Samstag, 28. September 2013

WEB - Ekspozitë nga piktorja Sanije Dreshaj




Sanije Dreshaj u lind më 1976 në Vrellë te Istogut. Mbaroi Shkollene Mesme në Istog dhe Akademinë e Arteve në Prishtinë në klasën e prof.Rexhep Ferri,  në vitin 1998. Mëpastaj Studimet Pasuniversitare-dega e pikturës në klasen e prof.Esad Valla, në vitin 2004. Kishte një ekspozitë personale në Klinë në vitin 2006 dhe merr pjesë rregullisht në ekspozita kolektive.
Sanija punon si Arsimtare e Artit.

Espozitat Kolektive:

Prishtinë –Muzeu I Kosovës, Ekspozita “ Rrugët e Lirisë “2007
Prishtinë- GA, Bienali Nderkombetar i Vizatimit 2008
Prishtinë- GA,Bienali Ndërkombëtar i Vizatimit 2010
Prishtinë-2011 GA, Salloni  I Nëntorit 2010
Gjilan  GA “Flaka e Janarit “2008 ,2011,2012
Pejë – Muzeu Haxhi Zeka,  Ekspozita  16 Qershori 2007 - qmimi  i pare
Pejë  - 2008 ,2009 ,2010 ,2011,2012
Shqipëri – Gjirokastër -2010

Përrallë - Miqësia e mbretërive


Përrallë

MBRETËRIJA E QIELLIT DHE E TOKËS LIDHIN MIQËSI

Nga Danel Cana

- I -
 

Na ishte njëherë, shumë kohë përpara, në kohët shum të lashta, një mbret. Jetonte i lirë, në pronat e tija dhe zotëronte deri sa mund të të shihte syri. Të gjitha malet, të gjitha fushat, të gjithë krojet, gjithë lumenjtë, të gjith përrenjtë, të gjitha lëndinat, të gjithë zogjtë, të gjitha kafshët e egëra, të gjithë pyjet,era, bora, shiu, dielli që ngrohte gjithçka, dinin e flisnin gjuhën e tija.Ai kishte tre fëmijë. Dy djem e një vajzë. Njërin djal i madhi, quhej Trimi, i dyti quhej Fisnik, kurse vajzën, e treta quhej Diella. Të tre fëmijët rriteshin të lumtur. Nuk dinin kurrë të grindeshin me njëri tjetërin, sepse nuk kishin dëgjuar gjë të keqe nga goja e njëri - tjetërit. Aq të lumtur jetonin saqë gojë pas goje e mësuan të gjithë, deri sa vajti fjala në mbretërin e qiellit.Mbreti i qiellit, nuk e besonte të ishte dikush më i lumtur se sa ai! Sepse ai kishte disa veti dhe mundësi që nuk i kishte asnjë mbret i tokës. Për t'ju mbushur mëndja dhe për ta vërtetuar këtë, ai dërgoi në tokë njërin nga besimtarët dhe bashkë puntorët e tij, më besnikë.
- Të shkosh, - i tha atij - me vrap tek Filan mbret në tokë dhe të më thuash nëse, vërtet është i lumtur, ashtu siç më thonë! Dhe besniku i tij ,u nisë fluturimthi për në tokë, pa ja bërë fjalën dy mbretit të tij. Pallatin e mbretit e gjeti shum kollaj, sepse këdo që të pyesje e njihte dhe ishin të kënaqur nga ai. Kur shkoi tek pallati, nuk pa, t'i dilte asnjë obortar përpara, që ta ndalonte, apo ta pyeste ku shkonte. I dërguari hyri brënda murit, që e rrethonte pallatin e bukur, pa hasur në asnjë farë pengese. Sapo hyri në portën e madhe me hark, e gjerë sa të hynin gjashtë kalorës krah për krah dhe e lartë sa dy kalorës bashkë.Aty pa përball tij, një lulishte dhe një park të mbushur me lloj-lloj pemësh nga më të bukurat. Mbretin e gjeti duke u argëtuar me fëmijët e tij, e duke rendur nëpër lulishten me lloj-lloj lulesh të bukura.Atëherë thoshin se, njerëzit jetonin shumë dhe ishin më të mëdhenj fizikishtë e më të pasur shpirtërishtë. Mbase kjo kishte të bënte me madhësin e gjoksit të burrit të asaj kohe. Një gjoks aq i madh, pa tjetër që nxinte shumë bujari e fisnikëri brënda tij! Mbreti e mbretëresha ishin zhytur në lojën e fëmijëve të tyre, duke thurur kurora lulesh dhe nuk vunë re se, një krijesë që ata nuk e njihnin, nuk e kishin parë, po afrohej drejt tyre.Atë e vuri re vajza e para, që kur e pa, u trëmb sepse, nuk e kishte parë herë tjetër këtë krijesë, që ngjante me ta, por që lëkurën e kishte më të tejdukëshme se cipa e qepës. Flokët i kishte të bardha si dëbora e maleve, kurse mjekrën e kishte shum të gjatë.I porsa ardhuri e përshëndeti dhe i tha që të mos trëmbej, sepse ai nuk i bënte asgjë të keqe. Vajza u bind, jo sepse i tha i huaj por, sepse ajo nuk ishte mësuar që dikush ti punonte ndonjë reng e ta mashtronte. Ajo e pyeti se çfar kërkonte dhe nëse ajo mund t'i shërbente ta ndihmonte atë. I dërguari i mbretëris së qiellit mbasi u prezantua, i tha se nuk mund ta fshihte se kishte mbetur i habitur me bukurin e saj dhe të vëndit që e rriste. I kërkoi të takonte mbretin e gjithë kësaj bukurije. Vajza e bukur i tha se, mbreti ishte babai i saj dhe se e kishte përpara syvet. I sapo ardhuri u përshëndet përsëri me përulje dhe i sqaroi qëllimin e vizitës së tij, për herë të parë në këtë mbretëri.
- Mirëse ju gjej Madhëri - ju drejtua i dërguari. Kini të drejtë të habiteni sepse nuk më njihni. Unë ju njoh, nga fama që kini.Fama juaj e madhe ra në vesh të mbretit të qiellit. Ai gëzohet që ka mbretër të lumtur edhe në tokë. Për këtë më dërgoi madhëri, ta shikoja me syt e mi dhe ti them se është e vërtetë. Mund të më thoni, që t'ja trasmetoj edhe unë mbretit tim të nderuar, cila është arsyeja e lumturis tuaj, sekreti se si e kini arritur ?
- Mirëse erdhët dhe të faleminderit për vizitën. Jeni i mirpritur në çdo vënd të mbretërisë time - ju përgjigj mbreti i tokës, me po të njëjtin respekt. Që të të përgjigjem unë, mund ta them se është shum kollaj, por më mirë, Ju duhet të rrini disa ditë këtu, që ta shikoni më mirë e ta vërtetoni se, nga buron lumturija.
Me të thënë e me të bërë.Mbreti e ftoi në pallat të sapo dërguarin, ku i priste një drekë e bollëshme, ku vetëm një lugë shtuan kur vajti mysafiri dhe asgjë më tepër. I dhanë të pijë, vetëm një gotë shtuan asgjë më tepër. I than të pushoi po të ishte i lodhur dhe ashtu bënë. Kur shkuan në dhomë, vetëm një shtrat liruan për ti bër vënd mikut. I thanë po donte të ndërrohej dhe i prunë një palë rroba nga të mbretit. Mbasi hëngrën, pinë dhe pushuan, mbreti i propozoi të dilte të shikonte mbretërinë. Për këtë ke në dispozicion kalin tim ose karocën, merr kë të duash, i tha mbreti. Ashtu bëri edhe mysafiri.Doli dhe gjezdisi mbretërinë cep më cep. Udhëtoi me ditë të tëra. Kudo që vajti pa vetëm begati, respekt dhe harmoni. Kudo që shkoi mbeti i habitur nga bukuri të rralla. Shetiti nëpër pyje me pemë të larta që të binte kapelja ti shikoje, shkoi e shetiti nëpër fusha të mbjella me lloj- lloj drithrash, perime, e pemë frutore. Shetiti nëpër lumenj, dete e liqene, mjaft të mëdhenj dhe kudo ndeshi një bukuri të mahnitëshme. Këtë bukuri nuk e kishte parë as në mbretërin e tij. Mbasi brodhi dhe shetiti ku deshi u kthye pësëri tek mbreti i tokës që ta përshëndeste, ta falenderonte dhe të kthehej tek mbreti i tij.
Kur u kthye në pallat të mbretit gjith gëzim, nuk ishte e vështirë ta lexoje lumturin në syt e tij.
                

- II -
- Tani më trego se ku shkove dhe çfar zbulove ? - E pyeti mbreti.
- O mbret i nderuar! - Ju përgjigj i dërguari i qiellit. Fama jote shkoftë më lartë se mbretërija ime. Ti qofsh ashtu si thonë dhe siç të pashë me syt e mij.Jam shum i kënaqur nga pritja dhe nuk di si të ta shpërblej. Kërko tri dëshira dhe unë do ti plotësoj, me aprovimin e mbretit tim, që kurrë nuk ma ka prishur dëshirën. A do të jesh i pa vdekshëm ? A do ti verbosh armiqtë sapo të nxjerrësh shpatën ? A do të të shërbejnë zanat ? Çfar tjetër të duash unë jam gati të ta plotësoj !
- Të faleminderit shumë për vlerësimin!- Ju përgjigj mbreti. Asgjë nga ato që thatë nuk dua. Nuk dua ta vë mikun tim në pozita të vështira, sepse e çmoj miqësin dhe bujarinë tuaj. Ajo që bëra unë për ju do ta bëja për këdo, që zëmra ma thotë ta kënaq. Për këtë do doja, në qoftë se, keni mundësi të më linit një shënjë të mbretit të qiellit.Dua që këtë shënjë ta kenë fëmijët e mij dhe gjithë brezat që do vijnë këtej e tutje. Me këtë dua që ta njohim njëri tjetrin, që kur lindim e deri sa të vdesim si miq të mbretëris së qiellit.
- Po! Kjo është më e kollajshmja që mund të të bëj! Unë pres të vihem në provë më të madhe, sepse ndiej detyrim për miqësin tonë!
- Po më bëre këtë që thashë, unë dhe gjith mbretërija ime do jemi shum të kënaqur.- Ju përgjigj mbreti i tokës me qetësi.
- Atëhere dëgjo - i thotë i dërguari i mbretit të qiellit. Unë do ngjis në gjoksin e fëmijve të tu,të gjith fisit tënd dhe gjith mbretërisë tënde, fytyrën e mbretit të qiellit. Kjo do trashëgohet brez pas brezi dhe do dallohet aq sa, secili do njihet se i përket mbretërisë tënde. Sikur edhe gjuhën të ngatërojnë, sikur edhe kufijtë të gllabërojnë, sikur edhe fëmijtë tu rrëmbejnë, ata përsëri do njihen nga shënja e përbashkët, dhe shum shpejt do ta mësojnë se i përkasin të njëjtit fis.Me anë të kësaj shënje, asnjëherë mbreti i qiellit nuk do jet në luftë me mbretërin tënde, por do jet në krahun tuaj, kundër çdo të ligu që kërkon t'ju groposë. Bekuar qofshi bres pas brezi. Fisnikërija dhe miqësija juaj do jet e pa vdekëshme.
Këto tha i dërguari i mbretëris së qiellit dhe hapi flatrat dhe fluturoi lart, shum lart, saqë u zhduk nga sytë e të gjithëve.
Nuk kaloi shumë dhe fëmijët e mbretit e ndienin vehten sikur do fluturonin. Kishin shum dëshirë të rendënin nëpër lëndinat, nëpër pyjet, nëpër malet e mbretërisë. Befas ndienin një lloj force që nuk e kuptonin nga ju vinte.Atëherë ishte behar dhe aty pranë pallatit kalonte një lum i rrëmbyeshëm dhe i kulluar si qelibar. Trimi, djali i madh që atëherë ishte vetëm pesëmbëdhjet vjeç, kishte filluar bile ti djersinte edhe mustaqja, i thotë vëllait më të vogël, Fisnikut, i cili ishte trembëdhjet vjeç dhe me trup, pothuaj se e arrinte vëllain e madh, i thotë pra që, të mernin motrën dhjetë vjeçare Diellën, e të shkonin në lumë për t'u larë. Dëshirë kishin të tre, por duhej ti mernin leje babait për këtë. Mbreti nuk ua prishi por i porositi të kishin kujdes nga lumi, sepse ishte i rrëmbyeshëm. Të tre fëmijët rendën drejt lumit. Kur shkuan atje filluan ti flaknin rrobat sa andej këtej dhe mezi prisnin të zhyteshin në ujin e kulluar të lumit. Pa pritur, fisniku vuri re në gjoksin e vëllait të tij, një kokë zogu e cila ngjante shumë me Shqiponjën e pa aritëshme dhe të fuqishme të majave të larta. Fisniku u habit me këtë dhe akoma nuk po hiqte këmishën nga çudija!
- Pa më thuaj vëlla i dashur - thotë Fisniku- si u gjend kjo kokë zogu kaq krenare dhe kaq e bukur në gjoksin tënd ?
- Nuk e di i dashur vëlla ! Unë tani po e shikoj për vehte !- U përgjigj i habitur Trimi. Atë moment Fisniku heq këmishën rrëmbimëthi për të ndjekur shëmbullin e të vëllait. Sytë e Trimit ishin përqëndruar tek gjoksi i të vëllait, mos edhe ai kishte ndonjë ndryshim! Çudija ndodhi dhe ata ngelën për një çast të shtangur sepse e njëjta gjë ishte e vizatuar edhe tek gjoksi i tij. Ata nuk dinin se që kur dhe nga vinte kjo!
- Po ti motër e dashur, - e pyeti Trimi, a e ke parë veten, mos vallë jemi të gjith të vizatuar dhe ne nuk dim gjë ?
Pa e zgjatur Diella vetë, hoqi bluzën prej lini të hollë, të qëndisur me fije ari, por ç'të shihte !? Edhe ajo si vëllezërit e saj, mbante një kokë zogu në gjoksin e saj. Për momentin ajo u trishtua dhe filloi të qante, sepse i dukej se shëmtonte vehten, pamvarsishtl se ajo ishte e vizatuar me ngjyrat e arit dhe shkëlqente nga dielli. Përsëri syri i Shqiponjës dukej sikur ishte e gjallë dhe lëviste.Atëherë do shkojmë të pyesim prindërit thanë me njëri tjetërin dhe u nisën me vrap për tek prindërit. Prindërit i gjetën nën hijen e një peme të madhe në kopësht, të cilët po rrinin të përqafuar. Mbretëresha i pa fëmijët që po rendënin drejt tyre dhe u doli para e shqetësuar, sepse diçka kishte ndodhur. Baba ,Mama, thërrisnin ata në një gojë.Shiko çfar kemi ! E kemi të tre njësoj ! Kush na e bëri ?
- Çfar kini ? Ç'është ajo gjë ?- i pyet mbretëresha e shqetësuar.
- Shiko këtu mami, shiko çfar kam, - thoshte vajza duke i treguar gjoksin. Edhe vëllezërit kështu e kanë !
- Shiko baba - thoshin djemtë ! Sot e pamë dhe u çuditëm ! Ç'është kjo ? Ç'do të thotë kjo ?
- Mbreti i pa me vëmëndje dhe vuri buzën në gaz..Zbërtheu kopsat prej ari të këmishës dhe tregoi edhe gjoksin e tij.E njëjta figurë dallohej edhe në gjoksin e tij. Atëherë e kuptoi se kush na qënkësh mbreti i qiellit. "Ndryshe nuk kishte mënyrë tjetër të njihesha dhe të lidhja miqësi me mbretin e lirë" - mendoi mbreti i tokës i gëzuar. Atëherë nisi ti sqaronte edhe fëmijët se, kjo ishte dëshira e tij, që t'ua linte trashëgim brezave, që të dalloheshin si zogjtë e Shqiponjës.Ai dha urdhër që të bëhej kontroll në gjith mbretërin e tij. Me shpejtësi nisi lajmëtarët anë e mbanë mbretërisë. Lajmëtarët u nisën dhe shum shpejt erdhën me të njëjtën përgjigje.
- Mbret i nderuar, - J'u përgjigjën lajmëtarët në një gojë. Çudija ndodh në gjith mbretërinë.
- Kjo tregon se ne, i përkasim të njëjtit fis, jemi një gjak, ndaj duhet të bashkohemi, e ti bëhemi krah njëri tjetërit. Ashtu siç i mbron Shqiponja zogjt e saj - vazhdoi mbreti, - ashtu edhe ne duhet të mbrojmë njëri tjetërin, sepse në tokë nuk është vetëm mbretërija jonë dhe mbase dikush nuk kënaqet me pjesën që i takon.Këtej e tutje kjo shënjë do të jetë Flamuri i fisit e kombit tonë - U tha mbreti i tokës me sytë të përlotur.
Të gjithë u bindën dhe e panë se mbreti kishte të drejtë. Lumturija nuk vinte vetëm nga një njeri i fort apo i pasur. Lumturija ndërtohej kur i gjithë fisi, i gjithë populli bashkohej e ndërtonte jetën e lumtur. Atëherë mbahet mënd se është bërë një gosti shum e madhe. Mbreti dha urdhër të festohej në gjith mbretërin e tija. Kush të dëshiroj, tha ai, mund të vijë e ta festoj këtu në pallatin tim. Çdo gjë do të jetë e qerasur nga mua. Mbahet mënd, e ka ardhur gojë më gojë se, u bë një banket i madh, që nuk ishte parë asnjëherë. Muzika nuk pushoi shtatë ditë e shtatë netë. Kënga e vallja gjëmonte sa tundeshin malet. Atëherë është kërcyer për her të parë edhe vallja e shqipeve, që ka arritur deri në ditët tona!Të huajt kan bërë shum luftë, për ta zhdukur e për ta mohuar, por asnjëherë nuk kan mundur!
                       

- III -
 

Vitet kalonin dhe fëmijët e mbretit rriteshin e zbukuroheshin. Tanimë Trimi me Fisnikun ishin burrëruar dhe dukeshin më të hijshëm kur vishnin armët dhe hipnin nëpër kuaj.Edhe motra e tyre Diella, ishte zbukuruar e kishte hedhur shtat të bukur vashëror. Ajo ngjante me një zanë të vërtetë kur vishej me të bardha dhe vendoste kurorë lulesh në kokë. Flokët e saja e kalonin ndriçimin e arit, thoshin të vjetërit. Deri atëherë, ditët e lumtura nuk kishin të numuruar.
Kaluan disa kohë dhe në pallatin e mbretit u paraqit një udhëtar, i lodhur e i këputur, nga rruga e gjatë.Ai ishte një djal i ri, gati në moshën e djemve të mbretit. Vinte pak më i zeshkët në fytyrë, me flokë të zes e të shtruar dhe në trup më i shkurtër. E fliste gjuhën e kësaj mbretërije, por tha se në mbretërin e tij flisnin edhe një gjuhë pak të ndryshme nga kjo, e cila sa po vinte, e po bëhej më e përdorëshme. Ai kërkoi të fliste me mbretin dhe njerzit e çuan menjëherë.
Edhe këtë e thotë përalla, e tregojnë më të vjetërit dhe ne do vazhdojmë ta tregojmë. Ai djali udhëtar, i sapo ardhur që takoi mbretin, kishte dëgjuar për besën dhe për bujarin e mbretit ndaj kishte vendosur t'i kërkonte hapur një nder. Ai e sqaroi mbretin se kishte udhëtuar dit e natë, kishte kaptuar dete, male, lumenj e përrenj, gjersa arriti këtu. Nga mbretërija e tij ishte larguar sepse dikush i kishte rrëmbyer atë që ai dashuronte më shumë se jetën e tij. Nuk kishte më vënd për të në atë mbretëri.Ai i tha se nuk kishte parë asnjëherë një mbret kaq njerëzor dhe me gjykim të lartë.I tregoi se, mbreti i tij ishte cigun dhe i pa ngopur.Ai për çdo ditë jepte urdhëra për pushtime të reja. I përzinte të varfërit nga tokat e tyre.Ai mblidhte vetëm ar dhe vajza të bukura.Ai mbante të burgosura vajza si ylli i mëngjesit.Ai ishte një mbret pa mënd e pa zemër.Ç'mëndurija e tij nuk kishte kufij.Kur bërtiste ai, tundej gjithë pallati.Ai mendonte vetëm për vehten e tija dhe të gjithëve ua kishte me hile. Asnjërin nuk besonte as për këtë jetë, e as për atë jetë.Ngaqë kishte frikë kur të vdiste, kishte filluar të mendonte se si do mbyllej brënda varrit pa mundur dikush ta ç'varroste.Për këtë kishte mbledhur skllevër ngado, të punonin për të.
Mbreti rrinte dhe e dëgjonte me vëmëndje.Mbretëresha në krah të tij, nxirrte shpesh nganjë ofshamë mallëngjimi, nga tregimi i të ardhurit nga rruga e largët.
Tregimet e mija nuk mbarojnë, por nderi që do të kërkoj është ky; meqënse pashë, se ka edhe njerëz me zemër në këtë botë,ose më pranoni të jetoj e të shërbej në ushtrinë tuaj, ose vras vehten, sepse mbrapsht nuk kthehem më.
Mbreti mbasi e dëgjoj me vëmëndje, i tha të priste përgjigjen ditën e nesërme, të mendohej edhe një herë për hapin që do hidhte, sepse nuk mund të luhej me jetën dhe vendimi duhej të ishte jetik.Asnjë nuk është i tepërt në këtë jetë, e të gjith duhet ta jetojnë, pamvarsishtë, se jeta ka vështirësit e saja. "Kali i mirë provohet në të përpjeme", mbaje mënd këtë dhe "miku i mirë provohet në ditë të vështira".Kaq i tha mbreti dhe u largua, për ta lënë tjetërin të mendohej.
Ditën e nesërme e thirri vetë të huajin dhe e pyeti nëse ishte menduar.
- U mendova i nderuar mbret dhe jam i vendosur të mbaj fjalën që ju thashë dje.- Ju përgjigj i huaj.
- Atëherë mirëse erdhe! Të uroj fat dhe qofsh i lumtur këtej e tutje.Uroj të mos ndjehesh i vetmuar mes njerëzve beharë të kësaj mbretërije.
Që nga ajo ditë kaluan disa vite. I huaj u bë si i shtëpisë. Zuri shoqëri dhe nderohej për zgjuarësi e trimëri. Nuk ngelej mbrapa dhe fjalën e dhënë e mbante.Ishte gjithmon i pa përtuar e punëtor.
Vitet binin edhe ndryshimet në shoqërin e fëmijve të mbretit. Mjaftë udhëtar vinin e kërkonin miqësi herë për njërin e herë për tjetërin djalë. Dikush thoshte se njihte një lule të bukur, e cila do mbushte me aromë të mirë tërë mbretërinë.Dikush thoshte se njihte një zanë, e cila do lëshonte dritë kur të hynte në pallat. Dikush kërkonte vajzën për një bir mbreti, për një kalorës të zotin, për një bir divi, i cili vetëm me një lëvizje të vetullave e mposhtëte kundërshtarin.
Të tregoshë e të përshkruash se si u njohën, se si dhanë fjalën, se si lidhën zemrat që të dy djemtë e mbretit, kjo është një përrallë më vehte.Është një histori kaq e bukur, saqë nuk ngopesh ta dëgjosh, nuk ndien të ngopur, nga ai tregim magjik. Por jo më pak i bukur është tregimi, për njohjen e vajzës së mbretit dhe që për herë të parë vendosim ta tregojmë, me lejen e vetë princeshës dhe të mbretëreshës.
Një ditë prej ditësh...! Ditë e bukur behari...! Gjinkallat zhurmonin, e dielli shkëlqente si asnjëherë tjetër!Fëmijët e mbretit kishin shkuar në lumin e madh, që shkonte në rrëzë të kodrës, mbi të cilën ishte ngritur pallati i madh.Kodër i thënçin,sepse nuk ishte as 300 - 500 këmbë lartësija më e madhe që nga lumi.Me shoqërin e disa oborrtarëve, shkonte me ta edhe i Huaj. Kështu e thotë përralla, mbase kurrë nuk ja mësuan emrin ose, ai që ndërtoi përrallën nuk na e thotë, por dimë se për një kohë mjaft të gjatë, atë kështu e thërrisnin. Mbase ngaqë ishte i pari i huaj që mbahet mënd, të ketë ardhur, apo të ketë sjellë ndryshime në mbretërin e shqiponjave, siç nisën ta thërrisnin më pas, e që sot e kësaj dite gëzon këtë emër.Sido që të jetë përralla na thotë të ndjekim vazhdimin e saj, sepse ka diçka të bukur për të na treguar.I huaj na ishte veç gjuetar edhe një notar e peshkatar i zoti. Ai thoshte se ishte rritur me ujin, sepse mbretërija e tij rrethohej nga të katër anët me ujë.Uji i pëlqente shumë edhe Diellës, ndaj ajo shpesh futej nëpër guva nënujore dhe me një shtizë me majë të mprehtë në dorën e saj vriste ndonjë peshk, të cilët ishin mjaft të shijshëm të pjekur, e të shoqëruar me lëng qershije e rrushi, që ja kalonte mjaltit.Kështu bëri dhe atë ditë Diella. Ta kishte ënda ta shikoje kur zhytej, atë trup të bukur, si ndonjë delfin. Ishte e shkathët dhe i çante në drejtim të kundërt dallgët e lumit. Diella ishte vetëm shtatëmbëdhjet vjeçe, por format e trupit të saj linin pa mënd cilindo mashkull e femër që e shikonte.U zhyt në një guvë si zakonisht dhe të gjithë prisnin të shikonin ndonjë peshk të madh, por për çudi jo vetëm peshku, por edhe vetë Diella, po vononin të dilnin mbi ujë.Të gjithë u shqetësuan kur panë disa flluska ajëri të dilnin në sipërfaqe të ujit.Si i stërvitur që ishte në këto raste, i huaj nuk priti, por u zhyt në vëndin ku ishte zhytur Diella dhe mbas pak doli me të në krahë.Kur e panë kështu vëllezërit e Diellës, u hodhën ta merrnin dhe e nxuar me shpejtësi në breg të lumit, duke e falanderuar të huajin për aktin e tij fisnik.Ajo kishte pirë mjaft ujë, të cilin e detyruan ta nxirrte, duke e vënë përmbys mbi gju.Mbas pak erdhi në vehte dhe tregoi se ishte mpleksur keq në disa rrëngjishte, ku nuk mundi të çlirohej dhe e humbi toruan.Kush ishte që e ndihmoj ta gjenin ?- Pyeti kureshtare. I treguan se u hodh dhe e shpëtoi i Huaj. Ajo e falenderoi duke i shtërnguar dorën.Që nga ajo ditë shoqërija e tyre mori drejtim tjetër. Besa shlyhet me besë. Ndaj ata i shikoje më shpesh të shoqëruar.Ditët kalonin dhe i huaj ndiente se të gjithë e preferonin dhe e besonin.Mbrekullija e lumturisë së një njeriu është atëherë kur zemra e shokut rreh si e tij.
                      

- IV -
 

Vajza e donte pranë të huajin,ndaj e merrte gjatë shetitjeve, mbrëmjeve verore nëpër pyll. Koha ishte e ngrohtë dhe hëna ishte e plotë.
Thonë se hëna e sapo dalë u bë ziliqare për bukurin e vajzës, ndaj i çoi një gjarrpër mbi një degë peme, në fund të së cilës vajza shkoi të këpusë një lule shum të bukur, e cila kishte mbirë e kundërmonte aromë të freskët.I Huaj që nuk ja ndante sytë, pa pritur e pa gjarrpërin në degë dhe me një hedhje të shpejtë e rrëmbeu vajzën me të majtën dhe me dorën e djathtë ja mbërtheu kokën gjarpërit në degë të pemës, me thikën që mbante në brez.Vajza u hutua për një çast dhe shtangu me lulen në dorë, po kur e pa skenën, atëherë ashtu siç ishte në krahët e tij ,me gjith shpirt e puthi të Huajin, si nuk kishte puthur kurrë në jetën e saj.
Thonë disa të tjerë se hëna e bëri si kurth, për t'u puthur ata të dy! Që ishin të përvëluar për atë puthje mjaltë, nga buzë, që vetëm flladi i ëmbël flinte mbi to!
Ashtu si flladi i ëmbël flë mbi buzë të pa fajshme, vazhdon përralla e gurgullon, si ujët e burimit në gushtë. Na ishte njëherë ...! Një herë e një kohë...! Kur bota ishte e lirë. Vërtet e lirë dhe e lumtur.... Na ishte...
Të lumtur, të qeshur, të gëzuar e të kapur dorë për dore shkuan të dy të rinjtë në pallat. Aty Diella u tregoi prindëve si ndodhi duke ju thënë se akoma atje ndodhej thika, ku është mbërthyer koka e gjarrpërit.Aty "I Huaj" deklaroi se ishte gati të bënte më shumë se sa kaq. Ishte gati të sakrifikonte edhe jetën e tij për Diellën e bukur dhe të dashur, sepse tanimë zëmra e tij i përkiste asaj.
- Marr guximin Madhëri të kërkoj dorën e bijës suaj, sepse një fuqi tjetër që unë nuk e di, i afroi zemrat tona!
Mbreti përsëri e dëgjoi të huajin me durim e përsëri i tha :
- Miku im më i mir është ai që më kërkon dorën e vajzës!Të respektoj edhe unë për çiltërsinë. Nesër do të kthej përgjigje.
Këto tha mbreti dhe për gjithë natën i la të rinjtë në ankthin e pritjes. Lumi që shkonte poshtë këmbëve të tyre fjeti, ata nuk fjetën atë natë.E kush nuk u jep të drejtë? Ah sikur të ishin të gjithë të lumtur, sa ata!
- "Mendohu një natë dhe vepro të nesërmen"- thotë një fjal e urtë. Këtë e dinte shum mirë dhe e zbatonte me fanatizëm mbreti, për rastet kur ishin shum të rëndësishme për jetën.Ditën e nesërme u mblodh oborri mbretëror dhe të rinjtë erdhën gjith ankth. Sapo kishte ikur vesa nga trëndafilat. Kjo sipas të parëvet, ishte koha më e mirë kur dikush duhej të fillonte diskutimin e diçkaje serioze ose të merrje vendime serioze.
Të dy të rinjtë erdhën pothuajse në të njëjtën kohë përpara fronit mbretëror! Kuriozë e të pa fajshëm.Atë ditë shkëlqenin jo vetëm fytyrat e tyre por gjithë pallati.
- Babai im i dashur : Pëveç mirënjohjes dhe dashurisë që ka për prindërit kjo zemra ime, më thotë se asgjë nuk do vendosë që të plagosë zemrën e prindit që e kam pasur dhe e kam të shënjtë.
Mbreti ngriti pak dorën, për të treguar se donte të fliste ai. Sytë e të gjithëve u përqëndruan tek ai. Kapi dorën e mbretëreshës dhe e mori midis duarve të tija. Pastaj me një zë të qartë, që ta dëgjonin të gjithë i tha së bijës këto fjalë:
- Bija ime ! Çdo gjë në jetë e ka një kuptim. E kam për detyrë, të mos mbyll sytë pa j'u dhënë një sqarim, që për ju fëmijët e mij, është një mësim. Edhe çdo veprim që bëjmë, e ka një arsye dhe një kuptim!Emrat që j'u kam vënë, nuk janë rastësi dhe të pa kuptimtë! Mendohuni dhe do ta zgjidhni.Janë ndienjat më njerëzore që kanë mbretëruar dhe do të jetojnë sa të jetë bota. Pa to, i gjithë fisi i jonë do të ishte i pa vlerë dhe nuk do jetonte dhe mbretëronte si deri më sotë.Ne si prindër një ditë e prisnim këtë ndryshim.Të tre emrat janë domethënës dhe secili ka cilësitë e veta. Emri që ti mban, shpreh shum gjëra. Dielli dhe drita e tij është fillimi i jetës që jetojmë. Pa dritë nuk ka jetë. Drita është ajo që i jep jetë gjithçkaje mbi tokë.Drita ndriçon mëndjet dhe zëmrat e çdo njeriu.Njerzit betohen " Për dritën e syve ". Të dua si sytë ndaj dëgjomë një fjalë.Tre gjëra duhet ti mbrosh e ti respektosh në jetë ; Prindërit ..., Vëndin ..., Gjuhën .Sepse vetëm me anë të gjuhës së nënës, njerzit komunikojnë, shprehin dëshirat dhe ndjenjat e tyre për cilindo! Shprehin mërzitjen dhe gëzimin! Shprehin urrejtjen dhe dashurinë! Dua që, kudo që të jeni dhe sado që të jetoni, asnjëherë të mos humbisni cilësitë, që ju përkasin. Janë cilësi që të falin miq, ashtu si miqësia me mbretërinë e Qiellit.Nuk jam kundër dëshirës dhe dashurisë së zëmrës tënde, po qe se ajo është e vendosur.Drita e qiellit dhe e tokës ndriçoftë zëmrat dhe mëndjet tuaja.
Kaqë tha mbreti dhe i dha të drejtën të Huajit, për të shprehur mendimin e tij.
- Jam i lumtur që fati më pruri këtu. Kujtoja se isha më fatkeqi, por është e kundërta. Do ti pakësoja vlerën po të shtoja më tepër nga ç'tha bija juaj.
Mbreti dha porositë të bëheshin gati për dasmën.Ishte dasma e parë që bënte mbreti.
Ceremonija e dasmës ishte mjaft e madhe. Thonë se morën pjesë Dielli, Hëna dhe Toka bashkë. Thonë se nëntë ditë resht, vinin krushqë e dasmorë, nga të gjitha anët e botës. Thonë, se vetëm ditën kur Diella doli nuse, u pi aq verë, sa mund të mbushje tre puse nga dymbëdhjet pashë të thellë. Për shtatë ditë të tjera mbas dasmës, nuk pushoi muzika!
Oh! Të mos harrojmë më të bukurën. Ç'ka hequr i huaj, kur u bë dhëndërr. As në ëndërr nuk e kishte parë, e nuk e dinte, se do rrihej, siç u rrah. Kur do hynte në odën e nuses, dasmorët ishin rreshtuar në dy rreshta, të gjatë sa balli i një ushtrie në fushën e luftës dhe ai duhej të kalonte në mes të tyre. I shkreti ai, nga të mbrohej më parë. Secili nga dasmorët duhej ta qëllonte patjetër njëherë me pëllëmbë. Kështu e kërkonte zakoni.Lëre pastaj disa të dehur që ja këpusnin me shkelma bythëve!I shkreti ai, kur hyri tek nusja! Nuk dinte çfar të mbante më përpara me dorë! Hyri me vrap dhe e mbylli shpejt derën pas tij. Por ! Ah ! Kur hyri brënda dhe pa Diellën të veshur me fustanin e nusërisë! I harroi të gjitha shkelmet e pëllëmbat! Ju dukë se, ishte futur në portën e parajsës së imagjinuar e treguar!Ajo, vërtet ja kishte vjedhur dritën diellit, që ishte futur brënda.
Ai sikur hyri në një kopësht trëndafilash. Diella e veshur me fustan të bardhë, qëndronte në këmbë, në mes të odës se stolisur me perde në ngjyrën e qiellit. Pranë saj ishte një shtrat i stolisur me lloj-lloj lulesh, e që kundërmonte aromë të këndëshme. Ajo akoma e mbante fytyrën të mbuluar , sipas zakonit dhe priste atë që do ta shtrinte në shtratin e nusërisë, t'ja hiqte mbulesën nga fytyra . I Huaj, ja ngriti duvakun ngadalë, duke shijuar gjithë bukurinë e asaj fytyre njomzake, që e kalonte vlerën e xhevaireve, vëthëve dhe gjerdanit me gurë të çmuar që zbukuronte qafën e saj. Në buzët e saj kishte çelur trëndafili më i bukur i botës. Ai nuk priti më, por e mori kokën e Diellës midis duarëve dhe e puthi. Disa thonë se ngriu ajo puthje në buzët e tyre ! Disa thonë se ishte e njëmijta herë që e puthte atë natë ! Por e vërteta është se, ata u gdhinë zgjuar duke u puthur dhe ajo ishte nata më e lumtur e tyre.
Kjo është një histori shum e bukur më vehte, po sotë nuk qëndrojmë atje. Do shohim e do ecim më shpejt se koha, më shpejt se vitet, më shpejt se drita.
Vitet kalonin dhe ndryshime erdhën edhe në jetën e djemve të mbretit. Ata u martuan e bënë nga një vatër fëmijë sejcili. Mreti nuk la asnjërin nga fëmijët me kokë mënjanë. Të treve u dha atë pjesë të mbretërisë që u takonte. U ndërtoj nga një pallat më vehte dhe u tha që secili të shikonte pronat e tij, ti shtonte e ti begatonte më shumë. Të mos kishin pakënaqësira me njëri-tjetërin e të mos grindeshin kurrë. Të kishin kujdes e të mos dëgjonin ndonjë tjetër, shok, mik, apo të huaj, cilindo qoftë, të mos e lejonin të fuste zilinë ndërmjet tyre! Sepse zilija dhe ambicja e keqe pillnin grindjen, sherrin, përçarjen, mërinë, e plotë të këqija të tjera si këto. Kjo botë ka vënd për të gjithë njerzit me zemër, por kurrë nuk ka vënd, e nuk nxë, xhelozinë, e mërinë e sëmurë !

Montag, 23. September 2013

Mbreti me zanat


Shkruan Danel Cana


/Nga proza popullore/

Një mbret, i ri në moshë rreth 25 vjeç, i pa martuar, fronin e trashëgoi nga i jati. Ai djalë ishte pak i çuditshëm për mbretërinë, sepse pyetjeve të tija, të pakët ishin ata që i përgjigjeshin! Bashkë me fronin,nën urdhërat e tij ishin edhe të gjith ata që i kishin shërbyer me besnikëri babait të tij. Njëri nga këta, ishte një këshilltar, me gradën gjeneral, i vjetër në moshë, rreth të 60-tave dhe me flokë të thinjur. Një ditë prej ditësh, Mbreti dhe Gjenerali, kështu quhen në përrallë, ishin duke biseduar në dhomën mbretërore, rreth oxhakut sepse ishte vjeshtë dhe koha kishte filluar të ftohej.Në çengelin e oxhakut, ishte varur një kusi me ujë, e cila përdorej për të mos u tharë ajri i dhomës. Për një moment nuk po fliste asnjëri dhe dëgjohej vetëm kllu-kllu i ujit që valonte dhe tek-tuk ndonjëçik ujë që binte në zjarr, duke lëshuar atë zhurmën karakteristike të tij.Kush ka qën mbret, e di shum mirë se ç'do të them! Befas Mbreti e pyet Gjeneralin:
- Çfar thotë Kusia?
Gjenerali qeshi! Duke menduar se Mbreti bënte shaka,sepse nuk e kishte dëgjuar herë tjetër këtë lloj pyetje!Por Mbreti këmbënguli dhe e pyeti përsëri:
-Çfar thotë Kusia?
Përsëri Gjenerali ja ktheu me të qeshur:
- Kusia? Çfar do thotë? Asgjë!
- Jo! - Ja ktheu Mbreti.- Ajo thot një gjë!
-Po çfar do thot Kusia?-Ju përgjigj Gjenerali me kureshtje.
- Atë dua të gjesh. - I tha Mbreti i vendosur dhe prerë.- Përndryshe nuk meriton të jesh pranë meje. Po nuk e gjete do të pres kokën.
Gjenerali e kuptoi se Mbreti nuk bënte shaka,por nuk dinte si ti përgjigjej! Mbeti i shtangur dhe u ngrit rrëmbimëthi duke kërkuar leje të largohej.
- Ikë.-I tha Mbreti- Por ke tre ditë afat për t'a gjetur! Përndryshe unë do jap urdhër të të presin kokën!
Gjenerali u largua, duke mos e kontrolluar fare veten! Në dalje të portës së jashtme, u përplas me Bahçevanin e pallatit.Edhe Bahçevani ishte një burr i moshuar, pothuajse në një moshë ma Gjeneralin.
- Ej! Ku i ke sytë? Nuk shikon ku hedh këmbët? - I foli Bahçevani.
- Ou! Më fal! Nuk e kisha mëndjen!- Ju përgjigj Gjenerali.
- Ku e kishe mëndjen?- E pyeti Bahçevani.
- Lëre mos më pyet!- I tha Gjenerali.
- Po ti fol, se mund të ndihmojmë!- I thotë Bahçevani.
- Nuk e di por...Kështu,kështu...më ndodhi! I tregon gjith historin me Mbretin.
- Dëgjo këtu.-I thotë Bahçevani.- Unë nuk të jap dotë xhuvap,por e kuptoj se kot nuk të ka thën Mbreti! Këto janë nga ato fjalët që...përgjigjen e kan në hejbe,si i thotë një fjale të urtë! Po ti mos u mërzit se në një fshat jeton një vajzë e re, e cila u kthen përgjigje këtyre pyetjeve.Ajo jeton vetëm me babanë e saj dhe është shum e zgjuar.Një ditë larg është prej këtej.- E sqaroj Bahçevani.
Gjenerali pasi e dëgjoj me vëmëndeje,mësoj edhe fshatin ku banonte vajza e zgjuar dhe vendosi që të nesërmen në mëngjez të shkonte atje, për të mësuar përgjigjen që do ti shpëtonte kokën! Mezi priti të gdhihej!Sapo çeli dita,i hipi kalit,i veshur civil jo me uniformën ushtarake,që të dukej sa më i thjeshtë dhe mori rrugën për në fshat.Me vehten e tij bënte llogari, se si do gjente sa më kollaj shtëpinë e vajzës! Si do hynte në bisedë! Mendonte edhe ai ndonjë pyetje të ngjashme me atë pyetjen e Mbretit.E bëri llogari që në të ngrysur të gjendej në fshatin e duhur.Në të perënduar të diellit u gjend në fillim të fshatit të adresuar.Ai ishte një fshat në rrëzë të një mali të lartë.Aty në anë të rrugës pa një fshatar, i cili po lëronte (plugonte) tokën me qe'! Pasi e përshëndeti,Gjenerali e pyeti nëse kishte zjarr për të ndezur një cigare,ndryshe nuk kishte se si të hynte në bisedë me fshatarin.
- Edhe zjarr kemi,edhe duhan kemi!-Ju përgjigj fshatari, një burrë rreth të 50-ave,me një bujari karakteristike të një të varfëri por fisnik!
Gjenerali i zbriti kalit, e la të kulloste në ledhin e arës dhe vetë shkoj u takua me fshatarin bujar.U ulën të dy ashtu siç ishin,mbi arën e sapo lëruar dhe e drodhën nga një cigare, duke përdorur gjethet e kallirit të misrit(lëpushka), në vënd të letrës.Kështu ishte atëherë! Duke tymosur duhanin e fortë të fshatarit,Gjenerali mendonte se si do vazhdonte biseda më tej!
- Ka ndonjë Han në këtë fshat që të gdhihemi për sonte,sepse jam për rrugë të gjatë?-Pyeti Gjeneral,për të hapur muhabet,duke e provokuar.
- Han nuk kemi në fshat, por..ti mos u mërzit se e kemi një copë kasolle për miq e për shokë!- Ju përgjigj fshatari.
- Të fleminderit por..nuk dua të të bezdis se ke kalamjt e tu e familjen tënde, e më duket sikur do të vë në siklet.- Ja ktheu Gjenerali.
- Ooo ç'është ajo? Unë vetëm një vajzë të vetme kam.
Aha ! Mendoi gjenerali.Paskam goditur në personin e duhur.Për këtë u gëzua dhe e pranoi me kënaqësi ftesën e fshatarit.Kështu që kishte kohë të mendohej edhe për "Kusinë" .
- Të faleminderit shumë! -Ja ktheu përsëri gjenerali dhe u ngritë,pasi u ngritë edhe Fshatari, i cili filloj të lëshonte të dy qetë kurse parmëndën e hodhi në krah.U nisën të dy,Fshatari përpara dhe Gjenerali mbrapa.Gjenerali e pa të arsyshme që të mos i hipte kalit por,për respektë ta ndiqte fshatarin më këmbë dhe kalin e mori për dore! Mbasi ecën një cop herë,gjenerali e pyet:
- Do më ngresh,a të të ngre?
Fshatari u mendua një cop herë." Po ky dreq!Unë kam parmëndën në krah!Ky kalin e ka bosh! Çdo të thotë me këtë?" E kuptoi se ishte pyetje me tjetër kuptim,ndaj bëri sikur nuk e dëgjoi.Vazhduan përsëri rrugën.As Gjenerali nuk këmbënguli më.Më lartë rruga kalonte përmes varrezave të fshatit! Atje ishte një varr i freskët.Gjenerali përsëri pyeti Fshatarin duke u drejtuar nga varri i freskët:
- Po ky këtu? Rron apo ka vdekur?
Përsëri Fshatari u mendua! "Ky e shikon që është varrosur! Ç'do të thotë me këtë?"Përsëri heshti,pa kthyer përgjigje.Por edhe Gjenerali nuk i tha gjë.
Gjenerali mendonte se mbase gjente ndonjë kusi në zjarr,e kështu do ishte më e lehtë të hynte në temën që kërkonte!
Mbas pak arritën tek shtëpia e Fshatarit.Fshatari i foli vajzës së tij dhe ajo doli në oborr.Ishte një vajzë rreth 20 vjeçe,me flokët zeza,si pënda e korbit,të gjata që i binin deri në mes dhe e bukur në fytyrë.Fshatari i dha urdhër që të priste e nderonte mikun! Ajo menjëherë pas përshëndetjes, i mori kalin nga duart dhe duke e ftuar të hynte brënda në odën e miqëve,shkoi të rregullonte kafshën e lodhur.Duke u larguar Gjenerali vuri re se vajza çalonte pakëz.
Gjenerali hyri brënda në një dhomë të vogël, me oxhak,zjarri ndezur dhe në zjarr vënë një kusi, mbi një perosti! Sa u gëzua Gjenerali kur gjeti një ambient të tillë!Pas pak erdhi edhe Fshatari dhe i uroi mirseardhjen mikut,sipas zakonit,duke i dhënë edhe dorën.Pasi u takuan,Gjenerali përsëri pyeti:
- Çfar thotë kusia?
Fshatari përsëri bëri sikur nuk e dëgjoi,pasi nuk dinte çfar ti përgjigjej!
Pas pak erdhi vajza e cila u pruri kafetë dhe i uroi mirseardhjen edhe mikut të sapo ardhur.Pasi pinë kafenë,Fshatari ju drejtua vajzës,tek e cila gjithmonë kishte gjetur sqarim për shum gjëra që ai nuk i kuptonte.
- Moj bija ime! E ftova këtë mikun në shtëpi sepse është për rrugë të largët dhe më erdhi keq që nuk kishte ku të gdhinte natën!
- Po mirë bëre baba! Shtëpia për miq e për shok është e hapur!
- Po mirë po..ky ma ka bër tre herë borxh, e unë nuk dija si t'i përgjigjesha!
- Çfar të tha baba?
- Po ja..e para! Kur po vinim lartë për në shtëpi ky më pyeti:"Do më ngresh a të të ngre?" Unë nuk dija si t'i përgjigjesha e bëra sikur nuk e kuptova!
- Po mir të ka thënë baba! Ai të ka thënë:" Do më llafosësh a të të llafos?" Ju do kini qën të heshtur?
- Eeee! Ashtu është.Nuk po fliste asnjëri.
Aty Gjenerali u bind se vajza vërtetë ishte e zgjuar.
- E dyta,-vazhdoi Fshatari-kur kaluam tek varri i ...filanit! Prapë më pyeti: "Po ky,është gjall apo ka vdekur?"
- Po mir të ka thën baba! Ai të ka pyetur: "Ka lënë trashëgimtar, apo është shuar fare?"
- Aaa! Nuk e kuptova moj bijë.Po do më falësh se aq ma pret kjo rradake!- I tha Fshatari së bijës.
Gjenerali tani mezi priste të dëgjonte përgjigjen e asaj që kishte marrë udhën, e që do t'i shpëtonte kokën! I hapi sy e veshë, pa folur,për të dëgjuar dialogun që bënin babë e bijë!
- E treta moj bijë! Sapo erdha këtu më pyeti:" Çfar thotë kusia?" Unë prapë nuk dija ç'ti thosha! Flet kusia? Ndaj e lashë që të të pysja!
- Aaa! Edhe kusia fletë! Për këtë e kam fajin unë, se u mora me punë dhe nuk kam kohë!
- Po çfar thotë kusia moj bijë?
- Kusia thotë: "Do më hedhësh ujë të ul valën,apo të shuaj zjarrin?"
Kjo nuk i kishte shkuar kurrë në mëndje Gjeneralit! Prandaj e pyeti Mbreti?!Tani kujtohej ai se për nga shkalla ....ishte ai që duhej të ngrihej e ti hidhte ujë kusisë!Tani gjenerali e ndiente veten të çliruar e të pa mposhtur.Ai sapo kishte mësuar një sekret që të pakët ishin ata që e dinin!
Atë natë ndëjtën deri vonë duke biseduar,hëngrën, pinë,fjetën, pa u zbuluar se "Miku", me të cilin bisedonin ishte këshilltari kryesor i mbretit!
Kur u ngritë Gjenerali në mëngjez,vajza ju solli kafenë.Duke pirë kafe,"Miku" i thotë Fshatarit,me qëllim që ta dëgjonte vajza dhe si do përgjigjej.
- Shtëpinë të mirë e paske,por oxhaku sikur është njëçikë shtrëmbër!- ( E kishte fjalën për vajzën që ishte e zgjuar por çalote pakë! )
Vajza e kuptoi ku e kishte muhabetin "Miku" dhe j'u përgjigj në momentë:
-S'ka gjë! Dorë ustai është! Mjafton që tymi ikën drejtë!-( E kishte fjalën se mjafton që e kam kokën plotë!...)
Gjenerali e pa se ishte vërtet për t'u admiruar,e shum e zgjuar,prandaj u ngritë, u përshëndet,duke i falenderuar dhe u largua për andej nga erdhi!
Të nesërmen shkoi tek pallati i mbretit,i qeshur e i gëzuar.Kur e pa kështu Mbreti e kuptoi se do kishte ndonjë lajm të mirë.
- Hë? -E pyeti, pa pritur që t'i thoshte ai.- E gjete ç'thotë kusia?
- Po.E gjeta!
- E çfar thotë kusia në zjarr?
-Kusia thotë: Do më hedhësh ujë të ul valën,apo të shuaj zjarrin?
- Kush ta tha?- E pyeti Mbreti, me një mënyrë këmbëngulëse,pasi ishte i sigurtë se nuk ishte mëdja e tij!
- Vetë e gjeta!-Ja kthen Gjenerali duke u skuqur në fytyrë.
- More..Që nuk është mëndja jote!..Për këtë jam i sigurtë.Por thuama se tani do t'a pres vërtet kokën si gënjeshtar!
-Gjenarali detyrohet t'ja tregoj,të gjith historinë si i ndodhi,që ju të dashur "kalamaj" e mësuat më lartë.Por përralla vazhdon akoma!
- Atëhere ti që nga ky moment do të bëhesh mblesi im!- I tha Mbreti,pasi e dëgjoj me kujdes.
- Unë mblesi i juaj madhëri?Jam shum i lumtur për këtë!-Ja ktheu Gjenerali i entuziazmuar.Qysh nesër do nisem .
- Do shkosh!-I tha Mbreti,-Por do të japë disa peshqeshe t'ja çosh vajzës!
-Dakord!-Ja ktheu Gjenerali Plak.
Të nesërmen në mëngjes Gjenerali u nis për tek fshati ku jetonte vajza e mënçur! Mbreti i kishte dhënë me vete,1 kulaç gruri, 1 kacek me verë dhe 31 aspra floriri.Këto ishin peshqeshet që duhej t'ja dhuronte vajzës,në emër të mbretit!
Duke ecur rrugës Gjenerali mendohet me vete se vajza, nuk e pa çfar i dha mbreti! Ndaj preu një cop kulaç, e hëngri duke pirë edhe ca verë.Numuroi florinjtë,ishin31! I hoqi 2 copë, e i futi në xhep! Më darkë arriti tek shtëpia e vajzës.Sa e panë Gjeneralin,e njohën, por u çuditën sepse, këtë herë ai shkoi me uniformën e tij ushtarake.Pasi i uruan mirse ardhjen, e pyetën se cila ishte supriza? Mos vallë nuk ishte i kënaqur apo...?
- Jo! Jam shum i kënaqur.-U tha Gjenerali.-Por sot kam ardhur si mblesë.
- Mblesë! Për hair! Por kush është ai?-E pyeti Fshatari.
- Mbreti kërkon dorën e vajzës tuaj! Më ka dhënë edhe këto peshqeshe.Urdhëroni!
Vajza i mori peshqeshet duke e lavdëruar dhe e pyeti;
- Çfar zanati ka mbreti?
Gjenerali u habit jashtë mase! Nuk e kishte dëgjuar ndonjëherë, por meqënëse e thoshte vajza e mënçur,diçka do kishte këtu! Megjithatë e pyeti.
- Mbreti është mbret,çfar zanati do ketë?Ai nuk ka nevoj të punoj ndonjë zanat për të siguruar bukën e gojës! Megjithatë unë do t'i them!
- T'i thuash ç'të thashë dhe më kthe përgjigje.Po të japë edhe një cop letër t'ja japësh.
Vajza i shkruajti një letër ku e falenderonte Mbretin për respektin që tregonte dhe se adhe ajo nga ana e saj respektonte edhe Mbretin edhe të dërguarin e Mbretit.Në letër i shkruante ndër të tjera:
Hënëza jo e plotë! Keci në gjunjë! Muaj 29!
Dhe e palosi duke ja zgjatur Gjeneralit! Gjenerali të nesërmen u ndodh përsëri tek Mbreti.Pasi e pyeti se si kaloi? Si e pritën? Çfar i thanë? Gjenerali e llafosi për të gjitha dhe i dha letrën që ta lexonte.
Mbreti e lexoj me vëmëndje dhe ju kthye Gjeneralit me inat;
- Kulaçin përse e hëngre?... Po verën përse e ke pirë?...Po 2 aspra flori pse i vodhe?
Gjeneralit i erdhi turp nga gjith kjo,sepse nuk e priste dhe nuk dinte si ta justifikonte.I kërkoi falje për të gjitha këto.
-Faljen do t'ja kërkosh asaj! Të shkosh urgjentë,ndryshe do të pres kokën.
- Siurdhëron madhëri!-Ja ktheu gjenerali.
- Dhe i thuaj vajzës se, Mbreti do mësoj zanatin për të bërë rrogoza.
Fluturoj të nesërmen përsëri Gjenerali,drejt e në fshat.
- Aman se do më presi kokën Mbreti!-Ju lut gjenerali. - Atë gabim e bëra unë.Unë e hëngra njëçik kulaç! Unë e piva njëçik verë! Unë i mora dy aspra flori! Të lutem jam në dorën tënde!
-Mirë!-I tha vajza.-Dotë jap një letër për t'ja dhënë.Unë të kam falur.Por i the Mbretit çfar të thash unë?
-Po.Më tha se do mësoj të bëj rrogoza!
- Epo mirë! Zanat është edhe ai!-Ja ktheu vajza.-Kur të jetë gati të dërgoj haber dhe një cop rrogoz,të punuar nga dora e tij!
I shkruajti një copë letër ku i thoshte:
Për hatër të Thëllëzës,mos ja nxirr sytë Korbit!
Gjenerali i mori të gjitha këto dhe shkoi përsësri tek Mbreti.
- Sa e pa në derë, mbreti e priti me të parën;- Hë i pëlqeu zanati që zgjodha?
- Dakort ishte o mbret i nderuar por..!
- Çfar por?...Ta fali gabimin që kishe bërë? ..Më thuaj të vërtetën! Po më gënjeve do zbatoj vendimin!
- Gabimin ma fali o mbreti im,por...Habitem se si merreni vesh kaq mir ju të dy,dhe unë nuk mund të kap asnjë llaf !
- Aha! Për këtë mërzitesh ti? S'ka gjë.Unë e njoh gjuhën dhe kulturën e popullit tim,ndryshe nuk do mundesha të qeverisja mbretërinë.Pa Sqaromë tani se si të priti e çfar të tha.
- Po ja...! Më tha se edhe bërja e rrogozave zanat është! Më tha se kur ta mësosh zanatin,kërkon t'i dërgosh një copë rrogoz, të punuar nga dora jote dhe pastaj do të më thotë prapë, se çfar do vendosë! Më ka dhënë edhe këtë copë letër.
Mbreti ja rrëmbeu nga dora letrën dhe e hapi me nxitim.Pasi e lexoi,qeshi dhe ju kthye Gjeneralit:
- Ah! Çfar t'i bëj Thëllënxës unë pa...ty ta këpusja kokën!
Mbas disa ditësh Mbreti mësoi të thurëte rrogoza dhe pasi bëri një copë rrogozi vetë me dorën e tija,e mbështolli dhe bashkë me disa peshqeshe të tjera ja nisi përsëri vajzës së mënçur, me Gjeneralin.
Vajza e priti dhe e nderoi si duhet Gjeneralin. Pasi e pa me vëmëndje copën e dërguar të rrogozit nga Mbreti e mori dhe e futi në sepeten e pajës së saja.
- Tani po,që jemi në rregull!-Ju drejtua vajza Gjeneralit.- I thuaj Mbretit se jam gati.Ditën e dielë të dërgoj krushqit për të më marrë.
Gjenerali fluturoj nga gëzimi dhe ditën e nesërme u gjend përsëri në oborrin mbretëror.Mbretin e gjeti të rrethuar nga një grup këshilltarësh,të cilët raportonin dhe diskutonin probleme të ndryshme.Mbreti mezi priste përgjigje.Sapo e pa në derën e sallonit të madh, ja bëri me shënjë që të afrohej.U mori leje të gjithëve dhe u shkëput nga grupi i këshilltarëve,për t'u hequr m'njanë.Sapo u ndodhën vetëm ju drejtua;
- Hë! Çfar të reje kemei?
- O mbreti im i nderuar! Jam i lumtur që të bije lajmin më të lumtur të jetës.Vajza e bukur dhe e zgjuar e dha fjalën e saj.Ditën Djelë pret krushqit me kalin e bardhë dhe vellon e nusërisë.
-Atëherë të shpallim dasmën.-Tha Mbreti dhe doli me të shpejt e shkoi drejt sallonit të madhë e të bollshëm.U ul në fronin Mbretëror dhe ua bëri me dorë të pranishmëve të dëgjonin atë që do komunikonte Mbreti.
Të gjithë u përqëndruan dhe pllakosi heshtja,për të dëgjuar me vëmëndje fjalën e Mbretit.
- Të nderuar zotërinj dhe zonja që ndodheni në këtë sallë.Ngaqë kohët e fundit, kam pasur shumë kërkesa e propozime për martesë,për të pasur në krah shoqen e jetës,bashkëshorten,atë që do quhet Mbretëreshë,vendosa të shpall ditën e dasmës.Si sotë një javë,të dielën e ardhëshme,do nis krushqit të marrin nusen që ka zgjedhur zëmra ime.Le të nisen përgatitjet dhe lajmëtarët në çdo anë.
Kështu që Mbreti filloi dasmën dhe ditën e djelë nisi plotë 700 krushq me kuaj e me muzika për të marrë nusen.
Dasma vazhdoi edhe një javë tjetër pas ardhjes së nuses në pallatin mbretëror.U martuan dhe u trashëgofshin,por...!
Mbasi kaluan nja 2-3 muaj,Mbreti,një ditë prej ditësh kishte dalë për gjah por i veshur civil dhe me rroba të thjeshta.Diku nëpër pyllin e dëndur,futen thellë në një përrua,Mbreti bashkë me dy ushtarakë të tij të veshur me uniformë.Përpara u dolën një grup hajdutësh,të cilët nuk e njihnin Mbretin.I ndaluan me forcë dhe i vranë që të dy rojet me uniformë.I grabitën e u muarën Çfar u gjetën,deri tek unaza,varëse,rrobat e trupit,këpucët.Për Mbretin kujtuan se ishte ndonjë ndihmës në gjueti dhe ju erdhi keq ta vrisnin dhe njëri nga ata e pyeti:
- Ti,ke ndonjë zanat të nxierrësh bukën tënde atje në burg, apo të zhdukim edhe ty?
- Po po.Unë di të thur rrogoza shum të mirë!-U thotë Mbreti.
-Shum mirë atëherë.Merreni e shpjereni në burg dhe vëreni të punoj.-Dha urdhër përgjegjësi i hajdutave.
Kështu që Mbretin tonë, e mbyllën në burg! Kalojnë disa kohë dhe Mbretëresh u shqetësua për mungesën e burrit,ndaj vuri në lëvizje gjith mbretërinë për të gjetur gjurmët e tij.Ajo dilte edhe vetë në pazar, e veshur si fshatare,se mos dëgjonte ndonjë lajm të ri.Në tregun fshatar i zuri syri një burr që shiste rrogoza.U afrua tek ai dhe duke parë me vëmëndje,njohu dorën e mbretit,d.m.th.të burrit të saj.Me takt i thotë shitësait të rrogozave;
- Ku i gjen këta rrogoza, se dua të porosis disa unë?
- Këta i bën një i burgosur që kemi atje brënda.-Ju përgjigj hajduti naiv.
- Po ku është ky vënd?-E pyeti mbretëresha.
- Nuk mund ta tregoj se më presin kokën.- I tha hajduti.
Atëherë Mbretëresha nxori disa monedha floriri dhe ja zgjati hajdutit duke i thënë:
- Të lutem e kam të domosdoshme të blej disa rrogoza se më pëlqen kjo dorë që i bën.
Hajduti u bind dhe ja tregoi vëndin.Atëherë vajza e mënçur e rrethoi vëndin me ushtarë, të cilët i kapën hajdutët dhe e liruan Mbretin.
-Tani e more vesh përse e doja Mbretin me zanat?-I tha ajo burrit të saj.-Sepse zanati të shpëtoi kokën.Ai kurrë nuk të lë të vdesësh.
Mbreti u ndie krenar për gruan e tij dhe jetuan të lumtur prej asaj dite.Ata janë akoma më të lumtur edhe sot e kësaj dite.Kështu thotë përralla.

Freitag, 20. September 2013

Musa Osmani: Cikël poetik

BABAI

Monologu i një emigranti

Çdo ditë ai thinjej si bora në Alpet e lartë
E gjumin e kishte harruar prej kohësh
Uej në shkallët e shtëpisë si skulpturë e gjallë
E kraharorit të thatë e vinte shpesh dorën.

Ai, plisi i bjeshkës , me heshtjen ishte bërë vëllam
Me arin e botës s’ia peshoje dot mençurinë.
E lotët i derdheshin në qerpikë si unaza kristal
Kur fliste për pragun që kishe lënë larg një ditë.

Ma dha besën e lume që m’i mbush ditët e jetës
-Mos u thyej , bir, nga guri që rrugën ta zë.!
Unë do të jem me ty si shtrai mes betejës
Dhe kur në këtë shtrat mes jush të mos jem më.

Ishte lodhur shumë babai im..

 


BUKA E MERGIMIT

Vëllezërve të mërgimit kudo ku janë në botë

Bukë e mërgimit , bukë me shtatë palë kore
Më sjell mall për bukën, gatuar në troje

Ç’më kujton Pershefcën me vatrat bujare
Bukë, kripë e zemër, në pragjet shqiptare

Buka e nënës sime, e ëmbla bogaçe
Sikur gjithë botën e kishim në magje.

Nuk më shqitet kurrë nënë fjalëngrohta
Me një përkëdhelje na e vinte te dora.

Dorë e gjyshes sime, tundëte rrathë djepi
Me një mijë urime, nxirrte bukë çerepi.

Merrnin vrap lëndine, mbanim fort bogaçen
Pinim ujë krojesh, mblidhnim manushaqe.

Veç bukë e mërgimit është me shtatë pale kore
Helm duket në gojë , kur në sofra shtrohet.

Buka e mërgimit, bukë që s’të ngop kurrë
Është mbrujtur me lot, të patharë kurrë

Me bukë në trastë shtatë ferre kaluam
Më thoni një vuajtje që nuk e provuam.

Mes dritash Evrope, vezullojnë vetrinat
Fluturojnë avionët, dete bëjnë makinat.

Buka e mërgimit, oh, bukë pa kripë e shije
Ti e fut në gojë gjithë trupi të dridhet.

Mos ma zër në gojë, vëlla, mërgimin e zi
Se më rrjedhin lotë sikur bie shi.

Ah, bukë e mërgimit!!!



STINA E MIZAVE

Kohë me diell me lule e me qiell të hapur
Cigaret rrotullohen sërish ndër tavolinë
Porosisim makiato veresi te banaku
E mbllaçisim si çimçakizë filozofinë

Të lodhur pa punë na mbyt një trishtim
Zzzzzz, mizat mizërojnë zhurmshëm në tryezë.
Në filxhanë tanë dalin e futen përsëri
E askush s’po i dëbon diku në Lucernë

Shpesh edhe veten grushtojmë mbi tavolina
Në një ritëm të huaj valle pa fund vallzojmë
E presim ditët tona… të mërzitshme si mizat
Pa pasur as edhe pak bukë që të shtrojmë

Gjysëmjeta e gjumit në jastëkë na tërheq
Gjysëm jeta e kafeneve me miza na bën miq.
Si duket, po vdesim pa le, hej, për dreq
Me premtimin për të parë ferrin lakuriq.

Punët e ditës i kemi ngushtë, fort ngushtë
Sikur po nisim së bashku një fillim të ri
Politika memece, zjarri të djeg në grusht
Po nesër a do ta pijmë kafenë veresi?????

Po ferri si zezonë sërish me miza na fton
Ah, veç politikanët të flenë të qetë në vila!!!!..
Vapë fort, kamarjerët shënojnë në bllok
Të mbushura me burra e miza gjer vonë tavolinat

 

MALLKIMI

Si gra lavire në salla me dritë kacafyteni
Po fjala e popullit një ditë do t’u bëhet mallkim
Të themi se në moçal çdo ditë po zhyteni
Është pak , fare pak për vargun tim.

Pallavrat tuaja pa pare kurrë s’do na duhen
Kur shkelni mbi besën e fjalës një ditë
Vetë toka ku ecni për ju piskon me kuje
Kur në greminë kërkoni të na futni të gjithë.

Diku zbrazni gota, krekoseni në makina, mbi timon.
Pëllisni si gomarë në sheshe, ekrane, në një miting
E populli i thjeshtë mbi mjerimin e zi po lëngon
Nga truri juaj i prishur që ka veç kalbëzim.

 

DIALOG ME SHQIPERINE

Nuk jam i pari djali yt në trojet e tua, o Nanë
Dhe as i fundit një ditë s’kam për të mbetur
Një fjalëshqipe lokja në djep më ka thënë
E një flamur gjak gjoksin ma ma ndezur.

Nuk jam i pari që ta njoh gjeografinë e historinë
Dhe këtu mes Alpesh për ty po thur shkronja
Që ti, o nanë, të mos kesh kurrë harrim
Që djemtë e tu të thurin veç kurora.

Të prenë trupin si copëza trungu të tharë
Me sëpatë, me ligje, kërbaçë e plumba
Dhe folenë ta dogjën në pemën e lartë
Ta lanë pa cicërima zogjsh e pëllumbash

Më vijnë dhe më gjërë emra, emra pa fund
Sa zemra më mjaltohet porsi mjalti në hoje.
Po jemi komb i pandarë, o Nanë, me një gjuhë.
Edhe pse na kanë ndarë si copëza në troje.

 

FJALA

E mprehtë si tel i çeliktë shpate
E rëndë si plumbi i shkrirë
E hedhur në pus pas mesnate
E ngritur si zog pa cicërimë

E hedhur pa vlerë në rrugën e shkretë
Ku askush për nder s’ta di
Dikush po troket dhimbshëm në derë
E fjalën ma thotë përsëri.

E vënë në qeskën e plehrave në derë
Si ferrë e marrë nga pyjet e lashtë
E mbetëm, mbetëm para saj si memëcë
E përgjigjen dot nuk e dhamë

 

TRANSFORMIM

Një lule ndërron vendin me drogën
Spitalet janë bërë tamam si shtretër
Në TV e miting vrapojnë të thonë
“ E shikoni, zotërinj, ne jemi të lire!”

E lumturia që prekim shpesh bëhet relike
Në nusërimin e një jete venitje po gjen
Vrapojnë makinat, avionët marrin qiejt
Veç ngrohtësia njerëzore fshihet në BUNKER

 

SHTEGTIMI E MESHIRES

Kjo jetë gjen shtigjet e saj veç me pikëllim
Me fjalët e mrrolura buzëqeshjen stolis
Si tis i natës fytyra më merr një ërrësim
Në duar kam një akull që çdo ditë më ngrin.

Endemi rrugëve të botës si kafshët pa litarë
Sikur të shkonim në varret pa emër mbi mermer,
Dhe diellin, dhe këngën, dhe urimin, dhe gazin
Me triskë i marrim në menynë e ditës që vjen.

Me jep, o Zot, fuqi të mund mëkatin
Sytë të mos i mbuloj mes pëllëmbës i turpëruar
Ooo, po humb gjuha e nënës si litari i samarit
Në shtegtimet tona na lidhen këmbë e duar.

Në shiun me rrebesh, zjarri pa klithma vetëm shuhet
Pa dashuria jonë me tmerrin shartohet
Në jep një fjalë të mençur ta vëmë mbi supet
Të heqim mëshirën mes pëllëmbës së dorës.

Të lutem, o zot!!!

 

TRE VELLEZERIT

Ishin dikur tre vëllezër si tre lisa lëndine
e sheshin e lojës e ndanin si bukën e nënës
plot vullnet, shëndet në sofrat plot gëzime
me duar vëllezërish deri në kufirin e ëndrrës.

zërat i bashkuan si gurë të smeralda
Çdo halli i vinin gjoksin e fortë të burrit
Dikur u ndanë e morën udhët e gjata
Mes dhimbjes kurbetçore deri në palcën e gurit

Tani pas kaq vitesh dy fjalë s’po thurin bashkë
E mall po kanë për gazin, harmoninë
Mes nesh ka hyrë rrufeja e një shtrëngatë
E dhimbja na e shpon gjoksin, na e bën vrimë

Mes nesh sytë shihen rrallë e më rrallë
E udha ka mbetur pa gjurmë në shtigje
Mes nesh… tre lisa të gjatë si lastar
Mes nesh…. tre lisa që këndonin mes lëndine

 

LETER NGA ÇAMERIA

Në Gumenicë ju pres një ditë për me ardhë
Në sheshe janë harruar bakllavatë dhe dasmat
Ç'u bête, bij, malli në gjoks më ka marrë
Pse më keni lënë me sy dhe me kokë prapa?

Më ka marrë malli për ju, fort më ka marrë
Mbetem ullinjtë pa vjelë e pa ujë krojet
Shegët kanë rënë e deti u thinj nga pritja
mjalti mbeti pa u vjelë nga hojet

Jam si grua e ve e pres derën të hapet
Gjaku në damarë ju është tharë krejt !???!!!
Nuk ka një dorë vajze të mbledhë manushaqe?
E vallja e burrave vetëm në sheshet mbet?????

Unë s’jam e huaj , me ju jam një trung
Kemi një gluhë që perëndia na e ka dhënë kaherë
Më malli për trojet që kurrë s’i humb
Ju pres që të vini e oxhaqet t’i ringrejmë


DJALIT

Më lart se unë djalë, të të bëhet hapi
Kur të nxjerrësh peshoje fjalën fort
Humbje ta quash si lak të fortë litari’
nga bukuria falso mos u mashtro!

Kur të mxjerrësh fjalën si zogu nga streha
Ta dish se qëllon më fort se plumbi
Bëhu i bukur, bir, në këshillat që jep
E paqësor të jesh në zemër si pëllumbi

Mosa u bëj barrë kurrë mikut e shokut asnjëherë
Se të mallkon buka e gjaku që të dhanë shtat.
Aty të jesh ku derdjet djersa e ndershme
E gjumi të mos të zërë për borxhin e marrë.

Betohu për nderin pa droje te pragu
E dredhinë kurrë mos e sill mes sofrës
Të mallkon buka e uji që të dha oxhaku
Kur të shkelësh në çdo cep të botës.

Se gjaku nuk bëhet kurrë ujë në trup
E plumbi nuk bëhet pambuk për plagë
dije, bir, dielli nuk i humb rrezet kurrë
E dije se nuk e mund pranverën flokëartë

 

MËKATI I GRAVE

Gruaja është perlë e smelarldë bukurore
E future në një guackë, dikush duhet ta nxjerrë
Për duart e saj nikoqire, madhështore
Gjeneralë e strategë përulen me respekt

Thonë disa se ka lindur tre ditë para dreqit
Thonë se dreqin në shishe e kanë futur
Ah, ç’tmerr kur shohim një ditë para vedit
Se si burri i saj, më dreq se dreqi, para tij është ulur

Nën drita të dobëta mes çarçafëve të mëndafshtë
Secili prej tyre në flirtin e tyre gëzohet
Mashtrimi merr pasaportë ditë dhe natë
Veç gruaja si një Evë e gjallë mëkatohet

Me fjalë mbi shpinë shkon bukuria e një femre
Rrotullohet bota e femrën si mister s’e kupton
Vrapojnë burrat në shitore, drejt parfumeve franceze
Që të blejnë për të dhuratën e dashurinë t’ua tregojnë

Mëkati i papaguar i një gruaje të uruar
Një leter që askurrë s’i shihet fundim e amëshuar


PRITJA

Vjen mëngjesi i mjegullt mbi lumë
Po djemtë nuk po duken te udha
E nëna ka mbetur aty, e pagjumë
E loti ia shtoka në faqe rrudha.

Vjen shiu si litarë në dritaret e odës
Po nëna me ofshama lëngoka në shtrat
Jashtë është ftohtë e të kërrusin flokët e borës
Brenda të nbyt një heshtje skaj më skaj

Në shtrat s’e ngrohka aspak jorgani
Agimi vjen e ajo hedh sytë në dritare
O bij, fshimani lotin që më afrojnë ditën e varrit
E ndizni dritat e kullës në konakë e në pragje.

 

JETA

Libër që lexohet pa rreshta
Ku gabimin s’e ndreq ti kurrë
Një shkollë pa dyer është jeta
Një lumë me gur e kërcunj.

Në të kërkoj enigmën e pazgjidhur
O libër ku ka shumë gënjeshtra
O e fshehtë si një litar komblidhur
Mos lër të na thijnet shpresa

Kur shpina të lodhet nga rruga
Kur hapi të mbetet jetim
Kuptoje fjalën te lutja
E mos lër prapa mallkim.

E di që je ortek i këputur
Që merr me vete drurë e gjeth
Po unë jam lis i patutur
Që nuk më shkulin rrufetë..

 

BACA ZENEL

Baca Zenel e ka harruar goditjen e fjalës
Është bërë vëllam me heshtjen që flet
Udhët e Zvicrës nuk i ndërron me udhët e MËHALLËS
Mes dëborës së Alpeve duket se shpirti iu tret

Baca Zenel e ka harruar tringëllimën e fjalës së bekuar
Po plisin e bardhë s’e harron tek dhoma me shilte
E dritat e Zvicrës nuk ia zbardhin dot syrin e lotuar
tek zbret i heshtur në udhët me bori makine

Një shall i ngrohtë i mblidhet në gushë
e rrudhën ia fshehin si të ishte perde
Oo, baca Zenel ka mall për burrat e urtë
Ka mall të patreguar të vrapojë përtej bjeshkëve

Plisin e bardhë s’e harron tek dhoma
E bastuni i Sharrit shok i bëhet në semaforë
Nga psherërima e tij e fortë po trandet Evropa
Po urimin për djemtë asnjëherë s’e harron.

 

VALIXHJA E KUJTIMEVE

Ajo është aty
Jeta ime e përmbysur si një letër bixhozi
Si një testament ditesh
Fjalësh të pathëna
Netë që presin diellin
Emra, emra që koha në hone i hodhi

Ajo më merr me vete
Mikja që s’më ka tradhëtuar ditëve të jetës
Që kërkon të flssë
Aty ku lëshova të qarën e parë
Mërgimi im i frikshëm
Drita që sytë më verbojnë
Poezitë e para në Peshoren e së Vërtetës

Ato janë aty
Fletore ku shkrimi duket si foshnjë e njomë
Kartolina
Që kanë ca adresa të harruara me veie
Bileta trenash
Doganierëm stjuardesa që buzëqeshin
Fate që na thërasin pa marrë përgjigje

Ajo është aty
Me brengat e pathnëna që vetëm zoti m’i di
Me lotët e mbledhur
Si përrua në gjoksin e rrudhur
Me librezën e invalidit
Me dasmat e pabëra
Me arkivolë që fluturojnë qiejve
Pragu e varri i dhimbjes dhe gëzimit tim

Ajo është aty
Kujtesa dhe harresa e fundit e jetës
Me vula
Me fletë të zverdhura
Me kodet e pathëna
Me galopin dret ëndrrës së vetvetes

Ajo është aty
Valixhja e kujtimeve
Pasqyra e jetës dhe e trishtimeve
Pasaporta që vetëm unë ia di emërtimet.

 

SHTEPITE E MERGIMTAREVE

Shtëpi që fati i keq i vuri në gjrin e tij
S’ka njerëz lumturinë një ditë t’ua kthejnë
Nuk shoh askund oxhakë e tym të zi
Vec hithrat kanë mbirë në çdo cep
Vdekja ka lëshuar gurët në dhomat boshe
S’ka njerëz veç bileta të një avioni barkmadh
Tjegullat kanë rënë e macja mjaullin në qoshe
Pa patur askend një copë bukë t’ia japë
Lehin qentë nën hënë se ka ikur rojtari
Ka shkuar e shtëpinë e ruan si besnike era
Ku jeeeeni, djem, ejani te vatra, te zjarri
Ju preesin shtëpita pa lule e tjegulla”
Kanë humbur trokitjet e mysafirët s’po duken
Janë harruar tupanet dhe vallet ndër dasma
Oh, as pleqëria e kërrusur me supe
S’jetohet këtu ku thuron merimanga

Ramadan Mehmeti: Cikël poetik

GJELI
I MËNGJESIT TË VDEKSHËM


Kot bën grevë
Në këtë natë
Gjuhën s’ta kupton dita
Dhembja është bukuri

Dielli u pagëzua
Udhëtar i humbur
Në thellësinë e frikës
Prapë misteri i botës

Hënë e përgjakur
Ndrit trishtimin e natës
Derisa minjtë
Grimcojnë librin e fatit

Kot bën grevë
Gjel i mëngjesit të vdekshëm
Dita është vuajtje
Për Qentë e Sallhanës

 

VDEKJE MODERNE

Ky shekull
Sjell kokën e prerë
Në tryezën e dhimbjes

Në Sodomë
Lehin qentë
Dhe e hanë
Trupin e vet

Në çdo mëngjes
Vdes nga një lule
Në dritaren time

Edhe kjo
Vdekje Moderne
Vetveten e pëlcet

 

KUR

A po shihni
Zogjtë e mi
E mbysin klithmën
Me cicërimë

Edhe kur hapen varret
Një fatzezë mbështjellë
Trupin me lulebore

Kur do të vdesë
Ëndrra
Faqen e shpirtit
Ta mbulojë me dritë

Kur do të vdesë
Gjumi
Të gjitha këngët
Do t’i zgjoj në parajsë

 

NATË
 

Ajo natë
Ish baladë dashurie
Jeta luante me vdekjen
Si në ferr

Dikush e kafshonte
Mashtrimin
Në ditën e shtatë
Të zisë

Vdekja i pështyente
Ndjenjat
Lutuni Zotit
Mallkimi i korbave
Mori fund

 

MËRZIA
 

Zogu i bardhë i urtisë
Çuçurin globin e vet
Prapa kurthit fjalëprerë
Kotet mërzia

Prapë Vdekje Moderne
Çel varrët e shpirtit
Përbrenda një reference
Ditë e bukur me shi

Tymi i mbulon ëndrrat
Në të martën e shenjtë
Vetëm metafora e gjakut
Nuk vdes në harresë

 

ERË SODOME

A po sheh
Dikujt syrin ia vret plisi
Dikujt lisi
Erë Sodome vjen

Ornamentet kafshohen
Mes veti
Si në përrallë

Vdekja Moderne
Sillet në rulet
E bajlozi nget e nget
Atin e zi
Në këtë kryeqytet

E dikujt syrin ia vret plisi
Dikujt lisi
Era fryn në Sodomë

 

HARRESA
 

Zgjoje vajin shpirt
Edhe kjo është
Një ndjenjë

Dora
E thatë
Pa uratë

Hape portën zemër
Nëse digjet edhe pritja
Kjo është një lojë

Kënga
Për ty
Është sall lot

Nëse bëhemi të urtë
Do ta harrojmë
Ankthin kur zbret
Në ferr

 

KLITHMË
 

Solemniteti i zi
Ia shkurton flatrat
Shekullit të namur

Si në përrallë
Gozhdohen shikimet
Dhe pikëllimi i heq prangat
Nga shpirti i vet

Solemniteti i zi
I bluan kujtimet
Në ditën e parë të dashurisë
Në ditën e parë të ndarjes

E prangat
Fillojnë të lotojnë
Si gjethe vjeshte

Mittwoch, 18. September 2013

(MIKRO)TOPONIMIA FSHATARE E HANIT TË ELEZIT


Shkruan Fadil Curri

SI U SERBIZUAN TOPONIMET E HANIT TË ELEZIT DHE SI TË BËHET KTHIMI I BURIMIT SHQIP TË TYRE
 
Elementi paraislamik në trojet jugore të Kosovs deri në ditët e sotme është ruajtur në forma të ndryshme. Në Han të Elezit me rrethinë emërvendet janë tejet simptomatike se në këtë anë ka ekzistuar qytetërim i vjetër shqiptar. Administrata jugosllave sistematikisht përmes mënyrave dekretore e joshkencore deshi të bëjë asimilimin e burimit shqip të emërvendeve të kësaj ane, duke ia përshtatur zënafillën gjuhësore shqipe me realitetin aktual të sllavishtes. Ndërrimi i emrave të vendeve u bë me regjistrimin e vitit l9l4 të Mbretërisë serbe edhe për Hanin e Elezit me rrethinë.
 
HAN-I I ELEZIT. – Gjallërimin urbanistik e demografik ky vendbanim e përjetoi me nisjen e ndërtimit të vijës hekurudhore Selanik-Shkup(l873), më vonë edhe Shkup-Mitrovicë dhe që kalonte nëpër Han të Elezit. Hani toponimik është sajuar në vitin l822, kurse pagëzimi administrativ General Jankoviq shënohet në dhjetëvjetëshin e dytë të shekullit XX. Ky emërtim zyrtar ishte edhe për aktet shqipe deri në vitet tetëdhjeta. Forma e dendur që përdorej atëbotë sipas imponimit sllav më pati detyruar që në vitin l983 në faqet e "Rilindjes" të shkruaj që ky vndbanim të mos përdorej me emërtimet e huaja General Jankoviq(sllavisht), as Elez-Han(turqisht), por thjesht shqip HAN I ELEZIT(trajta e pashquar, si Prishtinë, Gjakovë, e tj.). Ky vendbanim i njohur industrial i Kosovës nga pleqtë e këtushëm quhet edhe Draqe. Atëbotë pata shkruar si kundërpërgjigje ndaj pohimeve joshkencore të Nejazi Limanovskit nga Shkupi që "arsyetonte" kthimin zyrtar edhe në shqipen e shkruar administrative të formës General Jankoviq në vend të Hanit të Elezit, Uroshevac në vend të Ferizajt, si veprohej në Maqedoni me instruksionet e tija nëpër librat e mediat shqipe, ku shkruheshin e fliteshin zyrtarisht e mediatikisht Skopje në vend të Shkupit, Kiçevo në vend të Kërçovës, Debar për Dibrën, Bitolla për Manastirin e ngjashëm. Në emër të "nacionlizmit e irredentizmit shqiptar", formë pikënisëse për eliminimin e intelektualëve e politikanëve të atëhershëm shqiptarë të Kosovës e të Maqedonisë. Në këtë shkrim do të përqëndrohem në dhelpërinë e administratës serbe gjatë çrrënjosjes së burimit etnik shqiptar në toponiminë e këtushme. Është bërë në saje të përshtatjes së afërt me shqipen burimore. Si?
 
I.
 
PUSET E NIKËS. – Është fshat kodrinor e malor, vende-vende me rrafshina. Shtrihet nga nisja e Grykës së Kaçanikut e deri te kufiri me Maqedoninë dhe Fushën e Shkupit, në të djathtë të rrjedhës së lumit Lepenc. Në të gravitojnë mëhallët Bushi, Laci, Brava, Ballazhi e Daci. Në këtë anë ka shunë burime uji të natyrës. Rrëzë tij gjendet edhe burimi i njohur Uji i Thartë. Administata serbe këtë vend e ripagëzoi Pustenik(sipas gjuhës së tyre-ana e shkretë, e thatë). Falsifikime sipas përshtatjes gjuhësore serbe do të hasim edhe në fshatin Palenik, që nuk përkon me realitetin gjuhësor e gjeologjik.
 
KROI I NIKËS.- Ky fshat i banuar vetëm nga shqiptarët është vazhdim i brezit ujor të Puseve të Nikës. Administrata serbe e ripagëzoi me Krivenik(në serbisht-anë e shtrembër, e lakuar). Ka këto patronime: Thaqi, Qajani, Berisha, Kryeziu, Krasniqi. Para viteve të tetëdhjeta shumë banorë nga ky fshat qenë shpërngulur në Tetovë e në Shkup, ku gjenden me mijëra banorë të këtillë. Sipas disa pohimeve në një shtëpi paskan qenë disa dokumente turke që paska figuruar me emërtimin Kroi i Mirë. Mund të qëndrojë edhe forma tjetër shqipe Kryenik ose Krojnik.
 
GURANA. – Ndër fshatrat më të mëdhenj dhe më të shkolluar të rrethinës së Hanit të Elezit është Gurana e rrjedhës së djathtë të Lepencit. Këtu është baseni gjeologjik dhe separacioni guror, prej nga bartej lënda e parë për xeheroren e Radushs së Shkupit. Para 40 vjetësh këtu kishte edhe shqiptarë të sllavizuar, e që politika ditore jugosllave i konsideronte maqedonas. Ky ishte i vetmi fshat i kësaj ane me popullatë të përzier besimi. Administrata jugosllave e pati ripagëzuar GORANCE (e përshtatur si vend malo). Pas vitit l990 me qëllim të shqiptarizimit të toponimisë së fshatit ishte përpjekja që ky fshat në gjuhën shqipetë quhej Malësi. Por, nuk përkonte me realitetin gjuhësor-ambientor ky qëllim, si është rasti me emrin Guranë, ana e gurëve.
 
RREZANA. – Është fshat afër Guranës që i përgjigjet burimisht fjalës rreze, ana e rrezeve. Sipas pozitës që ka, nuk përkon me formën serbe Rezhance(do të thotë: prerje), por ana e rrezeve, ana e regjjes në diell. Është variant tjetër që mund të dëgjohet se mund të ketë shpiegim nga bima rezhde, por ky element fitonimik nuk është i njohur në këtë anë.
SEQISHTA. – Skaj lumit Lepenc, ku nis fusha e Shkupit, përfundon pjesa e djathtë kufitare e Kosovës administrative aktuale dhe lindore e fshatit Kalisi. Administrata jugosllave e ripagëzoi me emrin Seçishtë(në serbisht: të presh). Ky fshat ka këto mëhallë e vëllazëri: Kalisi, Shkreta, Kuka, Kotarri, Fida, Luri, Dibrani. Pjesë e mëhallës Kalisi është edhe nënndarja e gjakut Preni. Duket se pagëzimi Preni është burim toponimik shqip i këtij fshati, ndaj edhe këtë e ka asimiliuar administrata sllave. Me një përshtatje ka bërë asimilimin e dyfishtë të formave shqipe Preni dhe Kalisi. Shikuar nga burimi ambirentor, formulimi është bërë në këtë mënyrë: Preni lisat, po shkoj ka(h) lisi (Kalisi). Mu për këtë është asimiluar edhe Preni dhe Lisi me formën sllave seciti(të presh). Ka shpiegime se emri Seqishtë ka prejardhjen nga emri i përveçëm njeriu - Zeqë, Zeqir, Zeqirja, por ky është shumë larg shpiegimit ambientor, në të cilin mbështetet toponimia e standardizuar.
 
II.
 Edhe në anën e majtë të rrjedhës së lumit Lepenci kemi sllavizimin e toponimisë së këtushme sipas formës së përshtatjes dhe përafrimit.
 
PALENIK. – Ky fshat gjendet bri magjistrales Prishtinë-Shkup, në të majtë të Ujit të Thartë dhe të rrjedhës së Lepencit. Është fshati më i shkolluar i kësaj ane Ka këto mëhallë e patronime: Dernjani, Çupi, Ramuka, Demzeni, Jashari. Duket se është bashkim i emrave Pal e Nikë. Nuk është i largët edhe shpiegimi se zënafilla e këtij emri është nga Pal dom Nika ose Pali e Donika. Administrata jugosllave e ripagëzoi dhunshëm me emrin Palivodenica( në sllavisht: Mulliri i Djegur). Formësimi serb nuk përkon me realitetin ambientor të këtij fshati, pasi fshatarët e këtushëm vazhdimisht drithërat i kanë bluajtur në mullinjtë e Lepencit dhe mullinjtë e lumthit Shkallar(Shkallavac), prona të Dërmjakut e të Dimcës.
 
DËRMJAKU. – Është fshat i vetëm që ka një patronim(Curri) dhe një fis(Thaqi) në këtë anë. Mbi këtë fshat gjendet edhe një fshat tjetër Mjak dhe ka mundësi të kishte evoluuar në Nërmjak, Ndërmjak, përfundimisht Dërmjak. Administrata sllave e ripagëzoi Drobnjak(drobiti, d.t.th. të thërmosh, të bluash).
 
Në këtë anë ekzistojnë edhe toponimet Dimcë, Topojan, Vortemicë, Vila. Forma sllave Vërtemica është asimilim i asaj shqipeVORRTENIK, që zënafilln e ka nga Vorret e Nikës ose Vorri  e Vorret e Micit. Këtu do të theksojmë se pikërisht shtrirja e rrënjës toponimike Nik në këtë anë është objekt i kësaj qasjeje.Pasi e dhamë këtë atllas toponimik të Hanit të Elezit me rrethinë, duket se arsyet e ndryshimeve të imponuara sllave të tyre dhe asimilimi i burimit shqip ishte në shërbim të politikës së ditës për stratgji shtetomëdha.
   Regjimi jugosllav kishte arsye më të mëdha propaganduese se shkencore kur e bëri këtë. Jovan Trifunovski në librin e tij "Albansko stanovnishtvo u Makedoniji" të gjitha fshatrat që i përmendëm dhe disa të tjera të Jugut të Kosovës i "arsyeton" se kanë zënafillë sllave, por që janë shqiptarizuar në kohë të ndryshme historike. Gjuhësisht shikuar toponimet Puset e Nikës, Palenik, Kroinik janë burim nga emri shqiptar Nik dhe që historianët e lidhin me feudalin me këtë emër që kishte pasuritë e tija në këtë anë dhe që shtriheshin në Mal të Zi të Shkupit. Ky emërtim krishter shqiptar është burimor dhe se në të gjitha fshatrat e këtushëm ekzistojnë mikrotoponime "te kisha", në të cilt kanë qenë faltoret paraislamike shqiptare. Prandaj, trumpetimi i Kongresit gjithëkombëtar maqedonas këtyre ditëve se Hani i Elezit me rrethinë dhe Sharri(ish-Dragashi) duhet t'i kthehen Maqedonisë gjatë takimit dypalësh ndërkufitar "jugosllav-maqedonas" këto ditë, është me karakter të shpenzuar shtetomadh.Emra të vendeve të Kosovës jugore që kanë rrënjën Nikë ka shumë: Kaçat e Nikës(për Kaçanik), Burrnik, Nikoc, Syri i Nikës(për Siriniq), Nikanë, Nikaj, e të ngjashëm.
 
***
MIKROTOPONIMET E FSHATRAVE TË HANIT TË ELEZIT
 
Vendbanimet nëpër histori kanë pësuar ndryshime deri edhe në humbjen e identitetit të tij. Nëpër shumë vendbanime ekzistojnë edhe sot toponime e mikrotoponime që janë fare të panjohura, mund të ket emërtime që nuk përkon me konfiguracionin gjeografik e të kulturës bimore në të. Por, që diçka në ato vendbanime ka ndodhur, është e vërtetë, por ende e pashpjegueshme. Hall i madh ka qenë se nuk ka ekzistuar dëshmia e shkruar. Është interesant se edhe vet vendbanimi i Hanit të Elezit më nuk ka gjurmë të Hanit të Elezit historik, sepse e rrënoi koha dhe pakujdesia e regjimeve të këtushme.  Në një pikturë që e hasa para dy vitesh në internet, shihej qartë se ishte një pamje e Hanit të Elezit, fabrika e çimentos e ndërtuar në vitin 1936, por vendbanimi përreth fabrikës  ishte i ndryshuar. Në një shkrim epistolar të Pjetër Bogdanit raportuar Selisë së Shenjtë, shkrimtar filobiblik shqiptar thotë se nipin e tij ia kishin  vrarë në Grykë të Kaçanikut, ku aty sot është edhe një mikrotoponim që quhet Ara e Bogdanit. Në fshatrat e të dyja anëve të lumit Lepenc që përshkon këtë komunë ka varre të ndryshme nga gjatësia dhe gurëgdhenjet mbvarrore shumë interesante, në leksikun e kësaj ane ka fjalë shumë interesante që paraqesin vlera unike dialektologjike e të historisë së gjuhës në përgjithësi.
   Edhe në kohën e sotme mund të ndodhin zhbërie toponimike ne Han të Elezit me rrethine që një ditë nje kodër ta shohim si rrafsh, ose ndonjë vend që deri më sot e kemi quajtur me një emër,  pas 2, 10 ose më shumë vjet ta quajmë ndryshe.  Bie fjala, para 20 vjetësh një lokalitet e kemi quajtur “Ka shkolla”, pastaj e quajtëm “Ka Fillorja”, më vonë filloren e rrënuan dhe në vend të saj u ndërtua shkolla e mesme dhe nisëm ta quajmë ndryshe. Apo, një vendbvanim e quanin Ka Ushtrria, pastaj UÇK-ja, më vonë TMK, kurse sot është e vendosur policia kufitare. Është edhe një rast që mund të ndryshojë disa mikrotoponime, si është rasti i disa vendeve të Dimcës, që deri dje ishin pronë private e fshatarëve të këtushme, e para pak muajsh i bleu Fabrika e Çimentos, e cila për interesat e saja industriale mund edhe te rrënojë vende për vjeljen emergeles. Pra, emërvendet krijohen sipas ndonjë historie ose objekti me të cilin karakterizohet ai vendbvanbim.
   Në këtë shkrim nuk pretendoj të jem i përsosur, bile as e kam zbatuar teknikën shkencore, sepse kam bindje se do të pësojë ndryshme drejt plotësimit e kompletimit, por po e bej me qëllim të një ndihmese modeste albanologjisë lokale, me shpresë të mos shuhet diçka që ë kemi trrashëguar deri sot. Që të mos bëhet teksti shumë i gjatë, e pjesëtova në tri pjesë: i pari është një varg mikrotoponimesh të fshatrave të Hanit të Elezit në anën e majtë të rrjedhës së Lepencit, magjistrales dhe vijës hekurudhore Prishtinë-Shkup, i dyti së shpejti do të jetë për fsatrat e anës së djathtë, kurse i treti do te jete per vet rrafshin e Hanit të Elezit.

 I.

PALDENICA, Palivoidenica

Ara Leprit,
Arate Shkive,
Ara me Vath,
Baçja Ramizit,
Bazhdarica,
Bunari Kodovushës,
Buktevec,
Granapole,
Guri Markit,
Gropa Brakës,
Gjolltë,
Gjollte Selmanit,
Kepi Gallaris,
Kepi Qallamisht,
Kepi Gatë,
Kisha,
Kolorashë,
Kroni Hallës Bicë,
Kodra Nërmeme,
Kroni Morrave,
Kroni Ftoftë,
Prroni Krojt Ftoftë,
Prroni Binollit,
Prroj Lakit,
Prroni Kishës,
Prroni Kolorashës,
Prroni Tahirit,
Pusi Milës,
Rrafshe,
Rrafshete Ibishit,
Rrëskërcë,
Vathi Ukishit,
Vija Emenit,
Vorret,
Vorrete Ramukve,
Stani Belulit,
Shpati Arës Dernjanit,
Shkolla n’ Kodër,
Shpati Lalës,
Livadhete Kishës,
Livadhi Qamurit,
Livadhi Topojanve,
Frashër, Fujza,
Demzen,
Nër Zabel,
Paranica,
Udha Demirit,
Hurdhat,
Milosaj

DIMCA, Dimce

Ara Sefë Bardhit,
Kodra Dushkit,
Livadhet, Fusha Shullanit,
Arate Vorreve,
Kodra Loçit,
Fusha Madhe,
Gjuri Muxhull Bardhë,
Përshllina,
Fusha Nërmeme,
Ugari,
Shpella,
Shpella Kepave,
Kepi Mirë,
Laki,
Ledinate Lakit,
Ara Ali Sinës,
Hurdhat,
Bunari Demës,
Liugi Kishës,
Ara Ramizit,
Shpati,
Xhibret,
Ara Kosmanit,
Ara Vathit,
Ara Ali Shitit,
Ara Stanit,
Fushe Dimcës,
Llaka,
Shorrkuqe,
Ogradat,
Kolibet,
Luigi Keq,
Bregi,
Vakafi,
Rovishta,
Stanet e Vetra,
Kepi Breshkave.

DËRMJAK, Drobnjak


Steneriti,
Shpadinat,
(Krie ose Ara Bajram Currit),
Kisha,
Kodra Madhe,
Vorret,
Çeshme Shahës,
Stanete Dërmjakit,
Rrafshtina,
Preshnet,
Sllovac,
Kroj Mamutit,
Kodra Çarrit,
Kepi Zarave,
Mullini Bllacës,
Guri Vol,
Guri Madh,
Shpati Gurit Vol,
Shpati Gurit Madh,
Lugi Melishte,
Melishte,
Ramishte,
Smilana,
Ara Ajetit,
Rrafshi Steneritit,
Osoj Mitrës,
Lugina,
Koshi,


NEÇACI, Neçavce

Ramishta,
Lugi Rishtës,
Fusha Rrumullake,
Vorrete Topojanve,
Ara me Krue(Dërmjaku i thonë Arate Epra),
Rrafshtina,
Jarica,
Kroj Ftoftë,
Ara Shkavit,
Kepi Çeshmës,
Bunari,
Kodra Zabelit,
Ërrnica,
Kodra Imerit,
Ferrishta,
Llaçidup,
Rrafshete Lopve,
Livadhi Kadis,
Llokme,
Bunari Musës,
Vorri Ramë Bushit,
Lugi Sulës,
Drag t’ Vërshmes,
Ara Cenës,
Llakat e Thive,
N’ Kodër t’ Draçës,
N’ Kodër t’ Vakafit,

VORRTEMICA, Vrtemica

Kroj Madh,
Kroj Vol,
Rrafshet,
Dardha Zezë,
Dardha Halilit,
N’ Ograde,
Vërteçka,
Te Qesin Pushkë,
Livadhi Topojanve,
Ara Demirit,
Mushtekur,
Kodra Stanit,
Livadhete Poshtra,
Kodra Osoj,
Ara Shehit,
Fusha Lugit,
Ara Mezinit,
Ara Rafizit,
Are Gatë,
Dardhishta,
Vorrete Epra,
Proj Vosë,
Livadhi Tahirit,
Ara Bibht,
Kepi Shipës,
Ara Rushit, e të tjera eventuale

II.

MIKROTOPONIMET E FSHATRAVE TË HANIT TË EEZIT(pjesa II, ana e djathtë e rrjedhës së lumit Lepenc)

Ne kete pasqyre te mikrotoponimeve po japim pjesen e fshatrave te rrjedhes se djathte te lumit Lepenci, ndryse nga shkrimi i pare qe perfshinte fshatrat e rrjedhes se majte. Edhe kjo ane ka mikrotoponimi interesante, ndaj kete here vetem po sjellim emervendet, me shprese se do te kete efekte te lexuesit, se paku te jete nje sherbim te atyre qe jane te interesuar per emervendet e Hanit te Elezit e rrethine.

KRYENIK, Krivenik

   . KISHA,    
VATHI MULLA LLAHËS,  
LUGI RREZHANCËS,  
LAPXHANI,  
LIVADHETE THATA,  
LUGI HOLLË,  
RRAFSHI IZBEGIT,  
LIVADHETE EPRA,
LIVADHET E POSHTRA,
TE LERA AMETIT,
TE U VRA XHALI DEMËS,  
KODRA IZBEGIT,
SHULLANI IZBEGIT,
PRROI IZBEGIT,
USOJ MUHAMETIT,  
ËRRNICAT,
KEPI KOZARIT,  
KOSE HASANIT,
KEPI GJIBRËS,
ARAT E GATA,
FUSHE DRUMIT,
DHEVI BARDHË,
KODRA SHELQËS,
LIVADHET N’SHELQE,
TE SHELQET,
RRAHI,
UDHE KRIQ,
ARA NEZIRIT,
KODRA HISARIT,  
GURI KUQ,
MULLIT E MULLA  LLAHËS,
KRONI I BIZNAKIT,
MAJ MULLI, LUGJETE VOLA,
KODRA MINARE, FIDANAT,
TE QEREMIDET E BRAHIMIT,  
ARA SHEMËS,
SHULLIT,
KEPATE BAFTIS,
KEPATE ÇOBANVE,
KODRA SHULLIVE,
LUGI MEGJE,
LUGI SHAROVIT,
LUGI ZHEDENIT,
DRUMI,
LUGI ME UJË,
TE JANË VRA MAXHART,
KRONI ÇOBANVE,
SHELQETE POSHTRA,
RRAFSHI POSHTËR, RRAFSHI EPËR,
RRAFSHI VOGËL,
LISI MADH,  
ARE SHIKËS, LISATE VOGËL,
KODRE RRAHIT,
VORRET,
BOTE KUQE,
LUGI LLAHËS,
KREKZAT,
LAME SPAHIS,
SHKOZAT,
LISI ASLLANIT,  
LUGI ZABELEVE,
GJURI UFLLA,
KODRA DIKANCIT,
KODRA CAPE,
LISI KOTLLAÇ,
XHOLI,
 ARATE ARIFIT,  
ARE NESHATIT,
USOJ LIVADHEVE LUSHE,
LUGJET, BUNART,
 N’ KODËR T’ ARAVE,
LUGI GURIT,
LUGI THANAVE,
OSONI BAÇEVE,
HURDHAT,  
PRRUET,
KEPAT,
KEPI ALIS,
KODRE VNESHT,
SHULLANI VNESHT,
VNESHT,
LUGI MADH,
KISHA SEÇISHTËS.


GURANA, Gorance

RREZHANCËS (KODRA),
RREZHANCËS (KISHA),
SELMANIT (LIVADHI),
FETËS (LIVADHI),
QAFA  MAL,
SALLAICËS (SHKOZA),
HURDHA,
MADHE (KODRA),
THATA (LIVADHETE),
TAKLLIM,
OSOJ,
BARDHË (KODRA),
SHPESHTAK,
KOZARNIK,
HAJDUTIT (ÇESHMA),
QERRENAC,
DALIPIT (ARA),
THATË (PRROJ),
NUHIS (ÇESHMA),
VOGËL (ZHEDENI),
TAHIRIT (BRI I),
KEQ (KEPI),
ISAKIT (MULLINI),
POJATA,
GJURA,
RRAFSHA,
MADH (ZHEDENI),
RESTANIT (KODRA),
HASANIT (LISATE),
UKËS (ARA),
ISLAMIT (ARA),
DUBLLORIT,
VOGËL (REKE),
MALLZAMIT (ARA),
KAFAGJAK,
NEZIRIT (ARA),
 HOXHËS (ARA),
MADH (DUSHKI),
GOLLARNIK,
QARKUVEC,
KUQE (BOTE),
ABAZIT (VATHI),
VILËS (VATHI),
ISAKIT (VATHI),
EMËRLLAHIT (VATHI),
KISHA (TE),
FTOFTË (UJTE),
SKENERIT (KEPI),
TUPULISHTE,
MLLAKA ose  MULLAKA,
VILËS (KODRA),
PEZËS (PRROJ),
BARDHË (KEPI),
QIREQIT (KEPI),
MUSTAFËS (ARA),
BRAHIMIT (ARA),
TANËS (FRIKI),
GJOLLTË,
XHIPKËS (VORRI),
STANET,
CENËS (LIVADHI),
TE UJTE FTOFTË,
DAUTIT (DARDHA).

PUSET E NIKËS, Pustenik

DEHARIT(DRUNATE),
DËGËRXHIKI,
MASKODRE (ARA),
LACIT (RENE),
JAZI,
JAZIT (KROJETE),
BRIJËS (KROJI),
SELIMICËS (THANA),
SLLATINA,
KACULJA,
PADINA,
RRUNGAJA,
RAMA,
LAKURIQIT (KEPI),
XHENEMI,
BOTA, BRAHIMIT (ARA),
EKREMIT (BUNARI),
NËRMETMETLLAVE,
DEMËS (UDHA),
KISHA (Te),
BREGI,
(Bregi Kuq),
SELISHTËS (KEPI),
SMAKI,
DËRZHAKI,
ANTENJA,
NIKUGLLAVËS (PRROJI),
ËRRNICA,
SHULLANI,
RE (UDHA),
EMINIT (UDHA),
MIXHA (Udha mixhës Veli),
USOJI,
LUGJET,
LLUGA,
MUSTAFËS (DARDHA),
LISEVA,
RREPTË (KODRA),
KRIEVIQE,
BIBINOLLI,
BROBOSHTINA,
KEQ (KEPI),
TAHIRIT(LIVADHI),
GJIGJVEREQIT (KODRE),
SUMREKA.


BURIMI, SEÇISHTE

UJIT TEV A,
KAJNAKI AMETIT DAUTIT,
FUSHA SEQISHTËS,
IZVORI,
PAUNIT (TE ARA),
ARA STOJANIT,
GURI PESHKIT,
RRAFSHE,
PRROJ RREZHANCËS,
TE RRAHI,
KALANXHERET E EPRA E T’POSHTRA,
KODRA BRAHIMIT,
KATUNVAKE TOKËS,
NËR BREGET,
LLAKAT E EPËRTA E TË POSHTRA,
PEURA (Në territorin e Maqedonisë),
SHULLANIT (KODRA),
PARTALLIT (VATHI),
ÇALIA E MADHE DHE E VOL,
BARDHË (UJTI),
N’LAK T’ GREÇANIT,
KASHA (TE),
MALI ZI,
SARASELLA,
KODRA PASHËS,
KEPI HALILIT,
KEPI MADH,
PËRÇIT (KEPI),
SULËS (KEPI),
SHELNJËS (KROJ),
EPËR (KROJ),
LECIT (KODRA),
AZEMIT (ARA),
SPAHISË (LAME),
MADH (SHPELLA),
GALLARIA,
TRI GALLARI N’ KALLANXHERE,
MDHAJA (GJOLLTE),
GJOLLTË,
BRAKA,
LIMANIT (KEPI),
ADEMIT (KEPI),
SHKOLLA (TE),
MUSLIS (VATHI),
LAKIT (UDHA),
MULLINT (TE),
BERAMIT (LUGI),
BELULIT (ARA),
SALLAICËS (KROJ),
MALIT ZI (TE ÇARRI).
 
RREZANA, Rezhance

ZABELIT (MAJA E),
ZEZË (KEPATE),
TROSHITËN (KEPATE),
NIKANA,
MARKIT (HURDHAT),
DARDHËS  (LIVADHI),
MISIMIT (ARA),
GJILËS (KRONI),
KODRA LISIT,
ARE LIKERE,
TE DARDHA,
LUGJEVE (ÇUNGI),
KISHA,
KISHËS (ARAT, FUSHA, LUGI),
SHULLANI,
VNESHVE (KEPI ),
POSHTRA (BAÇETE),
DULLËS (KODRA),
SHABANIT (ARA),
ORTICA,
MLLADENIT (PRRONI, GURI, ARA),
LIMANIT (ARA),
JORGOVANVE (KODRA),
ISARIT (KEPI),
DERVENI (I MADH, I VOL),
IRIA,
SPAHIS (LAMA),
KREKËZA,
VETRA (TROJETE),
RRAHAVE (PRRONI),
RRAHAT,
SMAKI,
FASLISË (KODRA E),
SULËS  (LIVADHI),
TËRSHANAT,
BESHKA,
FIRISHTA,



MIKROTOPONIMET E FSHATRAVE TË HANIT TË EEZIT(pjesa II, ana e djathtë e rrjedhës së lumit Lepenc)

Ne kete pasqyre te mikrotoponimeve po japim pjesen e fshatrave te rrjedhes se djathte te lumit Lepenci, ndryse nga shkrimi i pare qe perfshinte fshatrat e rrjedhes se majte. Edhe kjo ane ka mikrotoponimi interesante, ndaj kete here vetem po sjellim emervendet, me shprese se do te kete efekte te lexuesit, se paku te jete nje sherbim te atyre qe jane te interesuar per emervendet e Hanit te Elezit e rrethine.
 
KRYENIK-I
   . KISHA
   .VATHI MULLA LLAHËS
   . LUGI RREZHANCËS
   . LAPXHANI
   . LIVADHETE THATA
   . LUGI HOLLË
   . RRAFSHI IZBEGIT
   . LIVADHETE EPRA
   . LIVADHET E POSHTRA
   . TE LERA AMETIT
   . TE U VRA XHALI DEMËS
   . KODRA IZBEGIT
   . SHULLANI IZBEGIT
   . PRROI IZBEGIT
   .USOJ MUHAMETIT
   . ËRRNICAT
   .KEPI KOZARIT
   . KOSE HASANIT
   . KEPI GJIBRËS
   . ARAT E GATA
   . FUSHE DRUMIT
   . DHEVI BARDHË
   . KODRA SHELQËS
   . LIVADHET N’SHELQE
   . TE SHELQET
   . RRAHI
   .UDHE KRRIQ
   . ARA NEZIRIT
  . KODRA HISARIT
  . GURI KUQ
  . MULLIT E MULLA LLAHËS
   . KRRONI I BIZNAKIT
   . MAJ MULLI
   . LUGJETE VOLA
   . KODRA MINARE
   . FIDANAT
   . TE QEREMIDET E BRAHIMIT
   . ARA SHEMËS
   . SHULLIT
   . KEPATE BAFTIS
   . KEPATE ÇOBANVE
   . KODRA SHULLIVE
   . LUGI MEGJE
    . LUGI SHAROVIT
   . LUGI ZHEDENIT
   . DRUMI
   . LUGI ME UJË
   . TE JANË VRA MAXHART
   . KRONI ÇOBANVE
   . SHELQETE POSHTRA
   . RRAFSHI POSHTËR
   . RRAFSHI EPËR
   . RRAFSHI VOGËL
    . LISI MADH
   . ARE SHIKËS
   . LISATE VOGËL
   . KODRE RRAHIT
   . VORRET
   . BOTE KUQE
   . LUGI LLAHËS
   . KREKZAT
   . LAME SPAHIS
   . SHKOZAT
   . LISI ASLLANIT
   . LUGI ZABELEVE
    . GJURI UFLLA
    . KODRA DIKANCIT
   . KODRA CAPE
   . LISI KOTLLAÇ
   . XHOLI
   . ARATE ARIFIT
   . ARE NESHATIT
   . USOJ LIVADHEVE LUSHE
   . LUGJET
   . BUNART
    . N’ KODËR T’ ARAVE
   . LUGI GURIT
   . LUGI THANAVE
   . OSONI BAÇEVE
   . HURDHAT
   . PRRUET
   . KEPAT
   . KEPI ALIS
   . KODRE VNESHT
   . SHULLANI VNESHT
   . VNESHT
   . LUGI MADH
   . KISHA SEQISHTËS
  
 
 
 
GURANA
 
RREZHANCËS, (KODRA
RREZHANCËS, (KISHA)
SELMANIT, (LIVADHI)
FETËS, LIVADHI
QAFA, MAL
SALLAICËS, (SHKOZA)
HURDHA
MADHE, (KODRA)
THATA, (LIVADHETE)
TAKLLIM
OSOJ
BARDHË, (KODRA)
SHPESHTAK,
KOZARNIK
HAJDUTIT ,(ÇESHMA)
QERRENAC
DALIPIT, (ARA)
THATË, (PRROJ)
NUHIS, (ÇESHMA)
VOGËL (ZHEDENI),
 TAHIRIT, (BRRI I)
KEQ (KEPI)
ISAKIT, (MULLINI)
POJATA
GJURA
RRAFSHA
MADH, (ZHEDENI)
RESTANIT, (KODRA)
HASANIT, (LISATE)
UKËS, (ARA)
ISLAMIT, (ARA)
DUBLLORIT
VOGËL, (REKE)
MALLZAMIT, (ARA)
KAFAGJAK
NEZIRIT, (ARA)
HOXHËS, (ARA)
MADH, (DUSHKI)
GOLLARNIK
QARKUVEC
KUQE, (BOTE)
ABAZIT, (VATHI)
VILËS, (VATHI)
ISAKIT, (VATHI)
EMËRLLAHIT, (VATHI)
KISHA. (TE)
FTOFTË, (UJTE)
SKENERIT, (KEPI)
TUPULISHTE
MLLAKA ose  MULLAKË
VILËS, (KODRA)
PEZËS, (PROJ)
BARDHË, (KEPI),
 QIREQIT, (KEPI)
MUSTAFËS, (ARA)
BRAHIMIT, (ARA)
TANËS, (FRIKI)
GJOLLTË
XHIPKËS, (VORRI)
STANET
CENËS, (LIVADHI),
TE UJTE FTOFTË
DAUTIT, (DARDHA)
 
 
 
 
 
PUSET E NIKËS
 
DEHARIT, (DRUNATE)
DËGËRXHIKI
MASKODRE, (ARA)
LACIT, (RENE)
JAZI
JAZIT, (KROJETE)
BRIJËS, (KROJI)
SELIMICËS, (THANA)
SLLATINA
KACULJA
PADINA
RRUNGAJA
RAMA
LAKURIQIT, (KEPI)
XHENEMI
BOTA
BRAHIMIT, (ARA)
EKREMIT, (BUNARI)
NËRMETMETLLAVE
DEMËS, (UDHA)
KISHA, (Te)
BREGI, (Bregi Kuq)
SELISHTËS, (KEPI)
SMAKI
DËRZHAKI
ANTENJA
NIKUGLLAVËS, (PRROJI)
ËRRNICA
SHULLANI
RE, (UDHA)
EMINIT, (UDHA)
MIXHA, (Udha mixhës Veli);
USOJI
LUGJET
LLUGA
MUSTAFËS, (DARDHA)
LISEVA
RREPTË, (KODRA)
KRIEVIQE
BIBINOLLI
BROBOSHTINA
KEQ, (KEPI)
TAHIRIT,(LIVADHI)
GJIGJVEREQIT, (KODRE)
SUMREKA
 
 
 
 
 
SEQISHTA
 
UJIT TEV A
KAJNAKI AMETIT DAUTIT
FUSHA SEQISHTËS
IZVORI
PAUNIT, TE ARA
ARA STOJANIT
GURI PESHKIT
RRAFSHE
PRROJ RREZHANCËS
TE RRAHI
KALANXHERET E EPRA E T’POSHTRA
KODRA BRAHIMIT
KATUNVAKE TOKËS
NËR BREGET
LLAKAT E EPËRTA E TË POSHTRA
PEURA (Në territorin e Maqedonisë).
SHULLANIT, KODRA
PARTALLIT, VATHI
ÇALIA E MADHE DHE E VOL
BARDHË, UJTI
N’LAK T’ GREÇANIT
KASHA, TE
MALI ZI
SARASELLA
KODRA PASHËS
KEPI HALILIT
KEPI, MADH
PËRÇIT, KEPI
SULËS, KEPI
SHELNJËS, KROJ
EPËR, KROJ
LECIT, KODRA
AZEMIT, ARA
SPAHISË, LAME
E KET MADH SHPELLA
GALLARIA
TRI GALLARI N’ KALLANXHERE
MDHAJA, GJOLLT E
GJOLLTË
BRAKA
LIMANIT, KEPI
ADEMIT, KEPI
SHKOLLA, TE
MUSLIS, VATHI
LAKIT, UDHA
MULLINT, TE
BERAMIT, LUGI
BELULIT, ARA
SALLAICËS, KROJ
MALIT ZI, TE ÇARRI
 
RREZANA
 
 
RREZANA
 
 
ZABELIT, (MAJA E)
ZEZË, (KEPATE)
TROSHITËN, (KEPATE)
NIKANA
MARKIT, (HURDHAT)
DARDHËS, (LIVADHI)
MISIMIT (ARA)
 
GJILËS, (KRRONI)
KODRA
LISIT, (ARA E)
LIKERE (TE DARDHA)
LUGJEVE, (ÇUNGI)
KISHA
KISHËS (ARAT, FUSHA, LUGI)
SHULLANI
VNESHVE, (KEPI I)
POSHTRA, (BAÇET E)
DULLËS, (KODRA E)
SHABANIT, (ARA)
ORTICA
MLLADENIT, (PRRONI, GURI, ARA)
LIMANIT, (ARA)
JORGOVANVE, (KODRA)
ISARIT, (KEPI)
DERVENI (I MADH, I VOL)
IRIA
SPAHIS, (LAMA E)
KREKËZA
VETRA, (TROJETE)
RRAHAVE, (PRRONI)
RRAHAT
SMAKI
FASLISË, (KODRA E)
SULËS, (LIVADHI)
TËRSHANAT
BESHKA
FIRISHTA