Sheremet Prokshi: "Gjyshja nga Presheva", poezi.
Sheremet Prokshi, tanimë autor i disa vëllimeve poetike, po dëshmon se poezia është përkushtimi i tij jetësor. Fryt i këtij përkushtimi është edhe libri i tij i fundit me poezi “Gjyshja nga Presheva”. Edhe në librin e fundit lajtmotiv i autorit është etnia, historia dhe bashkëkohësia, të cilat gjithnjë i sheh të gërshetuara dhe të lidhura ngushtë mes vete.
Autori përmbledhjen poetike Gjyshja nga Presheva e strukturon në katër cikle: I Gjyshja nga Presheva, II Toplica dardane (poemë), III Është e jona Çamëria dhe IV Kërkoje.
Përveç cikleve autori fut edhe disa poezi, të cilat natyrshëm lidhen me lajtmotivin e veprës. Cikli i dytë zë vendin qendror në përmbledhjen poetike Gjyshja nga Presheva.
Poemat dhe poezitë autori i organizon në strofa. Strofat në të shumtën e herëve janë katrona, por ka edhe strofa pesëvargëshe, gjashtëvargëshe, shtatëvargëshe dhe tetëvargëshe. Jo rrallë strofat kanë edhe më shumë se sa tetë vargje. Numrin e vargjeve nga të cilat përbëhen strofat autori e përcakton duke u nisur nga përmbajtja që trajton. Pjesët ku epizmi është më i theksuar se sa lirizmi, në përgjithësi, përbëhen nga strofa me numër më të madh të vargjeve.
Në përmbledhjen... ashtu siç ka strofa nga më të ndryshmet, ka edhe vargje të gjatësive të ndryshme rrokjesore. Gjatësia e vargut, në të shumtën e herëve, është në përputhje me ritmin që kërkon trajtimi i një përmbajtje të caktuar, por ndonjëherë ndikohet edhe nga synimi i autorit që vargu të jetë sa më bukurtingëllues, domethënë ndikohet nga rima. Kur autori shpërthen dhe është më i” papërmbajtur” shpërthimin e tij e shpërfaq përmes vargjeve më të shkurta, ndërsa kur rrëfimi ngre krye, vargu shtrohet dhe përbëhet nga një numër më i madh i rrokjeve. Kështu gjatësia e vargut dhe ritmi i tij varen nga përmbajtja e poezive.
Rima. Sheremet Prokshi është autor që i kushton rëndësi muzikalitetit të vargut. Rima është e theksuar pothuajse në të gjitha vargjet e tij, prandaj, ndonjëherë, autori e “sakrifikon” fuqinë e vargut për shkak të rimës. Rimari i autorit është i pasur: rima të kryqëzuara, të alternuara, rima të pasura, të varfra, por, jo rrallë hasim edhe rima të brendshme. Po theksojë se autori jo gjithmonë rimën e shfrytëzon për të krijuar muzikalitetin e vargut, prandaj rima në poezinë e tij mund të ketë edhe rol semantik.
Sheremet Prokshi shkruan kryesisht poezi për fëmijë, por jo rrallë figurshmëria e vargut, aludimet, alegoria, po edhe simboli, bëjnë të mundur që poezia e tij të lexohet, të përjetohet dhe të kuptohet ndryshe nga lexuesit e vegjël e ndryshe nga të rriturit. Elementet e sipërtheksuara bëjnë që poezia e tij në dukje të parë për fëmijë, të jetë poezi edhe për të rritur.
Gjyshja me të cilën autori sikur dialogon pothuaj gjatë gjithë përmbledhjes, mund të shihet edhe si simbol. Ajo simbolizon rrënjët, traditën, përvojën jetësore, ndërkaq për lexuesit e vegjël ajo thjesht është një gjyshe që vuan kur migrojnë të rinjtë; që vuan kur kujton humbjen e më të dashurve në luftë; që këshillon dhe u bën thirrje të rinjve që të qëndrojnë në vendlindjen e tyre, në atdheun e tyre. Përmes vallëzimit të gjyshes në një dasmë, jep traditën e Preshevës, traditë kjo që nuk është thjesht traditë e vallëzimit, por lashtësi dhe themel i së ardhmes së këtyre trojeve. Gjyshja është nga Presheva, por ajo mund të jetë nga cilido territor i atdheut tonë që rrezikohet t’i tretet përgjithmonë.
Në përmbledhjen e tij Sheremet Prokshi trajton edhe kurbetin ( ai sikur e ndien me intuitën e poetit largimin e të rinjve që është çështje aktuale këto ditë). Dramën e kurbetit e jep, jo përmes mallit të atyre që janë larguar nga vendi, por përmes dhimbjes së nënave, gjysheve që i djeg malli për djemtë dhe nipat. Malli i madh bën që ato, si thuhet me një këmbë në varr, të marrin rrugën e gjatë për ta shuar mallin për bijtë e tyre. Ato në ninullat e tyre shfaqin dëshirën e madhe që vajzat e tyre të bëhen nuse në vendin e tyre e jo të ikin nga atdheu:
Nina-nina Shotë
Antigonë moj Xhevë
Të bëhëni nuse
Këtu në Preshevë.
Autori, me dhimbje, na e sjellë në kujtesë fatin e Toplicës e të Çamërisë, të cilat i ndjen si pjesë të atdheut, në mënyrë që fatin e tyre të mos e kenë pjesët ku shqiptarët ende janë shumicë. Thirrja e poetit, përmes Gjyshes, është thirrje që synon rizgjimin në mënyrë që të mos përsëritet fati tragjik që na ka shoqëruar gjatë historisë kur “ Lumi mbushej me trupa / Të prerë copë më copë” . Për të shmangur këtë fat tragjik, nga varri, flasin trimat e dikurshëm.
Temë tjetër që e shqetëson poetin është edhe rreziku i humbjes së identitetit, theksimi i tepërt i vetëdijes fetare që, viteve të fundit, po e karakterizon shoqërinë tonë:
Thoshte, çdo arab
E kemi vëlla
Kryeqendra i kemi
Mekë e Ankara.
Në përmbledhjen Gjyshja nga Presheva autori, kur flet për të kaluarën, por edhe kur flet për të tashmen, synon të ndikojë në vetëdijen e lexuesve të tij. Ky ndikim është në funksion të ardhmërisë më të mirë.
Sheremet Prokshi me profesion është mësues. Ai në poezinë e tij flet si poet, por, jo rrallë, në vargjet e tij garojnë, se cili do të ketë fjalën kryesore: mësuesi apo poeti.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen