 |
| Agron Tufa |
TREGJET E LOTËVE
(në 100 vjetorin e Luftës së Dibrës)
Tregjet e lotëve të rinj janë të lehtë…
Nuk e kanë duhmën e shkrumbit,
shijen e athët të gjakut
dhe rrëshirën e zezë të zërit
në tel të sharkisë.
Tregjet e rinj të lotëve
janë spërdredhka bimësh kacavjerrëse
që pleksin kavon e trashë të fatit –
dhe, me ledhe lojacake puhizash
gjethesh e vrigujsh, lëndohen,
bien përtokë prej të parit thëllim.
Por nga gjëmat e moteve ata nuk duan t’ia dinë,
as për zhaurimën mortore të kobit,
as për litarët e groposur të gjakut,
as për Vertebrën e dërrmuar të fisit
që duket e zhduket në skeletin e kalldrëmit të vjetër
në dherat e këtij qyteti të djegur…
Çfarë peshe, çfarë shkaku rëndon
që ne s’duam t’ia dimë
dhe s’qenkemi në gjendje ta mbajmë?
Pse përdridhemi me një sofizëm fluturak
dhe sajojmë alibi në mungesë të mastarit?
Tregjet e lotëve të rinj
mund të ishin, megjithatë,
një troll i sigurt
për peshën e vërtetë
të humbjeve dhe mungesave.
Kemi harruar, ajme,
të qajmë me lotë të vjetër…
(Dibër e Madhe, 29 shtator 2013)
MËRZIA
Me shkop mërzia lodhjen shkund –
Tapet dimërak – dyst krahnezë…
Teshtima vdes. Dita merr fund
Tek plas si poç me verë të zezë.
Asgjë s’të ngut të marrësh hak,
Asgjë s’të ndal të bësh bilanc –
Gjersa çka ndodhi nuk e shmang,
Gjersa çfarë mbeti – ngriu kuarc.
Po tjetër lodhje do t’na mbërrijë
Që zhegun zhbën, njëlloj dhe ngricat.
E madhja fshesë gjithkah do fshijë
Dhe pengjet tona, dhe tepricat.
Ç’bunacë e fashë do të pllakosë!
Ç’kompresë për kafshë, drunj e gjind!
Do ngjethë gjithkënd nëpër Kozmos
Ideja, që sërish të lindë…
23.01. 2017
SHILARËS
Fryma ime e re rend si shtjellë nëpër male.
Fryma ime e vjetër përpëlitet në fushë.
Ah, si po shndrijnë këto shandane!
Si pezull m’u poq ky peng në gushë!
Fryma ime e re turbullohet ndër male.
Në fushë e ndrron Frymën e vjetër vërtik.
Dridhen fantazie harta seksuale,
Një shilarës i trishtë ç’po më kolovit –
Nga fushat e plogështa –
Te malet me re,
Herë në polin ndoshta,
Herë në polin pse.
GUR
Të jem herë herë pas here gur,
është diçka që më jepet.
Dhimbjet s’shohin dritë kurrë,
si paja mortesh në sepetet.
Dhimbja shket e bën kërdi
diku gjetkë, që nuk është “unë”.
Unë mbes guri në kufi:
nuk bëj dhunë; s’pranoj dhunë –
unë që dhunën mirë e njoh
(mos nuk isha dëshmitar?).
Dhimbja shuhet nëpër kohë,
unë kap veten duke qarë…
Të jem guri në kufi…!
Nuk di kush ma ka mësuar.
Është mallkim? Është dhunti?
Apo diç e ndërmjetësuar?
2016
PËRPLASJA
secili përplaset dhe jep
tingullin e vet të pakuptimtë.
Përplasu dhe ti.
e qetë dhe kanosëse
me gishtin ndër buzë
heshtja avitet…
Përplasu po munde.
2016
TËHUAJSIMI
Siç ndërron ekspresi i kafesë
nga “e ftohta”, tek “i nxehti”,
me maska në të parën kthesë
unë loz me vedin “kukafshehti”.
Zgjedh këtë lojë në orë të vonë,
që të mos jem më “i vërteti”.
Ç’do endem gjatë… i patenzonë,
me maska rolesh përskaj vedi…
Dhe, druaj fort, për besë, se mos
kur kobra-Kohë të hyjë në valle,
ndër maska vedi t’jetë mumosë,
i humbur shqim në saturnale[1].
Por dhe në ndodhtë, si rastësisht,
të dy të ndeshemi ballpërballë,
s’do mundem dot të ngre një gisht,
t’i them: “je unë… nuk me njeh vallë?!”
Dhe, bjerrë ndër vite, i maskuar,
ç’prej se çel gonxhja, bie gjethi,
do jem, prej vetes, alienuar –
një peng i lojës “kukafshehti”.
PSE KY KUTËRBIM?
s’rresht njerëzimi: trazon duar e hundë
në rropullitë e kohës dhe, secili,
përplaset e jep tingullin e vet.
të pangatërrueshëm. të pakuptimtë.
atëherë pse ky kutërbim në ag të kohërave?
rrëmon e mih në brinjë mashkullore
një si tunel, një si labirint,
një si Tezeu. Një si gjysëm gjinekolog,
një si gjysëm dedektiv. ai prore rreh
të zhburgosë një si Evë harrakate,
të mbetur në një si rrjetë brinjëve tona,
qyshkur na braktisi në gjysëm të udhës
zelli blasfemik i krijimit tonë surrealist.
dhe zhurmat shurdhohen në uturimë…
dhe vetëm më pas, vetëm më pas,
plas kutërbimi që përmbyt
hojet e kohërave.
herëdokur, me gishtin ndër buzë,
e qetë dhe kanosëse,
heshtja avititet.
po kush e ndal kutërbimin?
GUXO E GABO
Guxo e gabo: prej së tërës
le të mbetet “tabula rasa”.
Hapi udhë tekës më të ëmbël,
më mizore, ëndjes më të fshehtë,
që trupi i dorëzohet e truri s’e pranon.
Guxo: tretu me membranën
drithëruese të territ, atë lëkurë gjarpri
që i vishet trupit tënd si një festë dalldie.
Le të shkumëzojë tabuja,
le të mugullojë gjethi i rimtë
në tabutin tënd. Guxo:
shkulu si shkurrnajë tumori
të marrësh zjarr, të digjesh
duke flakëritur përbuzjen e përjetshme –
kujtesën e krimbur të brezave.
Guxo: gjako të shtish në dorë
atë që të madhnon, që të ngre
si një lapidar i errët egoizmi
midis të gjitha epsheve. Pa këtë alkimi
përvojat e tua të flashkëta
janë një turmë torturuese meitësh
që ta drobisin, ta raskapisin shpirtin,
gjer t’ia kenë dalë ta shndërrojnë,
pak e fije, në një hundshtypur
pas xhamit, me sy të gapërruar
në zbrazëtinë tënde. Guxo:
t’i fshish të gjitha tabulatet,
të kthehesh në “tabula”…
Le të shkruajnë, mandej, të tjerët,
çfarë të duan…
26 nëntor 2016
NJERIU ME BAROMINË
“Bum-bum!” – djersin dikush me barominë.
Ai vrima hap në kafka të njoma:
“bum-bum!” – pëllëmbët pështyn
dhe godet mbi tjera rrashta –
të lashta, të ngurta – korraca, mandej, vrimat –
golle të errëta – i mbush me kripë e tritol.
Kafka, si predha me djegore të brendshme –
pëlcasin dheun sa cekin…
Në birrarinë e fshatit, mbrëmjeve,
ai, me zë të zvargur, flet në një zgëq
për spektaklin e kafkave fishkëllyese,
për trajektoren e flurudhës
dhe për hatanë e gjëmimit
të lëndës plasëse, me mbushje
fanatizmash sektantë, racizëm, konspiracion…
“Bum-bum!” – vlon baromina, kërkëllin matrapiku
mbi kafka kockëforta çeliku – betonarme.
Ankohet njeriu i djersitur me qysqi në dorë:
“rrashta të mbrapshta”, thotë, “të pagdhendura”,
dhe duart me kallo pështyn: “plasariten e s’çahen”,
thotë, “kanë zënë të dyshojnë”, thotë,
“mendja e tyre më s’mbush”, thotë, ” e mua,
pëllëmbët – gjak më përvëlojnë”, shton.
Rrëshqet dhe baromina: tingërr-tingau –
tingulli metalik ndër gurë. Dhe, tek ulet,
instinktivisht vihet me dredhë një cigare
me tritol të thatë. “Po, po… kanë zënë
të dyshojnë”, thotë, tek lyp me tahmin
ethshëm çakmakun: “…dyshojnë, e vedit
përditë po i bëjnë nga një referendum…”
E ndez dhe… “Buuuuuuuuuuuuuumm…!”
NJË KUARTET POETËSH
Poeti triumfator S., mburret
me fushatën këmbëngulëse të kapërcimit të “krizës”
dhe çlirimin e lirë të hidrogjenit në poezi.
Tani, poeti S., buzëqesh jo si më parë,
por me një inkadishencë të rinuar në volt,
që konvertohet, përafërsisht,
me 7 kuaj fuqi për metaforë.
Poeti U., ka të drejtë të krenohet:
Ai i hapi burrnisht udhë poezisë së tij
përmes seancash të pandërprera stërvitore,
duke ngritur më dhëmbë pesha të rënda –
derisa arriti kulmin natën e dytë të Shëngjergjit,
kur në majë të Dajtit dhëmbët e tij çliruan
një thes me kripë të peshës 53 kg (thonë,
3 kilogramë mbi 50-shen ia kishin ngecur tinëz
bastexhinjtë hileqarë).
Tani ai është i qetë në rrugën e poezisë
dhe të gjithë për të thonë: “Ai është i pandalshëm…!
Poeti Th., është më pjellori,
por dhe më padrejtësish i pavlerësuari,
ngase ai i shkruan poezitë
me shpejt e më shpërfillshëm
se dhëmbët e tij të qërojnë e pështyjnë
lëvozhgat e farave përtokë…
Poezitë, thotë ai, “janë tepricat e bezdisë
që i duhen pështyrë gjindjes në surrat –
derisa kjo gjindje beterre t’i përafrohet
një realiteti paqësor
ku të mos ndjehet më nevoja
e përtypjes së farave…”
Po për poetin Xh? A ia vlen të flasim për të?
Nëse rron, thonë, ai rron në sajë të “poezisë së vërtetë”…
E që këtë jetë ta ketë sa më të gjatë,
ai e kalon duke sajuar lloje të panjohura limash,
thikash e presash, aq sa banesa e tij i ngjan tashmë
një reparti special tornitorësh
ku prodhohen vargje të punuara në filigramë –
mahnitje të shkëlqimit, xixëllimave dhe lëmimit –
por, ajme! Pa arritur të mbarojë dot, as poezinë e parë…
Të gjithë kritikët, që janë marrë me poezinë e tij,
se nga kanë psonisur jashtë shtetit ca binokle të veckël,
që i ngjeshin në sy, për të dalluar më mirë
lëvizjet e imëta të ingranazheve poetikë,
që rravgojnë mezindjeshëm në zemrekun e vargut…
E keqja në këso rasti është 2 + 1: e para:
ka nga ata kritikë që kanë paturpësinë të shpallin,
kinse në zemrekun e vargut të poetit Xh, asgjë nuk lëviz
dhe, e dyta: këto tip kritikësh gjithandej po i quajnë
“sahatçinj”… E pikërisht këtu përftohet një e keqe e tretë:
tërë vëmendja ka kohë që është zhvendosur
nga autori tek kritikët “sahatçinj”.
E ka në dorë vetë poeti i madh Xh,
t’i japë fund gjithë kësaj torture rraskapitëse…
Por, me sa duket,
ai ka vendosur të rrojë gjatë…
17 maj 2014
MREKULLIA E TË MOS BËRIT ASGJË…
Mrekullia e të mos bërit asgjë
është vazhdimi i pafajshëm i një gjumi
ku projektohen një seri ëndrrash pendestare
për çfarë bënë të tjerët – gjithësej – keqkuptime tragjike
të një vargu të pasosur gjeneratash, që besuan,
si në ag të historisë, se po e transformojnë
këtëBotë të trashëguar nga Hyji
në gjendje, kinse, të papërsosur…
Ku ta dinë ata të gjorë, se me ndërhyrjen e vet,
po shëmtojnë aktin unikal të Krijimit?
Mrekullia e të mos bërit asgjë
është paqja e pranimit me gjendjen e Zanafillës.
Çdo krijim dytësor, çdo konkurrencë detajesh
është fillimi i rrënimit, shëmtimit dhe shthurjes
së një Origjinali të parëkrijuar, të panjollë…
Asgjë të mos bësh, do të thotë
të ndalësh turrin e ndërkryer ngutanak
të theksimit të shëmtisë
mes një tabloje të përbotshme
ku ende frymojnë parajsa të dlira ishullore,
të paprekura nga epidemia e imitimit,
ku ende s’ka hedhur ganxhën e spirancës
zinxhiri kreativ i një rivaliteti-shemër,
që i mbivendoset harmonisë virgjine
të ngjyrave dhe elementëve –
ethet e sëmura të një egocentrizmi surrealist
me prangat e artit.
Mrekullia e të mos bërit asgjë
është vetëpërmbajtja për të mos ndërhyrë,
për të hequr dorë nga kopjet e shumëfishuara
të egove, nga dara e kastrimit të limfës dhe barit,
dherave dhe ujërave, finesës së profileve,
që si një bombë nukleare ndrysin përbrenda
pasionet shtazarake dhe botën e dyzuar,
që molepsin me shajni fantazmash e dëshirash,
që ndërlikojnë raportin e padhunë
të pajtimit me reshjet, pejsazhin dhe temperaturat,
që lutjet i ngarkojnë me një kod mistik ceremonish e ritesh,
që na largon pa kthim nga natyra e çiltër
e supersticionit dhe besimit.
Asgjë të mos bësh, do të thotë
ta ngallmosh veten në një karantinë gjumi
me ëndrra të pamëkata,
të ndjesh përbrenda ende
vazhdimin e po asaj muzike të parëlindur,
me po atë freski që kumboi, qysh ne themelet e Botës –
të mos kesh hyrë ende në konflikt
me harmoninë midis elementëve,
të mos cfilitesh në kalvarin e një lëngate të pamort
shkaqesh e pasojash,
pyetjesh e përgjigjesh…
23 shkurt 2014
SONET
Kupën e kujtimit tënd ku ta fsheh e ku ta hedh?
Bëj ta fla e bëj ta thyej, bëj ta lë e më rrënqeth.
Kupa e kujtimit tënd valon shkumë dashurie
M’u ka ngri si një servis mbushur pije cmendurie.
M’u ka ngri në dorën time ky bardhak I fildisht,
I hedh zjarrit,zjarri digjet si në ethe kaltërsisht.
Nuk e pi kujtimin tënd. Kupa le ta pasqyrojë
Sonte qiellin lakuriq dhe hënën e pagojë.
Le të rëndet e përlotur përmbi kupën e mallkuar
F’ytyra ime ndër reflekse zbehtësisht e vizatuar.
Kupa e kujtimit tënd më s’do mbushet kurrë me ty.
Bëj ta flak e bëj ta thyej, bëj ta pi e dot s’e pi.
Do të rend pra krejt i marrë me servisin e hënuar
Gjersa shkuma nëpër kohë do jetë tretur, avulluar…
MARSHI I VDEKJES
Ky vend popullohet më shumë me të vdekur;
Me të vdekur të lashtë, me të vdekur të rinj:
Janë të vdekur qytetesh me brengë të thekur-
Dhe të vdekur fusharakë e të vdekur – barinj.
Një popull të vdekurish gëlon kësoane;
Të vdekur qyshkuri, të vdekur tani…
Çfarë i mban gjallë, çfarë kambane
I mbledh dhe i derdh nëpër rrugë mizëri?
Të vdekurit ngatërrohen pa prâ midis vedit…
Po kush këtë makth do mundë ta zgjidhë vallë?
Vdes ngapak dhe shpresa tek të vdekurit e shtetit –
Më shumë gjysmëvdekur, se sa gjysmëgjallë.
Të vdekurit e lashtë nuk gjejnë dot paqe
Nga të vdekurit mbi dhe, që ngrenë pallate
Mbi eshtra fëmijësh; mbi plazmën e ardhme;
Mbi truallin që zhytet përditë në mëkate.
Dhe ngrenë rebelimin të vdekurit e vjetër,
Braktisin qimitret, mallkojnë me tërbim
Të vdekurit e rinj, bastardë, kokëngjeshur,
Dhe kthehen qimitresh të pangushëllim.
Ky marrsh i të vdekurve nuk paska të sosur,
Me shenjat e tyre, me këngët, me shkrimet,
Që shuhen, rishkruhen dhe mbesin vulosur
Prej bëmave të tyre, gjithsej, vetëm krimet…
Të vdekurit tanë, s’e dinë që kanë vdekur
Dhe s’gjendet i gjallë vdeksinë t’u provojë;
Kësoane të gjallët kanë ngrirë të mekur
Nën grushtin e vdekjes që kthen në rrënojë –
Lotët, kujtimet, atë shpresë të pakët
Që gjallë mbet dëshirash në urna, saksi…
Të gjallët tash janë, ah, kurme të vakët
Kufomash të gjalla, nxjerrë në liri…
VDEKJA E QYTETIT
Pasditeve dielli rrëmihte një shteg të fshehtë…
Visore t’padukshme natën rrisnin shtatzaninë:
e nesërmja hovte e tradhtohej në pandehmë…
Pluskonin të prapmet e sendeve. Me zjarrminë
dhe uji, dhe limfa zvetënoheshin në djersë.
Shkarja, shkarrëzimi i madh shkagonin kujtesë:
praptonin zogjtë: një nga një binin, piqeshin si qiqra
në të kundërt të perspektivës. Bulevardi
i mysët e kruspull si shpinë krokodili në hithra –
a si lundër e kalbur përmbys – tash nga inati
i zhdukjes së afërt i hante, i mbante për vete:
dhe zhurmën e takave, patkonjve, dhe kërkëllimën e qerreve.
Prej gjithkah: një pjesë mblidhet të ikë nga një pjesë
që nuk ngutet të vdesë. Përmidis, tejendanë – mërira –
kërpudha pikëlore helmkuqe. E me gjuhë nepërke të zezë
ajri gulçon mes pllakash betoni, barrela, fuçira.
Një vozë cit me yje u vetëvra e gjaku pëlciti, i errët e i trashë
mbrëmëherë, në një qoshe ku kriheshin melekët
që digjeshin zjarrmie n’ekstazë mullarëve me kashtë
kumtri. Kumti. Kurmi. Kulmi. Kumbi. Kusuri…
Ne bjerrur i kishim dhe gjestin, dhe fjalën dhe rëndë si buaj
përtypnim dhe ndillnim pandehma të egra tamburi
nën ritmin e çartur, nën jehun epsharak të çizmes së huaj.
Qenë pjekur gështenjat. Dhe binin. Si gëzhoja përtokë
mbi kalldrëme, gjerkur, një ditë edhe boçet mbetën
gojëshqyera, pa dhëmbë, si vezme të zbrazëta e, tok
me to, duarlart, spaletat e gjetheve ndër erëra shkapetën.
Dielli përvidhej – e thamë – një shtegu të murrmë:
ne prisnim. Ditënatë. Gjuhëjashtë. Agsholesh me brymë.
Çatisën rrebeshet dhe dhëmbët i thyen në shkumë.
Atëherë kurrizi i krokodilit lëvizi: pluskoi n’lundrim.
Si lundër e kalbur bulevardi kalamendej i dehur
dhe shiu i shkrehu epshet e errëta gjer në mëngjes,
dhe pirgjet me ëndrra dheu e gurësh të pjekur
u shuan të gjitha në gëlqere harrese: as kërma, as shpesë,
as engjëj krahëthatë s’denjuan të jenë, për besë,
së paku, cezurë efemere e kohës së vdekur.
ATA ISHIN TRE
-Baladë urbane-
I
Kur zura gruan e parë, qeshë thuajse kërthi
(Zot sa e desha! Zot sa më deshi!).
Dhe gjumi kur na zinte e quanim pabesi,
se gjumi si perde na ndante me ëndrra…
Dhe zgjoheshim me mallin brenda në gjëndra
(kështu mendoja unë, syleshi!).
Por hyri mot i thatë midis nesh. Dhe zgjati
aq gjatë, sa vetë Diktatura!
Ajo shtrihej pa mua. Qante zgrip shtrati.
Në ëndrra gjithmonë shihte fëmijë –
m’i rrëfente si aludim eksplicit në vetëdijë,
me nëntekstin: “Ti s’je nga ata burra!”
Ëndrrat e mia unë nuk i rrëfeja.
S’kish të drejtë. Ose (sipas saj), gënjeja.
(Zot sa më urrente! Zot sa e urreja!).
Në fakt, ëndrrat e mia qenë hambar
dëshirash reale – peng utilitar
se si ia fryja asaj barkun mullar.
Një ditë, shpirtka ime (tashmë amazonë),
më zuri për krahu, më hipi n’furgon
(tha: shapi do ndahet sot përgjithmonë) –
dhe vrap në spital ku bëjnë analizat.
Ajo doli sheqeri. Unë – shapi me krizat
e mashkullit steril, që s’e hanë as mizat.
“Si t’ia bëjmë? E ke vrarë kaplloqen?!”
tha, dhe turrjelë e ftohtë m’i kalli sytë.
“Ti, ndoshta, e ke fjalën për koqen,
prej së cilës i takon të lindin fëmijtë?
Në kësi rastesh – përdhëmba – bota vepron –
merr një foshnjë dhe e bir/bijëson”.
“Punë që s’bëhet – tha – dhe qëlloi shuplakën.
Dua një krijesë që të jetë krejt e imja,
sa kur ta laj, t’i ha dhe kakën!”
Pëshpërita me vete: “Të hëngërt qimja!”
por thashë veç: “Sa për atë, mbahu për leshi!”
“Leshi të mbuloftë”, tha dhe ma përveshi.
Nesret, shtëpinë e gjej lesh arapi.
“Asnjë ditë s’dua të shtyj me atë farë trapi
që ende pretendon të jetë burri im!” –
thoshte pusulla. Me vete kish marrë çdo intim.
Përsëri beqar. Tanimë me një “ish”. Trishtohesh
kur faj kanë aletet. Prej sish, distancohesh?
II
Gruaja e dytë më zgjodhi vetë. Nuk desha.
As ajo. Por deshën rrethanat. Rrethanat
janë ato thanat që të fusin në rreth –
të kuq, domosdo; rreth që të ngjeth në tesha
të leshta, që si krimba mëndafshi hanë manat
e epshit në drejtim drejtvizor – krahëror –
peshk i kurrizit, meqë peshk i thonë.
Këtu u kap grepi i saj me tojë në lojë –
dhe e nxori as mish, as peshk jetën tonë.
E quanin Gjyla (hajde moj Gjyle, moj shebojë!).
Ajo vishej e ngjishej si një Perandor,
gjersa dilte në rrugë. I mungonte veç shpata
dhe shi njatê lypte shkodrania. E ngrata!
E gjeti, thonë, dhe e mbajti midis shalësh
gjatë gjithë tetëorëshit. Mandej, nata
e gjente me tjetër uniformë. Mes valësh
epshore, njëmend, ishte marinare,
më sak, nëndetësesh: pa drita, pa fare…
Punonte në një firmë prodhimi tapash
dhe shuajsh prej tape. Shpata e saj, shefi,
ishte një miush provincial, i djegur etapash –
pa erë, pa ngjyrë… veç emër: Zefi.
Kaq mjafton ta varrosësh identitetin.
Por jo seksin. Më saktë: seksualitetin.
Gjyla ishte e âmel, e butë, vezullore,
si diell me kthetra. Bjonde, me buzë mishtore
e lakmuar për kopertina revistash;
subtile, lëndore, rërë mes gishtash –
ajo shkiste, përftohej – materie e flashkët:
ishte gojë e nxehtë ajri të vllazhët.
Ia hëngrën kokën shoqet: thjesht një DVD
me postë anonime, jepte në seri
pallime në këmbë, tavolina, në shesh…
ofshama, rënkime… E pat dhe kjo ylleshë!
Të paktën, s’pat kohë të më kapte gafil:
ta dinte që isha steril…
III
Gruan e tretë, nuk e zgjodha vetë.
As ajo mua. Rre-tha-nat. (Prapë ato!!!).
Rrethanat – si thanat, të futin në rreth.
Ti rreh të dalësh, por (shyqyr!) je vetë i tretë.
Rrethanat janë rrethi. Dhe rrethi pa pra
sillet me anat. Ana quhet vetë.
Ka qenë ditë qershori (tani më zë zori
t’i them hollësitë, qysh nisi, si mori…).
Por ishim në Dajt. E mend duhet mbajtë,
se deri atëherë, veç televizori
Venera të tilla kish dhënë me Sajt.
Ajo ishte Ana, Anisa, Xhoana –
e tashmja e përjetshme që digjej meteor –
Nëna Shqipëri në Varrezat e Dëshmorëve
me njëzetë e tetë mijë dashnorë.
Duhej më i rafinuari i horrave
të ishe dinjitar në garën e preve,
të mos bije kaqol i klisheve –
të ishe, si i thonë, xhentëlmen. Por ama,
kur në kullesën kaltëroshe të syve të saj, ra
e ngeci, si karkaleci vështrimi yt,
kur ajo pyeti: “Çfarë shprehin sytë?”,
ti mësyve në thela: “Për t’u ngulur në ty mirë,
që të bëhen fir, Kohë e Hapësirë!”.
Anipse pa takt – përgjigje, jo klishe. Sfidë…
Kjo e përcaktoi Fuatin tonë.
(Fuati është Fati, por Fuat quhej
ai që na njohu, që bëri çka duhej:
Zoti qoftë me të!). Se femra, siç thonë,
të fut kokë e këmbë në një këpucë,
ta shkosh gjithë jetën palmuç, galuc,
se vetë u kruajte! Ç’t’u desh me u ngucë?
Ajo s’m’u përgjigj, por u ngrit ngadalë.
Ma bëri me sy, rrëshqiti si ngjalë,
si Artemidë, si Nimfë e përdalë.
Harenë e piknikut braktisa dhe unë
dhe duhej ta ndiqja deri në majë –
ajo shtatsorkadhe, unë kurrizmajmun –
Pan me çaçkën tullace si pllajë.
Kur majën kapa, o, kur majën kapa!
Në lug të shpinës çurgonte djersa,
shakull, kacek fryhej parzmi, gjer sa
kokërdhokët e fryrë si dy etapa –
që s’dinë ç’kanë para, s’dinë ç’lanë prapa,
me stafetë në duar, sikur mbajnë një minë,
shohin se gjendet në zgrip, mbi greminë.
Pamja përposh vallëzon, tallazitet…
përfund rropullish, ndjej, më përzihet.
Ndjej se marramendja më lë pa ekuilibër
dhe leshrat më dridhen në erë si kolibër.
“Ulu!” – dha urdhër me një zë të fortë:
“S’të bën dhe aq keq të merresh me sport!”
U ul bri meje. Më kalli sytë e kthjellë.
Poshtë hapej humnera me boshin – zgafellë.
“A nuk e ndjen veten si mbi grataçelë?”
“Me ty s’do ndjehesh keq dhe tek Vorri i Bamit” –
thashë dhe lypa qesen e duhanit,
të qetësoja cazë Mollën e Adamit –
që duhej t’kish kërcyer prej fytit të tharë,
si kokërr gështenje e plasur në zjarr.
“Por jemi Këtu dhe Tani, – tha, – tetatet,
për hir të dëshirës që shprehe vetë –
ndryshe – majat nga thembrat, kthehu nga erdhe…
Oh, ç’pate kështu? Përse u zverdhe?”
Gjithë hallin te Moll’ e Adamit e kisha,
që ngjitej-zbriste si në termometër zhiva.
Syshqyer pamjen që hapej përpiva:
ngathët po zhvishej, gjithë përtesë,
si banane e qëruar me delikatesë –
zverdhte nën diell veç krifa e kresë…
Bardhësi lëbyrëse feksi njëherësh –
shtati – teh shpate zgrip humnerës,
ndërsa bosh vejevinte shilarësi i erës.
Kapërthimi ndodhi. Monstër dyshpinash,
me britma shpërthenin zinxhirë minash
në të Venerës që shullëhej greminash.
Ndodhte të shkepeshim herë-herë frymëprerë;
rrokulliseshin prej tehu gurë në humnerë,
po prapë lëmshi ndizej, lëpirë nën erë –
ortek, akullnajë që prehet në morenë.
Vërtitej një skifter qiejsh mbi prenë
dhe ikte tromaksur, pa e ditur pse-në.
IV
Dielli i dogji të mbramët qerpikë.
Kohë e Hapësirë bën fir në një pikë.
Në Tiranë u kthyem me teleferik.
Ditët që rrodhën përsëritën përvojën:
unë i shkoja pas, ajo hapte lojën
që lypte kokëkrisjen, paranojën.
Ajo pak nga pak më hapi sekretin –
të kisha respektin e duhur për vedin;
të ndjehesha i rëndësishëm. I fortë. Burrë
(kënaqësi që nuk ma kishin dhënë kurrë,
as femrat që i desha si perëndesha,
as femrat e rastit, naive, të leshta).
Por kulmin e respektit shenjtëror
ma la ta ndjej ca e nga ca:
Natyra dhe shpirti ishin në tetor.
Binte një shi me rrëke të mëdha.
Ajo erdhi nga jashtë. M’u hodh në kraharor
dhe memzi më tha: “Do bëhesh baba!”
“Me të tillë gënjeshtër e tradhëton veten?” –
mendova, për gënjeshtrën e saj të parë.
“Po sikur…? S’ka sikure! S’ka të ngjarë…!
Megjithëse… Budalla! Vari teneqen…
Luaj palaçon e babait njëherë,
se kurvat – ta lënë kopilin në derë. –
tash mbetet të grish hallatet me dhëmbë:
prit fëmijë të tjerë. Se ka dhe më rëndë:
Yllesha mes kafes të thotë: jam shtatzënë!
që ta dëgjojnë të gjithë. Ta gjeti tash vegën;
çfarë mban karakteri, me alfën, omegën,
andaj vit për vit vjen e të tund ekon –
shikoje, më qafsh! Do jesh prapë baba!
A-ha! Këtu s’ka kurvë që shkopin ma ha
për djathë! Dhe mua jeta mësuar m’i ka
do finte, do truke, si cigaren pas buke:
ke qenë njëherë peshk që karremin e nduke…
ti s’je drekë për të tjerët… Dyshimin struke!
Gëzohu, hasharohu dhe qesh: ha-ha-ha!
Se, nënën! – s’kalohet kjo jetë me frikë…!
…Nesret mora tinëz të shkoj në klinikë,
pa pikë entuziazmi, pa shpresa të mëdha.
Dhe prita gjithë ditën, si dash me qershi
në dyer të reja. Si Fanti Spathi.
Doktori riosh, bardhosh, mjekërrosh,
energjik në fjalë e gjeste, tha: “Hyni!”
Më ngjau, për besë, si Xhebrail Emini,
siç qeshë katandisur: “Të rrosh, të mos rrosh!”.
Xhebraili shfletoi shpejt e shpejt analizat –
m’i zgjati ligësisht, si grushtin me mizat –
dhe bombën lëshoi: “Fare normal, s’ka dyshim!”
“Vërtet doktor? Vërtet?” – pa pushim
përsërisja, tek bija në një ngashërim
të lehtë. “Vërtet?” – “Vër nëntë!
Ç’është kështu? Luajti burri nga mendtë!
Zotëri, ne nuk tallemi me klientë!”
“Por… doktor, i thashë, i verdhë dyll –
para dhjetë vjetësh kam dalë steril!”
“Ashtu?!” – tha dhe kuisi me një zë konesh:
“Kjo është kapriço kromozomesh, hormonesh…
Raste gjen plot në manuale speciale:
P.sh.: – përjetime të mprehta seksuale…
Kjo është tjetër temë. Kam frikë ta nisi…
Drejtohu më mirë tek psikanalisti!”
dhe shpatullat m’i rrahu me dashamirësi.
Kur dola, prej meje gurgullonte gëzimi,
i patrazuar, i kthjellë, si bebëz burimi,
megjithëse prajshëm jashtë binte shi.
V
Për herë të dytë (në po atë klinikë),
prapë shkova tinëz, tash vet i dytë
me djalin që përgjumësh puliste sytë –
engjëll që babit ia fal at’ pickim
shiringe, për genet që kanë origjinë
gjakun që e ngjizi një ditë mbi greminë.
“Ky rast, tha doktori, nuk duhet lejuar
të kalojë dëm, pa u studiuar…
Ky mister i natyrës me huqe artisti.
Ende nuk ke shkuar tek psikanalisti?!”
“Ç’të shkoj, doktor? Ç’të shkoj kotsëkoti?
Ka psikanalist më të mirë se Zoti?”
Thashë tek dilja: “Atij i qofsha falë!
Më bëri burrë, më bëri me djalë –
mes të gjallësh me bëri të ndjehem gjallë!
Çfarë rraskapie, o ç’mall pa kufi
dergjur mërzie, prapë në mërzi
do t’ishte kjo jetë pa Mëshirën e Tij!”
Shtrëngova foshnjen dhimbjesh shugatë;
në parzëm e ndjeja qysh u tulat
dhe rrahën bashkë si minë me sahat –
zemrat tona në një – bir edhe atë:
“Kjo është mahnia, vogëlush, e pandotur
dhe unë, po e pres i përlotur!”
Kështu i përshkuam ne brigjet e Lanës,
mbërritëm ku gjendej puna e Anës:
përreth e përanash, në rrugë e mbi urë,
kalimtarë e makina – makth, katrahurë –
çirreshin boritë, si djaj të shituar;
Anën e ndjemë veç kur qe afruar.
Ecëm. E mori djalin, e pa në pelena.
Mezi e zgjoi. E vu t’i japë sisë:
m’u duk Madona Mari Magdalena
me gjirin e bardhë dhe rrobën e zisë
(asaj i kish vdekur një i saj në fis,
një kushëri, emigrant në Modena).
“Sa ka ndryshuar…! Zot, sa ka ndryshuar!”
mendoj, tek e shoh përkulur mbi djalin.
Dhe dhelet e saj nuk kanë të pushuar,
sikur nuk ia shuajnë dot mallin.
Dhe sytë m’i kall pa atë iskrën e marrë:
“Shpirt, ti, më duket, paske qarë! –
A mund të na thuash dhe neve, përse?
Një baba i mirë asgjë nuk e fsheh.
Mos nuk ndjehesh i lumtur me ne?”
“I lumtur… i lumtur, e frikë kam ta them,
tash shpirtin pendimi për ty ma bren”, –
(me mendje). Tjetër përgjigjem: “Asgjësend”.
VI
“Të kujtohet vallë, Anën e pyes,
kur mbete shtatzanë e s’doje të dilje?
Kur miqve telefonin ua mbyllje?
Dhe më thoje prore përmes habisë:
Sa krupë, sa ndyrësi jashta shtëpisë! –
Kështu ndjeje veç para se të lindje…?”
“Jo, natyrisht… Dhe sot e kam bindje!
Dhe jo për ndyrësinë e rrugëve, shesheve,
as për marrëzira, thashetheme, grindje –
me to jemi plot, gjer në vrimat e veshëve –
por Fryma e kësaj bote, si vrug i paskaj
ndot Thelbin dhe Thelbin s’ka det ta lajë!”
“Ashtu, e dashur, e ndjej dhe unë sot…
Dhe më vjen mirë që jemi një mendje.
Ndoshta dhe jeta nuk qenka, pos rendje
drejt Shtëpisë që na pret diku në botë…”
“Mbërritëm!” thotë Ana: “Hape dhe mos
harro ta mbyllësh derën me lloz!”
Vjenë, gusht 2005
__________
[1] Një festë me maska që bënin romakët më 17 dhjetor, për nder të Saturnit.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen