*Skender Asani: “Gjurë nëpër kohë”, SHHSHM, Shkup 2013
Skender Asani, historian doktorant i perkushtimtë nga Shkupi, duket se pashmangshëm po i gjurmon vrajat në kohët e vendet, figurat e ngjarjet e shqiptarëve të Maqedonisë, sidomos të Shkupit historik e aktual, përkundër peripecive gjyqësore në Maqedoni që po e ndjekin pse e sheshion të vërtetën shqiptare të këtij nënqielli. Njihet veçanërisht për mosmposhtjen rreth Kalasë së Shkupit dhe polemikat me rrënuesin e saj, Paskal Kuzman. Pas librave të tij të kësaj tematike për shqiptarët e nëpër shekuj të Shkupit, bibliografinë e tij, atë për Hasan PrishtinëN dhe botimet në shtypin e periodikun, shkrimeve e deklaratave publkike, këto ditë para lexuesve kureshtarë po rishfaqet me librin më të ri “Gjurmë nëpër kohë”, në faqet e të cilit sheshohen të dhëna interesante. Që në tekstin nistor, me syrin e asnjaNjësisë krahasimtare, cek gjykimet e shkencëtarti bullgar, Kiril Ivanov, gjatë fjalimit tëe tij para të rinjve maqedonas në Sofje më 1946. Në vazhdim i qaset edhe shpjegimit të fjalës "Maqedoni" e "Shkup" përmes evoluimit historiko-gjuhësor nga pikëpamjet e autorëve antikë joshqiptarë, si janë Plutarku, Herodoti, Demosteni dhe gjurmët e jetës e veprës të Aleksandrit të Madh, Filipit II e të tjerë. Së këndejmi, vazhdimësia autentike e shpjegimit përmes ilirishtes.-shqipes i termave onomoastike e dukuri të tjera janë gati të pamundshëm pa rolin vendimtar të shqipes. Shtypi, burimet historografike e ato arkivore bullgare janë burim qëmtues i intersimit të Skender Asanit edhe në tekstet për Rlilindjen Kombëtare Shqiptare, veprimtarinë e rilindasit shqiptar nga Reka e Maqedonisë, Josif Bageri dhe shoqërinë “Dëshira” të Sofjes, propozimin decentralizues të kontit Bertold, për lëvizjen kryengritëse të shqiptarëve gjatë vitit 1912 në Kumanovë dhe verimtaruinë politike të Xhemijetit gjatë vieteve 1919-1925. Në këtë libër ka tema e burime mediatike, arkivore e relacione të kohës edhe nga gjuhë të tjera kundrohen, si nga serbishtja, italishtja, turqishtja e maqedonishtja. Nën këtë hije janë qasjet për veprimtarinë politike të Hasan Prishtinës, për bandën muzikore “Zani i Maleve”, në të cilin organizim kulturor kontribut të veçantë dhanë babai i Nënë Terezes, Kolë Bojaxhiu dhe Lorenc Antoni, pastaj për kontributin e delegacionit shqiptar në Konferencën paqësore të Versajës gjatë vitit 1919.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5kvSAJcSCJX2w9ter8UbIZ4wBSQT1r2Y3kocBh1h88dpZvv_Kg7DaJv39DbaiiyaMoZRZudqwIs8R1q9_ApUX-64sDu7nBNc2BMNU-edxridtNB-YYXIF_gALnPKincU_DBLiDvWR7-UZ/s1600/ballina.jpg)
Interesant është teksti për veprimtarinë politike të Xhemijetit dhe të gazëtës “Hak”, siodomos të dhënat statistikore të myslimanëve kryesisht shqiptarë dhe roli kyç për krijimin e qeverisë në Mbretërinë SKS gjatë vitit 1923. Interesant është edhe dokumenti që jep skemën e Kalasë së Shkupit dhe rrjetit urbanistik e infrastukturor rreth saj. Nën hijen e shkrimeve nga gjuhët zyrtare të kohës së ish-Jugosllavisë është edhe teksti për demonstartat shqiptare gjatë vitit 1981, të njohura atëbotë popullorçe për “nacionalizëm, irredentizëm, separatizëm”, që u shërbye edhe si shprehje mllefi në artikujt gazetarë të “Veçerit “ e të gazetave të tjera të Shkupit, pastaj edhe me dënime drakonike ndaj atdhetarëve e intelektualëve shqiptarë. Tekstet e botuara të Skender Asanit janë fryt i punës së angazhuar, sidomos me rastin e 100-vjetorit të shtetit të parë shqiptar(1912-2012), gjykime shkencore të sheshuara nëpër simpoziume e takime të tjera shkencore, nëpër revista e gazeta të profilizuara historike e albanoiloigjike dhe nga opusi personal i dorëshkrimeve. Emërues i përbashkët i të gjitha shkrimeve të tij është se konjuktiviteti esencial albanologjik i Shkupit dhe i nenqiellit maqedonas është i pashkëputshëm në trikohësinë historike. E djeshmja, historia e ekzistuar nga shekujt e mileniumet e para erës sonë, gjurmët e së cilës qenie shqiptare ndjehen edhe në të sotmen dhe e nesërmja që sigurion se kjo histori do të jetë pavdekësi faktologjike e shqiptarësisë ekzistente. Për këtë, sipas teksteve që janë këtu, dëshmon edhe historia e gjuhës nga aspekti krahasimtar ballkanologjik(ilirishtja, greqishtja, latinishtja, turqishtja e tjerë). Në fund, meritohet të ceket se demitizimi i historisë së Shkupit dhe të nënqiellit historik në Maqedoni është rëndesi e posaçme, sepse nga kjo varet zbadhja e shumë momenteve shkencore të Dardanisë e Ballkanit në përgjithësi. Ndaj, edhe puna e pandalshme e histroianit Skender Asani mund të jetë shtysë për masivizimin e sensiblizimin e shkupianologjisë shqiptare.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen