Sylejman Aliu: PËSHTYRJA E PORTRETIT

Sylejman Aliu

PËSHTYRJA E PORTRETIT

(Tregim)

          - Ju! – bërtiti koloneli dhe nxitoi të merrte pamje sa më madhështore. – Ju do të dëgjoni britma e klithje tmerrësisht të thekshme, por në vend se t’ju dridhin ethet, ju do të ndieni një shqetësim të ëmbël, mbizotërues dhe, menjëherë pas kësaj, duhet të fillojë t’ju rrëmbejë një shkrirje e lehtë, e butë, aso që zgjojnë lezmin e shpirtit. Fill pas kësaj, do t’ju kaplojë një mall shfrenues për të harruar çdo gjë që ka emrin e mëshirës. Do të truponi kryq e tërthor me flamurin e hakmarrjes, që do ta valvitni ngadhnjyeshëm nëpër hirin e shkrumbtë, që do të leni pas vetes. Do t’ju pushtojë pahetueshëm ankthi i gjakut, por kjo menjëherë do t’ju kalojë. Atëherë do të nisemi! Ku? Do të pyesni. Do t’ju them! Deri këtu na sjell ëndrra, ëndërrimi ynë i kahershëm, që fjolla-fjolla është ngritur dhe e ka pushtuar tërë këtë qiell mbi këtë tokë të egër. Në fillim, siç e dini, ardhja jonë ishte e pahetueshme, e qetë, e paqshme, herë me grosh e herë me helm, herë me mjaltin e gjuhës e herë me dhelpërinë e shpirtit. Kjo ishte vetëm një provë e ardhjes jo të rëndomtë. Ata që erdhën me flakë e me zjarr nga kjo tokë u përzunë me flakë e zjarr! Ne erdhëm ndryshe dhe në djepin e një mëshire, që e gjetëm në këtë sofër, e përkundëm ëndërrimin tonë të sotëm… 
          - Ashtu është! Rroftë ëndrra! – thirri turma me uniformë. 
          - Mendimi – vazhdoi koloneli gjithnjë me dorë të shtrirë, sikur me të donte të mbledhte në grusht blerimin e ri të tokës së vjetër. – është njësoj si ëndërrimi. Edhe nëse mendojmë pa mbarim, të shtrirë në shtratin e kotësisë e të gjakut të pagrishur, është njësoj sikur të përçartemi symbylltas… Ne moti kemi sharruar në ëndrra, që të zgjohemi në këtë kohë, të nxitur nga pezmi dhe urrejtja ndaj këtij llumi… 
          - Përpara! Përpara! – përsëri bërtiti turma, duke rrahur tokën me shputa. – Poshtë fëlliqësirat! Rroftë ëndrra!
Kolonelit, për një çast, iu rrënqeth i tërë trupi. Pas pak, posa piu ujë nga gota e kristaltë, nisi prapë: 
          - Në këtë truall, ku me shekuj është mbarsur krenaria bishtake, nuk mbijnë lulet! Jo, jo! Nuk mbijnë, fare! Në vend të tyre, njeriu këtu gjenë therra e murriza, dëllinja e fier, miza e bagla! Të gjitha këto mund t’i gjeni e t’i hasni kahdo. Po lule, lulet është e pamundshme! 
          - Poshtë therrat! Poshtë baglat! – u shkreh në britma prapë uniforma e blertë. 
          - Dhe… do të bien poshtë! Dhe do t’i shkelim! Dhe do t’i vëmë në mengene! Dhe do t’i shtypim! Njerëz e bimë! Bimë e bagla! Këta kokëfortë të pabindshëm, që nuk ditën t’i falin kurrë këtij kontinenti të bukur ndjenjën mashtruese të shpirtit dhe të bindjes, vërtet, do t’i tredhim! Anin e grave, këtë shtrat të kobshëm fëmijësh bishtakë, do t’ua mbushim me borën e ndyer të dimrave tanë industrial! Le të pjellin, pastaj, bushtrat...! 
          - Poshtë ani i grave! Poshtë pjella e tyre! 
          - Do t’i vrasim, siç i kemi vrarë vazhdimisht! Do t’i shtypim, sikur i kemi shtypur gjithmonë, por kjo s’do të mjaftojë, sepse ëndërrimi ynë tash është rizgjuar për shkelje të reja! Pjellës do t’ia shkurtojmë shëndetin! Ja, kjo është, në pika të shkurtëra, ëndërrimi ynë tashmë i zgjuar! Ne…
Fjalët e fundit të kolonelit s’u dëgjuan fare nga duartrokitjet e shfrenuara të turmës së rreshtuar. Ai piu edhe pakëz ujë e, pastaj, mori prapë pozitë mbizotëruese, duke dashur kështu, që në mrrolat e ballit të gjerë, me një reliev të shëmtuar eshtrash kërcënues, të mbledhë gjithë hidhësinë e pelimtë, që vetëm pas pak çastesh do të derdhet megjave të blerta të fushës dhe u bë gati të fliste edhe më me zjarr. Në atë çast, njëri nga turma i tha një tjetri diçka në vesh dhe ky, me një turr të turpshëm dhe kenguror, vrapoi drejt tribunës. Me të parë këtë koloneli përnjëherë e humbi pamjen e vet mbiztoëruese, që kishte marrë vetëm pak më parë, u gërmuç, duke ia afruar veshin atij që kishte marrë vrapin drejt foltores. Fjala në vesh filloi. Të tjerët prisnin me ankth. Koloneli, njëherë u zbeh, filloi të dridhet, t’i shtrëngojë grushtat, por pas pak, sikur filloi t’i kërcente mustakja nga një gaz, që mundohej më kot ta frenonte. Më vonë, atij që erdhi me vrap dhe i pëshpëriti në vesh, ia rrahu supet me dashamirësi, duke i treguar me dorën tjetër rrugën kah duhej të largohej.
Fytyra e qeshur e kolonelit bëri të ndritet e tërë turma e blertë. Ajo filloi të lëkundet e të përkundej shkujdesshëm në krahët e një të papriture të gëzueshme, që prisnin të shpërthente, si një befasi e ëmbël.
A nuk ju thashë? Bishtakët e këtushëm duhet tredhur! Jo duhet! O, zot! Sa keq e thashëë! Po të themi kështu, humbim diçka nga koha dhe do të dukemi sikur zvarritemi me hamendje drejt këtij akti të domosdoshëm! Ndaj xhuxhmaxhuxhëve të tillë shekullin do ta bëjmë njëvjeçar dhe botën ta lëmë pa kohën e tyre!
Poshtë koha e tyre! Poshtë xhuxhimaxhuxhët! – brohoriti turma dhe filloi të valvitej si gjethet e zverdhura.
Lartmadhërisë së tij, perandorit tonë të madh, të ndritur e fuqiplotë midis Sheshit të Heshtur, ia paskan pështyrë sytë! Portreti i tij, me pamje kuptimplote prej dëlirësit të Ballkanit nga fëlliqësirat shëmtuese bishtakësh, i pranishëm gjithkah nëpër muret e Sheshit, qenka pështyrë! Pastaj, o, zot! Pastaj, sikur kjo të mos mjaftonte, ata… ata me një ngjyrë të verdhë, krejtësisht të verdhë e me një duhmë të rëndë, ia paskan zgjatur veshët madhërisë dhe poshtë, nën portretin e tij, aty ku është zbrazëtirë e bardhë letre, me do shkronja të shtrembëra të një alfabeti të çuditshëm e kobndjellës, paskan shkruar…
          - Lepur! – bërtiti njëri nga turma dhe sakaq heshti.
          - Lepur?! – vazhdoi i habitur koloneli. – Po ç‘lepur, o i mallkuar! Ç‘lepur! Gomar, gomar e paskan shkruar!
          - Uuuuuu!...
          - Po kush e paska bërë këtë? Ë?
          - Bishtakët! – tha turma me një gojë! – Kush tjetër pos bishtakëve!
          - E, ku do t’i vëmë ata tash?
          - Në mengene, në mengene! – klithi turma e ndezur.
Përnjëherë ra një heshtje e mbytur. Kolonelit, sikur iu sosën fjalët, por në fytyrën e tij prej larg vërehej një zjarrmi përvëluese, që shtypej ndërmjet dhëmbëve të nofullave të tij të gjera. 
          - Rrofshin mengenet! Poshtë bishtakët! Poshtë pështyma e tyre! – bërtiti ai që i kish folur në vesh Kolonelit!
Edhe të tjerët brohoritën të çliruar nga heshtja e rëndë dhe e pakuptueshme.
Koloneli hodhi një shikim përmbledhës mbi turmën e bërë prush nga një zjarrmi e papërmbajtshme. U përbi. Ngrehi gotën e kristaltë me ujë të thartë dhe piu. Pastaj, atë e lëshoi me kujdes, sikur i dronte shpërthimit të saj në spirra e do të derdhej mbi turmën e blertë, që tash dukej më e mbledhur dhe si në mrizim. Vuri duart mbi foltore, duke i zgjeruar krahët, kurse kokën e peshoi në anën e djathtë, sikur përgjonte flladin, që vinte e ia trazonte ato pak fije floku, që e miklonin lëkurës së hollë. O, zot! Sa pak flokë kishte koloneli dhe si i ngjyente ato me këna të kuqërremtë! Ndenji kështu një trohë herë, pastaj sikur kish përgjuar diçka të çuditshme kah e djathta, nga kish vënë vesh, ngriti grushtin kah perëndimi, por nuk tha asgjë. Grushti i varur në erë dukej sikur ishte ngrehur mbi gjithë turmën dhe e bënte atë më të përulshme dhe më të vogël, vetëm aq sa ishte grushti i tij. Fytyrat e qeshura të njerëzve turmorë, që kishin të veshur atë uniformë të blertë e të shijaktë, menjëherë i kaploi një trishtim trazor. U tkurën, u shtrembëruan dhe sikur morën trajtën e njëmendësisë së tyre shpirtërore. Heshtje. Tribuna, ai shesh ku mbillej ajo krenari ëndërrimtare dhe ai kërcënim torturues, që përzihej me një frikë të llahtarshme, dukej plotësisht e zbrazët. Nëpër të lodronte vetëm heshtja e rëndë e një ndjenje të çuditshme, që ngrinte në ajër lëvizjet e grushtave dhe zërat, që rridhnin nga përrockat e një kontinenti të largët...
Turma befas filloi të përmendej. Një qiell i përhimtë mbrëmësor mbuloi tribunën dhe foltoren, kurse do zëra të largët e tinëzarë nisën të dëgjoheshin si era. Perëndimit, ngadalë, filloi t’i sosej skuqja, kurse peizazhin kish filluar ta mbulojë terri…
          “Do t’i hipja në bark, në fund të barkut!... Jo, jo! Në fillim do t’i afrohesha. Me mjaltin e lëngjshëm të syve do ta shikoja dhe do t’i qëndroja përbri… Asgjë s’do të flisja! Ajo, natyrisht, do të tkurej, do të mblidhej si macet e egërsuara, do të kërleshej, por, siç e kanë zakon këto, s’do të nxirrte zë… Ajo s’do të fliste, kurse unë do të qëndroja i heshtur. Qëndrimi në afërsi dhe heshtja e ëmbël mbjellin mashtrimin… Heshtja e gjatë krijon nervozë dilemash. Prandaj, këtë duhet mbushur me ëmbëlësinë e syve dhe me shprehjen besnike të fytyrës. Kupën e besimit mund ta mbushë edhe mashtrimi. Megjithatë, trishtimi s’do ta lërë ta kuptojë këtë. Ndjenja për mbrojtje do të mbizotërojë; arsyeja do të mbyllet si në guacë. Nëpër këtë korridor të fshehtë të qëllimit do të zvarritet akti i torturës. I gjithëpushtetshmi, që ka një mbizotërim të plotë mbi çdo lëvizje, s’e ka lehtë të lozë role të tilla, siç detyrohem të bëj tash… Po, ajo s’do të lëvizë! Do të qeshë… Pastaj, prapë do të qeshë! Do të rri e stepur, e kërleshur… Do ta bëj edhe një hap kah ajo: afërsia e rrejshme, kjo distancë e zbehtë, e ndanë, çuditërisht pahetueshëm, të vërtetën nga tortura. Çdo grimasë në fytyrën e saj, ngadalë do të shndërrohet në mpirje! Ato do të duken të ngrira, kurse e gjithë ajo që fshihet pas tyre, nis të dalë, të shpalohet dhe në këtë shpalim do të ndjehemi të dëmkosur… Kjo do të ma përkujtojë historinë. Historia! Ha, ha, ha… Para fuqisë sonë kjo s’guxon të ndihet e gjallë as si hije e kaluar, as si dritë e sotme! Nga jashtë do të vijnë zëra të ndryshëm: klithje vajtuese, britma alarmuese, por megjithatë, pas pak çdo gjë do të bjerë në gjumë… Ajo përsëri do të ndjehet e vetmuar midis heshtjes dhe kërcënimit, midis natës dhe ditës së shpresës. Nëpër këtë gjysmëdritë ajo do të shohë se këtë mjaltë të syve të mi s’do ta kuptojë kurrë! Do të vërejë në gjithë këtë heshtje dhe në këtë kumbim të errshëm se buzëqeshja ime do ta trishtojë, do ta gërmuçë, do ta bëjë më të kërleshur, më të dridhur… Atëherë do t’i flasë me gjuhën e saj… Ajo do t’i lëshojë supet menjëherë disi lodhshëm dhe gëzueshëm. Do të ofshajë shlirshëm e pastaj do t’i shkundë krahët dhe do të kthehet kah dritarja.
          “Përse heshtje? Unë s’e dija se je i gjuhës sonë!”
          “Flisnin sytë! S’ju mjaftonte kjo?”
          “Jo! Nëpër dritën e tyre shpërthente diçka që unë s’e kuptoja dhe që më fuste tmerrin.”
          “Pasojë e kujtesës së freskët! Harresa e kësaj kujtese është poaq larg sa edhe besimi ndaj këtyre!”
Menjëherë do të pasojë një heshtje e rëndë. Nata do të vijë hajnisht dhe do të mbushë çdo skutë. Ajo, pa e vënë re trazimin tim, do ta ndezë bishtukun. Nata e dhomës do të ndriçohet zbehtë.
Prapë do t’i flasë në gjuhën e saj. Do t’i them se ka ardhur tash një kohë që kërkon guxim!
Ne duhet, patjetër duhet të themi atë që na djeg shpirtin dhe kujtesën. Të themi se pa këtë ndjenjë, që ka nisur të na shtypet me dhunë, ne nuk do të mund t’u përngjajmë atyre që na lindën, se … Atë me siguri do ta dridhë një shqetësim fishkëllues i një entuziazmi të shfrenuar dhe, dikur, do t’i bjerë derës me këmbë e duar, me fuqinë e njeiut të tërbuar. “Kur? Kur? Kur?”
Kur? Qe! Tash! Tash!... Kushtrimi do të shkapërderdhet si jehonë nëpër kohë!... Ajo do të qajë, do t’i shkulë flokët, do ta puthë armën, e pastaj me sy të përlotur do të ndalet para meje, si një bishë e mundur. Sytë e saj të lagur do të rrëshqasin e do të përplasen në dritare… Me të shpejtë, pastaj, pa vënë re më asgjë, do ta hapë dritaren dhe do të shtijë thellë në qiellin e natës. Errësira, si një gji i ftohtë, do ta valëzojë kumbueshëm këtë jeh krisme, ndërsa mua, menjëherë do të më teket një gaz i papërmbajtjshëm. E habitur do të ndalet para meje. “Përse qeshni? – më thotë buzëvajë, duke u munduar t’i fshehë lotët. – Ju qeshni, kurse unë s’e di përse e bëni këtë!...”
Unë s’mund ta ndalë të qeshurën.
Ajo nuk qanë më.
          “Zgjimin ua kam borxh juve!” – do të thotë pas pak krenueshëm dhe menjëherë do të vrapojë t’ia vërë shulin derës. O, zot! E gjithë ajo natë e sketërrshme, gjithë ky mashtrim, që vinte nga gjuha e saj, të cilën ajo aq shumë e donte, që s’ia kishte aspak dronë, u mbyllën me shulin e derës së saj. Këtë gjuhë edhe unë e flas mirë, por ç‘iu desh asaj ta vërë shulin? Tash kemi mbetur fillikat vetëm: unë dhe ajo. Fillikat vetëm në këtë botë: unë dhe ajo! Unë me gjuhën e saj, ajo me mashtrimin tim!
Ia ledhatoj llërat, ia thith vështrimin e kallur, ia djeg shikimin… E siguroj se do t’ia dalim, patjetër do t’ia dalim… Ajo prapë nis të qajë… Armën s’e lëshon nga dora. O, zot! Me ç‘forcë e mban atë! I afrohem edhe më afër. Ia dëgjoj dihamën e ashpër, e cila i shpeshtohet me shumë! I flas edhe për shumëçka tjetër dhe në hirin e votrës bëj skica me krënde dhe vijat nëpër hi i zgjas deri te flaka, që lëpihet grykës së zezë të oxhakut dhe i them se këtu, afër flakës, ne do të arrijmë t’ia dalim! Nëpër flakën e madhe ne do të lëmë gjurmë… Dihatjen e saj të shqetësuar më nuk mund ta duroj! Ajo edhe pak do të shpërthente, do të turrej kështu nëpër natë me armë në dorë dhe do t’ia nisë flakës.
Një erë e keqe vjen nga jashtë. Mbyllet aty ku qëndrojmë ne. Nata derdhë qetësinë e zukamshme, në hirin e së cilës ngadalë, si pështyma e kërmillit, mbillet mashtrimi. Unë ia lidh flokun me gishtrinjtë e dorës së djathtë. Shkapuris nëpër to: një ngrohtësi gruaje fillon të endet lezshëm nëpër qëllimin tim të njëmendtë. E zbehë atë, e ndrynë, e përkëdhelë, e mund, e tund… Djersa e qetë, e brishtë si tambli… Ajo erë e keqe do të mbushë përsëri gjithë hapësirën e errët të dhomës.
          “Do t’i vëmë flakën!” – do të thotë ajo me shikim të perënduar. – “Torturën do ta shkulim me torturë! Do t’ia pështymë sytë perandorit të tyre; këtu dhe kështu le të jetë e nismja: sytë e tij le ta mbajnë shkëlqimin e pështymës sonë për tërë perandorinë!
Gaca e kurreshtjes sime do të nisë të mbulohet me hirin e një epshi të rrejshëm. Prapë do t’ia ledhatojë llërat, pastaj, supet, kraharorin, qafën, veshët…
          “Do t’i poshtërojmë! Do t’i therrim në bri dhe do t’i përzëmë nga ngrohtësia e kësaj toke!”
Në vatrën e saj të mllefit do të kallet një zjarr përvëlues. Mbi këtë zjarr do të nxjerrë kokë urrejtja hakmarrëse. Do të më mbulojnë djersët. Nga misht e saj të lagur nga djersa do të nisë përnjëherë të më vijë ngrohtë dhe, si i djegur, do të shkoçem prej saj. Ajo s’e vëren të vërtetën. Do të mbyllet në kullën e entuziazmit dhe prej atje do të sodisë vetëm fuqinë e zemrës, që hap krah pa kohë. E mbyllur në këtë kullë murtrashë, ajo do të flasë, do të shajë, do të bërtasë dhe grushtin do ta hedhë në lartësi të pakapshme… Qenien e saj do ta rrëmbejë përnjëherë një fuqi e re dhe ajo do të shikojë gjithnjë andej kah bjeshkët e fshehura në errësim. Jashtë terr. Brenda do të hyjë prapë ajo erë e keqe, do të hyjë… Unë me duart e dridhme do t’ia përthekoj belin, pastaj ato do të fillojnë të rrëshqasin kah nënsjetullat lehtë-lehtë. Ledhatueshëm. Ajo dihatshëm do të derdhë shikimet në errësirën e zezë dhe me forcë do të m’i mbajë duart në kraharorin e saj… 
          - Të dalim! Të dalim tash, menjëherë! – do të pëshpërisë ajo dhe do të më sulet në kraharor. 
          - Të dalim? 
          - Tash! – do t’i them duke u përbirë rëndë. 
          - Po! Pse? A mos është herët? A s’pritëm mjaft? Tash jemi më shumë… Tash të njoha edhe ty.
Dalim. Dalim me turr. Nata na fsheh mrekullueshëm në gjirin e vet të errët. Ajo do të vrapojë, do të vrapojë si e çmendur drejt Sheshit të Heshtur, kurse unë, i bërë qull nga djersa, do t’i vihem prapa. Ajo s’do të ndalet. Hapi i saj është i shpejtë. Sheshi i Heshtur, si për çudi, do të duket si në gjumë. A ishte kjo nata e parë që Sheshi flinte kaq qetë? Këmbët e saj në këtë ngarendje trokëllinin nëpër kalldrëm.
          - Hej! Ndal! – do t’i them asaj me pëshpëritje dhe do të shikoj anash. – Unë më tutje nuk shkoj!
Pëshpëritjen time do ta marrë era. Ajo do të vrapojë edhe pak dhe do të ndalet para portretit të perandorit, që rrinte ngjitur gjithkah mureve të Sheshit.
          - Shoku perandor… Shoku shputa! Kam ardhur në emër të dritës, të zemrës e të mendjes të të pështyjë...! Po të pështyn populli… dita e re… - i thotë ajo dhe me britma e shqyen qetësinë e natës dhe derdhë tërë pështymën në fytyrën e perandorit…
          “O, zot!”, do të mendoj si i tërbuar. “Nesër perandori do të shikojë qytetin e stërpikur me pështymën e kësaj bushtre!”
Ky mendim menjëherë do të më këthejë tek e vërteta; paletat do të më ndrisin në supe, kurse lezmi, si farë e keqe, do të kullohet përnjëherë nga gjaku im… Atëherë do të vrapoj, do të vrapoj… Do të kumbojë vetëm nata e heshtur. Qielli, si një tyl i lubardhtë, do të mblidhet e do të mblidhet, si një varrë e pashërueshme. Më bëhet se mund ta prekim edhe me dorë, do ta shkapurisim, t’ia heqim rreshkën e shërimit, për të stërpikur edhe ne botën me qelbin e qiellit të vrerosur. Hapësira do të më duket e vogël, krejtësisht e vogël, nëpër të cilën bota do të sorollatet si një gogël xhepi. Mbi këtë botë boshe dhe të kurmëzuar do të flejë nata në natë, Sheshi i Heshtur në Sheshin e Heshtur, madhëria e tij perandorake në madhërinë perandorake, pështyma fëlliqake në pështymë, poshtërimi në këtë poshtërim, fyerja në fyerje, urrejtja në urrejtje, shkatërrimi… dhe mbi këtë shkatërrim, si një bollë katullaqe, do të qëndrojë emblema jonë e rrëzuar.
Në urën e hekurt, nëpër të cilën hyhej në Shesh, qiellin e përhimtë të natës e shponte shtiza. Poshtë shtizës, te këmbët e parmakëve të urës – një flamur i shqyer. Do ta shikoj lumin poshtë; ai lumth i pastër, që përditë belbëzonte me buzët e shkumëzuara dhe me vullnetin e bindjes, përnjëherë më bëhet se kullonte vetëm pështymë, ajo pështymë, që tash rrëshqiste nëpër sytë e perandorit e derdhej si në kanalizim në lumin që kalonte nën urën e hekurt…
… ajo tash do të kthehet… Ja! Ajo po kthehet… Në dorë mban diçka. Ç‘është ajo që mbaka në duar? Është diçka e bardhë. Ah! Portreti i perandorit tonë… Jo, jo! S’është, jo! S’është i perandorit tonë, them. S’është, s’është! Portreti paska vesh të gjatë. E njoh unë perandorin tonë… Ai bile ka veshë shumë të vegjël… Ë? S’vërehet mirë… Perandori? Jo, Jo! Gomar është, gomar… Prit! Aiiii! Në paça perëndi, them i trishtuar, ai është perandori ynë… Nuk qenka gomar, jo! Perandori, për krishtin, perandori… Me fuqinë e njeriut të trishtuar, do ta rrëmbej për flokësh; do ta shkumbulloj, do ta sjell si rrokaçë, midis urës së hekurt e do ta shtrij në tokë… Do të shikoj për një çast kah qielli, duke shfryrë i gëzuar dhe, pastaj, me një qetësi dehëse, do t’i hip në fund të barkut dhe gjithë shkumën përshtyrake e neveritëse të kësaj qenjeje, do t’ia nxjerr andej kah pëshurret…
Qetësia e plumbtë, që e kishte mbuluar tërë turmën, e zgjoi kolonelin nga këto mendime, i cili menjëherë përjetoi boshësinë e kësaj ëndrre. Me t’u zgjuar ai e gjeti grushtin ende të ngritur në ajër. Tash, kur i ra ndërmend për këtë, e përplasi mbi dërrasën e errët të foltores me një rrëmbim lemeritës. Kjo rapëllimë e trembi turmën ushtarake, e cila me të dëgjuar rënien e grushtit, qëndroi gatitu dhe brohoriti e përgjumur: 
          - Poshtë rrapëllima! Poshtë trembja!...
          - Dëgjoni – tha koloneli pasi piu ujë nga gota e kristaltë, duke mos ua vënë veshin atyre brohoritjeve. – Dëgjoni! Unë e gjeta, e zbulova me mjeshtri të rrallë atë që e pështyri perandorin tonë të madh… Ja! Me këtë kokë zbulova se kush e pështyeka lartmadhërinë e tij…
          - Rroftë koka juaj! Rroftë koka juaj e mençur...! – bërtiti prapë turma dhe sakaq u shafit prapë e përgjumur.
          - Kjo njollë e zezë në kartën e kontinentit tonë, që bishtakët e quakan Kosovë, kjo na e pështyeka perandorinë dhe bukurinë e ëndrrës sonë… Le të shkruhet, pra, ky vit në faqet e verdha të historisë, si i fundmi për pjellën e re, sepse ata që janë për t’u tredhur, do t’i tredhim, kurse anin e grave do ta mbushim me borën e majave më të larta...
Ata që e dëgjonin menjëherë kthyen kokën kah majat e larta dhe atje mbollën vështrimin e tyre të akullt.
Koloneli edhe një herë përplasi grushtin në dërrasën prej arrës të foltores dhe, pastaj, duke i fshirë djersët, që kokrra-kokrra ia kishin mbuluar ballin, bërtiti: 
          - Hijen e zezë të këtij kontinenti të bukur do ta mveshim me bardhësinë e borës dhe të akullit dhe do ta shterpësojmë sa më parë! Përpara!
Turma u tollovit dhe sakaq mori prapë qëndrim gatitu.
Dikur vonë, ashtu të përgjumur, u nisën ta shterpësojnë njollën e zezë në hartën e kontinentit të bukur…