Muharrem Blakaj: MËNDESHA

Shkrimtari Muharrem Blakaj

MËNDESHA

Tregim nga Muharrem BLAKAJ

       Hapat e rëndë të kalorësve dhe hingëllimat e kuajve me zgjuan nga gjumi. U vesha me ngutë. Me vrap i zbrita shkallët e kalasë. Në sallonin e pritjes ishte tollovi. Dallova disa priftërinj, me këmishët e lutjeve, të shtrënguara në bel me rripat e gjerë dhe me kryqe të varura në qafë. Pranë tyre, murgjit e orakullit të Kalasë, të veshur me guna zhguni të murrmë, thërrisnin me zë të lartë duke parashikuar ardhmërinë. Ç’po ndodhë kështu? Ç’janë gjithë këta priftërinj? Kë po e përhirojnë?!
       Në shkallen e parë të fronit, pashë tim gjysh. Ishte i kthyer drejt ushtarëve dhe fliste diçka. Kishte veshur këmishën e kollarisur e të zbukuruar me dantellë. Mbi supe kishte hedhur gabardinën festive. Në dorën e majtë mbante mallotën e rëndë prej shajaku, kurse në dorën e djathtë, shpatën e madhe të betejave. Derisa po kaloja pranë altarit të bazilikës së moçme dhe po dëgjoja këmborët e kishave me tingujt e rënduar të kushtrimit, pashë disa oficerë që e përhironin Zonjën Hyjnore, që thuhej se dikur motit, kishte ardhur në trojet tona, andej nga Deti Jonë. Kur po kaloja pranë kishës, pashë tim zot që po bekohej para kryqit, derisa priftërinjtë po e përhironin hirësinë e tij. Ndërkohë, u hapën portat e rënda të kalasë. Nën tingujt e borive, pashë tim gjysh, të printe kaluar, i rrethuar nga priftërinj, murgj e oficer dhe i përcjellë nga ushtëtarë, shigjetar, shpatarë e kalorës që dolën nga kalaja. Im at, me pjesën tjetër të ushtrisë u ngjitën në bedena, për ta mbrojtur kalanë nga sulmet e tmerrshme të Sulltanit ezhdërha.
       Lajmëtarët arritën në bodrumet e kalasë. Ishin të sfilitur, të rreckosur, të pluhurosur e të plagosur. Kalaja ra, thanë me pezëm. Dolëm jashtë. Pashë ushtrinë armike të rrethuar nga një turmë ekzotike. Në ballë ishte prijësi i tyre. Tundej e përkundej lehtë mbi kalin e mbuluar me gunë saftjani, të stolisur me sumbulla tunxhi, rruaza qelibari e flokëse ngjyra-ngjyra. Kokën e kishte të mbështjellë me çallmë të stolisur me një xhufkë të kuqe e thekore në maje. Mbi shpatulla kishte hedhur një kaftan ngjyrë argjendi të qëndisur me finesë e me sumbulla fildishi, që i lëshohej lehtë mbi shallvaret bojëgjak. Në shokë i dalloheshin armët e brezit të praruara në filigran dhe të derdhura në ar. Përkrah tij, vinin orta jeniçerësh, kalorës, myfti e shehlerë të rrethuar nga oficer të lartë, oborrtar, shërbëtor eunuk, çuna dylberë e hyri. Më tutje, si të dehur vinin dervish e fakir brekëgrisur me këngë e orgji. Në gjalmat e shtrënguar rreth brezit ju vareshin thika, biza, gjilpëra, çanakë e lugë druri. Rreth e qark kalasë, me shpejtësi të rrufeshme, jeniçerët sllav i vunë nën vargonj, zinxhir e pranga, pleq, burra e djem. Ata që rezistuan, i vranë. Të grumbulluar në sheshin e kalasë, në emër të Allahut, ndanë plaçkën dhe robëreshat e luftës. Jashtë mureve të kalasë, me zjarr e hekur i shkatërruan fshatrat, i dogjën kasollet, shtëpitë, kullat e arat me grurë... në fund u grumbulluan të gjithë të froni i kalasë derisa ne na mbanin të lidhur me vargonj.
       Në gjithë kalanë mbretëroj qetësia. Rreth e qark, hordhitë osmane, u përulën për tokë duke u kthyer nga poltrona ku ishte kapardisur Sulltani Padishah. Pranë tij, e heshtur qëndronte një grua beronjë, fytyrë pushe, sy buçe e hithëth zezë. Dukej e stolisur me naze, ojna e ëndrra. Flitej se ishte mëndeshë, që me qumështin e saj do ti qetësonte kokat e turbulluara kaurë.
       Fillimi i mehtermarshit  nuk me la të çuditesha nga kjo e padëgjuar. Në arenë u panë disa vasha, të lidhura dora dorës me njëra tjetrën, që në pamje të parë dukeshin si vejusha ezmere që lulëzonin në kopshtin harem te Sulltanit. Ashtu të lehta si flutura, marshuan me vallen e tyre rituale duke e shoqëruar me këngë e lëvizje erotike. E para, hidhej e përdridhej duke tundur gjoksin e stolisur me rruaza, sedefe e perishane dhe herë pas here, me shikimin drejt qiellit dhe me gishtin tregues lart thërriste; Allah-Allah, pastaj e ulte gishtin tregues drejt Sulltanit duke vazhduar ritmin e thirrjeve; Padishah-Padishah. Pasonin thirrje në kor nga të gjithë sa ishin, ushtarë, oficer, hoxhallarë, shehlerë, dervish, dylber e hyri. Duke hedhur hapat e valles, e para u largua tutje duke zënë vendin e saj valltarja e dytë. Me kokën e zbukuruar me bilan dhe fytyrën e mbuluar me rizë të zezë, hidhej krah hapur, duke thurur gazele; Ha-ne-Hanefi, Allah-Allah, Padishah-Padishah. Gazelet e saj u pasuan nga turma. Valltarja e tretë e përcolli hapin valltares së dytë duke tundur barkun e stolisur me armaç ari dhe duke klithur me zë melodik; ma-li, Maliki, Allah-Allah, Padishah-Padishah. E katërta, me duar lartë e me hap të matur e përdridhte belin e mbuluar me një pelerinë të hollë dhe gji stolisur me dantelle ngjyra-ngjyra, duke drejtuar shikimin drejt qiellit dhe duke thurur melodi harmonike; sha-fi, sha-fi, Allah-Allah, Padishah-Padishah dhe e pesta, me flokë të stolisura me fjongo e kordele, hidhej e përdridhej duke i luajtur vithet gjysmë të zbuluara nën petkun e hollë të shallvareve dhe duke kënduar vajtueshëm; ha-mbe ha-mbeli, Allah-Allah, Padishah-Padishah.
       Porsa u krijua përshtypja se vallja e shfrenuar e tyre kishte përfunduar, nën tingujt e mehterhanës, në arenë u panë dervishë e fakir shallvare-grisur, me gozhup dhie të hedhur pa stil mbi kraharor dhe me fytyra të zbehta e sy gjysmë të fjetur nga dehja, që herë kërruseshin mbi gjunjë e herë ngreheshin në këmbë duke thirrur me zë të lartë; Allah-Allah-Allah, Hai, Hubal-Hubal-Hubal, Hai,... dhe me biza, gjilpëra e hanxhar i shponin barqet, buzët e faqet.
       Sulltani Padishah, ngriti dorën. E gjithë turma pushoj. Vendin e mbuloj një qetësi e thellë si vdekja. Me vrap po vinin disa jeniçer duke tërhequr zvarrë një njeri, i cili tundej e shkundej si të ishte brenda shkërdhecit. Herë pas here e shanin në gjuhën e tyre të pakuptimtë; jyrymy, jyrymy... shejtan, lanet, pis milet! Sa nuk me lëshuan këmbët kur pashë se në duart e tyre të pamëshirshme ishte im zot. Nuk e duroja dot ta shikoja krenarinë e tij të nëpërkëmbur e të gjunjëzuar dhunshëm nga hordhitë osmane. Brofa në këmbë dhe bëra të sulesha drejt tij për ti ardhur në ndihmë por, hovin ma ndaluan vargonjtë... isha i lidhur. Ashtu kruspull, e hodhën para Sulltanit. Përbri, ju afrua mëndesha. I thekshëm u dëgjua zëri i myezinit. Njëri nga shehlerët ju afrua pranë. Pasi ia hoqi plisin e bardhë duke e hedhur me përbuzje mbi tokën e zhyer, në kokë ia vuri çallmën e madhe osmane, duke i thënë:
       – Thuaj: La ilahe il Allah. Kërrusu mbi gju andej nga Meka dhe...
       – Merre! – urdhëroj Sulltani, duke e shtyrë mëndeshën drejt tij.
       – Jo, nuk e dua... e kam timen... nuk e marr kurrë! – ia kthej im zot
       Sulltani dha urdhër ta torturonin. Një turmë e leckosur dervishësh ju sulën sipëri duke e  goditur me gurë, shkopinj e kamxhik. Derisa po zgjaste tortura, ushtarët sollën robërit e luftës... pleq, plaka, gra, nuse, çuna, vasha e foshnje. I rreshtuan pranë tim zot.
       – Merre! – urdhëroj Sulltani duke shikuar me përçmim herë atë e herë të robëruarit.
Im zot, i sfilitur nga tortura barbare, i çnderuar dhe i ç‘burrëruar, vështrimin e hodhi andej nga populli i tij i gjunjëzuar para xhelatëve shpatëzhveshur. Heshti.
       – Merre se përndryshe, gjithë popullin tuaj do ta vras... ata që do të shpëtojnë do ti degdis në shkretëtirat e Anadollit, kurse vendin tuaj, do t’ia dhuroj popullit të lartësuar të Allahut dhe jeniçerëve të uritur sllav. – tha Sulltani Padishah duke kthyer dorën e djathtë drejt hordhive te tij, të cilët brohoriten të entuziazmuar duke thirrur me sa fuqi që kishin; Allah-Allah, Padishah-Padishah... kurse të robëruarit, me sy të përlotur shikonin tim zot të lidhur, të poshtëruar, të rraskapitur... ata e donin jetën, tokën, dheun e trojet e tyre.
       Derisa im zot, po shikonte andej nga fushnaja e robërisë, nga goja ju shkëput një psherëtimë. Ishte ahti i nënshtrimit. Me zë të përvajshëm e plot ngashërim, bërbëliti:
       – O populli im... duhet ta doni atdheun edhe kur është i nëpërkëmbur, i çnderuar, i dhunuar dhe i përbuzur nga hordhitë e huaja gjakatare... për ju, e për atdheun tim, sot, në këmbim të jetës tuaj, në këmbim të mbijetesës tuaj, po e pranoj mëndeshën që e solli me vete Sulltani ezhdërha... pranojeni edhe ju, në këmbim të zotërimit të trojeve tuaja, por... kurrë mos e harroni dhe dashurojeni me përgjëratë, në jetë të jetëve, nënën tonë hyjnore...– ndërkohë mëndesha e zemëruar e shtrëngoj fort nga supi. Im zot heshti.
      – Të lumtë biri im. Kështu të dua: Të zbutur, të gjunjëzuar, të përulur... – tha Sulltani dhe e lëvizi dorën drejt shehlerëve. Kryeshehu, u përul me nderime para këmbëve të Sulltanit. Pasi mori urdhrin, duke ecur prapthi u ngrit ngadalë më këmbë. Disa herë, me lëvizje dore nga gjoksi, para fytyrës e deri në ballë, bëri temena para madhërisë së tij. Me një qëndrim zotërues, ju dha urdhër dervishëve që të fillonin ceremoninë e gjunjëzimit të miletit te pistë, kurse vet me zë të çjerrë tha:
       – O pis milet. Pas gjunjëzimit tuaj para Sulltanit, dritës së Allahut në tokë, për pastrimin e shpirtrave tuaj të mbushur haram, lartmadhëria e Tij, për ju zgjodhi letargjinë tuaj dhe vecit hali-në  islame. Flini të qetë dhe ëndërrojeni të mirën, të bukurën, të dashurën... lirinë. Ne, për ju do rrimë zgjuar. Do ndërtojmë saraje gjumi, pallate vegimi, kulla shajnish e faltore ëndrrash. Zëri i myezinit, pesë herë në ditë, si aromë hashashi, do ti dehë zemrat tuaja gjynahqarë, do t’ua qetësoj shpirtrat tuaj të pështirë dhe do t’ua shëroj mendjen tuaj të krisur. Çallmat islame, nga sot i bartshi me shëndet, do tua shpërlajnë trurin tuaj kaur dhe do t’ua zbusin kryeneçësinë krishtere duke ju kthyer në vathën e besimtarëve islam.
       Derisa kryeshehu po fliste, në luzmën e robërisë u pa të futej mëndesha ezmere e përcjellë nga im zot, hoxhallarë e dervish. Ata ecnin ngadalë duke kënduar me shestim sure nga kurani dhe ilahi dervishësh që përhapnin anë e kënd fushës së robërisë shafranin e gjumit. Mëndesha, me hapin e saj të matur ju afrua një grupi robërish shpresëhumbur. Filloj tu jepte qumësht nga gjiri i saj zhangël. Rreth tyre u mblodhën imam, shehlerë e dervish duke kënduar sure e ilahi dehëse. Robërit filluan të dremisnin sikur të ishin në djepat e rritës e jo nën prangat e robërisë. Tundjet dhe lëkundjet, me tamtam, britma e ulërima të dervishëve, dukej se ju vinin si ninullat e gjysheve atje pranë ngrohtësisë së zjarrit në oxhakun e kasolleve e kullave të tyre. Derisa përkundeshin si në flatrat e ëndrrave, njëri prej shpresëhumburve ngriti pak kokën dhe filloj të fliste jerm duke përsëritur ezanin e myezinit.
       Pas tij, gjysmëfjetur e gjysmëzgjuar, tundej e lëkundej një flok-perçe duke emituar dervishët, kurse një tjetër, me sy gjysmë të mbyllur e me zë të çjerrë, i ftonte të tjerët ta ndiqnin pas ne farsën e tij gjysmë hënore. Ndërsa mëndesha, nën përcjelljen e lodrave dhe orgjisë kishte ngelur e rrethuar nga disa robër kryengritës, të cilët nuk i bindeshin vullnetit të saj. Nga krahu lindorë i fushës së robërisë u panë kalorës spahinj që shkonin trangelang drejtë tyre. Nga krahu verilindor prej majave të thepisura rrungajë po zbrisnin rrëpirave zallore çetat e jeniçerëve të prirë nga vojvodët e Kraleviq Markut. Ndërkohë, luzma kryengritëse u gjend e rrethuar nga të katër anët. Me egërsi të shfrenuar rrethuesit filluan ti godasin kryengritësit me vare, xhore e topuzë mbi kokat e tyre përçore. Të trullosur, pas vigmave tmerruese, rrotulloheshin në anën tjetër dhe nën zukatjen e njëtrajtshme të myezinëve dhe jahu-ve të dervishëve, treteshin si në boten e fluturave, luleve dhe ëndrrave të gjumit të madh hyjnor.
       Acari pushtues me erë, borë e ngrica sa vinte e shtohej. Nata e zezë, e ardhur andaj nga lindja, me batanijen e saj të rëndë e të katranosur, kishte mbuluar mbarë fushën e robërisë. Herë-herë, si një prushanë yjesh, deri të perdja e zezë në kufijtë perëndimor të fushës së robërisë, vëreheshin zjarre. Ashtu siç ndizeshin ngadalë dhe merrnin hovin e parë të dritës hyjnore, ashtu edhe zhdukeshin njëri pas tjetrit duke u thërrmuar në errësirën e pafund të natës anadollake. Pa ndërprerë, nga fusha e errët e robërisë dëgjoja thirrje kushtrimi, lutje priftërinjsh, përsiatje fëmijësh, mallkime nënash, vringëllima vargonjsh, jermi farsash, trokëllima kuajsh, vërvitje shpatash, hapa çizmesh... të gjitha së bashku me vinin si ngjirje drithëruese të dala nga skëterra... dhe ashtu, lehtë-lehtë, i mbulonte si me plaf zëri i çjerrë i myezinit. Vetëm ashku i ngrohtë i tokës mëmë, të robëruarit i mbronte nga shtrëngata, shiu dhe era që vërshëllente pa pushim mbi kokat e tyre të fjetura dhe trupat e tyre të rrëgjuar.

       Derisa po e kërkoja në kupën e zezë të errësirës vezullimën e shumëpritur të yllit të dritës, andej nga perëndimi, ku ndodhej fusha e fjetur e robërisë, sikur feksi shkëlqimi i një shkëndije të venitur. Kur, me ankth po prisja shuarjen dhe thërrmimin e shkëndijës shpresëdhënëse, pashë se drita po rritej prore. Filluan të ndizen flakadanë e zjarre tjera. Nga mbarë fusha e robërisë po shikoja lëvizjet e ngathëta të jeniçerëve, kalorësve, myftinjve e dervishëve që po ktheheshin andej nga kishin ardhur. Dukeshin të thyer, të zbutur e të mundur. Pas tyre, në mesin e disa hoxhallarëve dëgjova zërin e tim zot. Sa u mrekullova. Derisa po prisja të mi hiqte prangat e robërisë, ai mu afrua pranë dhe po me shikonte me sy të çakërdisur. Pasi lëvizi kokën e madhe me çallmën osmane sipëri, mu drejtua;

       – Ende e mbanë vështrimin andej nga perëndimi?... këtej, këtej nga lindja, këtej është shpëtimi i njerëzimit, o pjellë haram. Jazëk... – dhe ngriti dorën të më godiste. Sa nuk klitha nga zhgënjimi. Im zot ishte tjetërsuar. I shtyrë nga turma u largua tutje. Herë pas here dëgjoja klithmat e tij të përvajshme:

       – Dua sulltanin... dua babën sulltan!... Nënshtrohuni, flini e përuluni para dritës së Allahut mbi dhe, o pis milet!

       Duke vajtuar e gjëmuar u gjend para Sulltanit. Me zë të përvajshëm e fytyrë të përqurrtë, duke u zhyer e zhgërryer para tij, i lutej të kthehej në Fushën e robërisë për ti shuar zjarret, për ta kthyer errësirën dhe për ta vënë në gjumë pis miletin. Kur e pa se nuk po shqitej, Sulltani tha:

       – Mos ke frikë biri im. Nuk jeni zgjuar nga gjumi i ëmbël i gjysmëhënës islame. Jeni në jermi të përkohshme. Me ndihmën e mëndeshës, që po ua lë çiban në trojet tuaja haram, andralla e zgjimit do të jetë e shkurtër. Do vij koha e gjumit të njëmendtë. Shfrytëzojeni. Flini. Në jetë të jetëve mos u zgjoni... bota i do, i çmon dhe i përkrahë ëndrrat e gjumit islame.

       ...dhe hija e Sulltanit, sa vinte e tretej në horizontin e zymtë të lindjes. Mëngjesi, si me shpatë, çau perden e zezë të natës. Yjtë, njëri pas tjetrit u arratisen në kaltërsinë e shndritshme qiellore, kurse gjysmëhëna, me pamjen e saj të qelqtë dhe shkëlqimin e ftohët atje në kupë të qiellit, bënte sikur po i sfidonte rrezet e diellit të përflakur të agut pranverorë, që për çudinë time, kësaj radhe, po lindte nga perëndimi.

Mars 2014