Dienstag, 26. Dezember 2017

Nëntë poezi nga Bardha Mance

Bardha Mance



Ligësia

Çfare forme
Çfarë trupi
Çfarë ecje e dredhje ka ligësia
Si e gjen rrugen 
E futet të bëjë viktimë 
Dhe ëndrat e mia
Tinzare, e hollë 
Apo e trashë dhe ziliqare?
Kush dorë e mbolli atë farë
Në ca trupa qënjesh
Aq të shëmtuara vallë?
Përbindësha pa kokë
Me duar grabitqarë
Instikti i bishës
I sjell ata vërdallë
Ca të shkurtër si të shtypur
E ca të trashë
Ca si skile e ca si djallë
Do kenë jete
Ata akoma vallë?



Botë hijesh

 Sa shumë hije në këtë botë 
Silueta të trishta që tundojnë shpirtëra 
Të vijnë vërdallë me valle të shfrenuara
 Aty ku gjejnë portë dlirësie hapur 
Hedhin hapin e çmëndur
 Deri në paradhomat e zemrave ulërijnë 
Mbështjellin pabesisht çdo gjë me vello ironie
 Dhe nënqeshen me të mirën 
Shkelmojnë ankthshëm
 Çdo ind dhe neuron mendor
 Me instikte përbindsash pa formë e përmbajtje
 Të duket gjithçka si marrëzi e paralojë e stërkequr
 Lëshojnë jehona ogurzeza 
Më kot mundohesh t’i prekësh 
Pak mirësi t’ua ndalë shfrenimin 
Ato janë hije 
Që nuk kanë përmasë tjetër
 Vetëm një shtrirje zie
 A thua hijet do ta mbulojnë botën?!




Pratagonistë në tragjedi

Të thashë, më the 
Dhe sot dhe dje
I njëjti refren e njëjta tragjedi
Pratgonistë unë dhe ti
Të tjetërsohet Uni 
Të bëhet Ti 
Robërim i përhershëm
I shpirtit
Dhe Uni vdes
Dhe bota mbytet në monotoni



Botë Kafazesh

Kafazë të vjetra
Kafazë të rinj
Që hapen e mbyllen
Hap të vjetrin
Futesh tek një i ri
Botë pa kafaze shpirtërash
Ku Une mbetem Une 
Dhe Ti je Ti
Kjo a nuk duhet të jetë
Bota tënde njeri?



Mes rrebeshesh

Rrugë pa fund
Shtërngatash, rrebeshesh
Diku një kthesë e qetë
Rrugicë plot dritë pak më tej
Cfarë duhet të bëj?
Të vazhdoj rrugën 
Mes rrebeshit
Apo të përqafoj rrezen e diellit
Që më buzëqesh?


Jetë me devocion

Thuhet që i mbyturi të mbyt
Por unë dua ta ndryshoj
Dua që atij që ështe duke u mbytur
T’i  jap jetë ta shpëtoj



Melodi jete

Do ta desha jeten poezi
Ku une dhe ti te luanim hareshem me vargun
Me rime pa rime, vec ne harmoni
Bukuri shpirterash ta udheheqin ate
Ti japin melodine e jetes
Kenduar nga ne te dy
Pa fallco dhe sforcime
Ne pentagram notash 
Dridhje plot embelsi
Befas nje stonim
Te iken melodia nga dora
Me kot shpreson te rigjesh
Pak frymezim...



Pika shiu

Rri dhe mendoj për ty
Shiu mi sjell mendimet 
Pika pika
Ah tani rrebesh shiu
Rrebesh mendimesh
Rrebesh deshirash
Çudi ky sinkronizim
Valle qielli ka zbuluar
Dëshirat e mia
Apo dëshirat e mia
Tundojnë qiellin
Dhe me vjen kjo ditë
E rrufeshme
Unë tjetër rrufe
Pres dhe dua



Kur të shkruaj ty

Kur të shkruaj ty
Pena ime fërgëllon
Me ikën nga dora 
Nxitimthi vrapon
Ndjek  ritmin e saj

Kur të shkruaj ty
Pena ime ngjyhet
Në vezullimin e yjeve
Mbeshtillet 
Me nxehtësinë e diellit
Muzës time
I jep të gjitha ngjyrat
Që ja morri ylberit

Kur të shkruaj ty
Pena ime kap gjithësinë
Kërkon përtej universit
Dimensione të tjera
Të botës zbulon

Kur të shkruaj ty
Pena ime hidhet
Zhytet, mbytet 
Prapë ngjallet
Në det e oqean
Thellësinë e tyre 
E sjell tek ty

Kur te shkruaj ty
Pena ime në duet 
Me shpirtin
Zemrës i merr ritmin
Dhe unë pyes veten
Unë apo zemra ime
Shkruan vallë!



Bardha Mance ka lindur dhe është rritur në Tiranë ku edhe ka studiuar Filozofi ne Fakultetin e Shkencave Politike Juridite te Universitetit Shteteror të Tiranës, ku ka kryer sudimet me rezultate të shkëlqyera. Për 15 vjet ka dhënë mësim si Lektore e Historisë së Filozofisë në këte Universitet. 
Mbas nje specializimi te gjatë pasuniversitar në Univeristetin e Filozofisë në Athine, lidhur me Filozofine dhe Kulturën në Greqinë e lashtë ne vitin 1993, ka vazhduar të jetojë dhe punojë në  në Athinë si gazetare dhe drejtuese e Programit në Gjuhën Shqipe në Radion publike "Athina984". 
Ne gjithë punën e saj është mbeshtetur në vlerat me të mira te kultures shqiptarë të krijuara nga bashkëatdhetarët tanë në trojet Shqiptare dhe në mbarë diasporën shqiptare duke i promovuar ato dhe duke punuar për të rritur rolin e programit në gjuhën Shqipe për te mbajtur gjalle dhe zhvilluar, gjuhën kulturën dhe traditat tona Kombëtare. 
Njekohesisht ka drejtuar Lidhjen e Shoqatave Shqiptare në Greqi dhe ka qënë mjaft aktive në mësimëdhënjen vullnetare të Gjuhës dhe Kulturës Shqiptare tek studentët Shqiptarë që studiojnë në Universitetet e Greqisë. Jep mësime te gjuhës angleze për bashkëatdhetarët tanë në Qëndren Kulturor Shqiptare  "Porta Shqiptare" në Greqi.
Veç gjuhës amëtare, zotëron mirë edhe gjuhët Ruse, Angleze, Greke dhe Italiane.

Donnerstag, 21. Dezember 2017

Haxhi Muhaxheri: DIÇKA PO NDODH E DASHUR

Haxhi Muhaxheri

DIÇKA PO NDODH E DASHUR

E ndjej 
Diçka po ndodh 
E dashur
Rrugëtojmë 
Me shpejtësi drite
Udhës së Qumshtit 
Galaktikave
E me mikroskop jonik 
Shikohemi
Por heshtjen 
Nuk e thyejmë

Eta
As pluhuri kozmik 
Më nuk e shuan
Zjarrin e ndezur 
Brënda nesh

Futur jemi 
Labirintheve
Fushës magnetike 
Të mendjes
Dhe aty 
Ngritur e kemi 
Flamurin e bardhë
Se shpirti 
Na është zën peng
E kthim mbrapa nuk ka

Në gjakun e ndezur
Kapilarëve të zemrës
Ku hareshëm lozin 
Protonet neutronet
Nisi proçesi i ngjizjes
E përbrenda bërthamës
U shfaq një dimension i ri 
Për jetën

Eta
Tash edhe matematika
Humbur e ka imunitetin
Se me zero 
Dhjetra herë 
Shumëzuar të kam
Po përfundimi 
kurrë nuk më doli zero

Diçka 
Vërtetë ka për të ngjarë
E dashur
Shkatrruar janë magjitë
E dyshimi është mundur
Lum unë i lumi

Por... Dreqi e marrtë
Lodhur më kanë formulat
Ëndërrat keq më janë dehur
Koka në dysh më është ndarë
E sytë po më lën
Mjer unë i mjeri
Ç’po ndodh... 

Klinika mentale
Nuk pranon më pacient
Se çmendur janë 
Edhe mjeket
Lum unë i mjeri oh
Mjer unë i lumi

Kush më thotë
Sa është ora
Në ç’stinë jemi vallë
Po emrin... emrin si e pata...

08 dhjetor 2017

Qemajl Krasniqi flet për librin "Fshati i vrarë"

Libri "Fshati i vrarë", një vepër me vlera historike i autorëve Qemajl Krasniqi dhe Agron Limani
Doli në shtyp libri "Fshati i vrarë" me bashkë-autorë Qemajl Krasniqi dhe Agron Limani. Libri u përurua me 11 dhjetor 2017 në Bibliotekën Kombëtare “Pjetër Bogdani”, në Prishtinë. Libri me vlera historike sjell dëshmi dhe dokumenta për masakrën serbe në Krushë të Vogël të komunës së Prizrenit. Libri është botuar nga shtëpia botuese “Art Muza” dhe është shtypur në shtyprshkronjën “Xprint” në Prishtinë.
"Libri im më i ri është monografia “Fshati i vrarë”, që është një përmbledhje faktesh dhe dëshmish të krimeve serbe në një fshat të vogël të komunës së Prizrenit, në Krushë të Vogël. Libri është përuruar më 11 dhjetor të këtij viti, që përkon me Ditën Botërore të të Drejtave të Njeriut (10 dhjetor). Është një përmbledhje dëshmish e faktesh që i mblodhëm me shumë durim së bashku me mikun tim Agron Limani, i cili është banor i këtij fshati dhe disa nga ngjarjet i ka përjetuar edhe vetë," tha Qemajl Krasniqi. 
Qemajl Krasniqi është fitues i konkursit letrar “Flaka e Janarit” në Rahovec. Aktualisht po punon në një roman të ri, bazuar në ngjarje të vërtetë dhe në një monografi për dëshmorin e kombit Nesimi Elshani. 

Qemajl Krasniqi dhe Agron Limani
Intervistë me bashkë-autorin e librit "Fshati i Vrarë", z. Qemajl Krasniqi

Bisedoi: 
Ermira BABAMUSTA


Për çfarë bën fjalë libri?

Qemajl Krasniqi: Në libër janë përfshirë pesëdhjetë e një dëshmi të personave që kanë përjetuar tmerre të papërshkrueshme më 25 dhe 26 mars 1999 nga forcat e kombinuara serbe. Këta njerëz rrëfejnë përjetimet e tyre dhe të familjarëve të tyre, pasi që serbët i ndanë burrat nga gratë, duke i detyruar femrat dhe fëmijët që të largohen nga shtëpitë e tyre drejt Shqipërisë, ndërsa meshkujt nga 12 vjeç e sipër i mbajtën peng. Nënat, gratë, motrat dhe fëmijët e këtyre burrave pritën më kot për ditë e muaj me radhë që të mësojnë diçka për fatin e më të dashurve të tyre, por pritjet e tyre qenë të kota. Aktualisht rezultojnë të ekzekutuar në një shtëpi të vogël përdhese 112 meshkuj, gjashtëdhjetë e tetë prej të cilëve ende rezultojnë të zhdukur. Rrëfimet janë autentike të gjashtë personave të mbijetuar nga kjo masakër dhe të grave e fëmijëve që e panë me sytë e tyre këtë tmerr.

Çfarë mesazhi keni dashur të përcillni përmes tij?

Qemajl Kransiqi: Mesazhi i humanizmit dhe luftës për mbijetësë e përshkojnë tërë librin. Jemi përpjekur që të tërheqim vëmendjen e opinionit publik, vendor e ndërkombëtar, për të drejtën e që familjarët e Krushës së Vogël kanë për të ditur për fatin e njerëzve të tyre të vrarë e të zhdukur. Fatkeqësia qëndron në faktin se organet e hetuesisë janë marrë shumë pak me këtë ngjarje tragjike, edhe pse gjashtë njerëz kanë arritur të dalin të gjallë nga shtëpia që  i qenë vënë flakët nga serbët lokal të këtij fshati. Duket se përpjekjet e faktorit ndërkombëtar ishin fokusuar më shumë në pajtimin ndërmjet palëve ndërluftuese dhe rikthimin e serbëve që kishin ikur nga aty pas këtij krimi të tmerrshëm mbi bashkëfshtarët e tyre. Konsideruam se kjo është jo humane dhe e padrejtë në raport me fatkeqësinë e krushjanëve, të cilët edhe sot e kësaj dite vazhdojnë të vajtojnë fatin e më të dashurve. Libri është një përpjekje për të tërhequr vëmendjen e organeve të drejtësisë dhe një kontribut për historinë dhe të vërtetën e luftës në Kosovë.

Çfarë strukture ka libri?

Qemajl  Krasniqi: Kemi renditur dëshmitë dhe rrëfimet e atyre që panë e përjetuan shumë ngjarje brenda dy-tri ditësh. Po ashtu janë përmbledhur edhe dëshmi konkrete të aktivitetit të serbëve lokal, fotografi dhe fakte të tjera që kemi mundur të gjejmë. Pra, është një libër dokumuentar me vlerë utilitare dhe historike.

Çfarë e ka frymëzuar këtë zhanër të librit?

Qemajl Krasniqi: Deri sa libri sot po përjeton një krizë të thellë dhe lexuesit janë orientuar drejt teknologjisë, që po zhvillohet hovshëm, krijimi i letërsisë dokumentare mendoj se i shërben kujtesës kolektive, prandaj kemi menduar se ky është një kontribut modest në këtë drejtim. Mund të duket se ky është një zhanër i lehtë i krijimtarisë, por përballja me realitetin dhe përshkrimi i përjetimeve të njerëzve, shpesh ka shkaktuar emocione të forta teksa i regjistronim bisedat. Pastaj, renditja e fakteve dhe vijimi i një kronoligjie të ngjarjeve, përbën sfidë në vete.

Cili është botimi tjetër i rradhës? Na tregoni më tepër për veprat e tjerat letrare tuajat.

Qemajl Krasniqi: Në fakt ky është libri im i parë, por edhe në këtë rast unë jam bashkautor me z. Limani. Deri më tani kam fituar tri herë konkursin letrar “Flaka e Janarit”, aktivitet ky vjetor në komunën e Rahovecit, ku unë jetoj e punoj. Kjo më ka dhënë kurajë që të provoj të shkruaj vepra më serioze. Aktualisht kam një numër të konsiderueshëm të poezive, që mbase në një të ardhme të afërt mund të shohin dritën e botimit, si dhe një roman bazuar në ngjarje të vërtetë. Nuk mund të them me saktësi se kur do të arrij ta botoj, por gjithsesi ka kohë që po merrem me këtë roman.
Njëkohësisht po punoj në një monografi për dëshmorin e kombit Nesimi Elshani, i cili konisderohet si një ndër luftëtarët më të stoik të çështjes shqiptare. Ai qe vrarë më 27 janar 1990 nga forcat serbe në fshatin Brestoc, ndërsa jeta dhe vepra e tij janë trajtuar shumë pak, krahasuar me përpjekjet e tij heroike për liri dhe bashkim. Planifikoj që libri ta shohë dritën e botimit në pranverën e viti që vjen.

Cili është krijimi juaj i parë dhe çfarë moshe keni patur?

Qemajl Krasniqi: Kam qenë në klasën e gjashtë të shkollës fillore kur e pata shkruar poezinë e parë dhe ajo poezi qe botuar në revistën letrare për fëmijë që botohej në atë kohë në Kosovë. Ky ishte momenti kur letërsia u bë fusha ime e preferuar dhe më pas i jam qasur studimit dhe leximit.

Kush ju mbështet shpirtërisht në krijimtarinë tuaj letrare dhe publicistikë?

Qemajl Krasniqi: I jam përjetë mirënjohës djalit të xhaxhait tim Islam Krasniqi, i cili më pati motivuar që të merrem me letërsi. Ai kishte qenë i burgosur politik në fund të viteve ’70 dhe më pas kishte studiuar Gjuhë dhe letërsi shqipe, por pa arritur të përfundojë studimet për shkak të etiketës “nacionalist dhe irredentist shqiptar”, që i kishin vënë komunistët e asaj kohe. Në luftën e fundit për çlirimin e Kosovës ai ra dëshmor dhe ai mbetet motivi im për letërsinë. Besoj se në këtë mënyrë po e përmbush edhe një dëshirë dhe obligim moral ndaj tij.

Cili libër/autor që keni lexuar ju ka tërhequr më shumë dhe pse?

Qemajl Krasniqi: “Martin Iden” nga Xhek London. Kam përshtypjen sikur në këtë roman janë përmbledhur të gjitha veset dhe virtytet njerëzore, ngritjet dhe rëniet e individit në shoqërinë e konsumit, ku vlerat humane llogariten me para. Personazhi i librit e sfidon realitetin dhe në fund ngadhënjen tragjikisht. Çfarë ironie?!

Çfarë pasione dhe qëllime të tjera keni në jetë?

Qemajl Krasniqi: Pasioni im mbetet libri – leximi dhe krijimtaria. Më duket se asnjëherë nuk më mjafton koha për këto dy gjëra. Më duket sikur nuk do të arrij asnjëherë të lexoj aq sa do të doja dhe aq më keq, nuk do të mund të krijoj aq sa do të dëshiroja.

Çfarë temash ju interesojnë të trajtoni në shkrimet tuaja?

Qemajl Krasniqi: Temat e preferuara për mua janë ato tema që mund t’ju shërbejnë njerëzve për të jetuar më njerëzishëm dhe më virtytshëm. Dëshiroj të merrem me tema historike dhe me personazhe realë, duke synuar t’ju rrëfejmë jetën e vështirë dhe të rrezikshme të shqiptarëve nën sllavët. Ishte një histori tragjike që po vazhdon të prodhojë pasoja negative për krejt kombin shqiptar dhe brezat e ardhshëm nuk duhet ta harrojnë të kaluarën dhe sakrificat e mëdha që shqiptarët në ish-Jugosllavi kanë bërë.

Çfarë mendoni për letërsinë që krijohet sot?

Qemajl Krasniqi: Letërsia po përjeton fatin e njëjtë ashtu si edhe shumë fusha jetësore. Kemi një vërshim të letërsisë të krijuar në shpejtësi, respektivisht të portaleve informative, që nuk udhëhiqen nga parime e rregulla të njohura tradicionalisht. Njerëzit siç duket preferojnë të lexojnë libra xhepi dhe që nuk kërkojnë vëmendje të madhe për t’i kuptuar. Pra, libra të thjeshtë dhe që ndërlidhen me politikën. Kjo për faktin se shumë njerëz e shohin të ardhmen dhe rehatinë në politikë, apo dëshirojnë të përfitojnë nga politika. Megjithatë, vazhdon krijimi i veprave të mira dhe që mund të nxisin dëshirën për të lexuar e shkruar.

Si ka ndryshuar stili i shkrimit tuaj gjatë viteve?

Qemajl Krasniqi: Nuk kam shumë për të thënë në këtë pyetje, por nganjëherë ju hedh një sy krijimeve të mia të mëhershme dhe gjithnjë më duket se nuk e kam bërë gjënë e duhur. Është kjo ndiesi që më bën të jem më i kujdesshëm në synimet e mia jetësore rreth krijimtarisë letrare. Megjithatë, do të vazhdoj të provoj të shkruaj.

Çfarë e bën të suksesshme një shkrimtar?

Qemajl Krasniqi: Ka aq shumë libra dhe shkrimtarë që i kanë rezistuar kohës dhe vazhdojnë të  jenë aktual edhe nëse veprat janë krijuar qindra vjetë më parë. Mendoj se të jesh i suksesshëm si shkrimtar nuk do të thotë vetëm të të shiten librat por edhe të mbijetojnë në kohë. Pra, janë veprat dhe shkrimtarët që konsiderohen universal dhe që njerëzit i lexojnë me ëndje edhe sot, duke marrë ende mësime të dobishme.

Ku mund të blihet libri, në treg, shtëpia botuese dhe linqet online?

Qemajl Krasniqi: Librin “Fshati i vrarë” është shtypur në numër të kufizuar dhe po e shpërndajmë falas, sepse konsiderojmë se më e rëndësishme për këtë fazë është të mësohet e vërteta për Krushën e Vogël dhe tragjedinë njerëzore. Më pas do të provojmë ta ribotojmë e pastaj të shohim, si dhe dëshirojmë që ta përkthejmë në anglisht dhe gjermanisht dhe ta hedhim në internet. Vetëm në këtë mënyrë mendoj se do ta përmbushim syninim tonë. Libri është botuar nga shtëpia botuese “Art Muza”, ndërsa është shtypur në shtyprshkronjën “Xprint” në Prishtinë.

Na flisni më shumë për qytetin nga vini, ku jetoni tani, jetën dhe disa nga veprimtaritë e tuaja.

Qemajl Krasniqi: Unë jetoj në Rahovec, rajon që është i njohur për prodhime të bollshme e cilësore bujqësore. Hardhia e rrushit është kultura më e lashtë dhe mendoj se aty ku kultivohet rrushi mund të gjenden shumë njerëz me shpirt artistik dhe shumë mikrpitës. Njerëzit janë të vyeshëm dhe shumë të lidhur me tokën. E duan tokën dhe gratë, sa lënë edhe kokën. Pra, njerëzit e kësaj ane janë të dëshmuar edhe për atdhedashuri. Aktualisht punoj në administratën civile dhe merrem me çështjet e të rinjve, duke provuar të kontribuoj në pasurimin e jetës shpirtërore të të rinjve të këtij rajoni.

U jam mirënjohës për shprehjen e interesimit tuaj për të mbështetur krijuesit e rinj, sepse kjo do të thotë edhe inkurajim. Ju faleminderit! 

Mittwoch, 20. Dezember 2017

Muharrem Blakaj: MËNDESHA

Shkrimtari Muharrem Blakaj


MËNDESHA

Tregim nga Muharrem BLAKAJ

       Hapat e rëndë të kalorësve dhe hingëllimat e kuajve me zgjuan nga gjumi. U vesha me ngutë. Me vrap i zbrita shkallët e kalasë. Në sallonin e pritjes ishte tollovi. Dallova disa priftërinj, me këmishët e lutjeve, të shtrënguara në bel me rripat e gjerë dhe me kryqe të varura në qafë. Pranë tyre, murgjit e orakullit të Kalasë, të veshur me guna zhguni të murrmë, thërrisnin me zë të lartë duke parashikuar ardhmërinë. Ç’po ndodhë kështu? Ç’janë gjithë këta priftërinj? Kë po e përhirojnë?!
       Në shkallen e parë të fronit, pashë tim gjysh. Ishte i kthyer drejt ushtarëve dhe fliste diçka. Kishte veshur këmishën e kollarisur e të zbukuruar me dantellë. Mbi supe kishte hedhur gabardinën festive. Në dorën e majtë mbante mallotën e rëndë prej shajaku, kurse në dorën e djathtë, shpatën e madhe të betejave. Derisa po kaloja pranë altarit të bazilikës së moçme dhe po dëgjoja këmborët e kishave me tingujt e rënduar të kushtrimit, pashë disa oficerë që e përhironin Zonjën Hyjnore, që thuhej se dikur motit, kishte ardhur në trojet tona, andej nga Deti Jonë. Kur po kaloja pranë kishës, pashë tim zot që po bekohej para kryqit, derisa priftërinjtë po e përhironin hirësinë e tij. Ndërkohë, u hapën portat e rënda të kalasë. Nën tingujt e borive, pashë tim gjysh, të printe kaluar, i rrethuar nga priftërinj, murgj e oficer dhe i përcjellë nga ushtëtarë, shigjetar, shpatarë e kalorës që dolën nga kalaja. Im at, me pjesën tjetër të ushtrisë u ngjitën në bedena, për ta mbrojtur kalanë nga sulmet e tmerrshme të Sulltanit ezhdërha.
       Lajmëtarët arritën në bodrumet e kalasë. Ishin të sfilitur, të rreckosur, të pluhurosur e të plagosur. Kalaja ra, thanë me pezëm. Dolëm jashtë. Pashë ushtrinë armike të rrethuar nga një turmë ekzotike. Në ballë ishte prijësi i tyre. Tundej e përkundej lehtë mbi kalin e mbuluar me gunë saftjani, të stolisur me sumbulla tunxhi, rruaza qelibari e flokëse ngjyra-ngjyra. Kokën e kishte të mbështjellë me çallmë të stolisur me një xhufkë të kuqe e thekore në maje. Mbi shpatulla kishte hedhur një kaftan ngjyrë argjendi të qëndisur me finesë e me sumbulla fildishi, që i lëshohej lehtë mbi shallvaret bojëgjak. Në shokë i dalloheshin armët e brezit të praruara në filigran dhe të derdhura në ar. Përkrah tij, vinin orta jeniçerësh, kalorës, myfti e shehlerë të rrethuar nga oficer të lartë, oborrtar, shërbëtor eunuk, çuna dylberë e hyri. Më tutje, si të dehur vinin dervish e fakir brekëgrisur me këngë e orgji. Në gjalmat e shtrënguar rreth brezit ju vareshin thika, biza, gjilpëra, çanakë e lugë druri. Rreth e qark kalasë, me shpejtësi të rrufeshme, jeniçerët sllav i vunë nën vargonj, zinxhir e pranga, pleq, burra e djem. Ata që rezistuan, i vranë. Të grumbulluar në sheshin e kalasë, në emër të Allahut, ndanë plaçkën dhe robëreshat e luftës. Jashtë mureve të kalasë, me zjarr e hekur i shkatërruan fshatrat, i dogjën kasollet, shtëpitë, kullat e arat me grurë... në fund u grumbulluan të gjithë të froni i kalasë derisa ne na mbanin të lidhur me vargonj.
       Në gjithë kalanë mbretëroj qetësia. Rreth e qark, hordhitë osmane, u përulën për tokë duke u kthyer nga poltrona ku ishte kapardisur Sulltani Padishah. Pranë tij, e heshtur qëndronte një grua beronjë, fytyrë pushe, sy buçe e hithëth zezë. Dukej e stolisur me naze, ojna e ëndrra. Flitej se ishte mëndeshë, që me qumështin e saj do ti qetësonte kokat e turbulluara kaurë.
       Fillimi i mehtermarshit  nuk me la të çuditesha nga kjo e padëgjuar. Në arenë u panë disa vasha, të lidhura dora dorës me njëra tjetrën, që në pamje të parë dukeshin si vejusha ezmere që lulëzonin në kopshtin harem te Sulltanit. Ashtu të lehta si flutura, marshuan me vallen e tyre rituale duke e shoqëruar me këngë e lëvizje erotike. E para, hidhej e përdridhej duke tundur gjoksin e stolisur me rruaza, sedefe e perishane dhe herë pas here, me shikimin drejt qiellit dhe me gishtin tregues lart thërriste; Allah-Allah, pastaj e ulte gishtin tregues drejt Sulltanit duke vazhduar ritmin e thirrjeve; Padishah-Padishah. Pasonin thirrje në kor nga të gjithë sa ishin, ushtarë, oficer, hoxhallarë, shehlerë, dervish, dylber e hyri. Duke hedhur hapat e valles, e para u largua tutje duke zënë vendin e saj valltarja e dytë. Me kokën e zbukuruar me bilan dhe fytyrën e mbuluar me rizë të zezë, hidhej krah hapur, duke thurur gazele; Ha-ne-Hanefi, Allah-Allah, Padishah-Padishah. Gazelet e saj u pasuan nga turma. Valltarja e tretë e përcolli hapin valltares së dytë duke tundur barkun e stolisur me armaç ari dhe duke klithur me zë melodik; ma-li, Maliki, Allah-Allah, Padishah-Padishah. E katërta, me duar lartë e me hap të matur e përdridhte belin e mbuluar me një pelerinë të hollë dhe gji stolisur me dantelle ngjyra-ngjyra, duke drejtuar shikimin drejt qiellit dhe duke thurur melodi harmonike; sha-fi, sha-fi, Allah-Allah, Padishah-Padishah dhe e pesta, me flokë të stolisura me fjongo e kordele, hidhej e përdridhej duke i luajtur vithet gjysmë të zbuluara nën petkun e hollë të shallvareve dhe duke kënduar vajtueshëm; ha-mbe ha-mbeli, Allah-Allah, Padishah-Padishah.
       Porsa u krijua përshtypja se vallja e shfrenuar e tyre kishte përfunduar, nën tingujt e mehterhanës, në arenë u panë dervishë e fakir shallvare-grisur, me gozhup dhie të hedhur pa stil mbi kraharor dhe me fytyra të zbehta e sy gjysmë të fjetur nga dehja, që herë kërruseshin mbi gjunjë e herë ngreheshin në këmbë duke thirrur me zë të lartë; Allah-Allah-Allah, Hai, Hubal-Hubal-Hubal, Hai,... dhe me biza, gjilpëra e hanxhar i shponin barqet, buzët e faqet.
       Sulltani Padishah, ngriti dorën. E gjithë turma pushoj. Vendin e mbuloj një qetësi e thellë si vdekja. Me vrap po vinin disa jeniçer duke tërhequr zvarrë një njeri, i cili tundej e shkundej si të ishte brenda shkërdhecit. Herë pas here e shanin në gjuhën e tyre të pakuptimtë; jyrymy, jyrymy... shejtan, lanet, pis milet! Sa nuk me lëshuan këmbët kur pashë se në duart e tyre të pamëshirshme ishte im zot. Nuk e duroja dot ta shikoja krenarinë e tij të nëpërkëmbur e të gjunjëzuar dhunshëm nga hordhitë osmane. Brofa në këmbë dhe bëra të sulesha drejt tij për ti ardhur në ndihmë por, hovin ma ndaluan vargonjtë... isha i lidhur. Ashtu kruspull, e hodhën para Sulltanit. Përbri, ju afrua mëndesha. I thekshëm u dëgjua zëri i myezinit. Njëri nga shehlerët ju afrua pranë. Pasi ia hoqi plisin e bardhë duke e hedhur me përbuzje mbi tokën e zhyer, në kokë ia vuri çallmën e madhe osmane, duke i thënë:
       – Thuaj: La ilahe il Allah. Kërrusu mbi gju andej nga Meka dhe...
       – Merre! – urdhëroj Sulltani, duke e shtyrë mëndeshën drejt tij.
       – Jo, nuk e dua... e kam timen... nuk e marr kurrë! – ia kthej im zot
       Sulltani dha urdhër ta torturonin. Një turmë e leckosur dervishësh ju sulën sipëri duke e  goditur me gurë, shkopinj e kamxhik. Derisa po zgjaste tortura, ushtarët sollën robërit e luftës... pleq, plaka, gra, nuse, çuna, vasha e foshnje. I rreshtuan pranë tim zot.
       – Merre! – urdhëroj Sulltani duke shikuar me përçmim herë atë e herë të robëruarit.
Im zot, i sfilitur nga tortura barbare, i çnderuar dhe i ç‘burrëruar, vështrimin e hodhi andej nga populli i tij i gjunjëzuar para xhelatëve shpatëzhveshur. Heshti.
       – Merre se përndryshe, gjithë popullin tuaj do ta vras... ata që do të shpëtojnë do ti degdis në shkretëtirat e Anadollit, kurse vendin tuaj, do t’ia dhuroj popullit të lartësuar të Allahut dhe jeniçerëve të uritur sllav. – tha Sulltani Padishah duke kthyer dorën e djathtë drejt hordhive te tij, të cilët brohoriten të entuziazmuar duke thirrur me sa fuqi që kishin; Allah-Allah, Padishah-Padishah... kurse të robëruarit, me sy të përlotur shikonin tim zot të lidhur, të poshtëruar, të rraskapitur... ata e donin jetën, tokën, dheun e trojet e tyre.
       Derisa im zot, po shikonte andej nga fushnaja e robërisë, nga goja ju shkëput një psherëtimë. Ishte ahti i nënshtrimit. Me zë të përvajshëm e plot ngashërim, bërbëliti:
       – O populli im... duhet ta doni atdheun edhe kur është i nëpërkëmbur, i çnderuar, i dhunuar dhe i përbuzur nga hordhitë e huaja gjakatare... për ju, e për atdheun tim, sot, në këmbim të jetës tuaj, në këmbim të mbijetesës tuaj, po e pranoj mëndeshën që e solli me vete Sulltani ezhdërha... pranojeni edhe ju, në këmbim të zotërimit të trojeve tuaja, por... kurrë mos e harroni dhe dashurojeni me përgjëratë, në jetë të jetëve, nënën tonë hyjnore...– ndërkohë mëndesha e zemëruar e shtrëngoj fort nga supi. Im zot heshti.
      – Të lumtë biri im. Kështu të dua: Të zbutur, të gjunjëzuar, të përulur... – tha Sulltani dhe e lëvizi dorën drejt shehlerëve. Kryeshehu, u përul me nderime para këmbëve të Sulltanit. Pasi mori urdhrin, duke ecur prapthi u ngrit ngadalë më këmbë. Disa herë, me lëvizje dore nga gjoksi, para fytyrës e deri në ballë, bëri temena para madhërisë së tij. Me një qëndrim zotërues, ju dha urdhër dervishëve që të fillonin ceremoninë e gjunjëzimit të miletit te pistë, kurse vet me zë të çjerrë tha:
       – O pis milet. Pas gjunjëzimit tuaj para Sulltanit, dritës së Allahut në tokë, për pastrimin e shpirtrave tuaj të mbushur haram, lartmadhëria e Tij, për ju zgjodhi letargjinë tuaj dhe vecit hali-në  islame. Flini të qetë dhe ëndërrojeni të mirën, të bukurën, të dashurën... lirinë. Ne, për ju do rrimë zgjuar. Do ndërtojmë saraje gjumi, pallate vegimi, kulla shajnish e faltore ëndrrash. Zëri i myezinit, pesë herë në ditë, si aromë hashashi, do ti dehë zemrat tuaja gjynahqarë, do t’ua qetësoj shpirtrat tuaj të pështirë dhe do t’ua shëroj mendjen tuaj të krisur. Çallmat islame, nga sot i bartshi me shëndet, do tua shpërlajnë trurin tuaj kaur dhe do t’ua zbusin kryeneçësinë krishtere duke ju kthyer në vathën e besimtarëve islam.
       Derisa kryeshehu po fliste, në luzmën e robërisë u pa të futej mëndesha ezmere e përcjellë nga im zot, hoxhallarë e dervish. Ata ecnin ngadalë duke kënduar me shestim sure nga kurani dhe ilahi dervishësh që përhapnin anë e kënd fushës së robërisë shafranin e gjumit. Mëndesha, me hapin e saj të matur ju afrua një grupi robërish shpresëhumbur. Filloj tu jepte qumësht nga gjiri i saj zhangël. Rreth tyre u mblodhën imam, shehlerë e dervish duke kënduar sure e ilahi dehëse. Robërit filluan të dremisnin sikur të ishin në djepat e rritës e jo nën prangat e robërisë. Tundjet dhe lëkundjet, me tamtam, britma e ulërima të dervishëve, dukej se ju vinin si ninullat e gjysheve atje pranë ngrohtësisë së zjarrit në oxhakun e kasolleve e kullave të tyre. Derisa përkundeshin si në flatrat e ëndrrave, njëri prej shpresëhumburve ngriti pak kokën dhe filloj të fliste jerm duke përsëritur ezanin e myezinit.
       Pas tij, gjysmëfjetur e gjysmëzgjuar, tundej e lëkundej një flok-perçe duke emituar dervishët, kurse një tjetër, me sy gjysmë të mbyllur e me zë të çjerrë, i ftonte të tjerët ta ndiqnin pas ne farsën e tij gjysmë hënore. Ndërsa mëndesha, nën përcjelljen e lodrave dhe orgjisë kishte ngelur e rrethuar nga disa robër kryengritës, të cilët nuk i bindeshin vullnetit të saj. Nga krahu lindorë i fushës së robërisë u panë kalorës spahinj që shkonin trangelang drejtë tyre. Nga krahu verilindor prej majave të thepisura rrungajë po zbrisnin rrëpirave zallore çetat e jeniçerëve të prirë nga vojvodët e Kraleviq Markut. Ndërkohë, luzma kryengritëse u gjend e rrethuar nga të katër anët. Me egërsi të shfrenuar rrethuesit filluan ti godasin kryengritësit me vare, xhore e topuzë mbi kokat e tyre përçore. Të trullosur, pas vigmave tmerruese, rrotulloheshin në anën tjetër dhe nën zukatjen e njëtrajtshme të myezinëve dhe jahu-ve të dervishëve, treteshin si në boten e fluturave, luleve dhe ëndrrave të gjumit të madh hyjnor.
       Acari pushtues me erë, borë e ngrica sa vinte e shtohej. Nata e zezë, e ardhur andaj nga lindja, me batanijen e saj të rëndë e të katranosur, kishte mbuluar mbarë fushën e robërisë. Herë-herë, si një prushanë yjesh, deri të perdja e zezë në kufijtë perëndimor të fushës së robërisë, vëreheshin zjarre. Ashtu siç ndizeshin ngadalë dhe merrnin hovin e parë të dritës hyjnore, ashtu edhe zhdukeshin njëri pas tjetrit duke u thërrmuar në errësirën e pafund të natës anadollake. Pa ndërprerë, nga fusha e errët e robërisë dëgjoja thirrje kushtrimi, lutje priftërinjsh, përsiatje fëmijësh, mallkime nënash, vringëllima vargonjsh, jermi farsash, trokëllima kuajsh, vërvitje shpatash, hapa çizmesh... të gjitha së bashku me vinin si ngjirje drithëruese të dala nga skëterra... dhe ashtu, lehtë-lehtë, i mbulonte si me plaf zëri i çjerrë i myezinit. Vetëm ashku i ngrohtë i tokës mëmë, të robëruarit i mbronte nga shtrëngata, shiu dhe era që vërshëllente pa pushim mbi kokat e tyre të fjetura dhe trupat e tyre të rrëgjuar.
       Derisa po e kërkoja në kupën e zezë të errësirës vezullimën e shumëpritur të yllit të dritës, andej nga perëndimi, ku ndodhej fusha e fjetur e robërisë, sikur feksi shkëlqimi i një shkëndije të venitur. Kur, me ankth po prisja shuarjen dhe thërrmimin e shkëndijës shpresëdhënëse, pashë se drita po rritej prore. Filluan të ndizen flakadanë e zjarre tjera. Nga mbarë fusha e robërisë po shikoja lëvizjet e ngathëta të jeniçerëve, kalorësve, myftinjve e dervishëve që po ktheheshin andej nga kishin ardhur. Dukeshin të thyer, të zbutur e të mundur. Pas tyre, në mesin e disa hoxhallarëve dëgjova zërin e tim zot. Sa u mrekullova. Derisa po prisja të mi hiqte prangat e robërisë, ai mu afrua pranë dhe po me shikonte me sy të çakërdisur. Pasi lëvizi kokën e madhe me çallmën osmane sipëri, mu drejtua;
       – Ende e mbanë vështrimin andej nga perëndimi?... këtej, këtej nga lindja, këtej është shpëtimi i njerëzimit, o pjellë haram. Jazëk... – dhe ngriti dorën të më godiste. Sa nuk klitha nga zhgënjimi. Im zot ishte tjetërsuar. I shtyrë nga turma u largua tutje. Herë pas here dëgjoja klithmat e tij të përvajshme:
       – Dua sulltanin... dua babën sulltan!... Nënshtrohuni, flini e përuluni para dritës së Allahut mbi dhe, o pis milet!
       Duke vajtuar e gjëmuar u gjend para Sulltanit. Me zë të përvajshëm e fytyrë të përqurrtë, duke u zhyer e zhgërryer para tij, i lutej të kthehej në Fushën e robërisë për ti shuar zjarret, për ta kthyer errësirën dhe për ta vënë në gjumë pis miletin. Kur e pa se nuk po shqitej, Sulltani tha:
       – Mos ke frikë biri im. Nuk jeni zgjuar nga gjumi i ëmbël i gjysmëhënës islame. Jeni në jermi të përkohshme. Me ndihmën e mëndeshës, që po ua lë çiban në trojet tuaja haram, andralla e zgjimit do të jetë e shkurtër. Do vij koha e gjumit të njëmendtë. Shfrytëzojeni. Flini. Në jetë të jetëve mos u zgjoni... bota i do, i çmon dhe i përkrahë ëndrrat e gjumit islame.
       ...dhe hija e Sulltanit, sa vinte e tretej në horizontin e zymtë të lindjes. Mëngjesi, si me shpatë, çau perden e zezë të natës. Yjtë, njëri pas tjetrit u arratisen në kaltërsinë e shndritshme qiellore, kurse gjysmëhëna, me pamjen e saj të qelqtë dhe shkëlqimin e ftohët atje në kupë të qiellit, bënte sikur po i sfidonte rrezet e diellit të përflakur të agut pranverorë, që për çudinë time, kësaj radhe, po lindte nga perëndimi.

Mars 2014

Montag, 18. Dezember 2017

Letërsia s’është thjesht dëshire, as biznes, Ajo është përgjegjës.

Zyba Hyen Hysa

Që të dallojë një vepër nëse i përket letërsisë shqipe, s'mjafton vetëm të shkruhet në gjuhën shqipe, por ajo që e dallon është tematika e marrë nga jeta shqiptare duke e veshur me figurat stilistike gjetur nga thesari i kulturës së popullit ndër shekuj, ndërthurur e pasuruar edhe me esencën e kulturës së autorit, duke pasur si far, idenë që kërkon të përcojë me këtë vepër.
Po t'i marrësh veç e veç këto elementë, do të shikojmë rëndësisnë e secilës, për të kontribuar në plotësimin e njëra - tjetrës, nëse njëra nga këto të mos jetë në akord me tjerat, libri s'mund të quhet vepër e pse mund të ketë qindra faqe.
Shkrimtari, poeti, gjithë krijuesit janë vëzhguesit e përhershëm të ecurisë së zhvillimit të shoqërisë njerzore, kjo jo se e kanë marrë si detyrë, por se vetë natyra i ka përzgjedhur ata duke u falur talent e përmes aftësisë së tyre krijuese, janë përherë të gatshëm për të mjekuar plagët e shoqërisë përmes letërsisë dhe arteve si i vetmi ilaç kurativ për shpirtin e një populli.
Asnjëherë njeriu s'e mendon se do të bëhet shkrimtar, çdo gjë vjen kaq natyrshëm, saqë një ditë kur veprat e tij pëlqehen e kërkohen, nuk i besohet që është ai autori.
Krijuesi i mirëfilltë kurrë nuk shqetësohet të bëhet dikushi, por të bëjë atë që vjen nga shkëndija intuitive dërguar nga Universi. Ai nuk zë vend derisa ta arrijë atë. Për një krijues ka rëndësi të gjejë mundësi për të realizuar idenë në vepër, se çdo vepër vjen si ide dhe çdo gjë tjetër i shërben asaj e jo të zgjedhim tematikën për të sajuar ide. Kurrë s'më kishte shkuar në mend se një ditë do të shkruaja një libër për Skënderbeun, por ardhja e idesë më nxiti të shkruaj, ide që ngacmohet nga nyjet e kohës për të bërë një përpjekje për ta zgjidhur atë.
Çdo vepër arti, siç e thashë edhe më lart, vjen më parë si Ide përmes intuitës, e kur vjen, krijuesi s'gjen prehje gjer ta realizojë në vepër për të shpalosur atë para lexuesin, shikuesin, apo dëgjuesin. Intuita s'është gjë tjetër, përveç se sinjal i Zotit, apo të thënë në gjuhën e shkencës, sinjal i misterit, ajo të pickon trurin dhe të ndez shpirtin, të merr gjumin dhe të fut në kërkim të përhershëm për të realizuar atë në vepër dhe një krijues i mirfilltë këtë gjë e ka të qartë, mjerë ata që pretendojnë se janë krijues kur marrin punë me porosi të dikujt, apo të shtetit dhe ajo që e degradon krijuesin, është shabllonizmi, pa art, thjesht t'i përshtatet porositësit, ata që punojnë me "porosi" quhen punëmarrës, jo, më krijues.
Duke menduar kështu, kam arritur në përfundim, se Letërsia e Realizmit Socialist i shndërroi krijuesit në punëmarrës dhe letërsinë dhe artet në shërbim të propagandës e jo në shërbim të shoqërisë, unë as e ngre, as e zhduk këtë lloj "letërsie" por thjesht s'besoj se është letërsi, se ajo s'ka individualitetin e krijuesit, ndaj mendoj që ne nuk përfaqësohemi në thesarin e madh të letërsisë botërore, se s'ka letërsi të virgjër, ajo është e përçkunduar nga politika.
Lind pyetja: Si ka mundësi që një popull të mos ketë letërsi, kaq përbindësh qënka?
Për të përdorur një stil të qartë e të kuptueshëm për lexuesin, është pikërisht origjinaliteti i letërsisë së një kombi që e bën atë pjesë të letërsisë Botërore, nëse letërsia s'mban aromën e kulturës së popullit të saj, ajo kurrë s'mund të bëhet pjesë e asaj universale.
Ne s'kemi një letërsi të bëhet pjesë e asaj botërore e pse shpesh themi se ky, apo ai autor u përkthye në kaq, apo aq gjuhë të botës, por deri më sot asnjë shkrimtar nuk është me nivelin e kësaj letërsie, po të lexosh librat e autorëve të letërsisë botrore, biles qysh të klasikëve janë të lexueshëm, të pëlqyeshëm dhe magjikë dhe e dini pse ndodh kjo, se janë origjinalë, mbështetur fuqimisht në kulturën dhe jetën e popullit.
Jeta e njeriut, dëshirat, pasionet, dashuria... çdo gjë jetësore, ka qënë, është e do të jetë në jetë të jetëve për njerinë, ndaj ai auror që futet në indet e kësaj jete, bën kryevepra e atëherë vepra e tij i kapërcen përmasat e kombit të tij e bëhet pjesë e thesarit të kulturës botërore. Një letërsi me tematika të komanduara s'mund të japë kurrë mesazhe largpamëse shoqërië, përkundrazi do e çorodisë, do e qorrollisë dhe dashje pa dashje ajo (shoqëria) kërkon dikë ta marrë për krahu e duke mos e gjetur këtë mbështetje tek letërsia dhe arti, tek njerzit e kulturës, zgjat dorën tek shteti, por shteti u jep një dorë e me tjetrën u vjedh edhe qindarkat e fundit… shkurt; i skallavëron.
Për skllavërinë e një kombi, s’është përgjegjëse politika, por inteligjenca, njerzit e artit dhe të kulturës, krijuesit…

E bëra këtë parantezë, për të thënë se letërsia jonë është mbarsur me tematika të komanduara, shpesh me figuracione të pakuptimta për lexuesin dhe si e tillë, ajo nuk është e lakmueshme dhe më vjen keq ta them, por ajo krijimtari që nuk lexohet, s'quhet letërsi e për fatin e keq tonin, ne akoma nuk kemi një letërsi të mirfilltë, letërsia e Realizmit Socialist, thjesht merrte tematika të ditës, por nuk trajtonte, thjesht konstatonte dhe e lyente me bojra, thjesht për të kënaqur syrin pa e futur mendjen dhe shpirtin në punë fare, apo tema historike që e ngritën armikun tonë shekullor, në pjedestal, duke shfryrë kundër Turqisë, Italisë dhe Gjermanisë, që ishin pushtuesit tanë, ndërsa sllavët, ishin miqtë tanë të mëdhenj e ndërsa letërsia e para 1944 u ndalua, pikërisht se kishte tematika origjinale shqiptare dhe ajo që duhet thënë, se në atë letërsi kishte mendim të lirë, kishte trajtim të mirfilltë të tematikave dhe figuracioni ishte kryesisht shqiptar, pa lënë mënjanë dhe nga kultura botrore. Kjo bënte që në rininë time, për një libër të ndaluar prisnim në radhë për ta lexuar...
Shpesh më kundërshtojnë për mendimet që them për letërsinë dhe thonë: "Më mirë letërsinë e Realizmit Socialist se pa letërsi" dhe unë po u them: ne s'jemi pa letërsi, por ajo qëndron e varrosur në dorëshkrime, apo botohen dhe zhduken, ku janë botuar dhe tregut asnjë libër nuk qarkullon e pse thuhet se tirazhi ka qënë i madh. Porosia është; ashtu siç u dënuan autorët, tani të burgoset krijimtaria e tyre, se po të ishte vërtet dëshira e mirë, tregu i librit nuk do ishte rënduar nga librat e politikanëve dhe biografive të tradhëtarëve të kombit.
Shkrimtari në radhë të parë duhet të njohë veten, që të njohë veten, duhet të njohë prejardhjen, historinë e kombit, ngjarjet, ndodhitë, jo me sekuenca, por në kronologji, të gjejë shkakun që të dalë e qartë pasoja, shkrimtarët duhet të njohin librat e shenjtë, të njohin filozofinë, të njohin letërsinë, sigurisht edhe gjuhën të dinë ta përdorin ashtu me thjeshtësinë e saj për të dhënë mesazhe për të gjithë, pra të jetë e kuptueshme për lexues të niveleve të ndryshme e kjo arrihet kur kemi parasyshë ato që thashë më lart, por ç’po ndodh tek ne? Për fat të keq botohen e stimulohen “shkrimtarë” pa nivel kulturor dhe artistik e nxirren libra dhe mblidhen “kokat” e shoqatave dhe i krahasojne me Eseninin, Kafkën… deri tek Shekspiri i madh. Kjo lloj letërsie e degradon letërsinë, e lë shpirtin e popullit pa ushqim, ndërsa autorët e mirfilltë, edhe kur botojnë, mbeten në hije, apo nuk përfillen nga “tribunarët” e shoqatave, apo kjo kategori nuk duron fjalët boshe, pa asnjë bazë kritike të mirfilltë letrare…
Kam disa vite që po studioj për kënaqësinë time dhe për ndriçimin e mendjes një pjesë të veprës së Prof. Dr. Isuf Luzaj dhe ato që shkrova më sipër i kam gjetur në krijimtarinë e këtij gjigandi, i cili shkruan thjeshtë e jep mendime të mëdha, të kuptueshme për të gjithë, tematikat e tij në letërsi janë krejtësisht shqiptare. Kështu në tragjedinë "Princesha Rugina" e cila është botuar, trajton luftën heroike të Gjergj Aranitit dhe nxjerr shkakun e humbjes së tij nga ndërhyrjet e venecianëve, duke i vënë përballë me njëri - tjetrin princat shqiptarë, deri dhe brenda familjes, gjë që asnjë shkrimtarë nuk i jep aq vërtetësisht, kjo se nuk e njohin historinë dhe se ata që e njohin, e manipulojnë atë që të gjejnë mbështetjen e politikës.
Nuk kemi tragjedian shqiptar dhe me dëshirën e mirë për ta vënë në skenat tona, trokas në teatrin e Vlorës, por më largoheshin sikur të shihnin kolerën e ajo që më habiti më shumë, kur i dhashë një aktori skenarin e dokumentarit të nisur për jetën dhe veprën e Isufit, ju drodh letra në dorë dhe e ktheu rrëmbimthi e tha: "Ky ka qënë Ballist!" po kështu m'u dha rasti të takoj një aktor të Prishtinës dhe u luta ta vinin në skenë, por ai më tha: "Zonjë, teatri ka mbaruar... Na thotë drejtori: "Shkoni bëni ndonjë punë tek shtëpia, rrogën do t'a merrni..." e si të them se kjo realizohet, kur teatri egziston formalisht..." Më në fund takoj një të teatrit kombëtar dhe gjëja e parë që më tha ishte: "Sa personazhe ka tragjedia?" Mund të ketë rreth 15, i them me shpresë se meqë më pyeti për personaxhet do kishte ndonjë mundësi, por ai nënqeshi dhe tha: "Ti e shikon që në skena vihen monodrama, se projekti bëhet për dramë e hahen paratë, jo të ketë kaq personazhe e të pretendosh se do vihet në skenë..." Mbeta e befasuar dhe pësova goditjen e radhës duke m'u shtuar edhe një plagë tjetër mbrenda plagës së madhe të coptimit të kombit, ajo e shuarjes sonë përmes fikjes së kulturës dhe ndezjes së epsheve të korrupsionit.
Tani kam në dorë poemën e gjatë "Myneveri" e cila ndryshe nga tragjedia "Princesha Rugina", që është shkruar me stil Shekspirian, do të thosha se shkon më shumë me stilin Dantesk, me një gjuhë të pastër shqipe, ku gërshetohen ëmbël dy dialektet e gjuhës sonë, që për fat të keq në 1972 të ashtuquajturit akademikë shqiptarë dhe kosovarë, ia prenë njërin krah, gegërishten, duke e lënë përjetësisht invalide…
Shkrimtarit, që në fillim të një libri, intuita i ndez llampën e idesë së veprës që do të lindë, ndaj me mendjen e tij ai përcakton pikat ku do kalojë për të mbërritur atje ku ai dëshiron të shkojë, ndaj një shkrimtar që s'udhëhiqet nga intuita ndriçuese, por nga porositë, apo tregu, ecën pa orjentim, pa stacione, thjesht hyn në shina e të dalë ku të dalë...
Letërsia s'është thjesht dëshirë, as biznes, ajo është përgjegjësi… ai që luan me penën, ka luajtur me shpirtin e popullit, pa llogaritur shpirtin e tij që e ka shkelur, apo shitur para veprës së tij…

Sonntag, 17. Dezember 2017

Haxhi Muhaxheri: PESHA E KRYQIT

Haxhi Muhaxheri

PESHA E KRYQIT

Sonte
Dua të jem
Sy më sy me veten
Vetminë ta puthë në ball
Se kam ca llogari të hapura
Që më duhet ti mbyll
Përdhunshëm
I gjori unë
Oh...

Sonte
Deri në palcë
Kam për ta shijuar
Mungesën e Lirisë
Se shpirtin
Keq robëruar ma ke moj
He plastë kjo zemërmjera

Sonte
Në derën time
Mund të trokasin
Veç frymëzimet e çmendura
Që të shkruhet
Një këngë e re vajtimi
Oiiiiiiiii... Oiiiiiiiii... Oiiiiiiiiih

Sonte
Oh... sonte e dashur
Veç një dëshirë e kam
Të vijsh lehtë - lehtë... ashtu porsi era
E të futesh thellë shpirtit tim
Zjarrin të ma shuash
E plagët n'shpirt të mi shërosh

Sonte o miq
Më leni të qetë
Se dua të pi
Te pi
Të pi
E të pi
Dhe vetës
Luftë ti shpall bre

Oh sonte
Në sy më ështe fikur drita
Qiellit flut'ron kaherë një shpend i zi
Dhe këngët keq më janë dehur
Medet...

Ku je Kosova ime
Dielli im
Ku je bre
Ku je o nënë
Bri zemre - loti po e shpon një gurë

Sonte
Eu sonte
U harroft kjo natë
Bashkë më emrin tim
O Zot...
Po e rëndë qënka pesha e kryqit

15 dhjetor 2017 / 02:22 h