miradije Z. Avdullahi, anëtare e kryesisë - Itali
  7. Shenida Bilalli, anëtare e kryesisë - Kroaci
  8. Valdete Berisha, anëtare e kryesisë dhe nënkryetare - Belgjikë
  9. Mustafa Ismaili, anëtar i kryesisë - Kanada.
  10. Raimonda Moisiu, anëtare e kryesisë dhe nënkryetare . SHBA
  11. Skënder Lazaj, anëtar i kryesisë - Itali
  12. Ajet Shala, ish anetar i kryesisë në degen e Zvicrës.